Фосфор және оның қосылыстары

1 слайд
ФОСФОР

2 слайд
ФОСФОР –ЖАРЫҚ ШЫҒАРҒЫШ ЭЛЕМЕНТ

3 слайд
Элементтің сипаттамасы ФОСФОР Периодтық жүйедегі орны Атом құрылысы Тотығу дәрежесі 3 период V топ Негізгі топ топшасы (А) Р +15 ) 2 ) 8 ) 5 +3, +5 , -3Периодтық жүйедегі орны

4 слайд

5 слайд
АЛЛОТРОПИЯЛЫҚ ТҮРӨЗГЕРІСТЕРІ РАҚ ҚЫЗЫЛ ҚАРАР АҚ ҚЫЗЫЛ ҚАРА

6 слайд

7 слайд
Р АҒЗАДА МИНЕРАЛДАР ФОСФОЛИПИДТЕР, ФЕРМЕНТТЕР, КАЛЬЦИЙ ФОСФАТы ЭФИРЛЕР ОРТОФОСФОР ҚЫШҚЫЛЫ ТІС пен СҮЙЕКТЕ АПАТИТ ФОСФОРИТ БИРЮЗАТабиғатта таралуыР АҒЗАДА МИНЕРАЛДАР ФОСФОЛИПИДТЕР, ФЕРМЕНТТЕР, КАЛЬЦИЙ ФОСФАТы ЭФИРЛЕР ОРТОФОСФОР ҚЫШҚЫЛЫ ТІС пен СҮЙЕКТЕ АПАТИТ ФОСФОРИТ БИРЮЗА

8 слайд
Тынайтқыш Улы химикаттар Сірінке өндірісі Жартылай өткізгіштер Жуғыш заттар Судың кермектігін жою Таттанудан қорғау Түтін эффектін жасау Бояу өндірісі Фосфордың қолданылуы:

9 слайд
Тест фосфор 1.Хеккинг Бранд қай жылы фосфорды ашты? А)1667 жылы В)1668 жылы С)1669 жылы д)1670 2.Игон Куккель қай жылы жаңа әдіспен фосфорды ашты? а)1979 В)1780 С)1681 д)1682 3.Қай жылы Маркугод фосфордың құпиясын жариялады? А)1743 В)1744 С)1745 д)1746 4.Қай ғасырда араб алхимиктері фосфорды жасады ? А)ІХ-ғасыр В)Х-ғасыр С)ХІ-ғасыр д)ХІІ-ғасыр

10 слайд
5.Фосфордың электронды конфигурациясы A) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1 B) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 2 C). 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 3 D) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 6.Фосфордың табиғаттағы қоры ...түрінде болады A) CaSiO 3 B) . 3Ca 3 (PO 4 ) 2 * CaF 2 C) Ba 3 (PO 4 ) 2 D) H 3 PO 4 7.Фосформен әрекеттесетін заттар A) KCl, H 2 , BaO B) NaCl, Al, Li 2 O C) . O 2 , S, Ca, Cl 2 D) MgO, N 2 O 5 , Cl 2 O 7 8.Фосфордың болуы мүмкін тотығу дәрежелері? A) – 2, + 4 B). – 3, + 5 C) – 1, + 7 D) + 2, + 4

11 слайд
9.Фосфиннің формуласы: A) .PH 3 B) NH 3 C) AsH 3 D) PCl 3 10.Натрий дигидрофосфаты формуласы : A) Na 3 PO 4 B) Na 2 HPO 4 C) .NaH 2 PO 4 D) NaHCO 3 11.Фосфор (V) оксидімен әрекеттесетін заттар қатары: A) .NaOH, H 2 O, BaO B) CO 2 , Cl 2 O 7 , Al(OH) 3 C) SO 3 , N 2 O 5 , HCl D) Ag, Cu(OH) 2 , H 3 BO 3 12Фосфорды қай жерлерде алады? А.Өскемен; В.Семей; С.Көкшетау; Д.Қаратау 13.Суперфосфат өндіру заводы қайда орналасқан? А.Таразда; В.Тлдықорғанда; С.Алматы; С.Қостанай 14. Фосфордың ірі кен орындары: А.Құмкөл-Теңіз; В.Ембі-Мақат; С.Қаратау-Шолақтау; Д.Лепсі-Қаратал. 15. Қазақстандағы ірі фосфор заводтары: А.Тараз, Алға; В .Шымкент, Қызылорда; С. Талдықорған, Шымкент; Д.Семей, Атырау

