Хром және темір және оның қосылыстары

1 слайд
БҚО Казталов ауданы Талдықұдық ауылы С.Есетов атындағы орта жалпы білім беретін мектебінің химия пәні мұғалімі Ахметова Эльвира Мухамбетжановна Хром, темір оның қосылыстары 10 сынып

1 слайд

2 слайд
Сабақтың мақсаты: Хром және темір қосылыстарын, химиялық қасиеттерін меңгерту Күтілетін нәтиже: Оқушылар хром және темір элементтеріне сипаттама бере біледі; олардың қосылыстарының химиялық қасиеттеріне реакция теңдеулерін жаза біледі; реакция теңдеулерін теңестіру арқылы есептер шығара алады. І. Сабақтың барысы: амандасу, түгендеу ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (сұрақ- жауап)

2 слайд

3 слайд
1. Мыс және мырыш металдарының периодтық жүйедегі орнын сипаттаңыз? 2. Мыс қандай металл? 3. Мырыш қандай металл? 4. Мыс пен мырыштың балқу температуралары? 5. Мыстың қандай қосылыстарын білесіз? 6. Мырыштың қандай қосылыстарын білесіз?

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд
“ Қазақстанның жеті кереметі”

5 слайд

6 слайд
«Құпия сөздер» Құпия сөз: 1-ТЫН, 2-АЛ, 3-А, 4-ДАМ;

6 слайд

7 слайд
Алтын адам 1960 жылдардың аяқ кезінде археолог ғалымдар Есік қаласына жақын жердегі обадан «Алтын киімді адамды» тапты. Ол мұнан 2500 жылдай бұрын жерленген жас жігіт екен. Марқұмға кигізілген бас киімнің, етігінің қонышының сыртына алтыннан жасалған түрлі ұсақ аттың, барыстың, таутекенің, құстардың бейнелері жапсырылған. Олардың саны төрт мыңдай. Есік қорғанынан табылған олжа бүгінде әлемге әйгілі. Алматыдағы Тәуелсіздік монументіне де негіз болып отыр. Осы күнге дейін сақталып келген Алтын адам да қазақтың жеті кереметіне енді.

7 слайд

8 слайд

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд

10 слайд

11 слайд
Бекет Ата жер асты мешіті - Бекет Ата жер асты мешіті- Оңтүстік Үстірттің Маңғыстау ойысына тірелген тұмсығының үзіліп қалған Оғыланды шоқысына қашалған тарихи-сәулет ескерткіші. Үш - төрт қанат киіз үйдің көлеміндей үш бөлме. Дерекке сүйенсек, Бекет ата 1750 жылы туылып, емші, көріпкел ғана емес, физика, математика, астрономия заңдылықтарын жақсы білген ғұлама ретінде аты танылған. Бұхарада оқып, ілім жинаған соң, өз өңіріне қайта келіп, бес мешіт салдырады. Жергілікті дін ғұламаларының арасында атақ- даңқы өсіп, Пір атанады. Пайғамбар жасында дүние салады. Бекет атаның мүрдесі осы жерасты мешітіндегі бөлмелердің бірінің іргесіне қашап орналастырылған. Бұл кенде мешіт басы күні-түні әулие басына зиярат етушілерден бір арылмайды.

11 слайд

12 слайд

12 слайд

13 слайд
Ясауи кесенесі Кесене нақты әрі гармониялық жоспармен салынған. Екі жағы мұнарамен жалғасқан бас портал еңселі арқадан тұрады. Қожа Ахмет Иассауи кешені порталды- күмбезді құрылыс. Оның көлемі 46,5х65,5 метр. Орталық залдың айналасына әр түрлі мақсатқа пайдаланылған үлкенді-кішілі 35 бөлме орналасқан. Оның бірінде сопы ақынның мүрдесі жерленген. Орталық бөлмеде қолымен жазылған Құранның көшірмесі, діни кітаптар, шежірелер сақтаулы.Бұл күнде Қожа Ахмет Иассауи ғимараты-шығыс халықтарының тамаша сәулет өнері жұлдыздарының бірі. 

