Өзендердің гидрологиялық режимі Көлдер мен мұздықтар. Құрлық суларының экологиялық проблемалары.

1 слайд
Өзендердің гидрологиялық режимі Көлдер мен мұздықтар Құрлық суларының экологиялық проблемалары.

2 слайд
8.3.3.3 -өзен аңғарының құрылысын түсіндіреді 8.3.3.4 - қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде өзендердің гидрологиялық режимін түсіндіреді

3 слайд
Сабақтың мақсаты: - өзен жүйесі, өзен бөліктері мен өзеннің қоректену типтері, өзеннің маңызын жергілікті жермен байланыстыра отырып,түсінік беру.  - Өзендерге,оның келіп шығуы, құрылымына  сипаттама бере отырып , оның бүкіл табиғи орталықтағы және адамзат өміріндегі жалпы тіршілік үшін маңызын түсіндіру.. 

4 слайд
Сабақтағы әдіс-тәсілдер: • Топ атауы • Топ басшыларын сайлау • Саяхаттайық әдісі бойынша қима қағаздарды толтыру • Әр оқушыға өзін –өзі бағалау мен рефлекция қима қағазы үлестіріледі • Топтар арасында бір-біріне бағалау қима қағаздары беріледі

5 слайд
Гидрология Мүхит гидрологиясы Құрлық гидрологиясы 1. Өзендер 2. Көлдер- бөгендер /лимнология/ 3. Батпақтар /гельматология/ 4. Мұздықтар /гляциология/ 5. Жер асты суы /гидрогеология/Зерттеу нысандары 1. Мұхиттар 2. Теңіздер 3. Шығанақтар 4. Бұғаздар Зерттеу бағыттары 1. Гидрология 2.Гидрография 3.Гидрометрия инженериясы 4.Гидрологиялық болжам

6 слайд
Су ресурстары • дүние жүзі мұхит (94,0 %) • жер асты сулары (4,3 %) • мұздықтар (1,7 %) • жер беті сулары (0,03 %) • атмосферадағы булар (0,001%) • Табиғи су тұщы ( ~ 2%), минералданған және тұзды ( ~ 98%).

7 слайд
Ғаламдық жүйе 97% мұхит суы 3% тұщы су Тұщы судың негізгі көздері мен таралуы (100%) Атмосфера Мұздықтар Өзендер Топырақ аралық сулар Жер асты сулары Көлдер Биосфера (өсімдіктер)Жер бетінде су қалай таралған? Топпен жұмыс: Жер бетінде тұщы судың таралуын көрсетіңіздер (үлкеннен кішіге қарай), %

8 слайд
Су қорларымен қамтамасыз етілген мемлекетер: Бразилия 8 233 км 3 , Венесуэла 1 233 км 3 Ресей 4 508 км 3 , Бангладеш 1 211 км 3 АҚШ 3 051 км 3 , Бирма 1 046 км 3 Канада 2 902 км 3 ), Индонезия (2 838 км 3 ), Китай (2 830 км 3 , Колумбия 2 132 км 3 , Перу 1 913 км 3 , Үндістан 1 880 км 3 , Конго 1 283 км 3 .

9 слайд

10 слайд
* 1. Өнеркәсіп * 2. Ауыл шаруашылығы * 3. Коммуналдық шаруашылық * 4. Жерді мелиорациялау * 5. Гидротехника мен су көлігі * 6. Балық шаруашылығы мен құс шаруашылығы * 7. Денсаулық сақтау Су шаруашылығының негізгі пайдаланушылар:

11 слайд

12 слайд
• Ағын су — жер бетіндегі жоғарыдан төмен қарай ағып жататын су (өзен, жылға).Ағын судың мөлшері мен режимі жауын-шашынның мөлшеріне, режиміне, жер бедерінің түріне, жердің геологиялық құрылысына, топырақ және өсімдік жамылғысына байланысты • Артезиан сулары — жердің су өткізбейтін қабаттары аралығында қысыммен жатқан сулар. Ұңғымаларды бұрғылағанда артезиан сулары жер бетіне ағып шығады немесе фонтан күйінде атқылайды. • Грунт (еспе) суы – жер бетіне таяу орналасқан, бірінші су өткізбейтін қабаттың үстінде жатқан сулы қабаттағы жер асты суы. Оның қысымы жоқ, су деңгейі 1 жыл ішінде маусым сайын өзгеріп отырады. Жауын-шашын көбейсе көтеріледі, жер беті тілімденсе төмендейді. • Суағар - судың ағын арнасындағы кедергіден (табалдырық, қабырға) асып ағу құбылысы. Қазақстанда суағардың бұл түрі гидрометриялық науа деп аталады. Тәжірибеде бұл гидротехникалык ғимараттарды — СЭС бөгеттерін, суармалау және құрғату жүйелерін, жол құбырларын және науаларды және т.б. (оларды арнайы өлшеуден өткізген жағдайда) ыңғайлап пайдалану көп кездеседі. • Су шығымы - белгілі бір уақыт ішінде арнамен ағып өтетін ағын мөлшері (м³/с не л/с-пен өлшенеді). • Су қоры -Жер бетінің 77.5 процентін (мұздарды, батпақтарды қосып есептегенде) су алып жатыр. Су қорларына өзен, көл, теңіз, жер асты, таулар мен поляр шеңбердегі мұздар, атмосфералық ауадағы ылғал кіреді.

