1 слайд
ҚАЗАҚСТАННЫҢ
БЕЙМЕТАЛЛ КЕНДЕРІ
2 слайд
Жұмыстың мақсаты
Қ а тты
флотациялық з а т т а р д ы
б а й ытуә д і с і м е н
оның м о д е л ь д е у
ж ә не
г р а н у л ом е т р и я л ық
құрамын анықтау
3 слайд
Жоспары
І.Кіріспе.
Бей м е т а лл
к ен д е рі ІІ. Негізгі
б ө лім.
1. Кен орындары
2. Ф о с фо р ж ә н е
Б о р
б е й м е т а лд ары н
сип а т т а у
3. Ө ндірісі
4. Экономикада ғ ы
орны
5. Қ олданылуы
6. Тасымалдануы
7. Қ орша ғ ан
орта ғ а ә сері
8. Т ә жірибе н ә тижелері
ІІІ. Қ орытынды.
4 слайд
Қ а з а қ с т а н н ы ң п а й д а л ы қ а з б а л а р ы н ы ң ж і к т е л у і :
М ұ н а й м е н г а з
К ө м і р к е н і
Қ а р а м е т а л л
Т ү с т і м е т а л л
С и р е к м е т а л л д а р
Ас ы л м е т а л л д а р
Б е й м е т а л л к е н д е р і
Ж е р а с т ы с у к е н д е р і
5 слайд
Б е й м е т а л л
к е н д е р і
Құ рамынан металдар өң дірілмейтін, таби ғ аты мен сипаты
жа ғ ынан сан т ү рлі пайдалы қ азба т ү рлеріні ң ү лкен тобы.
Бейметалл кен байлы қ тарыны ң барлан ғ ан ж ә не ә леуеттік
қ оры мол. Республика аума ғ ында бейкентасты шикізатты ң
2000-нан аса барлан ғ ан кен орындары бар, оны ң 1200-і
құ рылыс материалдарыны ң кен орындары. Республикада
шипалы балшы қ ты ң 30-дан астам кен орны тіркелген.
Оларды ң к ө пшілігі Қ аза қ станны ң батысы мен
солт ү стігінде орналас қ ан.
6 слайд
М Е ТА Л Л ЕМЕС
К Е Н Д Е Р
Н и т р а т т а р
К а л и й т ұ з д а р ы
Ф о с ф а т т а р
Ас т ұ з ы
К ү к і р т
7 слайд
М е т а л
л
е м е с
к е н д е
рБ О Р
Р У Д А С ЫБ О К С И Т Ф ОС Ф О
Р И Т А П АТ И Т
Г РА Ф И Т
АС Б Е С Т
Ф Л Ю О Р
И Т
8 слайд
Қ а з а қ с т а н д а ғ ы і р і
к е н о р ы н д а р ы
АПАТИТ ПЕН ФОСФОРИТ КЕН ОРЫНДАРЫ ЕКІ АЛАПТА ОРНАЛАС Қ АН: Қ АРАТАУ Ж Ә НЕ
М ҰҒ АЛЖАР. Қ АРАТАУ АЛАБЫНЫ Ң Е Ң ІРІ КЕН ОРЫНДАРЫ: ЖА Ң АТАС, ШОЛА Қ ТАУ, А Қ САЙ,
К Ө КСУ, Т Ү ЙЕСАЙ, К Ө КЖОН, Ү ШБАС. М ҰҒ АЛЖАР АЛАБЫНЫ Ң КЕН ОРЫНДАРЫ: ШИЛІСАЙ,
БОГДАНОВ, К Ө КТ Ө БЕ, АЛ Ғ А.
