Ғылыми жоба: Судың қасиеттері

1 слайд
Тақырыбы: «Су тіршілік көзі» Бағыты: Табиғат туралы ғылым және дамуы бар саяхат маршруттар Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Ыбырай Алтынсарин атындағы мектеп-лицейі КММ Дайындаған: Әбжан Жақып Ғылыми жоба жетекшісі: Абдрахманова М.С

1 слайд

2 слайд
Аннотация Тақырыбы: Су тіршілік көзі Су киелі зат. Сусыз тіршілік жоқ екенін дәлелдей отыра, өз жеріміздегі сулы жерлерді зерттеу, қасиетін, маңызын білгізу. Су - адам тіршілігі үшін маңызды және қажетті зат, оны үнемді қолдана отырып, қамқорлыққа алу әрбір адамның борышы. Тақырыптың өзектілігі: • Жер шарындағы судың қоры туралы білу; • Еліміздегі су көздері туралы ақпарат жинау; • Суды үнемдеу жолдарын анықтау және оны қолдануға үйрену. Мақсатқа жету жолында төмендегі міндеттерді алға қоямыз: Судың адам өмірі үшін маңызы мен қажеттілігі, пайдасы туралы түсінік бере отырып, суды үнемдеуге, қорғауға үйрену. Ғылыми жобаның басты мақсаты: Жинақталған материалдармен таныстыру нәтижесінде әр адамды суды үнемдеуге, оны қорғауға өз үлесін қосуға жұмылдыруға болады. Болжам: 1 3 2 4

2 слайд

3 слайд
Дайындық кезеңі: Ақпарат беттерінен материалдар жинау, құдық жайлы мәліметтер жинау. Ауыл адамдарымен кездесу ұйымдастыру.   Эксперименттік кезең: Санитарлық-эпидемологиялық сараптау бөлімінен дәлелдеме ақпарат алу. Суреттер жинастыру. Құдық суын ішіп, құдық суымен сусындаған ауылдастар пікірін жинау.   Аналитикалық талдау кезеңі: Құдықтың суын ішіп, күнделікті өмірде қолдану арқылы, судың жұмсақ, мөлдір, ішкенде шипасы бар екенін, шаруашылықта жұмсақ, маңызы зор сұйықтық екенін дәлелдеу.   Практикалық талдау кезеңі: Құдық зерттеулерге сене отырып, құдық туралы маңызды мәліметтер жиналды, қорытынды жасалу негізінде ұсыныстар жасалды.   Тәжірибенің әдістемесі: Ғылыми әдебиеттер, анализдердің нәтижесінің барысында сараптау әдістермен, оқушының құдық тәралы жинаған деректерді талдау әдістері арқылы жасалады. 2-3 сыныптарда «ауылдағы сулы жерлер» және «су – тіршілік көзі» тақырыбында сынып сағаттары өткізілді. Су туралы киелі сөздер жатталып, мағынасы түсіндіріледі.   Жаңалық және дербестігі: Жаңатілек ауылының құрылу тарихын зерттеп, ауылдағы адамдардың құдық туралы әңгімелерін жинақтау. Құдықтың қазылу туалы мағлұматтар жинап, көп маңызды мәлімет алдым.   Жұмыс нәтижелері және қорытындылары: Сусыз тіршілік жоқ екенін дәлелдеу барысында, ауылдағы құдық суының, өзен, көл, канал суларынан таза, мөлдір, шипалы екеніне көз жеткізу. Құдықты қазудың оңай жолдарын іздестіру, оқушыларды еңбекке баулу. Суды, ауыл құдығын қастерлеу, сақтау жолдарын дамыту. Құдық басына топ серуен ұйымдастыру. Құдық қазған адамдардың еңбегін бағалау, үлгі ету. Дүниетану, салауаттану сабақтарында судың қасиетін, маңызын түсініп оқу арқылы, сыныптан тыс жұмыстар ұйымдастыру.Зерттеудің кезеңдері: • Дайындық кезеңі. • Эксперименттік кезеңі. • Аналитикалық талдау кезеңі. • Практикалық кезең.  

3 слайд

4 слайд
Ата кәсібін жалғастыру Судың табиғаттағы қасиетті, киелі зат екенін ұғыну арқылы, ауылдағы сулы жерлердің көзін ашу, қорғау Тұщы судың көзін ашып, артына мұра қалдырып, рахметін алған ағалардың еңбегін бағалау, дәріптеу.І. Кіріспе. 1. Оқушының өзіндік ой-пікірі.

