"Гипербелсенді балалармен коррекциялық жұмыс"

1 слайд
Гипербелсенді балалармен коррекциялық жұмыс

1 слайд

2 слайд
ЗЕЙІН ЖЕТІСПЕУШІЛІГІ МЕН ГИПЕРБЕЛСЕНДІЛІК СИНДРОМЫ – іс-әрекет пен зейінді реттеудің бұзылуынан болатын мінез-құлықтағы ауытқушылық. Ең алғаш гипербелсенді бала туралы түсінікті Александр Кричтон 1798 жылы айтқан. Осы феноменді ол – психикалық тынышсыздық деп атаған. Александр Кричтон 5 жыл өткен соң Александр 1 императорының лейб-медигі болған. Гипепбелсенді балалар туралы берілген сипаттамаға ол ғасырдың ғалымдары, дәрігерлері мән бермеген, тек 20 ғасырда ғана осы мәселе қайта қолға алынған. http://www.strattera.com/1_3_childhood_adhd/1_3_1_1_2_history.jsp

2 слайд

3 слайд
1845 жылы неміс дәрігер - психоневролог ы Генрих Хоффман « Филипп - непоседа » деп атаған өлеңінде гипербелсенді баланы мінездеді. «Филипп – непоседа» (отрывок)   «Филипп, обещаешь сегодня Спокойно сидеть за столом?» - Отец строго спрашивал сына, А мама молчала при том. Но мальчик совсем их не слушал, Крутился туда и сюда, Проказничал он и качался – Все для него ерунда.

3 слайд

4 слайд
1902 жылы сэр Георг Стил жаман тәрбиеге байланысты емес іс- әрекетінде айқын мәселелері бар импульсивті балаларды сипаттап, дәрістер нұсқасын жариялады.

4 слайд

5 слайд
..... Я знаю понаслышке, И люди говорят, Что такие мишки Есть среди ребят. Агния Барто Медвежонок- невежа, 1955 г .Это мать должна уметь Влиять на медвежонка! Сынок — забота ваша, На то вы и мамаша. ..... Отец, сердито воя, Отшлепал сорванца. (Задело за живое, Как видно, и отца)Осындай ұзақ тарихы болса да , гипербелсенді балаларды анықтау әлі де қиын және оларды көбіне тәртіпсіздер қатарына қосады. 1955 жылы Агния Барто медвежонок-невежа деген шығармасында гипербелсенділікті өлең жолдарымен сипаттаған.

5 слайд

6 слайд
Ресейде Халықаралық аурулардың жіктелуінде қабылданған Психикалық бұзылулардың жіктелуі қолданылады. (МКБ-10). Зейін жетіпеушілігі мен гипербелсенділік синдромы: F9 блогы: әдетте балалар мен жасөспірімдерде басталатын эмоциялық және мінез-құлық бұзылыстары; F90 тобына: гиперкинетикалық бұзылулар F90.0 кіші тобына: Белсенділік пен зейіннің бұзылуы. F90 тобының құрамында белсенділік пен көңіл бөлінуінен айырмашылығы бар гиперкинетикалық мінез-құлық бұзылулары (F90.1) бар. Гиперкинациондық бұзылулар сипаты: ерте басталуы; шектен тыс белсенділік, зейіннің ұшқалақтығы. міндеттерді орындау кезінде табандылық жетіспеушілігі; бұл мінез-құлық сипаттамалары барлық жағдайларда көрінеді және уақытында табандылық танытады.

6 слайд

7 слайд
АҚШ, Канада және бірқатар басқа елдерде СДВГ диагностикасы Психикалық аурулардың диагностикалық және статистикалық нұсқаулығының критерийлеріне негізделген (DSM-IV). DSM-IV үшін СДВГ критерийлері жеткілікті түрде дамыған және 3 топқа бөлінеді: алаңғасарлық, гипербелсенділік және импульсивтілік

7 слайд

8 слайд
Гипербелсенділік ұғымы Американдық псих-р ассоциясымен 1980 жылы ұсындырылды. Десе де 1934 жылы Е.Кахн аса белсенділікті мидың зақымдануымен сипаттаған. Ал Фараон және Биедерман ғалымдардың айтуы бойынша гендері мутацияға ұшыраған балаларда гипербелсенділік бар.

