Бірінші сынып оқушыларының мектепке бейімделу процесі

1 слайд

2 слайд
Баланың мектепке бейімделу процесінде ата-аналарға психологиялық көмек

3 слайд
Кіріспе 6-7 жастағы баланың мектепке бейімделуі – өте күрделі үдеріс болып табылады. Балалардың мектепке келу сәтінен бастап, психологиялық дамуының тұлғалық айырмашылықтары арта түседі. Баланың мектепке әлеуметтік-психологиялық бейімделуі туралы айта отырып, балалар ортасына бейімделуі туралы сұраққа тоқтала кеткен жөн. Әдетте, бұл үрдістегі қиыншылықтар балабақшаға бармаған, әсіресе отбасындағы жалғыз өскен балаларда көптеп кездеседі. Мектепке келу - әр баланың өміріндегі өтпелі кезең. Оқудың басталуы оның күнделікті тіршілігіне өзгеріс енгізеді. Мектепке дейінгі оқушыларға тән балалық, бейқамдық, ойынға берілу көптеген талаптар, міндеттер және шектеулері бар өмірмен алмасады: енді бала әр күні  мектепке бару керек жүйелі еңбек ету, күн тәртібін орындауы,  мектеп өмірінің ережелеріне бағынуы керек, мұғалімнің талаптарын орындау,  сабақта мектеп бағдарламасы бекіткенмен шұғылдану, үй тапсырмаларын тиянақты орындау, оқу жұмысында жақсы нәтижелерге қол жеткізу, т.б. Осы 6-7 жас кезеңінде баланың психологиялық келбетіде жаңарады, жеке адамдық,танымдық  және  ақыл-ой мүмкіндіктері, көңіл-күй, қарым қатынас ортасы өзгереді. Бала өзінің жаңа жағдайын мінднетті түрде сезініп үлкен болғанына мақтанады, оған жаңа жағдайы ұнайды. Осы кезде ата-ана баланың сәтсіздіктеріне шыдамдылық, талпыныстарына қолдау көрсету қажет.

4 слайд
Түсінік хат Жас ұрпақты жан-жақты жетілген, ақыл-парасатты ой-өрісі биік азамат етіп тәрбиелеу – қоғамымыздың ең өзекті мәселесі. Бала тәрбиесінің алғашқы алтын қазығы – жанұясы. Бірінші сынып оқушыларын ың ата – аналарына ең алдымен, сабақтан бастап мектепке деген жағымды әсер қалдыру үшін: мектепке бейімделу кезеңі сәтті өтуіне және шешуі қиын мәселелер пайда болған балаларға көмектесуге мақсатында арнайы өзімнің авторлық бағдарламамды құрастырдым.Осы орайда, жоғарыда көрсетілген мәселелерді жүйелеуге, « Баланың мектепке бейімделу процесінде ата - ана мен ұстазға психологиялық көмек» тақырыбындағы арнайы бағдарламамның маңызы зор деп есептеймін. Жобаның мақсаты: ата-аналарға баланың мектепке бейімделуінің психологиялық ерекшеліктері, бала тәрбиесіндегі отбасы қарым- қатынасының рөлі, ата- ана ескеруге тиісті жағдайлар жөнінде түсінік беру арқылы ата-аналардың психологиялық біліктілігін арттыру, мектеп пен отбасы арасындағы байланысты нығайту.

5 слайд
Бағдарлама міндеттері: Бірінші сынып оқушыларының мектеп өміріне бейімделуі кезінде қорғаныштық және эмоцианалдық жайлылық сезімін қамтамасыз ету үшін ата- аналармен жұмыс жасау. Ата – аналардың балаларымен оң қарым-қатынасын орнатуына жағдай жасау. Әр баланың табысқа жетуіне ата-ана талпынысын дамыту. Жеке өзіндік қасиеттерін көрсете білу үшін жағдай жасау. Баланың бойындағы мектепке деген қорқыныш сезімін жою. Күтілген нәтиже: Жаңадан бірінші сыныпқа келген оқушылардың ата-аналары бір-бірімен танысып, есімдерін есте сақтап, жағымды қарым-қатынасты құра алды. Ата- ана баланың бойындағы үрейді төмендетіп, өз-өзіне деген сенімділігін арттырды. Жұмыс нәтижесінде баланың мектепке бейімделу процесі жеңілденді.

