Python бағдарламалау тілі

1 слайд
Питон ( Python ) тілінде программалау

2 слайд
Сұрақтар : 1. Питон тілінің атқаратын қызметі және қолданылуы, қысқаша даму тарихы 2. Питон тілінің нұсқалары 3. Тілдің жұмыс ортасы 4. Питон тілінде алғашқы қарапайым программа құру

3 слайд
Оқулықтар және Интернет ресурстары • Гэддис Т. Начинаем программировать на Python . Пер. с англ. - СПб.: БХВ-Петербург, 2019. -768 с. • Бэрри Пол. Изучаем программирование на Python . -Пер с англ. -М.: Изд-во «Э», 2017. -624 с. • Васильев А. Н. Python на примерах. Практический курс по программированию. -СПб.: Наука и Техника, 2016. -432 с. • Лутц М. Изучаем Python, -4-е изд.: Пер. с англ. -СПб.: Символ-Плюс, 2011. -1280 с. • Рамальо Л. Python. К вершинам мастерства. -Пер. с англ. –М.: ДМК Пресс, 2016. -768 с. • Шолле Ф. Глубокое обучение на Python. — СПб.: Питер, 2018. -400 с.: • https ://www.python.org/ - ресми python сайты • www.netacad.com – Cisco Corp. фирмасының қосымша сайты • https://pythontutor.ru/lessons/inout_and_arithmetic_operations / - электронный учебник http://www.opensource.org/licenses/mit license.php - лицензии по Python

4 слайд
1. Питон тілінің атқаратын қызметі • Питон - объектіге бағытталған жоғары деңгейлі, динамикалық программалау тілі, ол интерпретатор арқылы жұмыс істейді. Оның құрамындағы мәліметтер құрылымы мен олардың дина- микалық түрде типтелуі қолданбалы программалар жазуға өте ыңғайлы болып саналады [1]. • Python - интерпретируемый, объектно-ориентированный язык программирования высокого уровня с динамической семантикой. Его встроенные структуры данных высокого уровня в сочетании с динамической типизацией и динамической привязкой делают его очень привлекательным для создания прикладных программ [1].

5 слайд
Питон тілінің даму жолы • Питон – жалпы мақсаттағы жоғары деңгейдегі программалау тілі. Ол 1991 жылы пайда болған, оны алғаш рет 1991 ж. жасап шығар- ған Guido van Rossum (Гидо ван Россум) деген маман болатын. 2018 жылдың шілде айында Ван Россум 30 жылдай істеген көш- басшылық қызметінен кетті. • Python - интерпретируемый высокоуровневый язык програм- мирования общего назначения. Язык Python был создан Guido van Rossum-ом и впервые выпущена в 1991 году. В июле 2018 года Ван Россум ушёл с поста лидера в языковом сообществе после 30 летней работы.

6 слайд
• Питон (Python) тілін жасау 1980 ж. соңында голланд институты CWI (Математика және информатика орталығы , голл. Centrum Wiskunde & Informatica) қызметкері Гвидо ван Россум ( ағыл. Guido van Rossum) бастауымен, ABC тілі негізінде жасалды. 1991 ж ақпанда Гвидо тіл жайлы алғашқы мәліметін жариялаған болатын ( группа новостей - alt.sources). Питон тілінің даму жолы

7 слайд
Python тілінің даму кезеңдері Шыққан мерзімдері Python тілі нұсқасы (шығу мерзімі) Python 0.9.0 (1991-02) - Python 0.9.0 (1991-02) - Python 2.x (2000-10-16) Python 2.7.11 (2015-12-05) Python 3.x (2008-12-03) Python 3.4.5 (2016-06-27) Python 3.5.2 (2016-06-27) Python 3.6.1 (2017-03-21)Питон тілінің даму жолы

8 слайд
Python тілі неге кең таралған ? • Бұл тіл интернетте тегін таратылады : • Кітапханасы өте бай, мүмкіндіктері мол • Питон барлық аймақтарда қолданыс тапты : • Web қосымшаларын жасайды • Мәліметтер базасымен жақсы жұмыс істей алады • Үстелдегі дербес компьютерлерде жеңіл программаланады • Мәліметтерді талдау ісінде де қолданылады • Бейнелер мен суреттерді жақсы өңдейді • Объектіге бағытталған программалауды сүйемелдейді • Интерактивті түрде жұмыс істеуге де ыңғайлы болып табылады