8 слайд

9 слайд
Гипербелсенділік синдромын Э.М.Рутман да енгізіп, кейіннен ол 1989 жылы – зейін жетіспеушілігі мен гипербелсенділік синдромы деп өзгертілген. В.П.Кащенко өзінің Педагогикалық коррекция еңбегінде аса белсенді балалар туралы зерттеулер жүргізген. А.Личко гипербелсенділікке жақын 2 типті сипаттаған. Олар: 1. Гипертимді – ерке, сөзшең , белсенді және қарым-қатынасқа жақын тип. 2. Лабильді – өте қатты белсенді, жылдам және көңіл күйі тез өзгеретін тип.

9 слайд

10 слайд
Гипербелсенді бала болуы үшін 3 сиптомның әрқайсысынан кем дегенде 6 белгі балада болуы керек. Осы 3 симптомды В.Вид, Заваденко, Ю.Попов ғалымдары ұсынған. Алаңғасарлық Гипербелсенділік Импулсивтілік

10 слайд

11 слайд
Гипербелсенділікті диагностикалау бойынша ғалымдар Брязгунов И.П., Касатикова Е.В “ Гипербелсенді балалардың ата-аналарына сауалнама ” , Пьерон-Рузер методикасы, А.Рей тесті, Немов “ Запомни и расставь точки ” және т.б. бар.

11 слайд

12 слайд
Ғалымдар гипербелсенді балаларды түзетуге көп көңіл бөлген. Соған байланысты ғалымдардың: «Смеяться запрещается» ,«Путешествие на облаке»,«Тряпичная кукла и солдат» ,«Быстрые превращения», (Фопель К.) «Графический диктант» (Локалова Н.П.) т.б. ойындар бар. Гипербелсенді балалармен жұмыс істеу барысында Мустакас, Оклендер, Костина бойынша: Алғашқы кезеңде гипербелсенді балаларға құм, ермексаз, глина, бояу, су т.б. Пайдаланған дұрыс.

12 слайд

13 слайд
Гипербелсенді балалардың мектепке бейімделуі үлкен қиыншылықтар тұғызады. Осы мәселелерді Гришин Н.В., Несмелов М.Ю., Громов О.Н., Большаков А.Г., Гребенников Л.Р. зерттеген. Неміс әлеуметтанушылары Г. Зиммель, Р. Дарендорф, Л. Козер және Э. Гидденс еңбектерінде гипербелсенді балалар мәселесі көп қарастырылған.

13 слайд

14 слайд
Е.М. Мастюкова, Г.В. Грибанова, А.Г. Московкинова бойынша гипербелсенділік -отбасы мүшелерінің ішімдікке бейімді болуынан да туындайды. Яғни жүктілік кезінде анасы ішімдікке құмар болса, жатырдағы бала осы синдромға туылмай жатып ұшырайды. Отбасындағы психологиялық қарым-қатынастың нашар болуынан да гипербелсенділік туындайды. Осы ойды В.Котырло, О.Головко қолдайды. М.Раттер гипербелсенділікті баланың темпераментімен сайма-сай қояды . Туындау себебі

14 слайд

15 слайд
О.В. Халецкая мен В.М. Трошин «гипербелсенділік синдромын» тірек-қимыл әрекетіндегі бұзылыс ретінде қарастырған. Олар бойынша: Гипербелсенді баланың зейіні, қозғалудың үйлесімі бұзылған. Олар спорттық ойындарға тез үйрене алмайды, секіру- жүгіруден қалыс қалады. Кейбір қарапайым іс-қимылдарды жасауда қиналады. 30-70 пайыз жағдайда гипербелсенділік ересектерде де байқалады.

15 слайд

16 слайд
Кэмпбелл бойынша гипербелсенді балалары бар ата-аналар 3 қателікке жол береді: 1. Ақыл айту, бірақ әңгімелеспеу 2. Қатаңдық танытпау 3. Ашуды бақылау дағдысын үйретпеу

16 слайд

17 слайд
http://www.adhd-kids.narod.ru - сайт общественной организации родителей детей с СДВГ «Импульс». www.neurodev.net.ru - сайт лаборатории нейрофизиологии ИВФ РАОӘдебиеттер:

17 слайд

18 слайд
Үрейлі балалармен коррекциялық жұмыс

18 слайд

19 слайд
• Эпизодтық толқу сезімі , нақты оқиғамен байланысты алаңдаушылық Үрей • Оқиғаларға қарамастан жиі көрінетін тұрақты күй Алаңдаушылық

19 слайд

20 слайд
Үрей Алаңдаушылық • Қауіпті сигнал • Жоғары жауапкершілік жағдайында қалыпты (сөйлеу, емтихан және т.б.) Бұл үйлесімді, толық өмірге жол бермейді. «Тоқтату». Жеке тұлғаның дамуы үнемі энергия мен энергетикалық ысыраппен байланысты.

