"Координация және реттелу" тақырыбына презентация 7сынып

1 слайд
Саба қтың тақырыбы: 7.3С: Координация және реттелу. Жануарлардың жүйке жүйелерінің типтері.

1 слайд

2 слайд
Сабақтың оқу мақсаты: 7.1.7.1 Жануарлардың жүйке жүйелерінің типтерін салыстыру.

2 слайд

3 слайд
Сабақтың мақсаты: • Ж үйке жүйесінің түрлерінің бейнесінің жиынтығынан қандай тірі ағзаларға тән екендігін және оның ерекшеліктерін табу. • Жүйке жүйесінің эволюциясының тізбегін құру. • Жүйке жүйесінің түрлерін жіктеу. • Жануарлардың жүйке жүйелерінің типтерін салыстыру.

3 слайд

4 слайд
Бағалау критерийлері: • Ж үйке жүйесінің түрлерінің бейнесінің жиынтығынан қандай тірі ағзаларға тән екендігін ажырата алады. • Ж үйке жүйесінің түрлерінің ерекшеліктерін таба алады. • Жүйке жүйесінің эволюциясының тізбегін құрады. • Жүйке жүйесінің түрлерін жіктейді. • Жануарлардың жүйке жүйелерінің типтерін салыстыра алады.

4 слайд

5 слайд
Тест жұмысы 1. Өсімдіктердегі қозғалыс реакциялары А) гликолиз Ә) мутация Б) таксис В) трансляция Г) модификация 2. Тропизм дегеніміз? А) Өсімдіктердегі қозғалу типі Ә) Зат алмасу сатысы Б) Жасуша органоидтарының бірі В) тамыр аймағы Г) жеке даму 3. Жарық сүйгіш өсімдік А) қант қамысы Ә)саумалдық Б)інжугүл В)қырлышөп Г)қазтабан 4. Көлеңкеге төзімді өсімдік А) саумалдық Ә) қарағай Б)түймедақ В)қант қамысы Г)эвкалипт 5. Балықтардың қозғалу мүшесі А)жүзбеқанаттар Ә) кірпікшелер Б)талшықтар В) жалған аяқтар Г) шапанша қуысы 6. Реактивті қозағалады А)сегізаяқ Ә)амеба Б)гидра В)ақсұлама Г)тоспаұлу

5 слайд

6 слайд
Кілті 1. Б 2. А 3. А 4. А 5. А 6. А

6 слайд

7 слайд
К о н в е р т т е г і с ұ р а қ- Тропизм дегеніміз не? - Таксис дегеніміз не? - Жарық сүйгіш өсімдіктер? - Көлеңкені ұнататын өсімдіктер? - Фотопериодизм дегеніміз не? - Биоырғақ үдерісі? - Амебаның қозғалу мүшесі? - Көпжасушалы омыртқасыздардың қозғалу мүшелері?

7 слайд

8 слайд
Топпен жұмыс: 1. Қарапайымдардың, ішек қуыстылардың, жалпақ құрттардың жүйке жүйесінің типі (гидра, ақ планария мысалында) 2. Буылтық құрттар, буынаяқтылар, тікен терілілер, ұлулардың, өрмекшілердің, шаяндардың жүйке жүйесінің типі. 3. Омыртқалы жануарлардың жүйке жүйесінің типі.

8 слайд

9 слайд
Қарапайымдардың жүйке жүйесі Қарапайымдарда (бір жасушалылар) жүйке жүйесі болмайды, бірақ инфузориялардың кейбір түрінде қозуды жасушаның басқа бөліктеріне өткізетін торшасы болады.

9 слайд

10 слайд
Диффузды (торлы) ж үйке жүйесі: Ең алғаш ішекқуыстыларда жүйке торы пайда болады. Төменгі сатыдағы ішекқуыстыларда (гидра ) диффузды ж.ж болады. Еркін қозғалып тіршілік ететін ішекқуыстыларда жүйке жасушалары топтанып, жүйке түйінін ( ганглий ) түзеді және олар бір-бірімен ұзын өсінділері арқылы жалғасады.

10 слайд

11 слайд
Түйінді жүйке жүйесі : Буылтық құрттарда, буынаяқтылар да (бунақденелілерде, өрмекшілерде, шаяндарда) ұлуларда, тікентерілілер және эволюциялық даму барысында жүйке жүйесінің түйінді түрі пайда болған.

11 слайд

12 слайд
Шұбалшаңның жүйке жүйесі сақина тәрізденіп байланысқан бір жұп жұтқыншақ үсті, бір жұп жұтқыншақ асты жүйке түйіндерінен және құрсақ жүйке тізбегінен тұрады.

12 слайд

13 слайд
Сатылы жүйке жүйесі: Ақ планария Ақ сұламаның жүйке жүйесі дененің алдыңғы бөлігіндегі жүйке жасушалары жинақталған түйіннен басталады. Гидрада жүйке жүйесі бытыраңқы және тор түзе орналасса, ақ сұламада жүйке жасушалары денені бойлай созылатын екі бағанаға жинақталады.

