презентация тыңайтқыш өндірсі

1 слайд
Қазақстандағы тыңайтқыш Қазақстандағы тыңайтқыш өндірісіөндірісі Мақсаты :Мақсаты : 1. Оқушыларды тыңайтқыштардың 1. Оқушыларды тыңайтқыштардың түрлері, құрамы, өсімдіктерге түрлері, құрамы, өсімдіктерге әсерімен таныстыру. әсерімен таныстыру. 2. Оқушылардың салыстыру, негізгісін 2. Оқушылардың салыстыру, негізгісін бөліп алу дағдыларын дамыту.бөліп алу дағдыларын дамыту. 3. Экономикалық, экологиялық тәлім-3. Экономикалық, экологиялық тәлім- тәрбие беру.тәрбие беру.

1 слайд

2 слайд

2 слайд

3 слайд
Топтастыру әдісі: Гүлдерді құнарландыру Сабақтары әлсіз, майысқақ болса Бөлме гүлі өте баяу өсетн болса Жапырақтары тым ұсақ, солғын, бүрісіп түсіп қала берсе Жапырақ бетінде сары дақтар пайда болса

3 слайд

4 слайд
Қант Қант Кәдімгі шәйға қосып ішетін қант. Оның қандай пайдасы бар деп отырған болсаңыз, химия ғажайыптарын еске түсіріп көріңіз. Қант жеміс- жидек пен глюкозада тез ыдырайды, глюкоза өз кезегінде өсімдіктің өміршеңдігін, еркін ауамен тыныс алуын қамтамасыз етеді. Расын айтқанда, глюкоза кәдімгі көмірқышқыл газымен біріккенде ғана нәтижесін береді.

4 слайд

5 слайд
Кофе Кофе Кофе гүлді жақсы құнарландыра алады. Ол үшін уақыт бөліп, арнайы тыңайтқыш дайындаудың қажеті жоқ. Әншейін, ішіп болған шыныаяқ кофенің соңында қалған қоюын сыртқа төгіп тастамай, гүл түбіне шашып жіберсеңіз болды. Соның арасында топырақ босайды және жеңіл қопсытылады. Нәтижесінде оттегі көбейеді. Кофені барлық гүлдер ұнатады. Тек бөлме гүлдері ғана емес, бақшалық өсімдіктерге қолдансаңыз пайдасы мол.

5 слайд

6 слайд
Цитрусты жемістерЦитрусты жемістер Білсеңіз, мандарин, апельсин, банан қабықтары тәп-тәуір тыңайтқыш бола алады. Ол үшін сыртқы қабығымен ұсақтап тураймыз да, 1 литрлік банкіге салып, қайнаған ыстық суды толтыра құямыз. Бетін жауып, толық бір күн қоямыз. Келесі күні суды төгіп, дайын болған жемісті сумен енді кез-келген түбектегі гүлді суара бересіз. Бананды да дәл осылай қайталаймыз. 

6 слайд

7 слайд
болады. Күл К Са Ғе Мg Р

7 слайд

8 слайд
Ашытқы Ашытқы  Кондитерлік ашытқылар тек тоқаш пісіріп, дәмді квас дайындауға ғана қолданылмайды екен, сырын білсеңіз оны тыңайтқыш есебінде пайдалана алатын көрінесіз. Өйткені, ашытқылар өсімдіктің тез өсуіне ықпал ететін пайдалы заттар бөледі, мәселен фитогормондар, В дәрумендер тобын, ауксиндер. Сонымен қатар ашытқыда жаңа тіндердің бөлініп шығуына ықпал ететін цитокинин гормондары бар, олар өсімдіктің жылдам өсіп-өнуіне көмегін тигізеді .

8 слайд

9 слайд
Тақырыбы:Тақырыбы: Қазақстандағы тыңайтқыштар өндірісі.Қоршаған ортаны өндіріс қалдықтарымен ласатануынан қорғау  Жоспары:  1 Тыңайтқыш түрлері,жіктелуі  2 Еліміздегі тыңайтқыш өндірісі  3 Қоршаған ортаны ластаушы көздер

9 слайд

10 слайд
Бектұров Әбікен Бектұрұлы 1901 жылы туған • Техника ғылымының докторы, ғалым-химик, профессор, Қазақстан Ғылым академиясының академигі. • Бектұров Әбікен Бектұрұлы (1901-1985) – ҚазКСР Ғылым академиясының академигі. Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері.  Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған. Ғалымның негізгі ғылыми еңбектері минералды тыңайтқыштар өндіру мен минерал тұздарды өңдеудің химиясына және технологиясына арналған. Бектұров фосфатты шикізаттарды өңдеудің қышқылдық, термиялық, сондай-ақ, фторсызданған мал азықтық фосфат өндірудің циклондық әдістерін тауып енгізді, Қаратау фосфоритінен минералды тыңайтқыштар өндіру әдістерін жүйеледі. Академиктің 400-ден астам ғылыми еңбегі, оның ішінде 3 монографиясы жарық көрген және 30-дан астам өнертабысы бар.