20 слайд

21 слайд
Үрейлі балалар қандай болады?  ұялшақ  жабық  Байқалмайтын  жиі кернеулі, шектелген  Тынышсыз  нашар ұйықтайды, нашар тамақтанады  жаңа байланыстардан қорқады  «Тыныш», «бәрін ішінде сақтайды» және т.б.

21 слайд

22 слайд
Үрейлі баланың жас ерекшелігі • 2-3 жасқа дейін балаларда сезімдік ынталандырулардан үрей туады. • Одан кейін бөтен адамдардан және ажырап қалудан қорқу болады. • Оны 1-2 жылда шындыққа сай емес (елес, құбыжық) қорқулар алмастырады. • 5-жасқа дейін қараңғылықтан, жануарлардан қорқу басым болады. • Одан 6 жастан бастап ересектік үрей басым болады: өлімнен қорқу, аурудан қорқу, әлеуметтік ортадағы үрей.

22 слайд

23 слайд
Алаңдаушылықтың себептері Қарама-қайшы талаптар (ата-анасы, балабақша / отбасы, ата-аналар, әжелер, қоғам / отбасы және т.б.) Нашар талаптар (орындалуы мүмкін емес талаптар (жасына, ақыл-ой дамуына және т.б.) Тәуелді мінез-құлық, ересектерді манипуляциялау «Егер солай болса ...» Баланың жеке басын кемсіту

23 слайд

24 слайд
Балада мазасыздықтың пайда болуы «елеулі ересек адамның» ықпалынсыз мүмкін болмайды.

24 слайд

25 слайд
Қорқыныштың пайда болу себептері: ата-анасында қорқыныштардың болуы; балалармен қарым- қатынаста үрейдің пайда болуы; баласын қауіптен сақтандыруға тырысудың мөлшерден көп болуы; құрдастарымен қарым-қатынасқа түсуден оқшаулануы;ата-ананың біреуі жағынан көп тыйым салуы немесе анасының ұлына (әкесінің қызына) толық еркіндік беруі;жанұядағы барлық ересектердің жіберетін қателері; ер балалардың әкелерімен рөлдік теңдігінің болмауы; шошу сияқты жарақат және т.б.с.с.

25 слайд

26 слайд
Не істеу керек?  Балаларды қажетсіз жүйке кернеуінен құтқару,  өз денесімен байланыс жасау (релаксация, дене жаттығулары және т.б.)  Ата-аналарға баланың алаңдаушылығына өз үлесін түсінуге жағдай жасау.  Ата-аналар қиындықтарға қарамастан, белгісіздікпен күресу дағдыларын үйренулері керек.  Ата-аналардың бұл дағдыларды меңгеруі және өз балаларына үйрету міндет

26 слайд

27 слайд
«Біз балаларымызға кезінде өздерімізге жетіспеген нәрселерді тілейміз. Бұл балаларымызды өзіміз армандаған өмірге күштеп жібермегенше зиянсыз.» Н. Мак-Вильямс

27 слайд

28 слайд
Балалардың бойындағы үрей мен қорқынышты жеңуге арналған психокоррекциялық ойындар Мақсаты: үрей сезімімен танысып, үрей кейпін мимика және пантомимика арқылы бейнелеу және үрейді жеңу. № 1. «Сәлем, қоян!». Жүргізуші: «Сәлеметсіңдер ме, балалар! Бүгін бізге қонаққа жаңа кейіпкеріміз келді, бірақ ол қорқақ екен. Қорыққаны соншалықты тіпті тығылып қалды. Қазір мен, сендерге сол кейіпкердің түрін келтіремін, сендер табуларың керек, жарай ма?». Жүргізуші қоянның түрін келтіреді. Балалар кейіпкерді таниды, ал жүргізуші, қоянның қалай секіретінін, қалай сәбізді жейтінін, қалай қорқатынын (құйрықтары мен алдыңғы аяқтарын дірілдетіп) балаларға келтіруін сұрайды.

