карбон қышқылдары

1 слайд
Тақырыбы: Карбон қышқылдары. “

1 слайд

2 слайд
Мақсаты және міндеттері: Студент білуі керек: – Алифаттық, карбоциклдік ароматтық карбон қышқылдарының классификациясын, физикалық қасиеттерін және номенклатурасын – Карбон қышқылдарының химиялық қасиеттерін. Студент дағдылануы керек: – Карбон қышқылдарының химиялық қасиеттерін Карбон қышқылдарының химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерінің схемасын сипаттайтын реакция теңдеулерінің схемасын жазуды.жазуды. – Карбон қышқылдары қатысатын реакциялардағы өнімдердің түзілуін болжауды. – Карбон қышқылдарының молекулаларындағы Карбон қышқылдарының молекулаларындағы атомдардың өзара әсерінің себептері мен атомдардың өзара әсерінің себептері мен салдарларын түсіндіре білуді.салдарларын түсіндіре білуді.

2 слайд

3 слайд
Өзектілігі : • Карбон қышқылдары - органикалық қосылыстардың маңызды кластарының бірі. Көптеген дәрілік заттардың негізі болып табылады. Адам ағзасында бос күйінде және биологиялық мембраналардың негізгі құрылымдық құраушысы болып табылатын бейтарап майлардың,фосфолипидтер және басқа да липидтердің құрамында кездеседі.

3 слайд

4 слайд
Дәріс жоспары: • Кіріспе • Карбон қышқылдарының классификациясы • Карбоксил тобының құрылысы • Химиялық қасиеттері

4 слайд

5 слайд
- Консервілеу мен маринадтау үшін қандай қышқылды қолданады? - Компоттар мен шырындар әзірлеу үшін қандай қышқылды қолданады? - Сүтқышқылды өнімдерде қандай қышқыл кездеседі? - Адам ағзасында күн сайын 400г мөлшерде қандай қышқыл түзіледі ? Ол несеп, тер, теріде кездесуі мүмкін. - Ашыған майдың ерекше иісі қандай қышқылдың түзілгендігін айғақтайды? - Ұзаққа созылған жүгіруден кейін неліктен аяқ балтырлары ауырады?

5 слайд

6 слайд
Көптеген қышқылдардың тарихи қалыптасқан тривиалды атаулары бар, олар заттардың табиғи көзін, аса айқын қасиетін, алыну әдісін, қолданылу саласын көрсетіп тұрады Карбон қышқылдары табиғатта Химиялық формула Қышқыл- дың жүйелік атауы Қышқыл- дың триви- алды атауы Метан Этан Пропан Бутан Пентан Гексан Гептан Октан Нонан Декан Құмыр- сқа Сірке Пропион Май Вале- риан Капрон Энант Каприл Пеларгон Каприн

6 слайд

7 слайд
С 2 Н 5 СООН – пропион қышқылы - ағаш қара майы (смола) С 3 Н 7 СООН – май қышқылы - қаймақ майы С 4 Н 9 СООН –валериан қышқылы - валериан шөбінің тамыры

7 слайд

8 слайд
С 6 Н 5 СООН –бензой қышқылы - қалампыр майы -(СООН)-2 дикарбон -(СООН)-2 дикарбон қышқылдары– қышқылдары– қымыздық, саумалдық, қымыздық, саумалдық, жоңышқа, рауғаш, жоңышқа, рауғаш, қызанақ, көптеген қызанақ, көптеген жидектерде калий жидектерде калий тұзы түрінде кездеседітұзы түрінде кездеседі

8 слайд

9 слайд
Оттекті қосылыстар Спирттер Біратомды Көпатомды Альдегидтер мен кетондар Карбон қышқылдары Эфирлер Жай Күрделі

9 слайд

10 слайд
Карбон қышқылдарының алынуы Қаныққан карбон қышқылдары алынады: 1. Спирттердің тотығуынан 2. Альдегидтердің тотығуынан 3. Көмірсутектердің тотығуынан

