ғылыми жоба Елжандылық

1 слайд
Елжандылық – елдік кепілі ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ГУМАНИТАРЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ   Орындаған: Құлдырова А. 3 курс білім алушысы 0111000 «Негізгі білім беру» Жетекшісі: Есмұратова Қ.Г. ШҚГК Педагогика пәнінің оқытушысы   Өскемен,2018 ж.

1 слайд

2 слайд
 1. Елжандылық тәрбиесінің ғылыми – педагогикалық негіздері 1.1 «Елжандылық» ұғымы, ғылыми - әдебиеттерде зерттелуі 2. Халық ауыз әдебиеті - елжандылыққа тәрбиелеу құралы 2.1 Елжандылыққа тәрбиелеудегі қазақ ертегілерінің әсері  2.2. Елжандылыққа тәрбиелеудегі батырлар жыры  2.3. Мақал-мәтелдер – елжандылық тақырыбында  Қорытынды  Пайдаланылған әдебиеттер Мазмұны

2 слайд

3 слайд
 Адамгершілік тәрбиесінің құрамды бөлігі - ұлтжандылық, елжандылық, отаншылдың (патриоттық) қасиеттер. «Патриот» деген сөз, гректің раігіз - отан деген сөзі, В.И. Даль сөздігінде: «Патриот – Отанын сүюші, оның қуатын арттырушы, отаншыл» - деп жазылса, басқа сөздікте: «Патриот - Отанын сүюші, өз халқына берілген, ол үшін жанын қиып, отан қорғау үшін ерлік көрсететін адам» - делінген. Жеткіншек ұрпақты тәрбиелеуге қажетті негізгі адамгершілік қасиет, С. Көбеевтің пікірінше, ұлтжандылық болып табылады: «Туған елін сүю сезімі туа біткен сезім болып табылмайды, оны адамға табиғат тарту етпейді. Елжандылықты қоғам мен жекелеген адамдар бойға сіңіріп, дамытып, тиісті деңгейге көтереді. Отбасы мен мектеп жастарды асқақ ұлтжандылық сезімге тәрбиелеуге тиіс», - дейді ол. ЕЛЖАНДЫЛЫҚ

3 слайд

4 слайд
 - адамның туған жерін сүйіп, өз халқының тілін құрметтеу Отанының мүддесін қорғау, азаматтық көрсетуі және Отанына адалдықты сақтау; - елінің әлеуметтік жене мәдени салаларда жеткен жетістктеріне мақтану; - оның ар-намысын, еркіндігі мен тәуелсіздігін қорғау; - өткен тарихын, халқының әдет-ғұрыптарын, салт-дәстүлерін құрметтеу, Отан игілігі үшін еңбек ету. Ұлтаралық қарым-қатынас мәдениеті мазмұнына енетіндер - әр түрлі елдердің және ұлттардың халқын құрметтеу; - басқа халықтардың тілін, әдет-ғұрыптарын және салт-түрлерін сыйлау; - басқа халықтардың рухани өмірі мен мәдениетіндегі жетістіктерге оң баға беру; - олармен жақсы қарым-қатынаста болу. Елжандылық ұғымына енетіндер:

4 слайд

5 слайд
 Патриотизм сезімі:  Отбасы тәрбиесі  Өз халқым  Ресей жұрты  Сібір орыстары  Руластар  Ауыл-аймақ Ш.Уәлихановтың елжандылық ұғымына берген тұжырымы.

5 слайд

6 слайд
  Қазақстандық патриотизмнің ерекшеліктері;  Қазақстанды ұлы державалар қатарына қосу;  Отан қорғаушының ұлттық патриоттық тұлғасын қалыптастыру; Халықтар достығын сақтауға үлес қосу;  ҚР Қарулы күштеріне қызмет ету;  Қазақстан ортақ үйіміз деп сезіну. Қазақстандық патриотизмнің мәні

