М.Монтессориды қолдану арқылы бала дамуын жүзеге асыру

1 слайд
М.Монтессориды қолдану арқылы бала дамуын жүзеге асыру «Мен көремін және естимін, әрекет етемін және жасаймын, сондықтан оны есте сақтаймын және үйренемін» М.Монтессори Мария Монтессори (1870- 1952 жж) 31 тамызда Италияның Чиаревалле қаласында дүниеге келді .

1 слайд

2 слайд
Мария отбасында жалғыз бала болады. Әкесі үлкен дәрежелі мемлекеттік чиновник, ал анасы ертедегі Италияның Стопани тегінің оқымысты әулетінен. Марияны балалық шағында ата-анасы барлық жағдайын жасап оқытады. Мария бастауыш мектептен бастап оқу мен сынақтар өзіне жеңіл түсінетінін түсінеді, сондықтан ол өзін-өзі тәрбиелеумен айналысады. Математика сабағына ерекше мән береді.12 жасынан гимназияда оқуды армандайды, бірақ онда қыздарға оқуға тиым салынған, өзінің қайсарлығымен ұлдарға арналған техникалық мектепке қабылданады. Өскен сайын Мария Монтессори балалар дәрігері болуды армандайды, дәрігер болуға шешім қабылдайды. Сол кезде әйел адамның дәрігер болу мүмкін емес жағдай еді. Медицина тек ер адамдарға ғана тән болатын. М.Монтессоридің қайсарлығы өз жемісін беріп-ол Италиядағы алғашқы әйел дәрігері болады. 1896 жылы университет клиникасында жеке практикасымен жұмыс істеді. Осы жерде ақыл-ой мүмкіншілігі шектеулі балаларды емдеу ісінің куәсі болды. Бұл балалар оған өмірден алшақ, шеттетілген, тұтқын сияқты болып көрінді. Олардың өмір сүру ортасы кедей болды. Ойыншықтар, кітаптар туралы сөз болмады. Бірде Мария балалардың нан қоқымын тауып алып, ойнап отырғандарының куәсі болды, нан қоқымы олардың жалғыз ойыншықтары еді. Бұдан басқа өзге еш іс- әрекеті болмады. Мария Монтессори бала дамуы үшін оны қоршаған ортаның маңызды екеніне көңіл аударды. Бірақ қоршаған ортаны қалыптастыру медицина саласына қатысты емес еді. Осы кезде мүмкіншілігі шектеулі балалармен бірінші кездесуі басталды. Бұл балаларға ешкім жағдай жасамаған, ол өз-өздерімен болған. Осыны көрген жас М. Монтессори арнайы дамыту ортасын құруды ойлайды. Мүмкіндігі шектеулі балаларға медициналық көмекпен қатар, педагогикалық тәрбие керек екендігін түсінеді. Бұл мәселелер тек ауруханада ғана емес,балабақша мен мектептерде де шешілетін болды. Монтессори педагогика мен психологияны оқып үйретуді бастайды. Оны көбіне антропология қызықтырады. 1904 жылы антропология кафедрасын алып, Рим университетінде педагогика аймағында әр түрлі антропологиялық зерттеулерді жүргізеді. Медицина-педагогиканың инстиутда ақыл-ойы артта қалған балалардың педагогикасын қатар алып зерттейді. Осы уақытта өзінің жеке педагогикасының формуласын құрды. Ол сегена дидактикалық материалдармен көп жұмыс істейді, өзінің балаларды оқыту мен жазудағы жеке әдісін жетілдіреді. 1907 жылы 6 қаңтарда алғаш рет «Балалар үйі» ашылды және Монтессори құрған принциппен жұмыс істейді. Осы балабақшаны басқарып, әр түрлі жастағы балаларға ыңғайлы болатындай етіп жабдықтайды. Ол өзінің педагогикалық жүйесін 1907 жылы бастап, оның негізгі қағидаларын көрсеткен. М. Монтессори «Ғылыми педагогика әдістемесі» кітабында, ол баланың жас мүмкіндіктерін барынша пайдалану қажеттілігін түсіндіріп бақты. Себебі сәбилік шақтағы бала даумы үлкен тәрбиелік табыстарға есік ашады. М. Монтессоридің пікірінше оқудың басты формасы өзіндік оқу жұмыстары болу қажет. Ол баланың жекелеп оқуына ыңғайлы грамматикалық, математикалық, биология – жаралыстану және басқа пәндерге арнап дидактикалық материалдар ұсынды. Бұл оқу құралдарының ерекшелігі, оларды пайдалана отырып, бала өз кемшілігін, қателерін табады және оларды түзетеді. Бүгінгі күнде Монтессори педагогикасы педагогикалық әдіс ретінде қаралып, онда баланың жеке тұлғаның ерекшеліктері мен өзіндік құндылығына баса назар аударған. Мұнда жалпы өлшемдарге байланысты салыстыру, өзгерту, принциптері іске аспайды. Балалар өз бетінше еркін оқуына болады деген тұжырым жасалған. Монтессори педагогикасының негізгі принципі балаға өзін-өзі тәрбиелеуге, өз бетінше оқуға, өз бетінше дамуға, жағдай жасау. Әдістің ұраны – « Мұны менің өзімнің орындауыма көмектес».

