Жас мамандармен Ы.Алтынсарин туған күніне орай дөңгелек үстел

1 слайд

1 слайд

2 слайд
Жоспары 1. Ы.Алтынсариннің өмірі 2. Ұстаздық жолы. 3. Шығармалары: -Өлеңдері; -Әңгімелері; -Мысалдары 4. Арнау

2 слайд

3 слайд
Өлеңді жалғастырыңыз. 1. Сиса көйлек үстіңе Тоқуменен табылған ..... 2. Таулардан өзен ағар сарқыраған .............. 3. ............ Айшылық алыс жерлерден Жылдам хабар алғызды......

3 слайд

4 слайд
1 8 4 1 – 1 8 8 9Ыбырай Алтынсарин

4 слайд

5 слайд
Өмірбаяны:  Туған жері: Қостанай облысы, Затабол ауданы  Шын аты: Ибраһим  Атасы: Балғожа  Мектепте ол алғаш татар тілінде оқиды  Кейін орыс тілінде аяқтайды  Жеті жылдық мектепті бітіреді  Балаларға арнап мектептер ашады  Қыздар үшін де мектептер ашады

5 слайд

6 слайд
Отбасы:  Жұбайы: Айғаным  Балалары: Абдолла, Әбдірахман,Шарипа.  Әбдірахман мен Шарипа жас кезінде қайтыс болған.  Абдолланның Нағима атты қызы – Ыбырай Алтынсариннің жалғыз немере қызы.

6 слайд

7 слайд
Алтынсариннің қызметі мен өмірі туралы даталар:  1850 – 1857  жылдар арасында Орынбордағы орыс мектебінде оқиды;  1857 – 1864  Орынборда тілмаштық қызмет атқарған;  1879  Орыс әріпімен қазақ әліппесін;  1880 – 1889 – Оқу хрестоматияларын бастырып шығарды;  1888  – Алтынсариннің ұсынысы бойынша мұғалімдер мектебі ашылды.  1976 жылы – Алтынсариннің Арқалық қаласында мемориалдық педагогикалық мұражайы ашылды.

7 слайд

8 слайд
Балғожа би Үміт еткен көзімнің нұры – балам, Жаныңа жәрдем берсін хақ тағалам. Атаң мұнда анаң мен есен – аман, Сүйіп сәлем жазады бүгін саған. Балқожа

8 слайд

9 слайд
Ыбырай Алтынсарин  Дарынды педагог  Жазушы  Ақын  Аудармашы  Өз халқын сүйген патриот адам  Көрнекті ғалым  Ағартушы  “ Қазақ хрестоматиясы” атты оқулығының авторы  Этнограф  Фольклоршы  Қоғам қайраткер  Балалар әдебиетінің атасы

9 слайд

10 слайд
Ыбырай  Бір аллаға сыйынып,  Кел, балалар, оқылық !  Оқығанды көңілге  Ықыласпен тоқылық !  Оқысаңдар, балалар,  Шамнан шырақ жағылар.  Тілегенің алдыңнан  Іздемей – ақ табылар.  Ыбырай

10 слайд

11 слайд
Ыбырай Алтынсариннің өлеңдері мен шығармалары  Өлеңдері:  “ Кел,, балалар, оқылық”, “Өнер – білім бар жұрттар”, “Өзен”, “Жаз”,  “ Әй, жігіттер”, “Залым төреге” т.б.  Әңгімелері:  “ Ағаш үй мен киіз үй”, “Қыпшақ Сейітқұл”,  “ Асан мен Үсен” т.б.

11 слайд

12 слайд
Ыбырай өлеңдерінің негізгі идеясы Әңгімелерін идеясы, еңбекті сүю, қадірлеу, жақсы мінез- құлыққа бағыттау, халқын сүю махаббат- мейірім перзенттік парыз, т.б. Араз бол, кедей болсаң, ұрлықпенен, Кете бар, кессе басың, шыңдықпенен. Қорек тал бейнеттен де, тәңірім жәрдем, Телмірме бір адамға мұңдықпенен. Әй, жігіттер, үлгі алмаңыз Азған елдің ішінен Алыс- алыс қашыңыздар Зияндасты кісіден. Жақсыны көзден салмаңыздар, Жақсыдан қапыл қалмаңыздар…

12 слайд

13 слайд
Ыбырай шығармаларының биік шыңы Ыбырай Алтынсариннің жемісті еңбек етіп, едәуір жақсы шығармалар қалдырған саласының бірі- проза жанры болды. Оның » Бай баласы мен жарлы баласы», «Қыпшақ Сейітқұл», «Киіз үй мен ағаш үй», «Надандық», «Лұқпан хакім», т.б. бірсыпыра шығармалары қоғамдық өмірдің әр алуан жақтарын суреттеуге арналған. Бұл еңбектерінде жазушы өз дәуірінің елеулі мәселелерін көтере отырып, еңбекші халықтың қоғамдық санасын оятуды, тәрбиелеуді мақсат етеді. «Бай баласы мен жарлы баласы» — Ыбырай шығармаларының биік шыңы.

