ДНҚ молекуласының құрылымының ерекшеліктері
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Сабақтың тақырыбы:
ДНҚ молекулалық құрылысының принциптері:
нуклеотидтердің комплементарлығы. Модельдеу «ДНҚ
молекуласын құру»
Оқу мақсаты:
9.4.1.2 ДНҚ молекуласының қос шиыршықты құрылымын
сипаттау
9.4.1.3 ДНҚ-ны құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеу.
Бағалау критериі:
Нуклеин қышқылдарының құрылысын біледі.
ДНҚ молекуласының құрылымын түсінеді.
ДНҚ молекуласының құрылымдық қағидаларын сипаттайды
1 слайд
Сабақтың тақырыбы: ДНҚ молекулалық құрылысының принциптері: нуклеотидтердің комплементарлығы. Модельдеу «ДНҚ молекуласын құру» Оқу мақсаты: 9.4.1.2 ДНҚ молекуласының қос шиыршықты құрылымын сипаттау 9.4.1.3 ДНҚ-ны құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеу. Бағалау критериі: Нуклеин қышқылдарының құрылысын біледі. ДНҚ молекуласының құрылымын түсінеді. ДНҚ молекуласының құрылымдық қағидаларын сипаттайды
2 слайд
Нуклеотидтің құрамбөліктері
Азотты
негіздер Бес көміртекті
қант Фосфор
қышқылы
А-аденин
Г-гуанин
Ц-цитозин
Т-тимин
У-урацил
Пириминдер бір
сақиналы молекуладан
тұрады:Т,Ц,Ужатады.
Пуриндер екі сақиналы
молекуладан тұрады:А,Г
жатады.
ДНҚ да –
дезоксирибоз
а. С
5 Н
10 О
4
РНҚ да –
рибоза
С
5 Н
10 О
5 Формуласы
Н
3 РО
4
2 слайд
Нуклеотидтің құрамбөліктері Азотты негіздер Бес көміртекті қант Фосфор қышқылы А-аденин Г-гуанин Ц-цитозин Т-тимин У-урацил Пириминдер бір сақиналы молекуладан тұрады:Т,Ц,Ужатады. Пуриндер екі сақиналы молекуладан тұрады:А,Г жатады. ДНҚ да – дезоксирибоз а. С 5 Н 10 О 4 РНҚ да – рибоза С 5 Н 10 О 5 Формуласы Н 3 РО 4
3 слайд
ДНҚ ның нуклеотидтері: А,Т,Г,Ц
РНҚ ның нуклеотидтері: А,У,Г,Ц
ДНҚ молекуласының
құрылымының ерекшеліктері:
ДНҚ қос шиыршықты болып
келеді.
Әр тізбектегі қант – фосфатты
көпірше ішіндегі байланыс –
ковалентті полюсті.
Дезоксирибозадағы көміртек
және фосфор
қышқылдарындағы оттек
атомдары арасында
түзіледі.Мұны фосфодиэфирлі
байланыс деп атайды.
ДНҚ тізбектері арасындағы
сутектік байланыс пайда
болады. ДНҚ молекуласының құрылысы
3 слайд
ДНҚ ның нуклеотидтері: А,Т,Г,Ц РНҚ ның нуклеотидтері: А,У,Г,Ц ДНҚ молекуласының құрылымының ерекшеліктері: ДНҚ қос шиыршықты болып келеді. Әр тізбектегі қант – фосфатты көпірше ішіндегі байланыс – ковалентті полюсті. Дезоксирибозадағы көміртек және фосфор қышқылдарындағы оттек атомдары арасында түзіледі.Мұны фосфодиэфирлі байланыс деп атайды. ДНҚ тізбектері арасындағы сутектік байланыс пайда болады. ДНҚ молекуласының құрылысы
4 слайд
Нуклеотидтер ің азотты негіздері
сутектік байланысты белгілі бір
ретпен түзуі комплементарлық
ережесі деп аталады. А
нуклеотиді Т
Нуклеотидке, ал Г -Ц
комлементарлы болады.ГЦ
арасында үш, АТ арасында екі
сутектік байланыс болады. Комлементарлық ережені екі
жағдайда анықтауға болады:
І. Егер бір тізбектегі нуклеотидтер
реті белгілі болса,екі тізбектен
тұратын тұтас ДНҚ молекуласын
құру.Аденинге тиминді, гуаниниге
цитозинді керсінше қойып
комплементарлы тізбекті құрады.