10 слайд

11 слайд
Карбон қышқылдары – құрамында карбоксил тобы бар, жалпы формуласы R - COOH болатын заттар Карбон қышқылдарының классификациясы: 1) Карбоксил тобының санына байланысты ● бірнегізді – сірке қышқылы ● екінегізді – қымыздық қышқылы ● көпнегізді – лимон қышқылы Карбоксил топтарының саны бойынша қышқылдардың классификациясы Бірнегізді Екінегізді КөпнегіздіКарбонил тобы Карбоксил тобы Гидроксил тобы

11 слайд

12 слайд
2) Радикалдың табиғатына байланысты ● қаныққан– пропион қышқылы ● қанықпаған– акрил қышқылы ● ароматты – бензой қышқылы Карбон қышқылдарының номенклатурасы ? Өзін-өзі бақылауға тапсырмаРадикалдың табиғатына байланысты қышқылдардың классификациясы қаныққан қанықпаға н ароматты ? Өзін-өзі бақылауға тапсырма

12 слайд

13 слайд
Жоғары май карбон қышқылдары (ЖМК) • Қаныққан жоғары май қышқылдар: С 17 Н 35 СООН стеарин қышқылы және С 15 Н 31 СООН пальмитин қышқылы; • Қанықпаған жоғары май қышқылдар: С 17 Н 33 СООН олеин қышқылы, Δ9; С 17 Н 31 СООН линол қышқылы, Δ9,12; С 17 Н 29 СООН линолен қышқылы, Δ9,12,15. • ЖМҚ тұздары сабындар деп аталады

13 слайд

14 слайд
Физические свойства карбоновых кислотҚаныққан карбон қышқылдарының физикалық қасиеттері ТБ Жоғарығы қышқылдар Пальмитин қышқылы Стеарин қышқылы Олеин қышқылы Төменгі қышқылдар Май қышқылы

14 слайд

15 слайд
Карбон қышқылдары Карбон қышқылдары RCOOH Ерекше қасиеттері Жалпы қасиеттері Хлорлау (радикалды) Металдармен реакциясы спирттер су фенолдар қышқылдар Қышқылдық қасиеттерінің артуы

15 слайд

16 слайд
Карбоксил тобының құрылысы Сұрақ ? Карбоксил тобында электрон тығыздығын қайта бөлу қалай жүзеге асады ? Карбон қышқылының молекулаларындағы атомдардың өзара әсерлесуі неге негізделеді? Бұл карбон қышқылдарының химиялық қасиеттеріне қала әсер етеді? ? Өзіңді тексерэлектртерістілік: С( sp 2 ) – 2,69 ; O – 3,5 және H – 2,2 . R - C O :H O R - C O - O + H + R - C O O + H + -

16 слайд

17 слайд
Карбон қышқылдарының карбоксил тобында р,  -қабысудың болуы спирттерге қарағанда карбон қышқылдарының қышқылдық қасиеттерін едәуір ұлғайтады. рК а С 2 Н 5 ОН =18 рК а СН 3 СООН = 4,76 Көмірсутек радикалының ұзындығын арттыру карбон қышқылдарының әлсізденуіне әкеледі Қышқыл радикалында электрондонорлы о р ынбасарлар қышқылдық қасиетті төмендетеді, ал электронакцепторлы орынбасарлар қышқылдық қасиетті арттырады.

17 слайд

18 слайд
Түзілуі 1)тұздар 2)Күрделі эфирлер амидтер хлорангидридте р галогенкарбон қышқылдары

18 слайд

19 слайд
 R — С — C  О : H Н Н  +  - . .  негіздік орталык CН -кышк ылдык орталык электрофиль дік орталык Реакциялық орталықтар: Нуклеофилді шабуылдың жеңілдігі мыналарға байланысты:  көміртек атомындағы тиімді оң зарядтың мөлшеріне;  кеңістіктік қол жетімділігіне;  ортаның қышқылдық-негіздік қасиеттеріне. Карбон қышқылдарында СН-қышқылдық болады (альфа-көміртек атомымен байланысқан сутегі атомының белсенділігі). Ол карбоксил тобы көрсететін теріс индуктивті эффектімен қамтамасыз етілген.