2 слайд

3 слайд
М.Монтессори педагогикасында не маңызды? Бұл бағытта бала туылғанынан бастап тұлға ретінде қарастырылады. Әр бала, әр адам секілді әмбебап. Оның басқа жүйелерден карағанда айырмашылығы осында жатыр. Балаға өздігінен козғалу, даму мүмкіндігі беріледі, мұның барлығы аяқ астынан болады, бірак кейбір жағдайларда оған ересектің көмегі қажет, сол көмекті алады да. Ересектер бала үшін жағдай жасайды.

3 слайд

4 слайд
Монтессори әдісінің негізгі қағидасы *Монтессори әдісі табиғи жағдайда баланы бақылау кағидасына негізделген. *Монтессори әдісінің негізгі қағидасы: баланы өзін-өзі тәрбиелеуге, өздігінен білім алуға, өзін- өзі дамытуға итермелейді. *Әдістегі бастысы - балалар мен ересектердің әлемі - мүлдем әр түрлі әлем екенін ұғыну.

4 слайд

5 слайд
Монтессори әдісі үш негізгі бөліктен тұрады : - бала - қоршаған орта • - мұғалім Балалар іс-әрекетті өз бетінше орындауға, әдейі құрылған дамытушы ортада өзін-өзі дамытуға мүмкіншілік алады. Ал ересектер дамытушы ортаны құрып, кез-келген затпен қалай әрекет ету керектігін бала қажет еткен жағдайда түсіндіреді. М.Монтессори әдісінің негізі - әдейі даярланған дамытушы ортада баланың өзін-өзі дамытуы болып табылады. Оның өзге жүйелерден айырмашылығы да осында. Мұнда бала өз бетінше қозғалуға, дамуға мүмкіншілік алады, бірақ ересектер тек баланы дамытушы ортаны құру мәселесімен ғана шұғылданады. Өйткені бала кішкентай болғандықтан ортаны құра алмайды, ересектер үшін бұл мүмкін. Әрі ересек адам балаға кез-келген затпен қалай әрекет ету қажеттігін түсіндіреді.

5 слайд

6 слайд
М.Монтессори жүйесінің мақсаты баланың психофизиологиялық дамуына мүмкіндік жасау; барлық сыртқы сезімді дамыту; жоғары интеллектуалдық көңіл-күйді, сонымен қатар этикалық және эстетикалық сезімді тәрбиелеу; тілді дамыту және сөздік қорларын молайту; дағдыларды дамыту, жұмысты өз бетінше орындауға ынталандыру, өз-өзіне қызмет көрсетуді дамыту.

6 слайд

7 слайд
Монтессори жүйесіндегі сенсориканы дамытуға бағытталған жаттығулар Қарапайым, қолдануға ыңғайлы Монтессори- материалдарды балабақшада қолдану көп қиыншылық тудырмайды. Монтессори жүйесіндегі сенсориканы дамытуға бағытталған жаттығулар күнделікті қолдануға өте ыңғайлы, себебі оның материалдар әр отбасында табылатын қарапайым заттар болып табылады. Жаттығулар жүйесі баланың бойында белгілі бір іскерлік пен дағды қалыптастыруға, заттардың формасы, салмағы және түсі бойынша айыруға, алуан түрлі дыбыстар мен иістерді ажырата білуге бағытталған.