10 слайд

11 слайд
Өсімдіктердің толық өсіп-жетілуіне қажет элеметті қоректік элемент дейді. Өсімдіктердің өсіп, өнім беруі үшін қажет қоректік элементтердің маңызы ерекше. Фотосинтез процесі кезінде өсімдіктердің жапырағы арқылы және топырақтан алынатын химиялық элементтерінің саны 50 шақты. Құрамында қоректік элементтер болатын заттарды тыңайтқыштар деп атайды.Тыңайтқыштардың түрлері мен маңызы

11 слайд

12 слайд
Тыңайтқыштар Қоректік элементтің болуына қарай 1 ) Азотты 2)Фосфорлф 3) калийлі Агрегаттық күйіне қарай 1)Сұйық 2)қаттыШығу тегіне қарай 1)органикалық 2) бейорганикалық Қоректік элементтің болуына қарай 1 ) Азотты 2)Фосфорлф 3) калийлі

12 слайд

13 слайд
Минералды 1)Фосфор тыңайтқыштары 2)Азот тыңайтқыштар 3)калий тыңайтқыштары 4)микротыңайтқыштарОРГАНИКАЛЫҚ 1)ҚҰС САҢҒЫРЫҒЫ 2)ШЫМТЕЗЕК 3)ҚИ 4)ҚАРАШІРІК Тыңайтқыштың түрлері

13 слайд

14 слайд
Сұйық ( аммиак суы ) Тыңайтқыштар агрегаттық қүйіне қарай Қатты ( слитра, фосфор тұздары )

14 слайд

15 слайд
Тыңайтқыш түрлеріТыңайтқыш түрлері Азот тыңайтқыштарыАзот тыңайтқыштары CO(NHCO(NH 22 )) 22 - карбамид - карбамид NHNH 33 *Н*Н 22 О - аммиак суыО - аммиак суы Ca(NOCa(NO 33 )) 22 - әк суы - әк суы Ca(CN)Ca(CN) 22 - кальций цианиді - кальций цианиді NHNH 44 НН 22 РОРО 44 - нитроаммофос - нитроаммофос Фосфор тыңайтқыштарыФосфор тыңайтқыштары СаСа 33 (РО(РО 44 )) 22 - фосфорит ұны - фосфорит ұны Са(НСа(Н 22 РОРО 44 )) 22 - жай суперфосфат - жай суперфосфат Са(НСа(Н 22 РОРО 44 )) 22 *Н *Н 22 О – қос суперфосфатО – қос суперфосфат СаНРОСаНРО 44 *2Н*2Н 22 OO - преципитат - преципитат (NH(NH 44 )) 22 HPOHPO 44 – диаммофос– диаммофос Калий тыңайтқыштарыКалий тыңайтқыштары КСІ – калий хлоридіКСІ – калий хлориді KNOKNO 33 - калий нитраты - калий нитраты КК 22 СОСО 33 - калий карбонаты - калий карбонаты КК 33 РОРО 44 - калий фосфаты - калий фосфаты КК 22 SOSO 44 – калий сульфаты – калий сульфаты