9 слайд
2. Питон нұсқалары (версиялары) • Питон тілінің кең пайдаланылатын нұсқалары 2.7 … 3.6. • Кез келген нұсқасын пайдалана аласыз, оны өзіңіз қалауыңызға болады. • Осы нұсқалардың айырмашылығы неде? • Олардың СИНТАКСИСІ және ішкі функциялары әртүрлі болып келеді Python 2.7.* Python 3.6.*

10 слайд
Питон нұсқаларын қолдану • Питон 2.x нұсқалары ескірген, қазіргі қолданыстағысы соңғы 3.х нұсқалары. • Бірақ Питон 3.x нұсқаларының аздаған кемшіліктері бар, кітапханалары үлкейген сайын, сүйемелденуі қиындап барады, Linux және Mac жүйелері әлі де 2.x нұсқаларын пайдаланып келеді • 3.x нұсқалары компьютер жадын өте тиімді пайдаланады • Келесі аптаға шейін келесі сайт мәліметтерімен танысып шығыңдар: https://wiki.python.org/moin/Python2orPython3

11 слайд
3. Питон тілін қолдану ортасы • Common Python ортасынан керекті программаларды жүктеп алу: Ресми бастапқы программалар (релиздер) Python, IDLE және Python қоршаулары (утилиттері) • Ұсынылатын нұсқалар 2.7.x ... 3.6.x • MS DOS жүйесінің CMD командалық жолын пайдалану арқылы • cmd командаларын іске қосып, "python" тіліне кіру қажет • Программа жазу құралдары: • Web ресурстар – www.pythonanywhere.com – тегін кіруге болатын серверден программалар көшіріп алу • PyCharm ортасы - https://www.jetbrains.com/pycharm/ • Кәсіби программалар жасау үшін: Jupyter - http://jupyter.org/ • Жылдам істейтін Питон консолын және интерпретаторларды пайдалану

12 слайд
Тілді қолдану орталары • IDLE • CMD

13 слайд
Тілді қолдану орталары • PyCharm • Jupyter Notebook

14 слайд
Алғашқы қарапайым программа • lec1.py - программа нәтижесін шығару

15 слайд
Алғашқы қарапайым программа • 1-мысал bax1.py - файл аты a = 24 + 2 # Қосу b = 2 - 20 # Азайту c = 12 * 6 # Көбейту d = 12 / 1.2 # Бөлу e = 34 ** 2 # Дәрежелеу e = 34*34 print ( "a-->" , a) print ( "b-->" , b) print ( "c-->" , c) print ( "d-->" , d) print ( "e-->" , e) Нәтижесі: a--> 26 b--> -18 c--> 72 d--> 10.0 e--> 1156

16 слайд
Қорытынды (резюме) • Питон жылан емес екен (фильм аты) • Питон басқа программалау тілдеріне қарағанда, жеңіл игеріледі, қысқа жазылады • Жалпы 2 нұсқасы (версиясы) бар екен • IDLE, Shell, CMD, Jupyter Notebook, PyCharm, Jupyter Notebook, www.pythonanywhere.com , PyCharm, т.с.с. программа құру орталарында жұмыс істей аламыз • Енді іске кірісіп, программа құруды бастайық 

17 слайд
Сонымен, аяқтаймыз. Тыңдағандарыңызға рахмет! Егер басқа үй жануарларыңыз болмаса, Питонды бір байқап көрейік.

18 слайд
Python тілінде программалау 2 дәріс – Жалпы мәліметтер Бөрібаев Б. b.buribaev@gmail.com Мехмат ғимараты , 22 9 бөлме

19 слайд
Сұрақтар • print () функциясы • Шығарылатын мәліметтерді форматтау • If-else операторы және математикалық операторлар • Мәліметтер енгізу • Кодтарға комментарийлер беру • Программа коды мысалдары

20 слайд
print () функциясы • Бұл Питон тілінің ең жиі қолданылатын функциясы • Тілдің құрамдас ішкі (стандартты) функциясы • print "Some Text" – python 2.7.* • print("Another Text") – python 3.6.* • Аргументтері: • print( *object, sep= "" , end='\n', file=sys.stdout, flush=False ) • Мысал: print ( "Кім маған " , " 1000 теңге бере алар екен" , sep = "дәл қазір" , end = "?!" ) Соңғы жол нәтижесі: Кім маған дәл қазір 1000 теңге бере алар екен?!