7 слайд

8 слайд
Монтессори педагогикасының принциптері: .балаға өзін-өзі тәрбиелеуге; .өз бетінше оқуға; .өз бетінше дамуға жағдай жасау; Монтессори педагогикасы әр баланың дарындылығына, қажеттілігіне, мүмкіндіктеріне тоқталған. Бала өз жұмыс жасау ритмін және білім ашу қабілетін айқындай алғанда ғана жақсы оқиды. Монтессори - балабақшасы жеке жұмыс жасауға, яғни өз – өзіне қызмет етуге үйретеді. Сондай-ақ, ең басты назарды дайын кеңістікте баланың қабылдау сезімін психологиялық қажеттіліктеріге байланысты дамытуға мүмкіндік жасауға аударған. Қарапайым, қолдануға ыңғайлы Монтессори- материалдарын балабақшада қолдану көп қиыншылық тудырмайды.

8 слайд

9 слайд
Монтессори жүйесіндегі сенсориканы дамытуға бағытталған жаттығулар Жаттығулар жүйесі баланың бойында белгілі бір іскерлік пен дағды қалыптастыруға, заттардың формасы, салмағы және түсі бойынша айыруға, алуан түрлі дыбыстар мен иістерді ажырата білуге бағытталған. Монтессори материалдар: тура және жанама болып табылатын екі мақсаттан тұрады. Тура мақсат барлық сезімді тәрбиелесе, жанама мақсат психикалық белсенділікті дамытуды көздейді. Монтессори-материалдары негізінен баламен жеке жұмыс жасауға арналған. М. Монтессори әдісі балаларға жауапкершілікті сезінуге, өздігінен шешім қабылдауына, топта да, жеке де жұмыс жасай алуына, таңдау жасай алуына, өз уақытын ұйымдастыра білуіне, өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді, қолайлы жағдай туғызады. Бұл әдістің мақсаты - балалардың табиғи мінезін, қабілетін, тәрбиешінің нұсқауымен емес, өз еркімен тәуелсіздік рухында тәрбиелеу. «Өзімнің жасауыма мүмкіндік бер» дейді мұндағы бала. Балаларға дауыстап сөйлеу бұл әдісте мүлдем жоқ. Ұйымдастырушысы балаларға әр сала жайлы қызықтыра мағлұмат береді. Балалардың жас ерекшеліктері әр түрлі, 3 пен 6 жас бірге өз қалауларымен жұмыс жасайды. Бұл жастың қабілетін ашуға, үлкеннің кішіге мейірім, қамқорлығын сезінуге мүмкіндік берері сөзсіз. Қай салада жұмыс жасау бала қалауында: зертханада, жаратылыстану, аспан әлемі, асхана, қолөнер, бейнелеу, сумен, т. б. Еркін жұмыс жасау барысында жетістігін өзі көріп, қатесін де өзі жөндеуі - ішкі дүниесін тәртіпке баулып, жеке адамгершілік қасиеттерін дамытады

9 слайд

10 слайд
Бөлімдер: 1.ТІЛ тілдердегі сөздерді жіктеу және сөздік қорын молайту; қол бұлшық еттерін және ұсақ қол қимылдарын жетілдіру; бүдірлі әріптермен жасалатын жаттығулар; жылжымалы әріптермен жасалатын жаттығулар; сурет салу және маркировка; жазу; оқу; 2.ЛОГИКА ЖӘНЕ САН Сенсорлық материалмен жұ мыс істеп, логикалық ойлауды үйренген соң бала еш қиындықсыз өзіне таныс ұғымдарды математикалық терминдерге айналдыра бастайды.

10 слайд

11 слайд
КОСМОСТЫҚ ТӘРБИЕ биология бойынша жаттығулар; тарих бойынша жаттығулар; географиялық жаттығулар; астрономиядан жаттғулар; информатикадан жаттығулар; сәулемен жасалатын жаттығулар.