ІІ.Егер біреуі белгілі болса,азотты
негіздердің пайыздық құрамын
есептеуге болады.
М: ДНҚ да 10% аденин бар6
демек комплементарлы тимин де
10% болады. Қалған 80%
цитозин мен гуаниниге тиеселі.
Демек, цитозин мен гуанин 40%
дан болады.
Комплементарлық
ережесі
4 слайд
Нуклеотидтер ің азотты негіздері сутектік байланысты белгілі бір ретпен түзуі комплементарлық ережесі деп аталады. А нуклеотиді Т Нуклеотидке, ал Г -Ц комлементарлы болады.ГЦ арасында үш, АТ арасында екі сутектік байланыс болады. Комлементарлық ережені екі жағдайда анықтауға болады: І. Егер бір тізбектегі нуклеотидтер реті белгілі болса,екі тізбектен тұратын тұтас ДНҚ молекуласын құру.Аденинге тиминді, гуаниниге цитозинді керсінше қойып комплементарлы тізбекті құрады. ІІ.Егер біреуі белгілі болса,азотты негіздердің пайыздық құрамын есептеуге болады. М: ДНҚ да 10% аденин бар6 демек комплементарлы тимин де 10% болады. Қалған 80% цитозин мен гуаниниге тиеселі. Демек, цитозин мен гуанин 40% дан болады. Комплементарлық ережесі
5 слайд
Тапсырмалар
№ 1 тапсырма:
Төменде ДНҚ молекуласының тізбегі берілген. ДНҚ -ны ң
екінші комлементарлы тізбегін аяқтаңыздар.
ААГТЦЦТТАГАЦГАТТАГЦЦА
ТТЦАГГААТЦТГЦТААТЦГГТ
5 слайд
Тапсырмалар № 1 тапсырма: Төменде ДНҚ молекуласының тізбегі берілген. ДНҚ -ны ң екінші комлементарлы тізбегін аяқтаңыздар. ААГТЦЦТТАГАЦГАТТАГЦЦА ТТЦАГГААТЦТГЦТААТЦГГТ
6 слайд
№ 2 тапсырма:
Егер ДНҚ-ның екі тізбегінде тимин 18 нуклеотид болса қалған
нуклеотидтердің үлесін табыңыздар.
Ж: аденин -18%,
Гуанин мен цитозин -34% дан болады.
6 слайд
№ 2 тапсырма: Егер ДНҚ-ның екі тізбегінде тимин 18 нуклеотид болса қалған нуклеотидтердің үлесін табыңыздар. Ж: аденин -18%, Гуанин мен цитозин -34% дан болады.
7 слайд
№ 3 тапсырма:
Суретте ДНҚ молекуласы берілген..
А, В, С белгілерімен берілген нуклеотидтердің құрам
бөліктерін анықтаңыздар
7 слайд
№ 3 тапсырма: Суретте ДНҚ молекуласы берілген.. А, В, С белгілерімен берілген нуклеотидтердің құрам бөліктерін анықтаңыздар
8 слайд
Қорытынды
Нуклеин қышқылдары күрделі молекулалы
биополимер.Нуклеотидтердің құрам бөліктері азотты
негіздер,бес көміртекті қант, фосфор қышқылының
қалдығынан тұрады. Азотты негіздерге А,Г,Ц,Т,У жатады.
Барлық азотты негіздер сақина тәрізді молекуласының
саны бойынша бөлінеді:пиримин және пурин.
Пириминдер бір сақиналы молекуладан тұрады, оларға
Т,Ц,У жатады. Пуриндер 6,7 көміртекті екі сақиналы
молекуладан тұрады, оларға А,Г жатады.
8 слайд
Қорытынды Нуклеин қышқылдары күрделі молекулалы биополимер.Нуклеотидтердің құрам бөліктері азотты негіздер,бес көміртекті қант, фосфор қышқылының қалдығынан тұрады. Азотты негіздерге А,Г,Ц,Т,У жатады. Барлық азотты негіздер сақина тәрізді молекуласының саны бойынша бөлінеді:пиримин және пурин. Пириминдер бір сақиналы молекуладан тұрады, оларға Т,Ц,У жатады. Пуриндер 6,7 көміртекті екі сақиналы молекуладан тұрады, оларға А,Г жатады.