28 слайд

29 слайд
№ 4. «Мейірімді мысық, ызалы мысық». Енді мен қолыма сиқырлы Қоңырауды аламын. Ол сыңғырлаған кезде, біз мысыққа айналып кетеміз. Қол- Аяғымызбен жерге тұрып, мысықты келтіреміз. Ең алдымен мейірімді Мысықты, содан кейін ызалы мысықты келтіреміз. Жаттығуды бірнеше рез Қайталауға болады.№ 2. «Қорқақ қоян». Жүргізуші сұрайды: «Қоян неден қорқады?» Бір күні қоян алғаш рет қарды көргенде, оны ұстағысы келіп кетеді, бірақ ол Одан қорықты. Қорқақ қарды қалай ұстап көреді? Балалар ақырын ғана «қарды»(ақ қағаздан жасалған ұсақтатылған қағаздарды) ұстап көреді: қолдарын созып, Қайта тартып алады. № 3. «Өжет қоян». Қоян қорқудан шаршап кетті. Қоян болып, балалар алға Бір қадам аттап: «Қасқырдан қорықпаймын! Түлкіден қорықпаймын (тағы бір Адам)! Қардан да қорықпаймын!» дейді.

29 слайд

30 слайд
Ертегі № 5. «Үрей туралы ертегі». Қағаз бен қарындашты дайындаймыз. Жүргізуші ертегіні баяндайды: «Ерте, ерте, ертеде – үрей өмір сүріпті. Барлығы одан қорқып, ешкім онымен ойнағысы келмепті. Іші пысып, жалғыз қалған Үрей, достар іздеуге аттанады. Бірақ, ешкімді кездестірмейді. Өйткені, барлығы одан қорқатын. Ал енді үрейді салып көрейік. Ол қандай? Балалар үрейдің суретін салып, бір- біріне көрсетеді. Жүргізуші ары қарай жалғастырады: үрей, барлығын қорқытудан жалығып кетіпті де, күлкілі, қуанышты болып кетіпті. Сонда үрей не істеді?». Балалар өз жауап нұсқаларын айтады.

30 слайд

31 слайд
О қ у ү л г е р і м і т ө м е н б а л а л а р м е н к о р р е к ц и я л ы қ ж ұ м ы с

31 слайд

32 слайд
Психолог ғалым А.М.Гельмонт оқудағы үлгермеушілік себептерді оның категорияларына байланысты бөлуді міндет етіп қойған. Ол оқу пәндерінің саны мен үлгермеушілік тұрақтылығына байланысты үлгермеушіліктің 3 түрін бөліп көрсеткен.  1. Жалпы және тұрақты үлгермеушілік - ұзақ уақыт бойы барлық немесе көптеген пәннен үлгермеу.  2. Жекелеген, бірақ салыстырмалы тұрақты үлгермеушілік – бұл бір немесе екі үш қиын пәндерден үлгермеу.  3. Эпизодтық тұрғыдағы үлгермеушілік – бірде жеңіл пәннен бірде екінші пәннен үлгермей қалу. 

32 слайд

33 слайд
Себептері: I категория себептері ретінде : оқушының алдыңғы дайындығының төменгідеңгейі әр түрлі себептерге байланысты қолайсыз жағдайлар (дене кемістіктері, ауру, тұрмыс жағдайының нашарлығы, ата-ананың қамқорлығының жоқтығы); оқушы тәрбиесінің жетіспеушілігі (жалқаулық, тәртіпсіздік); ақыл – ойының дамуының әлсіздігі.  II категория алдыңғы сыныптардағы кемшіліктер, оқылатын пәнге деген оқушының қызығушылығының жетіспеушілігі, оқудағы қиындықтарды жеңуде ерік әлсіздігі;  III категория дұрыс оқытпау, оқудағы бақылаусыздық, сабаққа дұрыс қатыспау, сабақтағы зейінсіздік, үй тапсырмаларын жүйелі орындамау. 

33 слайд

34 слайд
Дифференциалдық оқыту дегеніміз - оқушылардың  жекеленген- психологиялық ерекшеліктеріне қарай топтарға бөлу, яғни әр оқушыны жекеленген қабілетіне қарай топтастыру.  Бұндай оқытудың негізінде шығармашылық тұлға ның бойына өмірлік қажетті құзыреттілік терді қалыптастыр уымыз қажет.

34 слайд

35 слайд
Дифференциалдық  оқытуда топтарға түрлі ерекшеліктерге қарай бөледі: 1.Психологиялық ерекшеліктеріне қарай 2. Оқу үлгерімі бойынша бөлу 3. Бағдарына қарай бөлу.

35 слайд

36 слайд
Дифференциалды оқыту бұл сабақтың барлық этаптарында кездеседі:  - бекіту кезінде - үй тапсырмасын тексеру кезінде  - өздік ...

36 слайд