6 слайд
Бағдарламаның мазмұны: 1. Кел танысайық! 2. Балаңыз мектепке дайын ба? тәжірибе алмасу 3. «Жанұя бақыты» жаттығу. 4. Сергіту сәті «Өтінемін» ойыны 5. Ертегі терапиясы 6 . Жаттығу: «Тілек шамы» 7 . Ата - аналарға психологиялық кеңес

7 слайд
Балада мектепке бейімделу барысында қиындықтар туындауы мүмкін?  Мектепте жаңа талаптар қойылады: мұқият тыңдау, алаңдамау, орнатылған ережелер мен тәртіпке бағыну.  Ата-аналар тарапынан жаңа талаптар пайда болады: күн тәртібін өзгерту, бала тәртібіндегі өз бетінше әрекеттердің пайда болуы, бұйрықты өз-өзіне қызмет көрсету арқылы орындау.  Бала өз қ ұрдастарымен жаңа қарым-қатынасқа түседі: бала басқалар сияқты оқи аламын ба, менімен балалар дос болады ма, мені түрлі сөздермен не істерімен ренжітпейді ме деп уайымдай бастайды.

8 слайд
Отбасы заңы. I заң. Ата – аналардың балаларға қойылатын талаптары. II заң. Баланы мадақтау заңы. III заң. Отбасы мүшелерінің бәрінің қатысуы.

9 слайд
Мектепке бейімделуге балаға қалай көмек көрсетуге болады? Мектепке оқуға барған балаға моральдық және эмоциялық қолдау қажет. Баланы тек жай мақтамай (сөкпеген дұрыс болады), бір нәрсе жасап жатқанда мақтау керек (басқа балалармен салыстырмай). 1. Баланың мектептегі жетістіктеріне өзіңіздің қобалжушылығыңызды көрсетпеңіз 2.Баланың мектептегі өміріне көңіл бөліп тұрыңыз және экскурсия, кезекшіліктер, мектептегі мерекелерге дайындық пен өткізу туралы, баланың басқа балалармен қарым- қатынасына өз назарыңызды аударып тұрыңыз 3. Балаға өзіне сенімділік беретін қызметінде жетістікке жеткен саланы белгілеп, баса көрсетіңіз.

10 слайд
Күн тәртібін балаңызбен бірге суреттер мен гүлдермен безендірген жөн. Ең бастысы күн тәртібінде жазылғанды қатаң ұстану керек. Бірінші сынып оқушысының күн тәртібі: 7.00 – 7.10 – Ұйқыдан тұру; 7.10 – 7.30 – жаттығу жасау, жуыну, төсек жинастыру; 7.30 – 7.55 – мектепке бару, сабаққа дайындық ; 8.00 – 13.20 – мектептегі сабақ; 13.20 – 14.00 – үйге қайту; 14.00 – 16.00 – демалу, түнгі ұйқы; 16.00–17.00– жаттығулар жасау; 17.00 – 19.00 – бос уақыт 19.00 – 19.30 – кешкі тамақ; 19.30 – 20.30 – бос уақыт 20.30 – 21.00 – ұйықтауға дайындалу.

11 слайд
Мектепте алғаш білім алуына байланысты бала өміріндегі өзгерістер кезінде ата-аналар мыналарды естен шығармауы тиіс:  Бірінші сынып оқушылары өте әсершіл болып қала береді;  Тез ашуланғыш келеді;  Тез шаршайды. Психолог кеңесі: Егер де сіз бен біз балаға қадағалауда қарасақ, қамқорлық танытсақ біздің балаларымыз мектепке бейімделу кезеңін оңай еңсереді.