11 слайд

12 слайд
Монтессори – тобы көп орталықтардан тұрады: Бала сезімін дамыту орталығы Баланың сезім тәрбиесі, баланың қабылдауын дамыту және қоршаған әлемдегі заттардың қасиеттері туралы түсініктерін қалыптастыру: пішіні, көлемі, түсі, салмағы, кеңістіктегі орны, иісі, шығаратын дыбысы, т.б. болып табылады. Іс-әрекет жасау орталығы Бұл орталықта балалар өздерін күтуге арналған заттар орналасады. М.Монтессори балаға өз бетімен әрекеттенуге үйрету, баланың инттелектуалдық қабілеттерін дамыту, өз-өзін тәрбиелеу және жоғарғы баға беру күшті түрткіш болып келеді деп тұжырымдайды. Сонымен қатар практикалық жаттығулар орындау арқылы бала өзінің қимылын жетілдіреді. Тіл дамыту және жазу орталығы Материалдар баланың дұрыс тілін дамытуға көмектеседі, сөздік қорын байытады, қолын жазуға дайындайды, фонематикалық есту қабілетін дамытады, оқуға және жазуға үйретеді.

12 слайд

13 слайд
Математика орталығы Математика орталығында балалар 10-ға дейін сандармен, жиынтықтармен, арифметикалық операциялармен танысады. Осы орталықтың Монтессори-материалы балаға қиын абстрактылық математикалық түсініктерді және операцияларды түсінуге көмектеседі. Ғарыш орталығы Осы орталық балаларды қоршаған ортамен таныстырады. Осы орталық материалы ботаника, зоология, анатомия, география, физика, астрономия негіздерін меңгеруге көмектеседі. Бала орталықты және Монтессори-материалын өзі тандайды. Монтессори- тәрбиеші бала әрекетіне қажет болғанда қатысады. Өсе келе бала қажетті дағды мен іскерлікті меңгереді, сонымен қатар балада тәуелсіздік, өзіне деген сенімділік сезім қалыптасады. М. Монтессори әдісі балада өзінің мүмкіндіктеріне сай дамуға деген қызығушылық, жаңа білімді тануға деген құштарлығын оятады. Бала не істегісі келеді емес, неге дайын соны істейді. Ересектер ереже ұсынады, балалар өз бағытымен сол ережелерді орындап, дамиды. Сонымен бала өз әрекетінің нәтижесіне жауапкершілік сезіммен қарайды.

13 слайд

14 слайд
М.Монтессори бұйымдарымен жаттығулар жасау. Тәрбиешілер картаны пайдалана отырып (суреттереге қарай отырып) жұмыс мазмұнына байланысты жаттығулар жасалады. Қол қимылдарын жаттықтыру туралы сөз болғанда, тек қолдын бұлшықеттерін жаттықтырып қана қоймай, қолдын саусақтарын, сүйек буындарын жаттықтыруымыз керек. Себебі, қол жоғары ми қабатына үлкен қызмет атқаратындықтан, қол қимылдарынын дамуы тіл және жоғары ми қабатынан қалыптасуына маңызы зор екені дәлелденген. Біздің қазіргі уақытымыздың ең өзекті мәселелерінің бірі -қоғамымыздың жетістігін ары қарай дамытуға, онсыз үміттенуге болмайтын дәстүрлі мектептер қайта құру. Сондықтан, басшылар мен педагогтардың ең бірінші төрлететін мәселелері балалардын мектепке оқуға дайындығын, жеке ерекшеліктері мен білімдерінің негізінде, олардын қабілеттері бойынша іріктеу. Осыған орай балабақшадағы тәрбиешілер мен психологтар, ата-аналар екі міндетті шешуі тиіс. Біріншіден, оқуға «психологиялық дайын» балаларды анықтау; екіншіден, тәрбиенін кемшіліктерін жою мақсатымен белгілі параметр бойынша психикалық даму қажеттілігін жетіспеушілігін анықтау. Біз әрбі...

14 слайд