19 слайд

20 слайд
Химиялық қасиеттері Химиялық қасиеттері Қышқылдардың жалпы қасиеттерін көрсетеді Карбоксилат-иондағы зарядтың делокализденуіне байланысты спирттер мен фенолдарға қарағанда күштірек қышқылдар болып табылады

20 слайд

21 слайд
Неліктен қышқылдар арасында газтәрізді заттар кездеспейді? Бұл сутектік байланыстармен байланысқан молекулалардың қауымдастығына байланысты . Карбон қышқылдарының суда ерігіштігін де сутектік байланыстардың түзілуімен түсіндіруге болады. Карбон қышқылдарының жалпы қасиеттері сәйкес бейорганикалық қосылыстардың қасиеттеріне ұқсас: 1. Сулы ерітінділердегі диссоциация (қышқылдық орта, индикаторлар түсін өзгертеді). 2. Карбон қышқылдары кернеу қатарында сутегіне дейінгі металдармен орынбасу реакциясына түседі. видеоВидео Сірке қышқылы Магний ацетаты

21 слайд

22 слайд
3.Карбон қышқылдары негізгі оксидтермен тұз және су түзе отырып әрекеттеседі. Сірке қышқылы Мыс ацетаты

22 слайд

23 слайд
4. Негіздермен (сілтілер мен ерімейтін) және амфотерлі гидроксидтермен бейтараптау реакциясына түседі. Видео Сірке қышқылы Натрий ацетаты

23 слайд

24 слайд
5. Әлсіз және ұшпа қышқылдардың тұздарымен оларды тұздарынан ығыстыра отырып әрекеттеседі. видеоСірке қышқылы Кальций ацетаты

24 слайд

25 слайд
6 . Қышқылдар қышқылдық оксидтер түзе алады (немесе қышқыл ангидридтерін). Сірке қышқылы Сірке ангидриді

25 слайд

26 слайд
Этерификация реакциясы – карбон қышқылдарының спирттермен әрекеттесуі кезінде күрделі эфирлердің түзілуі. Сл. эфирыКарбоксил тобы бойынша қышқылдар реакциясы ( S N механизмі ). (Нуклеофилдер электрон донорлары болып табылады: OH -, RO -, CN -, - NH 2 R - C X O + :N u R - C X O ..N u R - C O N u + :X R - C O H O k t. H + R - C O - R 1 O + H O -R 1 + H 2O

26 слайд

27 слайд
Молекулаларында радикалдардың болуына байланысты қышқылдардың ерекше қасиеттері. Галогендермен реакция. ? Бұл қышқылдард ың қайсысы күшт ірек? Неліктен?Сірке қышқылы Хлорсірке қышқылы

27 слайд

28 слайд
Карбон қышқылдарының органикалық қосылыстардың басқа кластарымен генетикалық байланысы сызбада көрсетілген: ? Этанды негізге ала отырып берілген айналулар тізбегін химиялық реакция теңдеулер арқылы дәлелдеуге тырысыңызКөмірсу- тектер Көмірсутектердің галогентуындылар ы спирттер альдегидтер Карбон қышқылдары

28 слайд

29 слайд
Қорытынды: 1. Карбон қышқылдары деп молекулаларының құрамында көмірсутек радикалымен байланысқан бір немесе бірнеше карбоксил тобы бар органикалық қосылыстарды айтады. 2. Альдегидтер сияқты карбон қышқылдарына да көміртек қаңқасының изомериясы тән . 3. Карбон қышқылының молекулалары димерлер түзеді. 4. Карбон қышқылдарының классына тән жалпы қасиеттері-құрамында сутегі мен оттегі арасында шұғыл полярлы байланысы бар гидроксил тобының болуымен сипатталады. Карбон қышқылдарына бейорганикалық қышқылдармен ортақ қасиеттермен қатар ерекше, тек қана органикалық қосылыстарда болатын қасиеттер тән.

29 слайд