6 слайд

7 слайд
       Өз ұлтына деген патриотттық сезімді қазақ ағартушылары Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, Алаш Орда қайраткерлері М.Дулатов, М.Жұмабаев, А.Байтұрсынов және т.б. нақтылы іс-әрекеттері мен шығармаларынан да байқауға болады. Жастарға интернацоналдық-патриоттық тәрбие беру мәселесін зерттеумен республикамызда бірқатар ғалымдары айналысып, мына бағыттарда зерттеулер жүргізді: - ұлттық дәстүрлер мен патриоттық тәрбие, әскери-патриоттық, интернацоналдық, адамгершілік, ерлік тәрбиесі - С.Ешімханов, Р.С.Елубаева, Е.Жұматаева, С.Т.Иманбаева, С.Нұрмұқашева, Н.Р.Рамашов т.б зерттеулері; - қазақстандық патриотизм, ұлттық патриотизмді қалыптастыру - К.Т.Әбілғазиева, Ғ.Б.Базарғалиев, Ж.Бөжиг, Д.С.Құсайынова, т.б. зерттеулері; - халық педагогикасы арқылы жастарға патриоттық тәрбие беру – А.А.Бейсембаева, Ж.Н.Қалиев, М.Ж.Құрманбаева, т.б. зерттеулері. Қазақстанда жоғары оқу орындарында болашақ мамандарға патриоттық тәрбие беру мәселесіне А.К.Қалимолдаева, Е.С.Салтанов, Ү.К.Санабаев зерттеулері арналды. Елжандылық тәрбиесінің ғылыми әдебиеттерде зерттелуі

7 слайд

8 слайд
 Спортқа баулы қазақша күрес, аударыспақ т.б. Рухани мұралар мысалы Орхон-Енесей, Күлтегін ескерткіштері; Ұлттық ойындар; Мемлекеттік рәміздер; Әнұран, Ту, Елтаңба; Имандылық және діни тәрбие; Ұлттық рух, мәдениет пен халық ауыз әдебиеті; Ұлтжанды, отансүйгіш, намысқой, елін-жерін қорғай алатын азамат.     Бастауыш сынып оқушыларын елжандылыққа тәрбиелеу жолдары

8 слайд

9 слайд
Профессор М. Ғабдуллин өзінің « Ата-аналарға тәрбиелік кеңес» еңбегінде: «Бүгінгі жастарды ұлтжандылыққа тәрбиелеуде ақын-жыраулардың өнеге сөздерінің белгілі мөлшерде пайдасы бар екені хақ. Мұндағы тәрбиелік мәні бар әңгімелер жастарға жат емес. Халықты сүй, халық үшін ерлік еңбек ет, ел-жұртқа қорған бол деушілік қазіргі күнде ескірген сөздер емес, қайта мағыналы, мәнді сөздер. Сондықтан бұлардың ішінен жастарымызды тәрбиелеуде әсер ететіндерін таңдап алып, орнымен пайдалана білсек, нұр үстіне нұр болар еді», - дейді. Осы тұрғыдан алғанда қазақтың ұлы ойшылдарының кеменгерлік ой-пікірлерін оқу-тәрбие ісінде орынды пайдалана отырып, оқушы-жастарды ұлтжандылыққа тәрбиелеу – әрбір тәрбиеші ұстаздың басты парызы. Ұлтжандылыққа тәрбиелеудің әдістері

9 слайд

10 слайд
 Тәлім-тәрбие берудің басты саласының бірі - ұлтжандылық, халқы үшін адал қызмет ету. Ұлтжандылықтың, елін сүюдің ғажайып күш екендігін терең сезінген ежелгі қазақ аңын-жыраулары, ойшылдары өз шығармаларына осы тақырыпты үнемі арқау етті, көп көңіл бөліп, халықты елі үшін жанын пида етуге, жастарды елжандылық рухта тәрбиелеуге баса көңіл бөлді. Мысалы, ХVII-ХVІІІ ғасырда өмір сүрген жырау, қолбасшы батыр, қоғам қайраткері Ақтамберді Сарыұлы: Жауға шаптым ту байлап, Шепті бұздым айғайлап, Дұшпаннан көрген қорлықтан Жанды жүрек, қан қайнап. Ел-жұртты қорғайлап Өлімге жүрміз бас байлап, - деп елінің бас бостандығы үшін жаумен жан аямай, кескілесе күресуге шақырады. Ұлтжандылық ақындар жырында

