Қазақстан петроглифтеріндегі көне мәдениет көріністері

1 слайд
Your Footer Here 1Your Date Here № 22 Бауыржан Момышұлы орта мектебі Қазақстан тарихы 10-сынып Орындаған: Қаржаубай Жұлдыз Мұғалім: Мамытов М

1 слайд

2 слайд
Қазақстан петроглифтеріндегі көне мәдениет көріністері Тақырыбы:

2 слайд

3 слайд
3Жоспар: 1. Петроглифтер туралы жалпы түсінік; 2. Қазақстан петроглифтері; 3. Тамғалы петроглифтері; 4. Ешкіөлмес петроглифтері. 5. Теректі әулие петроглифтері

3 слайд

4 слайд
4Петроглиф  (лат. петро — тас және грек. глиф — жазу) — тақтатас, жартастарға салынған суреттер, бейнелер. Ежелгі Петроглифтер соңғы палеолиттің ақырында пайда болды. Кейінгі голецендік тарихи-мәдени кезеңдерде (мезолит, неолит, қола дәуірі, темір дәуірі, т.б.) қоғамдағы өзгерістерге байланысты дамыды.

4 слайд

5 слайд
Қазақстанда 200-ден астам жартас суреттерінің шоғырланған орындары белгілі болып отыр. Солардың ішінде жан-жақты зерттеліп, ғылыми айналымға түскендері:  Ақбауыр, Арпаөзен, Баянжүрек, Ешкіөлмес, Қаратау, Қойбағар, Майдантал, Мойнақ, Таңбалы, Теректі-Әулие , т.б.Қазақстан петроглифтері

5 слайд

6 слайд
Ескерткіштердегі суреттерде не бейнеленген? Ескерткіштердегі суреттер сан алуан тәсілдермен шекіліп, бедерленген. Әр өңірдегі мұндай өнер туындылары тас ғасырынан кейінгі орта ғасырларға дейінгі адамдардың шаруашылығынан, тұрмыс-салты мен жол-жоралғыларынан, дүниетанымынан хабар береді. Басты сюжеттері адамдардың шаруашылық салаларын, наным-сенімдерін сипаттайды. Суреттер қызыл охрамен және тастың бетін қашап, шекіп салу тәсілдерімен түсірілген. Соңғы тәсіл көп жерлерде кеңінен пайдаланылды. Көбіне хайуанаттар қырынан, адамдар алдынан салынды. Суреттерде пропорция сақталмаған; түз тағыларының кішкентай суреттерінің жанына одан бірнеше есе үлкен адам бейнесі салынған. Бұл өнердің мәні терең, бейнелері мазмұнды болып келеді. Оларда аңыз әңгімелер, мифтік сюжеттер, қоршаған ортамен байланысты шаруашылық-тұрмыстық қарекеттер бейнеленді.

6 слайд

7 слайд
Тамғалы петроглифтері   немесе Таңбалы — петро глиф тас кешені, Жетісудың ең көне ескерткіштерінің бірі. 2004 жылдан бері Қазақстандағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандары тізіміне енген. Тамғалы шатқалының тастағы суреттер галереясын 1957 жылдың 19 қыркүйегінде Қазақстанның тұңғыш кәсіби археологы Анна Георгиевна Максимованың жетекшілігімен Қазақ КСР Ғылым Академиясы Тарих және археология институтының Оңтүстік- Қазақстан археологиялық экспедициясындағы Жетісу отряды ашқан. Петроглифтер кездейсоқта табылғанмен, бұл жаңалықтың мәні төмендегідей болды, Қазақстан аумағындағы адамдардың осынау көне тұрағының бірі ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мәдени мұрасының тізіміне енді. Тамғалы петроглифтері

7 слайд

8 слайд
  Петроглифтер кең  аймақта  жайғасып,  өлшемі  3  км  х  10  км  құрайды.  Олардың  ең  маңызды  бөлігі  250  м  х  500  м,  онда  2  000  петроглифовтер  бар,  жалпы   Тамғалыда  5  000  суреттей  бар. Тамғалы  шатқалында  мекендеген  ежелгі  адамдар   табиғаттың  көркем  жерлерінде  ерекше,  қайталанбас   ландшфатар  енгізді.  Тамғалы  әлемдік  танымал   мұражай-қорығына   « RGB-Studio»   ЖШС-нің   мультимедийлік  энциклопедиясы  арналған . 

8 слайд

9 слайд
Ешкіөлмес петроглифтері - Алматы облысындағы Ешкіөлмес жотасы бойында орналасқан қола дәуірінен сақталған құнды ескерткіштер, жартасқа таңбаланған суреттер. Ешкіөлмес петроглифтері Қазақстан терри ториясында орна ласқан әйгілі ескерткіштер ретінде «ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар» тізімінің «Аралас (Мәдениет+Табиғат) санатына» 1998 ж. 28 қыркүйекте А.Марғұлан атындағы археология Институтының ұсынысымен ұсынылған. Аймақтағы кешенді ескерткіштер тобын – жерлеу орындары – қорғандар, қорғандардың маңында кездесетін ғұрыптық қоршаулар, тас мүсіндер, балбал тастар, жартастардағы суреттер мен ру лық таңбалар және қойтастарда кездесетін ойма жазулар құрайды. Қола дәуірінің 4000-нан астам петроглифтер жақсы сақталған. Жартастағы суреттер көне дәуір тұрмысы: киімдері, құрал-саймандары туралы мәлімет береді.   Ешкіөлмес петроглифтері

9 слайд

10 слайд
Ешкіөлмес петроглифінің зерттелуі 1970 ж. соңында 1982 – 1990 жылдары Қазіргі уақытт а Ешкіөлмес тауындағы жартас суреттерін алғаш рет геолог Л.И. Скрынник анықтайды Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтының археологиялық экспедициясы (жетекшісі А.Н. Марьяшев) зерттеу жұмыстарын жүргізеді Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институтының әртүрлі экспедициялары зерттеу жұмыстарын жалғастырып келеді

10 слайд

11 слайд
11«Теректі әулие» петроглифтері Қарағанды облысының Ұлытау ауданында ежелгі дәуірде тасқа қашалып сызылған суреттер мен петроглифтер жақсы сақталған Теректі әулие атты таңғажайып жер бар. «Теректі әулие» – көне заманның петроглифтері сақталған, сондай-ақ неолит, энеолит, қола дәуірлерінің қолтаңбасы бар, ерте темір дәуірінде бағалы металдарды өндірген орындар мен түрлі қорғандардың ізі қалған киелі мекен. Ондағы петроглифтердің арасында ең көп кездесетіні – аттың суреті. Сонымен қатар, түйе, бұқа, теке, бұғы, жылан, мысық тұқымдас жыртқыш, қос ат жегілген арбаның суреттері де бар. Ал түрлі белгілер мен таңбалардың, геометриялық пішіндердің көптеп кездесетіндігі бұл жердің ежелгі дәуірде құрбандық шалатын орын болғандығына меңзеп, ерекше назар аударады.

11 слайд