13 слайд

14 слайд
Балықтардан бастап түтікті жүйке жүйесі екі ірі бөлімнен: 1. Ми мен 2.жұлынна н тұрады. Түтікті деп аталу себебі:оларда тек бір ғана ми болады, сол мидан түтіктер тармақталады. Ми бассүйектің ішінде орналасқан. Ол 5 -бөлімнен тұрады: алдыңғы, аралық, ортаңғы ми, мишық, сопақша ми. Сопақша ми омыртқа жотасының өзегінде орналасқан жұлынмен жалғасады.

14 слайд

15 слайд
• Қосмекенділердің миы балықтарға ұқсас бірақ мишығы нашар жетілген, алдыңғы миы оң және сол ми сыңарларына бөлінген, ірірек. • Жорғалаушылардың , құстардың, сүтқоректілердің алдыңғы миы жақсы дамыған.

15 слайд

16 слайд
Жүйке жүйесінің типтері: • Диффузды (торлы)(гидра); • Бағаналы (ақ сұлама); • Түйінді (ұлулар, буылтық құрттар, буынаяқтылар); • Түтікті (омыртқалылар).

16 слайд

17 слайд
Жүйкелер Ерекшеліктері Өкілдері Торлы жүйкелі Бүкіл денесіне жүйке жүйесі торланып орналасады. Жүйке талшықтары біркелкі орналасады Гидра, ішек қуыстылар Сатылы жүйкелі Тармақталған бөлімдер бір бірімен паралель сатылы орналасады. Бүкіл дене бөлімі де осылай болады Жалпаққұрттар, планария Түйінді жүйкелі Бүйір жақтауларында түйіндер көптеп кездеседі Дене бөлімінде басты мойын жағында үлкен түйіннен жүйкесі тармақталып құрсақ бөлімдерінде кіші түйіндер кездеседі Буынаяқтылар, былқылдақденелілер, буылтыққұрттар Түтікті жүйкелі Бас миы және жүлыннан тұрады. Түтікті деп аталуы да осыдан, себебі оларда тек бір ғана ми болады, сол мидан түтіктер тармақталады Омыртқалы жануарлар

17 слайд

18 слайд
Жүйке жүйесінің ерекшеліктерін тап Жүйкелер Ерекшеліктері Өкілдері 1.Торлы жүйкелі А . Бас миы және жүлыннан тұрады. Түтікті деп аталуы да осыдан, себебі оларда тек бір ғана ми болады, сол мидан түтіктер тармақталады Г . Буынаяқтылар, былқылдақденелілер, буылтыққұрттар 2. Сатылы жүйкелі Ә . Бүйір жақтауларында түйіндер көптеп кездеседі Дене бөлімінде басты мойын жағында үлкен түйіннен жүйкесі тармақталып құрсақ бөлімдерінде кіші түйіндер кездеседі Ғ. Омыртқалы жануарлар 3. Түйінді жүйкелі Б. Тармақталған бөлімдер бір бірімен паралель сатылы орналасады. Бүкіл дене бөлімі де осылай болады Д. Гидра, ішек қуыстылар 4. Түтікті жүйкелі В . Бүкіл денесіне жүйке жүйесі торланып орналасады. Жүйке талшықтары біркелкі орналасады Е. Жалпаққұрттар, планария

18 слайд

19 слайд
К і л т 1 В Д 2 Б Е 3 Ә Г 4 А Ғ

19 слайд

20 слайд
Пәнге қатысты лексика мен терминология: • Ми – мозг - brain • Жүйке – нерв - nerve • Жүйке жүйелерінің типтері - типы нервных систем - types of nervous systems • Диффузды – диффузная - diffuse • гидра - гидра - hydra • Сатылы - Лестничная - Ladder • Ақ планария - белая планария- white Planaria • Түйінді – Узловая - Nodal • Ұлулар- моллюски - mollusks • Сақиналы құрттар – кольчатые черви - annelids • Буынаяқтылар - членистоногие - arthropods • Түтікшелі - Трубчатая - Tubular • Омыртқалылар - позвоночные - vertebrates

20 слайд

21 слайд
Рефлексия: • Мен енді білемін ......................................... • Менің түсінбей қалғаным ............................. • Мен жақсы түсіндім ......................................

21 слайд

22 слайд
Үйге тапсырма: Глосарий жаттап келу. Ағылшын тілінде тақырыпқа байланысты 3 – сөйлем құрау.

22 слайд

23 слайд
Үйге тапсырма: Жүйке жүйесінің типі Ерекшеліктері Өкілдері Торлы жүйкелі Сатылы жүйкелі Түйінді жүйкелі Түтікті жүйкелі

23 слайд

24 слайд
Кестенің жауабы: Жүйке жүйесінің типтері: Өкілдері: Торлы жүйкелі     1 Сатылы жүйкелі     3 Түйінді жүйкелі     2,7,8,9 Түтікті жүйкелі     4, 5, 6, 10

24 слайд