12 слайд
Ата- аналарға баланың мектепке бейімделу барысында психологиялық кеңес: 1. Баланың өзін-өзі бағалауын арттыруға ықпал етіңіз, не үшін екенін білетіндей етіп оны жиі мақтаңыз. 2. Баланың оқушы болуға ұмтылысын қолдаңыз. 3. Бірінші сынып оқушысымен бірге күн тәртібін жасаңыз, оны орындауын қадағалаңыз. 4. Егер сізді баланың жүріс-тұрысында, оқу істеріне бір нәрселер алаңдататын болса, мұғаліммен немесе  мектеп психологінен ақыл-кеңес сұрауға ұялмаңыз. 5. Мектепке келгеннен кейін балаңыздың өмірінде сізден гөрі беделді адам пайда болады. Бұл-мұғалім. Бірінші сынып оқушысының өз мұғалімі туралы пікірін сыйлаңыз. 6. Оқу оңай емес, жауапкершілікті еңбек. Мектепке келу бала өмірін өзгертеді, бірақ оны ойыннан бөлмеу қажет. Ойын жаттығуына керекті уақыт қалуы керек.

13 слайд
Кел танысайық! Мақсаты: Ата-аналарды бір бірінің атын еске сақтай отыра, жақсы психологиялық көңіл-күйді қалыптастыру. Ойынның шарты: ұлттық құндылыққа білімге аттарыңызда байланыстыра отырып таныстыру. Бір бірлеріңіздің аттарыңызды есте сақтап қалыңыздар. Мысалы: Маңдайы Айдай жарқыраған көшбасшы, білімді оқушыларды тәрбиелейтін ұстазбын, Дана дегеніміз Абайдай даналы ұлы тұлға тәрбиелейтін Айдана әріптестеріңіз мен боламын. Таныстырып болсақ, бір- біріңіздің есте қалғандарыңызды білу мақсатында жарты шеңбер бойымен екіге бөлініп тұра қалсақ. Ендігі шарт қазір ортаға бөгет қойылады. Бөгет алынған бетте қарама қарсы тұрған ата-ананың аты мен байланыстырған құндылықтарын бірден айтуларыңызды сұраймыз (материал ортаға қойылады)

14 слайд
«Мен мектепке дайынмын» жаттығу. Мақсаты: Ата-ананың баласын мектепке бейімделу кезінде кездескен қиыншылықтарын біліп, одан шығу жолдарын анықтау. Жаттығуымыздың шарты : « Мен мектепке дайынмын » постер құру. Яғни, ата-ана өзінің баласында мектепке бейімделу кезеңінде қандай қиындықтар кездесті соны сурет арқылы бейнелеу. Жаттығу соңында ата- аналарға кеңес беру.

15 слайд
Сергіту сәті: «Өтінемін» ойыны Мақсаты: Ата-ана мен балалар арасындағы қарым- қатынасты жақсарту, бір-біріне көңіл бөлу, бірін- бірі тыңдай білуге үйрету. Қатысушылар ортаға жартылау шеңбер жасап тұрады. — Құрметті ата-аналар! Сіздер, қандай сиқырлы күші бар сөздерді білесіздер? — Рахмет, өтінемін, кешіріңіз, ризамын т.б. — Мен әр түрлі өтініштер жасаймын, егер мен «өтінемін» деген сөзді айтсам сіздер оны орындауларыңыз қажет, «өтінемін»- деген сөзді айтпасам, сіздер сол өтінішті орындамайсыздар. — Секіріңдер — Оң аяқтарыңды көтеріндер — Өтінемін, алақанмен қол шапалақтаңыздар — Өтінемін, бір-біріңді құшақтаңыздар — Оң қолдарыңмен сол құлақтарыңды уқалаңыздар.