13 слайд

14 слайд
Бос күйінде Тығыздығы 7,19 г/см 3 ; t балқу 1890°С; t қайнау 2480°С. Табиғаттағы қосылыстары: хромит және крокоит

14 слайд

15 слайд
Cr 2 O 3 + Al → Al 2 O 3 + Cr FeO+H 2 → H 2 O + Fe

15 слайд

16 слайд
Оттекпен галогендермен сумен қышқылдар оксидтер тұз Оксид+сутек газы Тұз+сутек газы тұздар Тұз+металл

16 слайд

17 слайд
CrO хром (ІІ) оксиді- негіздік қасиет көрсететін қара түсті кристалл. Оттек қатыспағанда, хром (ІІ) гидроксидін абайлап қыздырғанда хром (ІІ) оксиді алынады. Cr(OH) 2 = CrO + H 2 O Жоғарырақ температурада хром (ІІ) оксиді диспропорцияланады: 3CrO = Cr + Cr 2 O 3700° CrCl 2 + 2NaOH = Cr(OH) 2 ↓ + 2NaClХром (ІІ) гидроксиді

17 слайд

18 слайд

18 слайд

19 слайд
Хром тобына Темір тобына W (К) –26,5 % W (Ғе) –51,9 % W(Cr ) – 35,4 % W (О) –45,3 % W (О) – 38,1 % W (Н) – 2,8 % К х С r у О z -- ? Ғе х О у Н z -- ?

19 слайд

20 слайд
“ Хром ” тобы “Темір ” тобы Жауабы: Жауабы: KCrO 4 Fe (OH) 3

20 слайд

21 слайд
Қазақтың киіз үй Киіз үй- көптеген ғасырлар бойы Еуразияның ұшы-қиырсыз жазирасын басқарған ежелгі халықтың көшпенді тұрмысы мен өмір салтына мейлінше қолайлы болған баспана түрі. Соңғы қола дәуірінің өзінде-ақ (б.з.д. ІІ мыңжылдық тың соңы - І мыңжылдықтың басы) Еуразия даласында доңғалақ үстіндегі алғашқы жылжымалы тұрғын жайлар пайда бола бастады.Орта ғасырларда платформаларға орнатылған, ондаған жетек малы сүйреткен орасан зор жиналмайтын киіз үй-ордалар кезіп жүрген. Арба үстіндегі тұрғын жай (күйме) - киіз үйлердің осындай салтанатты түрлері Қазақстанда ХҮІІ ғасырға дейін қолданыста болды.

21 слайд

22 слайд
Мұғалім дәлізден жыртылған қағаз тауып алды. Қағазда төмендегідей реакция теңдеулері бар еді. Осыны аяқтаңыздар: “ Темір” тобына Fe+ H 2 O = …… .+ H 2 FeO+ H 2 SO 4 = …… .+ ……… . Fe 2 O 3 + …… .. = Na FeO 2 + ……… “ Хром ” тобына Cr+ N 2 = ……. Cr+ H 2 SO 4 = …….+ H 2 CrO+ …….. = Cr (OH) 2 + ………

22 слайд

23 слайд
Мұғалім дәлізден жыртылған қағаз тауып алды. Қағазда төмендегідей реакция теңдеулері бар еді. Осыны аяқтаңыздар: “ Темір” тобына Fe+ H 2 O = FeO .+ H 2 FeO+ H 2 SO 4 = FeSO 4 + H 2 O Fe 2 O 3 + 2 NaOH = 2Na FeO 2 + H 2 O “ Хром ” тобына 2Cr+ N 2 = 2CrN 2Cr+ 3H 2 SO 4 = Cr 2 (SO 4 ) 3 + 3H 2 CrCl 2 + 2 NaOH = Cr (OH) 2 + 2NaCl

23 слайд

24 слайд
Домбыра Ендігі сөз қазақ халқының жан сезімі, жан серігі -  домбыра  туралы. Домбыра - халық даналығы. Ол халқымыздың өмір тәжірибесі мен табиғат, адам, әлем туралы білімдерін, ескі діни наным-сенімдері мен философиялық көзқарасын бейнелеп, оларды атадан- балаға, ұрпақтан-ұрпаққа жалғастырып отырды. Домбыра - көшпелі елдің көнекөз шежіресі, көпті көрген қарияның көкірек күйі. Ол халықтың тарихи тағдырымен тамырлас. Тарихтың хатқа түспеген талай беттерін паш етіп, халқымыздың тарихнамасына айналады. Ғалымдар осыдан кемінде 2 мың жыл бұрынғы бейнелердегі қос шекті аспаптың қазақ домбырасыме ұқсастығын айта келіп, оның Қазақстан жеріндегі байырғы көшпелілер арасында ең көп тараған аспапты бірі болғандығын дәлелдейді. Домбыра дәстүрінің дамуы ХІХ ғасырда шарықтау шыңына жетті. Мәдениетіміздің дәстүрінде көптеген кәсіби күйші- композиторлар қалыптасып, күйшілік дәстүр көптеген мектептерге бөлінді. Бұл күйші-композиторлар өзіндік стильдік ерекшелігімен, қағыс техникасымен, музыкалық тілімен, орындау шеберлігімен оқшауланып, өнерімізде жарқын із қалдырды. Домбыра - әр дәуірде мәдениетімізде дарынды тұлғалардың дүниеге келуіне мүмкүндік туғызды. Сондықтан, домбыра да қазақтың жеті кереметі қатарында.