10 слайд

11 слайд
 XIX ғасырда өмір сүрген Д. Бабатайұлы жігерсіз адамнан ерлік іс шықпайтындығын, ерік-жігердің, қажыр-қайраттың елі үшін күрестегі маңызын былай деп суреттеді. Ер қолынан іс келмес, Сұңқардайын түйілмей. Буынып белін бекінбей, Зердесі жігер қайнамай... Жігерім болса жетем де, Еліме барып ұл болам. Жігерсіз болсам жетесіз, Қойын жайып құл болам... Жастарды ұлтжандылық рухта тәрбиелеу XIX ғасырдағы қазақтың ақиық ақыны, жауынгер жыршысы Махамбет Өтемісұлының өлеңдерінде өзекті орын алады. Ол жастарды ерлікке, отансүюшілікке, ар-намысты қорғауға, адамгершілікке уағыздайды. Ақынның қай өлеңін алсақ та халыққа адал қызмет ет, еліңді, жеріңді жаудан қасық қаның қалғанша қорға, әділет үшін, халық үшін өкінбей өлу азамат ердің ісі деген аталы сөздер өрнектеледі. Махамбет, Ақтамберді, Шал, т.б. ақын-жыраулар шығармасында ерекше сөз болатын ерлік, Отанын, елін, жерін жаудан қорғай білушілік, отбасы, ауыл- аймақ, ел намысын қорғау жолында жан аямаушылық сияқты ізгі қасиеттерін дәріптей отырып, жастардың бойына ұлтжандылық пен гуманистік қасиеттерді сіңіре аламыз.

11 слайд

12 слайд
 Әскери ұлтжандылық тақырыптарына ой толғаған жауынгер жазушы, тәлімгер педагог Б. Момышұлы жас жауынгерлерді ерлік, ұлтжандылық, Отанын, елін, жерін сүю, ұлттар достығына тәрбиелеу қажеттілігін өз шығармаларының арқауы етті. Ол ұлттық дәстүрді, елжандылықты жастардың қанына сіңіретін мақал-мәтелдердің, батырлар жырларының, терме-толғаулардың мәніне тоқталады. Ал жауынгер жазушы, фольклорист ғалым, Кеңестер Одағының Батыры Мәлік Ғабдуллин өзінің «Менің майдандас достарым» еңбегінде сұрапыл соғыстың бір толастаған кезінде тар окопта Ер Сайын, Ер Қосай, Қобыланды жырларын өзінің майдандас достарына әңгімелеп беру арқылы қазақ жастарын ерлікке қалай рухтандырғанын баяндайды.

12 слайд

13 слайд
 Ертегі - қазақ халқының елжандылық тәрбие берудегі тиімді құралдарының бірі Ертегілердің мазмұнында халықтың тыныс-тіршілігі, әдет- ғұрыптары мен дәстүрлері, бақыт жолындағы күресі, адамдардың өзара қарым-қатынастары мен мінез-құлықтары, адамдардың еңбексүйгіщтігі, өз халқына, Отанға, туып- өскен табиғатқа деген сүйіспеншіліктері бейнеленген. Ерлік тәрбиені қалыптастырудағы өзіндік шыншылдығы мен әлеуметтік мәні жағынан қарағанда ертегілер көрнекті көркем құбылыс болып табылады. Оның маңызды ерекшелігі мынада: ертегілерде жекелеген құбылыстар фантастикалық бейнелермен әсірелеп көрсетілгенімен, шын мәнінде олардың мазмұны объективті болмыстың көрінісі болып табылады. Негізінен ертегілер оқушылардың ой-өрісін жетілдіріп, Отанын сүюге, халқын қорғауға және өнерді игеруге, ел қорғаны болуға уағыздайды.