16 слайд
Ертегі терапиясы «Бауырсақ ертегісі» Мақсаты: қойылым көрсете отырып, әр қойылымнан бала бойындағы қоқыныш, үрейді жеңіп, өзіне деген сенімділігін ояту. Шал мен кемпір өмір сүріпті. Оларда бала болмапты. Қартайған шақтарында жалғызсырап, олар бауырсақ пісіруге ұйғарыпты. Олар не істеді? Қаптың түбін қағып, қалған ұннан бауырсақ пісіреді. Түйілген ой: Ата –анаға бала сұрақ қойғанда нақты тұжырымды жауап айта білуіміз қажет. Қырып, қағып Бауырсақ шықты. Суытып терезе алдына қояды. Түйілген ой: кішкентай балаларды қадағалаусыз қалдырмаңыздар. Бауырсақ домалап кетіп қоянды, аюды, қасқырды кездес тіре ді . Түйілген ой: баланы қоршаған ортамен қатынасуға үйретіңіз. Жанындағы достарын дұрыс таңдай білуге жағдай жасаңыз. Оған қу, мейірімді түлкі кездеседі . Түйілген ой: баланы жақсылық пен жамандықты, адамдардың адал ниетін айыруға үйретіңіз. Түлкі бауырсақты жеп қояды . Түйілген ой: балаларды өз бетімен, абырой мен қадыр-қасиетпен, өмірдегі қауіпсіз қиын жағдайлардан шығуға үйретіңіз.

17 слайд
«Тілек шамы» Мақсаты:  ата - аналар арасында жағымды қарым қатынас орнату. Біз сіздермен мектепке бейімделу кезеңінде кездесетін түрлі қиыншылықтарды жан-жақты талқылауға тырыстық. «Отбасы» атауының мәніне терең үңілер болсақ, оттың да үлкен маңызы бар екенін сеземіз. Сондықтан оттың басы, ошағымыздың түтіні түзу болуы үшін «Тілек шамы» жаттығуын бір-бірімізге тілек айта отырып жүргізейік. Бір- бірімізге мына шамды бере отырып бүгінгі кездесуден алған әсерлеріңізбен бөлісіп, тренинг барысында айта алмай қалған ойларыңыз болса барлығыңыз да осы жерде айтуларыңызды сұраймын.  

18 слайд
Қорытынды Бағдарлама, ең алдымен, бірінші сынып оқушыларының мектепке бейімделу іс - әрекетін тиімді ұйымдастыруға арналған ата – аналарға бағытталған. Мектепке барған балаға рухани және эмоциялық қолдау қажет. Баланы тек жай мақтамай (ұрысуға қажеті жоқ), ол бір нәрсе істеп жатқан кезде мақтаған дұрыс. Баланың нәтижелерін басқа дұрыс орындаған баланың нәтижесімен салыстыруға болмайды. Баланы тек баланың өзімен ғана салыстыру қажет және оның нәтижелерін жақсарту үшін ғана мақтаған жөн. Ата-ана шыдамдылық көрсетіп, баланың жетістіктерін күтуі қажет, себебі мектепте қобалжушылық жағдайлары болып тұрады. Осы бағдарлама барысында ата-аналарға тиімді әсер етеді деп ойлаймын.

19 слайд
«Бауырсақ»  ертегісі Шал мен кемпір өмір сүріпті. Оларда бала болмапты. Қартайған шақтарында жалғызсырап, олар бауырсақ пісіруге ұйғарыпты. Олар не істеді? Қаптың түбін қағып, қалған ұннан бауырсақ пісіреді.

20 слайд
Қырып, қағып Бауырсақ шықты. Суытып терезе алдына қояды.

21 слайд
Бауырсақ домалап кетіп қоянды, аюды, қасқырды кездеседі.

22 слайд
Оған қу, мейірімді түлкі кездеседі.

23 слайд
Түлкі Бауырсақты жеп қояды.