13 слайд

14 слайд
 И . А. Крыловтың  Л. Н. Толстойдың  И. Паульсон  К. Д. Ушинскийдің әңгімелерін қазақ тіліне аударды Ыбырай - аудармашы

14 слайд

15 слайд
Ыбырай Алтынсарин

15 слайд

16 слайд
Ыбырай Алтынсарин туралы  Драматург М. Ақынжанов “Ыбырай Алтынсарин” деген пьеса жазды.  Ыбырай Алтынсарин туралы ақын Ғ. Қайырбеков “Дала қоңырауы” атты поэма жазды.

16 слайд

17 слайд
Ыбырай Алтынсарин есімімен  Қостанай қаласында оған ескерткіш орнатылды.  Республикадағы педагогика ғылыми-зерттеу институты Ы.Алтынсарин есімімен аталады.  Ыбырай есімі берілген аудан, ауылдар, оқу оырндары, көшелер, жер атаулары Қазақстанның түкпір-түкпірінде кездеседі.

17 слайд

18 слайд
Ыбырай Алтынсаринның қазақ әдебиеті тарихындағы орны. Көрнекті әдебиетші ғалым Қ.Жұмалиев өзінің «ХҮІІІ- ХІХ ғасырлардағы қазақ әдебиеті» деген ғылыми – зерттеу еңбегінде педагог- жазушыға: ХІХ ғасырда қазақ даласынан шығып, орыс, Европа мәдениетіне қолы жеткен оқымысты, халық ағартушылар дәрежесіне көтерілген әрі педагог, әрі ақын- жазушы Ыбырай Алтынсаринның өз халқының келешегі үшін істеген еңбегі зор,»- деп баға береді. Оның еңбектері жан-жақты зерттеліп, ондаған ғылыми – зерттеу еңбектер жазылған,докторлық, кандидаттық диссертациялар қорғалды. Өзінің өнегелі өмірі, тынымсыз ізденісі, жан- жақты таланты арқылы танылған Ыбырай Алтынсарин шығармаларының қазақ әдебиеті тарихында алатын орны орасан зор.

18 слайд

19 слайд
Ескерткіш

19 слайд

20 слайд
Қорытынды  Ыбырай Алтынсариннің жұмысы жастарды үш тілді игеруге, сауатты және жоғары білікті маман болуға шақыратын елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың үндеуімен үлеседі.  Ыбырай Алтынсарин — нағыз халықшыл жазушы, өмір шындығын озық идея тұрғысынан таныта білген кемеңгер суреткер, аса қажырлы қоғам қайраткері, заманының ең маңызды мәселесін көтеріп, жыр төккен азамат ақын, жаңашыл жазушы, сол жаңаның тынымсыз жаршысы. Өз бойындағы қуатын халық мақсаты үшін аямай жұмсаған адал жанды азамат.

20 слайд

21 слайд
Ақылбек Шаяхметов Алтынсарин – қазақтың жарық  шамы, Ойлағаны аяулы халық қамы. Жап-жасыл жайқалатын жапырағы, Алтынсарин – елімнің алтын бағы. Алтынсарин- мазмұнды өмір әні, Үлгі болып алдыңнан жолығады. Шырт ұйқыдан оятқан бабамызды Алтынсарин – даланың қоңырауы.

21 слайд

22 слайд
Ақылбек Шаяхметов Алтынсарин – ел үшін соққан жүрек, Сезіп оның дүрсілін шаттанды көп. Қалың қардың жібіткен мұз денесін Алтынсарин – аңқылдақ алтын күрек. Денесі оның Тобылдың жағасында, Мүсіні тұр Қостанай қаласында. Ыбырай бұлағының мөлдір суы Шүпілдейді білімнің шарасында.

22 слайд

23 слайд
Ақылбек Шаяхметов Сол сумен егін егіп, мал суардық, Жыр жазып, дала жайлы ән шығардық. Сол сумен қаталаған шөлді басып, Шығып тұр қазағымның дауысы анық.   Сол судан мейірі қанып барлық халық, Өмірден өз орынын тапқаны анық. Алтынсарин – ұлы ұстаз ұлағатты, Алтынсарин – ұлтыма ұлы жарық.

23 слайд

24 слайд
Ойлан, тап. 1. Бір адам он жасар баласын ертіп, егіннен жаяу келе жатса, жолда қалған аттың бір ескі тағасын көріп, баласына айтты: — Анау тағаны, балам, ала жүр, — деп. Бала әкесіне:…………….. 2. Бір кішкентай қыз әкесінің шапанын жамап отыр екен, шешесі қасына отырып, ақыл айтты: - Балам, дүниедегі жаратылған жәндік-жансыздардың ешқайсысының да керексіз болып, жерде қалатыны болмайды,- деп. Сол сөзді айтып отырғанда, қыз бала киімін жамап болып, жердегі мақтаның қиқымын терезеден лақтырып, далаға тастады: 3. Екі дос кісі жолдастасып келе жатып, бір аюға ұшырапты. Бұл екі кісінің біреуі әлсіз, ауру екен, екіншісі мықты, жас жігіт, аюды көрген соң бұл жігіт, ауру жолдасын тастап, өзі бір үлкен ағаштың басына шығып кетті дейді.

24 слайд