Галагендердің жалпы сипаттамасы

1 слайд
17 (ҮІІ) топ элеметтеріСабақтың тақырыбы : Сабақтың мақсаты: Галогендардің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын түсіндіру. Химиялық реакция теңдеулері туралы білімдерін бекіту, ойлау жолдарын дамыту. Бағалау критерийлері : Галогендер, олардың құрылысы мен қасиеттерін біледі. Реакция өнімдерін алдын ала дұрыс болжайды. Сұрақтарға дұрыс жауап береді.

1 слайд

2 слайд
Периодтық жүйедегі ҮІІ топтың негізгі топшасында галогендер орналасқан . Оған: Фтор F , хлор Cl , бром Br , иод I . Осы топшада қасиеттері аз зерттелген астат At орналақан. Алғашқы 4 элемент табиғатта қосылыс күйінде кездеседі. Галоген деп аталу себебі, бұл элеметтер металдармен қосылған кезде тұз түзеді, сондықтан галогендер деп атаймыз.

2 слайд

3 слайд
Атом құрылысы

3 слайд

4 слайд
Фтордың ашылу тарихынан . Фторды бос күйінде алу, химиялық элементтерді алудағы қиыншылықтың ірісінің бірі болды. Өйткені фтор өте улы, әрі өте реакцияласқыш ыдыс- құралдың материалдарымен реакцияласады. 1886 жылы, Муассан еңбегінің нәтижесінде, фторды алудың әдісі табылды. Осы кезде фтор өнеркәсіптік көлемде сол әдіс негізінде алынады Хлордың ашылу тарихынан.  Карл Шееле 1774 жылы «марганецпен» «теңіз қышқылының» әрекеттесуін зерттей отырып сары түсті, тұншықтырғыш газ бөлініп шыққанын байқайды. Шееле флогистон теориясын жақтаушы болатын, сондықтан теңіз қышқылының флогистонын марганец алған екен деп ойлап, ол газды «флогистонсызданған теңіз қышқыл» деп атайды.Галогендердің ашылу тарихы

4 слайд

5 слайд
Бромның ашылу тарихынан.  1825 жылы Гейдельберг университетінде (Германия) проф. Гмелиннің қарамағында Левиг деген студент ащы бұлақтың суын зерттейді, суға хлор жібергеде қоңыр түсті сұйықтық бөлініп шығатынын көреді, оны көбірек жинап содан кейін зертемек болады. Бірақ бұл зерттеу бітпес бұрын 1826 жылы Францияда Балар  бром  деген жаңа элемент ашыпты деген хабар жарияланады. Гмелин мен Левигтің зерттейміз деп жинап қойған сұйықтығы жаңа ашылған бром екен Иодтың ашылу тарихынан.  Өткен ғасырдың басында Наполеонның толып жатқан басқыншылық соғыстарына өте көп керекті «мылтық дәрісін» (порох) жасауға селитра қажет болды; Селитраны теңіз балдырларынан алуды көп кісі кәсіп қылды. Париждің түбіндегі аптека ұстаушы Куртуа селитра заводын салды. Селитра қайнататын қазанның түбінде бір белгісіз тұздарды зерттей келе, оның күкірт қышқылымен әрекеттесе күлгін түсті будың шыққанын байқайды, буды жинаса ол металл сияқты жылтыр кристалдарға айналады. Гей-Люссак пен Дэви мұның қасиетін зерттеп Кутуаның тапқаны жаңа элемент екенін анықтайды. Оны  иод (грекше «йодос»-күлгін түс)  деп атайды.

5 слайд

6 слайд
Галогендердің физикалық қасиеттері

6 слайд

7 слайд
Галогендердің кейбір қасиеттері

7 слайд

8 слайд

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд

10 слайд

11 слайд
видео

11 слайд

12 слайд
видео

12 слайд

13 слайд

13 слайд

14 слайд
Фтор.  Өткір иісті улы газ, өте белсенді. Фтормен жанасқанда Na, Ca, Si, S, P және  Br, I та жанады, ал су айырылады. Органикалық қосылыстар синтездеуде, шыны өңдеуде, ағашты шіруден сақтауда, т.б. мақсатта қолданады. Өсімдіктер мен жануарлар, адам өміріне де елеулі рөл атқарады. Ауыз суда фтор жетіспесе тіс ауырады. (тіс пастасын көрсету фторы бар) Хлор.  Өткір иісті, ауадан 2,5 есе ауыр газ. Белсенділігі жоғары болғандықтан, табиғатта тек қосылыс түрінде кездеседі. (жер қыртысындағыүлесі 0,2%) Организмде болатын хлордың негізгі түрі ас тұзы тамақпен бірге келеді. 70 кг салмақтағы адам ағзасында 95 г хлор болады, бұлшықет ұлпасында 0,2-0,5%, сүйек ұлпасында 0,09%. Организмге хлор жетіспегенде әлсіздік, тәбеттің жоқтығы, ұйқышылдық, ұмытшақтық, бұлшықеттің әлсіздігі, ауыздың құрғауы, дәм сезбеу, ауыр жағдайжа шаш пен тістің түсуі жатады, ал организмде хлор артып кетсе көз жасаурайды, құрғақ жөтел, кеуденің ауруы, бас ауруы, температураның көтерілуі, өкпенің ісінуі сияқты белгілер пайда болады. Бірінші дүниежүзілік соғыста неміс әскерлері ағылшынға, орыс әскерлеріне қарсы күресте хлор газын қолданған.(тарихи оқиғаны қысқаша айтып өту).

14 слайд

15 слайд
Бром . Өткір иісті қызыл қоңыр түсті сұйықтық. Ауада тез буланып, сары қоңыр бу түзеді. Судағы ерітіндісі бори суы деп аталады. Қосылыстары өнеркәсіпте, сурет, кино материалдарын жасауда, медицинада дәрі –дрмектер алуда, іштен жанатын двигательдердің (автокөлік, бензин) сапасын жақсартады. Йод.  Грекше иодус күлгін қара көк деген мағынаны білдіреді. Минераалдары, тұздары иодидтер аз мөлшерде гидросферада – теңіз суларында, скважиналанған мұнай суында кездеседі. Теңіз орман жапырағы деп аталатын ламинария балдырының құрамында 0,1-0,6 % құрады, теңіз губкалары массасының 8,5% йодтан тұрады. Егер ағзада йод жетіспесе бақшаңкөз ауруына шалдығады. «Йод ауруларының алдын алу шаралары» туралы заң 2003 ж 14 қазанда қабылданды. Мақсаты халықтың денсаулығын сақтау, аурудың алдын алу және йоды бар тағамдарды өндіру және тарату болыр табылады.

15 слайд