Презентация.Мутация.11-сынып

1 слайд
Мутация (латын тілінде мұтатіо – өзгеру) – табиғи жағдайда кенеттен болатын тұқым қуалайтын өзгергіштіктің тұрақты түрі немесе қолдан жасалатын генетикалық материалдың өзгеруі. Соның нәтижесінде ағзаның белгілері мен қасиеттері тұқым қуалайтын өзгергіштікке ұшырайды. Ғылымға мутация терминін 1901 ж. голланд ғалымы Х. де Фриз (1848 – 1935) енгізді. Генетикалық аппараттың өзгеруіне байланысты мутацияның: геномдық, хромосомалық , гендік немесе нүктелік деген түрлері бар.Бұл тосыннан, кейде сыртқы факторлардың әсерінен болуы мүмкін (Мутагендер). Генетикалық кодты анықтайтын жүйедегі бір азоттық негіздің орнын басқа біреу алмастырса немесе бір немесе одан да көп негіздер генге енгенде немесе геннен жоғалғанда гендік мутация пайда болады. Мутациялардың көбі зиянсыз; оларды үнемі қалыпты доминанттық ген (.Доминанттық) жауып тұрады. Кейбір мутациялар айтарлықтай салдар туғызады; мысалы, ата-анасының екеуінен де тұқым қуалақшылықпен берілген белгілі бір мутация Орақ-жасушалы анемияның пайда болуына әкеп соғады. Ұрпаққа жыныстық жасушаларда (аналық жасушасы немесе аталық ұрық) пайда болған мутациялар ғана беріледі. Әдетте, бұндай мутациялар ағзаға қауіпті.

1 слайд

2 слайд
Мутация ағза үшін тиімді өзгерістерге әкеп соғатын сирек кездесетін жағдайларда осы гені бар дербес ағзалардың саны мутацияға ұшыраған ген популяцияда қалпына келмейінше арта береді. Мутациялық, яғни тұқым қуалайтын өзгергіштік кезінде организмдегі генотиптің өзгеруіне сәйкес бірнеше топқа бөлінеді Геномдық мутация Цитоплазмалық мутацияГендік мутацияХромосомалық мутация

2 слайд

3 слайд
Геномдық мутация – клеткадағы хромосомалар санының өзгеруі. Оның бірнеше түрі бар: 1) полиплоидия – хромосома жиынтығының бірнеше еселеніп өсуі; 2) анеуплоидия – хромосома жиынтығының еселенбей өсуі; 3) гаплоидия – диплоидты (екі еселенген) хромосома жиынтығының кемуі. Хромосомалық мутация Хромосомалық мутация түрлері: делеция, дупликация, транслокация Хромосомалық мутация – микроскоп арқылы көрінетін хромосома құрылымындағы өзгеріс. Бұл өзгеріс хромосоманың кей бөлімінің үзіліп қалуына (делеция), қосарланып кетуіне (дупликация) немесе оның басқа бір бөліміне ауысуына (транслокация) байланысты. Гендік мутация ДНҚ молекуласының ултрафиолет сәуленің әсерінен өзгеріске ұшырауы Гендік немесе нүктелік мутация деп ДНҚ молекуласының белгілі бір бөлігінде нуклеотидтердің орналасу реттілігі өзгереді,яғни бір нуклеотидтердің түсіп қалуы немесе жңадан қосылуы байқалады. Ол молекулалық деңгейде өтеді, микроскоп арқылы көрінбейді. Мутация нәтижесінде ағза биохимиялық, физиологиялық, морфологиялық өзгерістерге ұшырайды. Организмдегі бұл өзгерістер бірден немесе біраз уақыттан кейін біртіндеп байқала бастайды.

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд

5 слайд

6 слайд

6 слайд

7 слайд
оз аушы с рыпталуды генетикалы Қ ғ ұ ң қ негізі – т ым уалайтын згергіштік, ұқ қ ө ал оны себебі ортаны экологиялы ң ң қ жа дайларыны згерістері болып ғ ң ө табылады.

7 слайд

8 слайд
Тұрақтандырушы сұрыпталу қоршаған ортаның салыстырмалы тұрақты жағдайларында әрекет етеді, яғни қандай да бір белгінің немесе қасиеттің қалыптасуына себеп болған жағдайлар сақталып тұрған кезде әсері болады. И.И.Шмальгаузен (1884-1963)

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд

10 слайд

11 слайд
Бейімделушілік-табиғи сұрыпталу әрекетінің нәтижесінде қалыптасады.Бейімделушілік дегеніміз -ағзалардың нақтылы орта жағдайында тіршілік етуін қамтамасыз ететін арнайы қасиеттердің пайда болуы.

11 слайд