12 слайд
Жауаптары:  1.С 6.В 11. А  2.В 7.С 12.Д  3.А 8.В 13.А  4.Д 9 А 14.С  5.С 10.С 15.А

13 слайд
Фосфор Фосфор жер қыртысында мөлшерде болады,ә ж е п т е у і р бірақ өте тотыққыш дербесболғандықтан ,кездеспейді. Табиғатта к ү й і н д е ф о с ф о р м е нминералдарда қосылыс түрінде кездеседі. Мысалы, фосфорит және апатитте кальций фосфаты Са 3 (РO 4 ) 2 түрінде болады. Фосфорит әр жерлерде кен түрінде кездеседі .т а у ж ы н ы с т а ры

14 слайд
ФОСФОР ҚОСЫЛЫСТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ • Фосфорит Са3(РO4)2 • Апатит Ca 10 (PO 4 ) 6 (OH,F,Cl) 2 • Фторапатит ЗСа3(РO4)2•CaF2 • Гидроксоапатит ЗСа3(РO4)2•Са (ОН)2 • Амблигонит LiAl[PO 4 ](F,OH) • Монацит (Ce, La, Nd, Th)[PO 4 ]

15 слайд
Фосфаттардың құрамында фосфариттен басқа минералдар болады. олар үш топқа жіктеледі:  Техногенді сипатты  Аутогенді сипатты  Фосфориттер айналымынан түзілетін

16 слайд
ФОСФОРИТ ӨНДІРІСІ Фосфориттер кең ауқымды жер үсті әдістерді қолдана отырып өндіреді. Негізінен жерасты тау-кен әдістері үлкен рөл атқарды. Қазіргі уақытта, бүкіл әлемде фосфориттердің өндірісті ашық әдіспен бір шөмішті экскаватор тау-кен әдістерін пайдалана отырып алынады. Бұл әдіс АҚШ, Марокко және Ресей бөліктерінде кеңінен пайдаланылады. Тау-кен Бетін барысында аршу, бұрғыланған жарылуы, және одан кейін рекультивациялау қолданылады.Электр күректер, және бульдозерлер қолданылады. Фосфат тау-кен материалдарды тасымалдауда жүк сорғы және конвейерлік жолдар пайдаланылады.

17 слайд
Р е с е й А Қ Ш Қ ы т а й М а ро к к о03 0 2 5 2 0 1 5 1 0 5 Экономикасы

18 слайд
ҚОЛДАНЫЛУЫ • Фосфордың жартысына жуығы қазіргі ке зд е синтетика лық ж у ғ ы ш з ат т а р ж а с ау ғ а қолданылады. • Фосфор көп мөлшерде шырпы өндірісінде қолданылады. • Ақ фосфор ж а н ғ а н д а будақ-будақ қалың қабатты а қ түтін (фосфор (V)оксиді) түзіледі, сондықтан оны «түтін шымылдығын» ж а с ау үшін снаряд, бомбаларға салады. • Зиянке с ж ә н д і к т е р ге қарсы дәрі ж а с ау ғ а фосфор - органика лық пре па ратт а р синте зіне қолданылады. •• Фосфордан едәуір мөлшері зиянды жәндіктерді жою үшін пайданылатын әр түрлі фосфор органикалық препараттар өндірісіне жұмсалад. • Фосфорды оттекті қосылыстар, фосфор қышқылы және оның тұздарды алуда кеңінен қолданады.