21 слайд
Мәлімет шығару форматтары • Сіз шығарылатын мәліметті дұрыстап рәсімдей аласыз. • Оны қалай істеуге болар екен? • Оның бірнеше тәсілі бар: • 1- мысал: name = "Азат" print ( "Танысайық, менің атым - %s" % name)Нәтижесі ... /PycharmProjects/bb/venv/btanis.py Танысайық, менің атым - Азат Process finished with exit code 0

22 слайд
• 2-мысал: name = "Азат" surname = "Ғаниұлы" print ( "Менің толық аты-жөнім - %s %s" % (surname, name)) • 3-мысал: a = 10 b = 20 print ( "%i және %i қосындысы - " % (a,b),a+b)Мәлімет шығару форматтары 10 және 20 қосындысы - 30Менің толық аты-жөнім - Ғаниұлы Азат

23 слайд
• 4- мысал: • .format(...) әдіс print("Оқу {1} болашақта {0} бола ма?".format("пайдалы ", "сендерге")) • Тапсырма: Кітаптардан .format() туралы толық оқып, келесі сабақта айтып бересіңдер. • Форматтардағы % таңбасы жайлы берілген түсініктер түйіні • Мұның толық кестесі келесі слайдта • i – int # бүтін сан • d – signed int decimal # таңбалы ондық сан • c – character # таңба, символ • f – float • s - string # нақты, жылжымалы нүктелі сан # сөз тіркесі (строка - тіркес)Мәлімет шығару форматтары Оқу сендерге болашақта пайдалы бола ма?

24 слайд
% таңбасы арқылы түрлендіру кестесі Түрлендіру таңбасы Түсініктемесі d Таңбалы ондық сан i Таңбалы ондық сан o Таңбасыз сегіздік сан u 'd ' таңбасының бұрынғы ескі эквиваленті, яғни таңбалы ондық сан x Таңбасыз он алтылық сан (кіші әріптер, төменгі регистр) X Таңбасыз он алтылық сан (бас әріптер, жоғарғы регистр) e Жылжымалы үтірлі экспоненциал формат ( кіші әріптер ) E Жылжымалы үтірлі экспоненциал формат ( бас әріптер ) f Жылжымалы нүктелі ондық сан форматы F Жылжымалы нүктелі ондық сан форматы g Егер дәреже -4-тен артық болса немесе дәлдігі төмен болса, «e» сияқты, әйтпесе «f» форматы секілді G Егер дәреже -4-тен артық болса немесе дәлдігі төмен болса, «E» сияқты, әйтпесе «F» форматы секілді c Бір символ (бүтін санды немесе символдардың бір жолын қабылдайды r repr () -ді пайдаланып, кез келген объектіні түрлендіреді s str () -ді пайдаланып, кез келген объектіні түрлендіреді % Ешқандай аргумент түрлендірілмейді, нәтижесінде «%» символы алынады

25 слайд
Мәліметтер арасын ажырату символдары • 5-мысал: жай бос орын таңбасымен бөлу print ( 'Бір' , 'Екі' , 'Үш' ) • 6-мысал: нүктелі үтір ( ; ) таңбасымен бөлу print ( 'Бір' , 'Екі' , 'Үш', sep=';' ) • 7-мысал: басқаша ( ~~ ) таңбалармен бөлу print ( 'Бір' , 'Екі' , 'Үш', sep='~~' ) • 8-мысал: көлденең табуляция ( \t ) арқылы бөлу print ( 'Бір \t Екі \t Үш' ) • 9-мысал: келесі жолдарға көшіру ( \n ) print ( 'Бір \n Екі \n Үш' ) Нәтижелер: Бір Екі Үш Бір;Екі;Үш Бір~~Екі~~Үш Бір Екі Үш Бір Екі Үш

26 слайд
Сандарды форматтап шығару • Форматсыз шығару jp = 5450000.0 print ( 'Жылдық пайда:' ,jp) ap = jp/ 12.0 print ( 'Айлық пайда:' ,ap) • Форматпен шығару, ' 2f ' – формат спецификаторы : бөлшегі 2 цифр a = 54321.6789 print ( format (a, ' .2f ' )) print ( format (a, ' .1f ' )) • Форматпен шығару, ' e ' – формат спецификаторы : экспоненциалды сан print ( format ( 54321.6789 , ' e ' )) print ( format ( 54321.6789 , ' .2E ' )) 54321.68 54321.7 Нәтижесі: Жылдық пайда: 5450000.0 Айлық пайда: 454166.6666666667 5.432168e+04 5.43E+04

