"Киели сандар "

1 слайд
№ 6 орта мектеп МДШО КММ ТАҚЫРЫБЫ: Сан есім ОРЫНДАҒАН: 4- сынып оқушысы Айып Әмина Секция: қазақ тілі Жетекшісі: Мұқатова Данагуль Боранбайқызы

1 слайд

2 слайд
 Жұмыстың мақсаты: Қазіргі қазақ тіліндегі сан есімдер – заттың немесе заттық ұғымдар мен құбылыстардың санын, мөлшерін, бөлшегін, ретін білдіретін сөз табы екендігін таныту, лингвистикалық, морфологиялық ерекшеліктерін ұғындыру.

2 слайд

3 слайд
 Міндеттері:  Сан есімге сипаттама беру, морфемдік құрамын көрсету.  Сан есімнің мағыналық түрлерінің әрқайсысына тоқталу.  Сан есімнің синтаксистік қызметін анықтау.  Сан есімді оқытудың мәселелерін айтып өту.

3 слайд

4 слайд
Зерттеу өзектілігі: Сан есімдер - өзіндік сөзжасамдық жүйесі бар сөз табы және сан есімнің сөзжасамдық жүйесі өте ертеде қалыптасқан. Сан есімнің сөзжасам жүйесінің өзіндік сөзжасам элементтері, модельдері, типтері бар. Сан есім сөзжасамында тілде қалыптасқан сөзжасамдық тәсілдердің біразы қолданылады, бірақ бәрі емес. Мысалға сан есімде семантикалық тәсіл қолданылмайды, синтетикалық тәсіл өте өнімсіз, ал сөзжасамның аналитика тәсілі сан есім сөзжасамында негізгі қызмет атқарады.

4 слайд

5 слайд
Зерттеудің ғылыми мәні мен маңызы: Сан есімнің толық зерттелуіне мән бере отырып, ережесін есте сақтау, мағыналық түрлерін ажырата алу және жазылуына назар аударылу қажет. Сан есімдердің мақал - мәтелдерде де көп кездесетініне мән беру.

5 слайд

6 слайд
Қорыта келе, сан есімдерге лексикалық, морфологиялық мағыналары және лексика- семантикалық сипаттары жағынан, сондай - ақ сөйлемдегі қызметі бойынша қысқаша анықтамалар беруге болады. Қорытынды

6 слайд

7 слайд
Сан есімнің лексикалық мағынасы - сандық ұғымдардың атаулары болып келетіні. Сан есімдер басқа сөздерге тіркестірілмей жеке-дара айтылғанда, тек абстракт сандық ұғымдардың атаулары ретінде қолданылады. Олардың нақты мағыналары өзге сөздермен қарым-қатынасқа түсіп айтылғанда ғана айқындалып отырады. Сан есімнің лексикалық мағынасы

7 слайд

8 слайд
Морфологиялық сипаттары жағынан да сан есімдердің өзіне тән, өзге сөз таптарына ұқсамайтын ерекшеліктері бар. Сан есімнің негізгі функциясы анықтау қызметі болғандықтан, ол үнемі анықтайтын сөздерінен бұрын қолданылады, бірақ ешқандай да морфологиялық өзгеріске түспейді. Морфологиялық сипаттары

8 слайд

9 слайд
Қазіргі қазақ тіліндегі сан есімдер – заттың немесе заттық ұғымдар мен құбылыстардың санын, мөлшерін, бөлшегін, ретін білдіретін сөз табы. М: Жеті атасын білген ер жеті жұрттың қамын жер. Қазіргі қазақ тіліндегі бардық сан есімдер жиырма шақты сөздер арқылы жасалады.Сан есімнің лексика- семантикалық сипаты

9 слайд

10 слайд
Лексика-семантикалық жағынан сандық ұғымды білдіретін сөздер Қазіргі қазақ тілінде семантикалық жағынан сан есімдерге жақын сөздер бар. Олар: қос, егіз, жарты, жарым, жалқы, жалғыз, дара, сыңар, шақырым, т.б. Оларды лексика-семантикалық ерекшеліктеріне қарай мынадай мағыналық топтарға бөлуге боладыСан есімнің морфологиялық ерекшеліктері

10 слайд

11 слайд
Әдетте анықтауыш қызметін атқарады. Сонымен бірге сан есім белгілі жағдайда сөйлемнің барлық мүшелерінің қызметін де атқарады. Сан есімдердің сөйлемдегі қызметі

11 слайд

12 слайд
Назарларыңызға рақмет!

12 слайд