15 слайд

16 слайд
ТыңайтқыштардыңТыңайтқыштардың өсімдіктерге әсеріөсімдіктерге әсері Азот тыңайтқыштарыАзот тыңайтқыштары жетіспесе жетіспесе мол болсамол болса Өсімдктердің бойы өспей, жапырақ- Өсімдіктердің өсуі мен дамуы жақ-Өсімдктердің бойы өспей, жапырақ- Өсімдіктердің өсуі мен дамуы жақ- тары жұқа, шырыны аз, гүлі майда сарып, өнімі мол болады. Азот ты-тары жұқа, шырыны аз, гүлі майда сарып, өнімі мол болады. Азот ты- болады, жасыл массаның түзілуі ңайтқыштары өсімдіктерге, әсіресе,болады, жасыл массаның түзілуі ңайтқыштары өсімдіктерге, әсіресе, баяулайды. көктемде қажет.баяулайды. көктемде қажет. Фосфор тыңайтқыштарыФосфор тыңайтқыштары жетіспесе жетіспесе мол болсамол болса Өсімдіктің гүлденуі мен пісуі баяу- Жемістің сапасы жақсарып, өніміӨсімдіктің гүлденуі мен пісуі баяу- Жемістің сапасы жақсарып, өнімі лайды, хлорофилл түзілмейді. артады. Фосфор, әсіресе, ұдайылайды, хлорофилл түзілмейді. артады. Фосфор, әсіресе, ұдайы жетілетін мүшелер (гүлі, жемісі) жетілетін мүшелер (гүлі, жемісі) өскенде және дамығанда қажет.өскенде және дамығанда қажет. Калий тыңайтқыштарыКалий тыңайтқыштары жетіспесе жетіспесе мол болсамол болса Фотосинтез қарқыны төмендейді Өсімдікте крахмал, қант, май түзілуі Фотосинтез қарқыны төмендейді Өсімдікте крахмал, қант, май түзілуі жоғарылайды. Ол астық тұқымдас- жоғарылайды. Ол астық тұқымдас- тардың сабағын қатайтып, олардытардың сабағын қатайтып, оларды жатып қалудан сақтайдыжатып қалудан сақтайды ..

16 слайд

17 слайд
Тыңайтқыштардың өсімдіктерге Тыңайтқыштардың өсімдіктерге тигізетін әсерітигізетін әсері

17 слайд

18 слайд

18 слайд

19 слайд
ТТ ыңайтқыштар экологиясыыңайтқыштар экологиясы  Ауыл шаруашылығында қолданылатын Ауыл шаруашылығында қолданылатын тыңайтқыштардың тек 40-50тыңайтқыштардың тек 40-50 %-н%-н өсімдіктер өсімдіктер пайдаланады, ал қалғаны топырақтан пайдаланады, ал қалғаны топырақтан нитрат түрінде суларға, ауаға тарайды.нитрат түрінде суларға, ауаға тарайды.  ТыңайтқыштарТыңайтқыштар Өзен, көлдерге ауағаӨзен, көлдерге ауаға

19 слайд

20 слайд
Су, топырақ, ауа экологиясына Су, топырақ, ауа экологиясына әсеріәсері

20 слайд

21 слайд
Фосфор жетіспеген картоп Магний жетіспеген картоп

21 слайд

22 слайд

22 слайд

23 слайд
Қант қызылшасында калий жетіспеу белгілері Азот жетіспеген жүгері

23 слайд

24 слайд
НитраттарНитраттар туралы не білу керек ? туралы не білу керек ? Нитраттар көкөністердің қай бөлігіне жиналады ?Нитраттар көкөністердің қай бөлігіне жиналады ?  Сәбіздің ортаңғы бөлігінде – 90%, қабық бөлігінде – 10%Сәбіздің ортаңғы бөлігінде – 90%, қабық бөлігінде – 10%  Орамжапырақта - қатты бөлігінде жиналадыОрамжапырақта - қатты бөлігінде жиналады  Картопта – қабығының астындаКартопта – қабығының астында  Қызылшада – жоғарғы бөлігінде – 65%Қызылшада – жоғарғы бөлігінде – 65% Нитраттардың мөлшерін қалай азайтуға болады ?Нитраттардың мөлшерін қалай азайтуға болады ? 1.1. Жемістерді, көкөністерді жақсылап жуу керек – 10% кемидіЖемістерді, көкөністерді жақсылап жуу керек – 10% кемиді 2.2. Механикалық тазалау - 15-20% кемітедіМеханикалық тазалау - 15-20% кемітеді 3.3. Тазаланған, туралған көкөністерді қайнату - 50% кемітедіТазаланған, туралған көкөністерді қайнату - 50% кемітеді 4.4. Тамаққа қосатын шөптерді қолданар алдында 1-1,5 сағат суық суда ұстау – 20-30% Тамаққа қосатын шөптерді қолданар алдында 1-1,5 сағат суық суда ұстау – 20-30% кемітедікемітеді 5.5. Тұздағанда нитраттардың мөлшері кемиді.Тұздағанда нитраттардың мөлшері кемиді. Нитраттардың зияны :Нитраттардың зияны : 1.1. Ісік ауруларын тудырадыІсік ауруларын тудырады 2.2. Метгемоглобинемия (оттекті аштық) ауруы пайда боладыМетгемоглобинемия (оттекті аштық) ауруы пайда болады