27 слайд
Сандарды форматтап шығару • Форматпен валютаны шығару, бүтін бөліктің әрбір 3 цифрын үтірмен бөліп жазу at = 3500.0 # айлық табыс jt = at* 12 # жылдық табыс print ( 'Сіздің жылдық табысыңыз $' , format (jt, ',.2f' ), sep = '' ) • Форматпен шығару, ' 10.2f ' – формат спецификаторы : ені – 10 , бөлшегі 2 цифр a = 54321.6789 print ( 'a санының мәні = ' , format (a, '10.2f' )) • Формат арқылы бүтін санның енін ( 14 ) беріп, әрбір 3 цифрды үтірмен бөліп жазу print ( format ( 123456789 , '14 ,d ' )) Сіздің жылдық табысыңыз $42,000.00 a санының мәні = 54321.68 123,456,789

28 слайд
• Келесі программада санды валюта түрінде шығару көрсетілген. # Бөлшегі бар нақты санды шығару. amount_due = 5000.0 monthly_payment = amount_due / 12 рrint('Әрбір айлық төлем = ', format(monthly_payment, '.2f')) • Программа нәтижесі: Сандарды форматтап шығару Әрбір айлық төлем = 4 16.67

29 слайд
• Келесі программада санды валюта түрінде шығару көрсетілген. # Бөлшегі бар нақты санды шығару. amount_due = 5000.0 monthly_payment = amount_due / 12 рrint('Әрбір айлық төлем = ', format(monthly_payment, '.2f')) • Программа нәтижесі: Нәтижесі: Әрбір айлық төлем = 4 16.67Сандарды форматтап шығару

30 слайд
• Келесі программада санды валюта түрінде шығару көрсетілген. # Нақты санды валюта түрінде шығару monthly_pay = 30000.0 annual_pay = monthly_pay * 12 print ( 'Сіздің жылдық табысыңыз $' , format (annual_pay, ',.2f' ), sep = '' ) Нәтижесі: Сіздің жылдық табысыңыз $360,000.00Сандарды форматтап шығару

31 слайд
Сан өрісі енін көрсету >>> print(' Сан = ', format(12345.6789,'12 ,. 2f')) Enter >>> print(' Сан = ', format(12345.6789,'12 . 2f')) Enter Нәтижесі: Сан = 12,345.68 Нәтижесі: Сан = 12345.68

32 слайд
Бүтін сан енін көрсету • format функциясын бүтін сандарға да қолдана аламыз. Мұнда екі түрлі мүмкіндік бар: • тип көрсеткіші ретінде d символы қолданылады: • дәлдік көрсетілмейді. • Төменде 123456 саны форматсыз шығарылған: >>> print(format(123456, 'd')) • Келесі жолда 123456 үтір арқылы ажыратылып жазылады: >>> print(format(123456, ' , d')) • Төменде санның ені 10 орынмен берілген: >>> print(format(123456, ' 10, d')) Нәтижесі: 123456 Нәтижесі: 123,456 Нәтижесі: 123,456

33 слайд
Пайыз ( % ) таңбасын шығару • Пайыз таңбасын шығару үшін санның типін көрсететін f символы орнына % таңбасын қою керек: >>> print(format(0.5, '%' )) • Егер бүтін сан түрінде бергіміз келсе, дәлдігін 0 етіп береміз: >>> print(format(0.5, '.0%' )) >>> Нәтижесі: 50.000000% Нәтижесі: 50%

34 слайд
If-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) • if-else нұсқауларының ішкі операторларын (блоктары) шегініспен жазу керек, ол үшін мыналарды есте сақтау қажет: - if - else нұсқаулары шегініссіз тураланып, бір деңгейде жазылады; - if және else нұсқауларынан кейін тұратын блоктар (ішкі операторлар) шегініспен жазылады. Блоктардың сол жақ шеттен бірдей шегініспен (3-5 орын) жазылуын мұқият қадағалау керек (тек босорын не не тек Tab ). Мысалы: t emperatura = -3 if temperatura < 5: print( 'Күн салқын , киініп алыңыз. ' ) else: print( 'Күн жақсы , қыдыруға болады.' ) Нәтижесі: Күн салқын, киініп алыңыз.