13 слайд
* СУАҒАР - Бөгет Судың ағын арнасындағы кедергіден (табалдырық, қабырға) асып ағу құбылысы . Қазақстанда суағардың бұл түрі гидрометриялық науа деп аталады. Тәжірибеде бұл гидротехникалык ғимараттарды — СЭС бөгеттерін, суармалау және құрғату жүйелерін, жол құбырларын және науаларды және т.б. (оларды арнайы өлшеуден өткізген жағдайда) ыңғайлап пайдалану көп кездеседі

14 слайд
Өзен жүйесі – жер бетіндегі бөлік, қабат аралық судан бастау алып немесе қоректенетін өзен мен оның салалары.

15 слайд

16 слайд
Өзеннің көлденең кесіндісі Есімізге түсіреміз:  Арна, сол және оң жағалау  Эрозия түрлеріне байланысты көлденең кесінді түрлері  Коньон тәрізді  V тәрізді  Жәшік тәрізді  Террассаның пайда болуы  Жайылма  Ескі арна

17 слайд

18 слайд

19 слайд
Айсберг дегеніміз - бір жерде үлкен көлемде шоғырланып, жер сілкінісі немесе қатты боранды күндері поляр мұздығынан бөлініп шыққан мұз.

20 слайд
Дүниежүзілік су айналымы және оның элементтерін көрсететін сызба салыңыз. Сызбаңызды түсіндіріңіз.

21 слайд
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ СУ РЕСУРСТАРЫ Қазақстан аумағында құрылады 56,6 км 3 пайдалануға мүмкін су ресурстары - 42,6 км 3Шекарала с аумақтар дан келетін - 43,9 км 3 Шекарлас аумақтарғ а Қазақстанн ан шығатын 42,4 км 3БАРЛЫҒЫ – 100,5 км 3 Сүзуге және буландыруға су шығыны 15,5 км 3

22 слайд
Гидросфера дегеніміз не?

23 слайд
Өзендер нешеге бөлінеді? 1-ге таулы 2-ге.таулық және жазықтық бөлінбейді

24 слайд
Өзеннің жылғалары қосылып басталар жері? АрнасыБастауы Сағасы

25 слайд
Өзенге қосылатын тармақтар? Бастауы Салалары Сағасы

26 слайд
Өзеннің құяр жері? Арнасы Сағасы Саласы

27 слайд
Өзен ағысы бойлап нешеге бөлікке бөлінеді? 2-ке.Жоғарғы,орта 3-ке.Жоғарғы,орта,төменгі 1-ге.Бастау

28 слайд
Өзендер қандай сулармен қоректенеді? ЖауынЖауын,қар,жер асты суларымен

29 слайд
Еліміздегі қандай ірі өзендерді білесіңдер

30 слайд
Жарайсыңдар!

31 слайд
Өткен сабақты бекіту үшін тапсырма Жеке жұмыс. Сәйкестендіріңіз: 1.Сәйкестендіріңіз (4 мин) Атау Теңіз Шығанақ Бұғаз Арал Түбек Сары           Жерорта           Бискай           Бенгал           Мадагаска р           Жаңа Зеландия           Үндістан           Сомали           Дрейк           Мозамбик          

32 слайд
НАЧАЛО ОТСЧЕТА ВРЕМЯ ИСТЕКЛО! 60 10 20 3050 40 СРОК: 1 минута

33 слайд
1 – тапсырма Адасқан сандар 1. %0 2. 41 %0 3. +19,4 0 С 4. -2 0 С 5. 35 %0 6. +17,4 0 С Бағалау: Тақтада дұрыс жауабы беріледі. Әр дұрыс жауапқа 1 ұпай (6 ұпай)

34 слайд
2 – тапсырма. «Ең,ең» Топтық жұмыс (әр дұрыс жауапқа1 ұпай) • Ең үлкен • Ең суық • Ең жылы • Ең ұзын • Ең кіші • Ең тұзды • Ең оңтүстікте • Ең солтүстікте • Ең терең

35 слайд
НАЧАЛО ОТСЧЕТА ВРЕМЯ ИСТЕКЛО! 5 1 24 3 СРОК: 5 минут

36 слайд
Үй жұмысы: • Ғаламтор мәліметтерінен және бейнебаяннан теңіз суын тұщы суға айналдыру әдісін жасап көріп, талдау жасап келу.

37 слайд
Рефлексия Оқушылар қиық қағаздарға жазып береді.