4 слайд

5 слайд
Су – тіршілік көзі. Сусыз тіршілік ететін ағза болмайды. Құбылыстардың бәрі судың қатысуымен жүреді. Табиғатты адам мен жануар, өсімдікке бес түрлі жағдай міндетті түрде қажет. Атап айтсақ: ауа, жылу, жылу, жарық, тамақ және су. Сондықтан а ғзалар денесі 50-ден 90 %-ға дейін судан тұрады. Салмағы 70 кг адамның денесінде 50 кг су бар. Оның мөлшері 27 кг кемісе адам өледі. Адам баласы су ішпей бір апта ғана шыдай алады. Су – табиғаатта ең көп таралған зат. Жер бетінің үштен екі бөлігін су қабаты алып жатыр. Судың қасиеті. Doctors' Day Су бар жерде бау-бақша, орман –тоғай, бітік шыққан егін, мыңғырған мал бар. Сондықтан қазақ «Сулы жер – нулы жер» - деп бекер айтпаған. Бүгінгі менің тақырыбым «Су – тіршілік көзі» деп аталады. Өзім болсам, бүгін суы шипалы, жері құнарлы, көк майса шөбінде малы жайылған, сылдырлап аққан өзені бар. Қазақ халқы суды қадір тұтумен қатар оны жалпы халыққа, жан-жануар дүниесіне өсімдік әлеміне тіршілік беруші күш деп атаған. Су – тазалықтың белгісі. Сондықтан суға байланысты тыйым сөздер де орын алған. Мысалы: «Су ішкен құдыққа түкірме», «Судың бетін ашық қалдырма», «Түнде суға барма».

5 слайд

6 слайд
Шипалы құдық жанға дауа Ауыл – қазақтың алтын бесігі, тереңірек айтсақ, күре тамыры. Сөз өрнегін айшықтап, жырдан кесте төккен ақын – жазушыларымыз да, көкірегіне ән қонақтаған әнші-сазгерлеріміз де, аты аңызға айналған даналарымыз сол қарапайым ауылдың қара шаңырағынан шыққан, құдығынан су ішіп сусындаған. Саналы әрбір азаматқа туған ауылдың ұлтарақтай жерінің өзі, шипалы суы, жайнаған гүлі өшпес қымбат қазына екені белгілі. Сондықтан мен бүгін ауылымыздың шипалы, мөлдір де таза суымен сусындатып ертелі-кеш маңына су алу үшін келіп жататын адамына толы қарапайым құдық туралы сөз қозғағым келіп отыр.

6 слайд

7 слайд
Бұлақ көрсең, көзін аш 1974 жылы елде су құбырлары /колонкалар/ ашылуына байланысты бұл құдық қолданыстан шығып қалған. «Бұлақ көрсең, көзін аш» - демекші, осы құдықты ауылымының тұрғындары қайта қазып, іске жаратқан санитарлық-эпидемиологиялық сараптау барысында бұл құдық шипалылығы үшінші орын алады екен. Суы таза, мөлдір, ішкенде жұмсақғ тұщы саналады. Жаңа тілек ауылында қазір қазылған құдық саны көп. Бірақ, бүкіл ел осы құдық суын ауыз суы ретінде пайдаланады. Әсіресе, суды елдің кәрі ата-әжелері сүйсініп ішеді. Құдықты қазып кеткен аталарымыз осы өмірде жоқ болса да, ізін жалғастырушы балалары баршылық. Осы құдық жайлы деректі мен ауыл тұрып жатқан ағаларыман естідім. Бұл құдық 1972 жылы шілде айында осы елдің байырғы тұрғындары аталарымның арқасында қазылған екен. Құдықтағы суды ішуге және күнделікті шаруаға қасиеті: беті – қолын жуған адамның келбетін келтіреді, суы денеге жұмсақ тиеді. Ал шашты жуғанда еш қоспаның керегі шамалы, сабынмен жусаңыз шашыңыз жұп-жұмсақ болып жалтырап шыға келеді. Құдықтың тереңдігі 20 метрге жетеді. Қазір осы құдық ерекше қамқорға алынған. Жан- жағы тазартылып, қоршалған. Әрбір ауыл адамы су алып болған соң, арнайы жасалған құдық қақпанған жайып қояды. Түнде құдықтың бетін ашық тастамайды.  

7 слайд

8 слайд
«Құдықтың суы тұщы, дәмді. Ішсең шөліңді қандырады. Жуынсаң денеге жұмсақ тиеді. Осы құдықты қазған аталарымызға мың алғыс білдіреміз.» Ұлтыкен апа Әкем осы құдықты қазуда көп жұмыс атқарды. Көптеген қиындықтар болды. Бұл құдықтың тереңдігі 20 метр. Суға жаман нәрселердің түспеуін қатты қадағалап, қорғап жүретін. Әкемнің осы құдықты қазуда еңбегі зор деп санаймын.» «Құдыққа ерте келемін. Суы тұнық, таза жұмсақ. Қазір көп үйде құдық бар. Бірақ осы құдықтың суындай таза, мөлдір, жұмсақ су жоқ. Келешекте осы құдық суы қолданыстан шықпай, мөлдір тұщы суымен халықты сусындата берсе екен деп тілеймін.»  Ауыл адамдарының құдық туралы ой – пікірлері. Маман ата Ерболат аға

8 слайд

9 слайд
Ауылым – ырыс, мол құт – мекенім, Мәңгіге аз байлығын үлгі етемін. Саяңда ойнап, өсіп, білім алып, Алаңсыз асыр салып ер жетемін. Ер жетіп үмітіңді біз атқарамыз Жеріңдегі байлықты біз сақтармыз. Қасиетті Жаңа тілек жер – мекенім Көркейтетін болашақ – біз жастармыз Lorem ipsum dolor

9 слайд

10 слайд
Пайдаланған әдебиеттер: Бастауыш мектеп. №3 2007 жыл Қазақтың ырым тыйымдары. Атамұра 2001 жыл Тұрсынзада Есімжанов «Су туралы толғау» 2002 жыл. Рауан. Өз шығармашылығы 2017 жыл

10 слайд