35 слайд
if-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) • Келесі код фрагменті != операторын пайдаланып, month айнымалысы көрсетіп тұрған мәнді 'Қаңтар' тексереді де, нәтиже береді: month = 'Қараша' if month != 'Қаңтар': print('Жаңа жыл мерекесі тойланбайды!') print('Шырша да безендірілмейді!') else: print( 'Жаңа жыл мерекесін қарсы аламыз !') print( 'Би билейміз, ән саламыз!') Жаңа жыл мерекесі тойланбайды! Шырша да безендірілмейді!

36 слайд
if-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) • Программалаудағы else бөлігі болмайтын сәттер туралы білетін боларсыздар • if қысқаша нұсқауы ( else бөлігі жоқ) және оның мысалы: • 1 -мысал : a = 5 if a < 10 : print ( "{0} саны {1} санынан кіші" .format( "a" , 10 )) Нәтижесі: a саны 10 санынан кіші

37 слайд
• 2 -мысал : Қабаттасқан (біріне бірі кірістірілген) if операторы • Мұнда келесі if алдыңғы if -тен оңға қарай шегініп жазылады a = 5 b = 6 c = 100 if a>4: if b>a: if c>b: print("%2d < %2d < %2d" % (a,b,c))if-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) Нәтижесі: 5 < 6 < 100

38 слайд
• If + else нұсқаулары : Сіз мұнда "else" нұсқауын тек "if" нұсқауынан кейін қоя аласыз • 3 - мысал a= 71 if a> 50 : print ( "Сіз %d бағасын алдыңыз" %a) else : print ( "Сіз жазғы семестрге қалдыңыз" )if-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) Нәтижесі: Сіз 71 бағасын алдыңыз

39 слайд
• If + elif + else нұсқаулары: elif C#, Java тілдеріндегі else-if нұсқауы сияқты • 4- мысал a= 50 b= 85 if a>= 50 : print ( "Сіз %d бағасымен өттіңіз" %a) elif b>= 80 and b<= 100 : print ( "Емтиханнан өзі өтіпті, бірақ досының бағасы {} болыпты " .format(a)) else : print ( " Басқалар да мықты емес, бірақ Сіз жазғы семестрге қалдыңыз " )if-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) Нәтижесі (а = 50 , b=85 ): Сіз 50 бағасымен өттіңіз Нәтижесі (a=49, b=85) : Емтиханнан өзі өтіпті, бірақ досының бағасы 49 болыпты

40 слайд
• Күрделі if нұсқаулар: бірнеше шарттар бар • 5 -мысал a=50 b=70 if a>=50 and b<75: print (" Сіздің бағаңыз %d мен %d аралығында " % (a, b)) else: print (" Сіз жазғы семестрге қалдыңыз ")if-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) Нәтижесі (a=50) : Сіздің бағаңыз 50 мен 7 5 аралығында Нәтижесі (a=42) : Сіз жазғы семестрге қалдыңыз

41 слайд
• Күрделі if нұсқаулар: бірнеше шарттар бар • 6-мысал . x айнымалысының таңбасын анықтау: x = 5 if x > 0 : print ( 1 ) elif x < 0 : print (- 1 ) else : print ( 0 ) Н ә т и ж е л е р іif-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) 1 , егер x>0 sign(x)= 0, егер x=0 -1, егер x>0 x = -3 if x > 0 : print ( 1 ) elif x < 0 : print (- 1 ) else : print ( 0 ) x = 0 if x > 0 : print ( 1 ) elif x < 0 : print (- 1 ) else : print ( 0 )x = 5 if x > 0 : print ( 1 ) elif x < 0 : print (- 1 ) else : print ( 0 ) 1 -1 0

42 слайд
• 7-мысал Күрделі if нұсқаулар: бірнеше шарттар барif-else нұсқаулары ( шартты өрнектер) print ("Сәлем!") tauar1 = 5000 tauar2 = 4225 if tauar1+ tauar2 > 10000 : print ("Ақша жетпейді") else: print ("Ақша төленді") print ("Көріскенше, күн жақсы…") print ("Сәлем!") ...