"Пунктуация. Қос нүкте"

1 слайд
Күн жүйесіндегі ғаламшарлар. Қос нүкте Бүгін сабақта:  Мәтінмен танысып, өз тұжырымдарымызды айтамыз;  Қос нүктенің қойылу себептерімен танысамыз;  Қос нүктені дұрыс қоюға үйрететін тапсырмалар орындаймыз.

1 слайд

2 слайд
Күн жүйесінде сегіз планета бар. Планеталардың орналасу тәртібі - Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун. Плутон ұзақ уақыт бойы планеталар қатарында болған, бірақ Халықаралық астрономиялық одақтың шешімімен 2006 жылы Плутон планеталар қатарынан шығарылды.

2 слайд

3 слайд
Күн жүйесінде орналасқан планеталар арасында ең үлкен планета - Юпитер планетасы, оның диаметрі 139 822 км. Сонымен күн жүйесіндегі ең алып планета бұл Юпитер. Сатурн планетасы екінші орында оның диаметрі 116 464 км. Сақинасы бар планета осы Сатурн. Бұдан кейінгі орында Уран планетасы оның диаметрі 50 724 км. Төртінші орында Нептун планетасы, оның диаметрі 49 244 км. Осымен алып планеталар тізімі бітті. Алып планеталардың барлығы газдық планеталарға жатады. Бұлар газдан құралған. Одан кейінгі орындарда жер тәріздес кішілеу планеталар.

3 слайд

4 слайд
ҚОС НҮКТЕ Қос нүкте – сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерінің бірі. Қойылатын жері Мысалы Біріңғай мүшенің алдында келген жалпылауыш және жалпылауыш мәнді сөзден кейін қойылады. Абай жігіттері: Жиренше, Ербол, Базаралы, Мырзахандар да сол қонақ тосушылардың тобында жүр. (М.Ә.) Төл сөздің алдынан автор сөзі келгенде қойылады. Мені көріп қалған жерде: - Нәзира, айналайын, сен біздің үйге неге келмейтін болып кеттің? Үйге жүр, - деп үйіне ертіп әкеледі. (Т.Ахт.) Түйген ойды, қағидаларды, ережелерді дәлелдеу мақсатымен алынған сөйлемдердің алдында мысалы деген сөз қолданылса, одан соң нүкте қойылады. Сұраусыз, лепсіз, тілексіз айтылған сөйлемдердің бәрі жай сөйлем деп аталады. Мысалы: Ат ерінді келеді, ер мұрынды келеді. Рет – ретімен санамалап баяндауды керек ететін жалпылауыш мәнді сөздерден соң қойылады. Сөйлемдердің құрмаласуы екі түрлі: 1) сыйыса құрмаласу; 2) қиыса құрмаласу (А.Байт.)

4 слайд

5 слайд
№ Стиль түрі Публицистикалық стиль 1. Қолданылатын аясы Газет-журналдар, жиналыстар мен митингілер 2. Мақсаты Көпшілікке әсер ету, жұртшылықты қоғамдық мәні бар іске қатыстыру, санасына ықпал ету 3. Ерекшелігі • жұртқа үндеу, үгіт айту; • қоғамдағы маңызды мәселелер тақырып болады: саяси, экономикалық, экологиялық, мәдени, моральдық мәселелер; • сөз нақты, жинақы, тұжырымды құрылады; • экспрессивті, екпінді болады; • тыңдаушыларды немесе оқырманды сол мәселеге араласуға жетелейтіндей болып құрылады; • тақырыбына сай көркем әдебиет не ғылыми стильге жақын болады; • ауызша, жазбаша болады, ауызекі айтылғанда ауызекі сөйлеу стилінің сипаттарына ие болады. 4. Стильге тән тілдік тұлғалар (қолданыстар) • экспрессивті сөздер, мақал-мәтелдер, тұрақты тіркестер; • тақырыпқа сай терминдер, жаңа сөздер; • толымсыз сөйлемдер, эллипсистер; • қаратпа сөздер, сұраулы және лепті сөйлемдер; • риторикалық сұрақтар; • стильдік қайталаулар.

5 слайд

6 слайд
№ Стиль түрі Көркем әдебиет стилі 1. Қолданылатын аясы • Көркем әдебиет стилі немесе көркем сөз – ойды және сезімді образ арқылы бейнелейтін айрықша өнер; • Көркем әдеби шығармаларда қолданылады. Оқиғаны сурет бейнесінде баяндайды, танытады: оқиға, кейіпкерлердің іс-әрекеті, сөзі, мінезі, келбеті қатысып баяндалады; • Көркем әдебиет адамның көңіл күйін, сезімін оятады, көркемдік тәрбие береді, сөз мәдениетін ұштайды. 2. Мақсаты Құбылыстар мен заттарды суреттеу, жанды суретін көрсету, бейнелеу арқылы оқырман сезіміне әсер ету. 3. Ерекшелігі Образды, эмоционалды, экспрессивті. 4. Стильге тән тілдік тұлғалар (қолданыстар) • Образды, көркем бейнелі сөздер (суреттеме құралдары:теңеу, метфора т.б.) мол қатысады; • Экспрессивті сөздер мол болады; • Ритм, интонация әсерлілік құру үшін көп қатысады; • Синоним сөздер, грамматикалық амалдар (сөздердің, сөз тіркестерінің мақсатты түрде қайталанып берілуі).

6 слайд