24 слайд

25 слайд
Егер тыңайтқышты өсімдікке шамадан тыс Егер тыңайтқышты өсімдікке шамадан тыс көп берсе , онда артық мөлшердегі сіңірілмеген көп берсе , онда артық мөлшердегі сіңірілмеген тұз өнімге жиналып калады да , өнім жеуге тұз өнімге жиналып калады да , өнім жеуге жарамсыз балады, адамдардың улануына әкеп жарамсыз балады, адамдардың улануына әкеп соғып, денсаулығына зиян тигізеді. Артық соғып, денсаулығына зиян тигізеді. Артық нитраттар , әсіресе ерте пісетін құлпынай, нитраттар , әсіресе ерте пісетін құлпынай, қарбызда т,б. көптеп кездеседі. Уақтынан бұрын қарбызда т,б. көптеп кездеседі. Уақтынан бұрын піскен көкөністерді пайдаланғанда сақтық піскен көкөністерді пайдаланғанда сақтық шараларын ұстанған дұрыс. шараларын ұстанған дұрыс. Назар аударыңыз, есте сақтаңыз!

25 слайд

26 слайд
Фосфордың маңызы, қолданылуыФосфордың маңызы, қолданылуы  ФосфорФосфор

26 слайд

27 слайд
Ауаның ластануыАуаның ластануы  Ластану  — адамға және табиғи  экожүйеге  зиянды әсер ететін физикалық- химиялық және биологиялық заттардың  қоршаған ортаға залал келтіруі.  Ластанудың салдарынан зиянды және улы заттардың мөлшері көбейіп, қоршаған ортаның экологиялық тепе-теңдігі бұзылады. Тіршілік ортасы мен орнына қарай: ғарыштық, атмосфералық, гидросфералық, т.б.; ерекшеліктеріне қарай: • физикалық ( электрмагнитті, радиоактивті, сәулелі, жарықты, жылулы ) • химиялық ( мұнай,  ауыр металдар  және олардың тұздары мен тотықтары ) • биологиялық ( микробты ,  бактериялық ,  вирусты ) • механикалық ластану (агенттердің өз арасындағы ластану, мысалы, қоқыс) болып бөлінеді.  Ластану көздеріне қарай: • өндірістік • көліктік • ауыл шаруашылық • тұрмыстық , т.б. болып ерекшеленеді.

27 слайд

28 слайд

28 слайд

29 слайд

29 слайд

30 слайд
Бекіту:Бекіту: 1. 1. Сәйкесін тап.Сәйкесін тап. NHNH 44 CICI аммофос аммофос CO(NHCO(NH 22 )) 22 фосфорит ұны фосфорит ұны CaCa 33 (PO(PO 44 )) 22 жай суперфосфат жай суперфосфат Ca(HCa(H 22 POPO 44 )) 22 карбамид карбамид NHNH 44 HH 22 POPO 44 аммоний хлориді аммоний хлориді 2. 2. Минералды тыңайтқыштардың пайда-зияныМинералды тыңайтқыштардың пайда-зияны + -

30 слайд

31 слайд

31 слайд

32 слайд
Қоршаған ортаны Қоршаған ортаны ластаушы көздерластаушы көздер

32 слайд

33 слайд
Қоршаған Қоршаған ортаны қорғауортаны қорғау

33 слайд

34 слайд
Экологияның адам ағзасына зыяны

34 слайд

35 слайд
Табиғатты аялау – әр адамның міндеті. Оны аялап, сүйе білейік. Президентіміздің Қазақстан халқына жолдауында 2030 жылға дейінгі Стратегиялық даму бағдарламасында қоршаған ортаны ластауға экологиялық қалыпты жағдайды бүлдіруге жол бермеуге зор көңіл бөлінген. Табиғатты қорғау үшін бәріміз. Күресейік! Бір-бір ағаш егейік. Текке отырмай, жасымыз бен кәріміз. Таза ауа үшін терімізді төгейік.

35 слайд

36 слайд
Үйге тапсырма: §Үйге тапсырма: §  « Қазақстандағы тыңайтқыш өндірісі», «Қоршаған ортаны қорғау» тақырыптарында шағын ЭССЕ жазу

36 слайд

37 слайд

37 слайд