13 слайд

14 слайд
 Батырлар жырында батыр тылсым күштермен емес, елді, халықты жаулаған дұшпандармен күреседі. Оның астарында ел, жер үшін күрес кек алу жатыр. Жырдың негізгі құрылымдарында туған-туысқандарға көмек беру үшін, шынайы ғашықтық, батырдың айнымас серігі тұлпардың бейнелеуі байқалады. Мысалы, «Ер Тарғын», «Қамбар батыр», « Алпамыс батыр» «Әлдібек батыр», «Делдаш батыр», «Көрұғлы», «Нарық батыр», Ер Көкше және Орақ», т.б. Жырларда көбіне ерлік көрсету, қаһармандық рух жоғары тұрады. Батырлар жыры — ауыз әдебиетіндегі ең бай да көне жанрлардың бірі.

14 слайд

15 слайд
  Мақал – мәтелдің түпкі мағынасы адамдарды отаншылдыққа тәрбиелеуге көп әсер етеді. Әсіресе мектепте бастауыш сынып оқушыларына көптеп қолдану, әр бір сабақта Отанына деген сүйіспеншілігін, патриоттылығын арттыру үшін мақал-мәтелдерді жаттақызып, айтқызып жарыстыру керек. Кіші мектеп жасындағы оқушыларға патриоттық тәрбие беруде осындай мақал-мәтелдердің мазмұнын түсіндіріп, патриоттық сезімге, ұлттық мақтанышты, Отан, елін, жерін сүюге тәрбиелеудің іргетасын қалауға болады Мақал-мәтел – елжандылыққа тәрбиелеу құралы

15 слайд

16 слайд
Отан да ыстықОтан да ыстық Ел іші – алтын Ел іші – алтын Отансыз адам – Отансыз адам – Ормансыз Ормансыз

16 слайд

17 слайд
Туған жердің деТуған жердің де ыстық, де ыстық, де ыстықыстық

17 слайд

18 слайд
Әркімнің өз Әркімнің өз жері - жері - Туған Туған жерге жерге тік.тік. көлінде – патша,көлінде – патша, суында - патша,суында - патша, елінде – патша.елінде – патша.

18 слайд

19 слайд
 Елжандылыққа тәрбиелеуде география, жаратылыстану, тарих пәндерінің маңызын зор, оқушыларды елжандылық пен ерлікке тәрбиелеуде алуан түрлі қоғамдық істерді пайдалану керек, әсіресе өлкетану мұражайларына және туған өлкедегі тарихи жерлерге саяхатқа апару, еңбек және соғыс ардагерлерімен кездесу кештерін өткізіп отыру істерімен бірге мәдени-әдеби мұраларды да тиімді пайдалану керек.

19 слайд

20 слайд
 Ұлтжандылыққа тәрбиелеуде - халқымыздың рухани бейнесін әдебиет, өнер, ғылым, мінез-құлық, ұлттық сезім, әдет- ғұрыптарды. Әдептілік, имандылық, мейірімділік, қайырымдылық, ізеттілік, қонақжайлылық құндылықтары қалыптасқан халқымыздың асыл, абыройлы қасиеттерін жас ұрпақтың ақыл-парасатына азық ету үшін әрбір тәрбиелі ұстаз, халық педагогикасын, салт-дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды жан- жақты терең қолдана білуі қажет.

20 слайд

21 слайд


21 слайд

22 слайд
 Жұмысымның қорытындысы ретінде және ұ лттық тәрбие жүйесінің негізі ретінде Мұхтар Шахановтың мына бір өлең жолдарында жырланған төрт ана, төрт құндылық, төрт негізді ұсынамын: Қорытынды «Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала, Әр адамнан өз анасынан басқа жебеп тұрар, демеп тұрар арқада Болу керек құдіретті төрт ана: Туған жері - түп қазығы айбыны, Туған тілі - сатылмайтын байлығы. Туған дәстүр, салт-санасы-тірегі, Қадамына, шуақ шашар үнемі Және туған тарихы еске алуға қаншама Ауыр әрі қасіретті болса да Төрт анаға жағдай жасай алмаған Пенделердің басы қайда қалмаған? Төрт анасын қорғамаған халықтың Ешқашан да бақ жұлдызы жанбаған. Қасиетті бұл төрт ана - тағдырыңның тынысы, Төрт ана үшін болған күрес - күрестердің ұлысы.

22 слайд

23 слайд
 НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!!!

23 слайд