24 слайд

25 слайд

25 слайд

26 слайд
1. d – элементтер қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді? а) оң в) теріс с) екі жақты 2. CrO қосылысында хром қандай тотығу дәрежесін көрсетеді? а) +3 в) +2 с) +1 3. Хромның балқу температурасы а) 1083 0 С в) 1855 0 С с) 1539 0 С 4. Қай реакция жүрмейді? а) Zn +НСІ→ в) С u +НСІ → с) Ғе+НСІ → 5. Сутектермия әдісімен алынатын металл? а) сутек в) хром с) темір 6. Темір ( ІІ ) гидроксиді әрекеттесуі мүмкін зат а) О 2 в) НСІ с) N аОН 7. Қазақстандағы темір кен орны: а) Рудныйда в) Хромтауда с) Маңғыстауда 8. Ең қатты металл а) алюминий в) мыс с) хром 9. Тұз қышқылымен әрекеттеседі: а) күміс в) сынап с) хром 10. d - элементтерді табыңыз: а) Na , Zn , K ,Са в) Cu , Mg , AI ,К с) Zn , Cu , Fe , Cr

26 слайд

27 слайд
1 а 6 в 2 в 7 а 3 в 8 с 4 в 9 с 5 с 10 с

27 слайд

28 слайд
Таңбалы тас суреттері Таңбалы тас суреттері Қола дәуірінің тасқа салынған суреттері көрген адамды таң қалдырады. Ертедегі адамдар күнге күйген жылтыр тау жартастарына жануарларды, адамдарды, арбаларды, соғыс көріністерін қашап салды. Бұл адамзаттың рухани мәдениетін, анық дүниетанымын білдіретін аса маңызды деректер жиынтығы саналады. Қазақстан жартастағы суреттер, петроглифтердің саны және әр алуандағы жөнінен әлемдегі ең бай жерлердің бірі Тамғалы жартастағы таңғажайып суреттерді археологтеріміз әбден зерттеді. Нәтижесінде олар дүниежүзі мәдениетінің қазыналы қорына қосылды. Ол суреттерде ежелгі адамдардың өмірі, көне тайпалардың салт-дәстүрі, діни нанымдары, аңшылық пен соғыс існе байланысты бейнелер бейнеленген. Алматы обылысындағы таңбалы тас суреттері - бүкіл әлемдік мәдени жәдігерлер қатарында.

28 слайд

29 слайд

29 слайд

30 слайд
«Бәйтерек» монументі «Бәйтерек» монументі Есіл өзенінің жағасындағы Қазақстанның астанасы Астана қаласында орналасқан. Металлдан, әйнек пен бетоннан жасалған бұл «терек» сәулеттік мағынасы жағынан да, жасалуы жағынан да бірегей: биіктігі 105 метрлік металл құрамасынан, салмағы 1000 тоннадан жоғары бес жүзге жуық қададан тұрады. Монументтегі барлық дүние - төбесіндегі алтын күн, 97 метрлік биіктігі, және аспан әлемінің үш негізін кейіптейтін үш аймаққа бөлінген ішкі архитектурасы белгілі бір символды білдіреді. Әлемде бірінші рет диаметрі 22 метрлік және салмағы 300 тоннадан тұратын күннің түсуіне қарай түсін өзгертетін «хамелеон» әйнегінен жасалынған шар биіктігі жағынан рекордқа (әлемдегі ең үлкен шардың ең биіке көтерілуі бойынша) ие болды

30 слайд

31 слайд
“ Хром, темір қосылыстары” 1 8 4 бет № 4 есеп 190 бет № 7 есеп

31 слайд

32 слайд

32 слайд