БОР КЕНІ – ИНДЕР, БОЗШАК Ө Л, ЗЫРЯН, УСПЕН, ЖЕЗ Қ АЗ Ғ АН, Қ О Ң ЫРАТ
ТАЗА ГРАФИТ – СЕМЕЙДІ Ң АЯГ Ө ЗІ МЕН ЖЕЗ Қ АЗ Ғ АННЫ Ң Ұ ЛЫТАУЫНДА;
М Ә РМ Ә Р ТАС- ТАСК Ө Л, Ш Қ О, АЛТЫНЕМЕЛ;
К Ү КІРТ КЕН ОРЫНДАРЫ- МАЙ Қ АЙЫ Ң , АЛТАЙ, ЖО ҢҒ АР АЛАТАУЫ, Т Ұ ЗДАРЫ-
ПАВЛОДАР;
ФЛЮОРИТ - БАДАМ, ТАС Қ АЙНАР, Қ АЗАЛБЕЛДЕУ
КВАРЦИТТЕР ЕРЕЙМЕНТАУ, ТЕКТ Ұ РМАС, М ҰҒ АЛЖАР, ОСАКАРОВКА;
9 слайд
Б о р р у д а с ы
“ Бор” деген атты ң ө зі арабты ң “бора қ ” деген с ө зінен
туында ғ ан, ол а қ т ү сті,сілтілік қ асиеті бар, кристалды зат қ а
ұқ сайды.
А.Е.Ферсманны ң дерегі бойынша бор жер қ ыртысында ғ ы
м ө лшері жа ғ ынан 22 орында ғ ы, салма қ ты қ құ рамы жа ғ ынан
27 орында ғ ы элементке жатады.
10 слайд
Бор кеніні ң минералдары
Оттексіз
қ осылыстары Оттекті
қ осылыстар
ы
Ферручит NaBF4
Авогадрит
KBF4 Метаборит HBO2
Сассолин H3BO3
Диамагнит Li2B4O7
Амегинит Na2B6O4*4H2O
Бура
Na2[B4O5(OH)4]*8H2O
Кернит Na2B4O7*4H2O
11 слайд
Ф о с ф о р
Фосфор жер
қ ыртысында м ө лшерде болады,ә ж е п т е у і
р біра қ ө те
тоты ққ ышдербесбол ғ анды қ тан,
кездеспейді.
Таби ғ аттат а у
ж ы н ы с т а ры к ү й і н д
е
ф о с ф о
р
м е
нминералдарда қ осылыс т ү рінде
кездеседі. Мысалы, фосфорит
ж ә не апатитте кальций фосфаты
Са
3 (РO
4 )
2 т ү рінде
болады.Фосфорит ә р жерлерде
кен т ү рінде кездеседі;
12 слайд
Фосфор қосылыстарының түрлері
•
Фосфорит Са3(РO4)2
•
Апатит Ca
10 (PO
4 )
6 (OH,F,Cl)
2
•
Фторапатит ЗСа3(РO4)2•CaF2
•
Гидроксоапатит ЗСа3(РO4)2•Са (ОН)2
•
Амблигонит LiAl[PO
4 ](F,OH)
•
Монацит (Ce, La, Nd, Th)[PO
4 ]
13 слайд
ФОСФОРИТ ӨНДІРІСІ
Фосфориттер кең ауқымды жер үсті әдістерді қолдана
отырып өндіреді. Негізінен жерасты тау-кен әдістері үлкен
рөл атқарды. Қазіргі уақытта, бүкіл әлемде фосфориттердің
өндірісті ашық әдіспен бір шөмішті экскаватор тау-кен
әдістерін пайдалана отырып алынады. Бұл әдіс АҚШ,
Марокко және Ресей бөліктерінде кеңінен пайдаланылады.
Тау-кен Бетін барысында аршу, бұрғыланған жарылуы, және
одан кейін рекультивациялау қолданылады.Электр
күректер, және бульдозерлер қолданылады.
Фосфат тау-кен материалдарды тасымалдауда жүк сорғы
және конвейерлік жолдар пайдаланылады.
14 слайд
Б о р ш и к і з а т ы н ө ң д е й т і н т у р а ә д і с т е рБ о р ш и к і з а т ы н ө ң д е й т і н т у р а ә д і с т е р
К ү к і р т
қ ы ш қ ы л д ы
А з о т
қ ы ш қ ы л д ы
А з о т - к ү к і р т
қ ы ш қ ы л д ы
Т ұ з
қ ы ш қ ы л д ы Ф о с ф о р
қ ы ш қ ы л д ы С і л т і л і к -
т е р м и я л ы қБ и б о р а т т ыФ л о т а ц и я л
ы қ К л а с с и ф и к
а ц и я
Қ ы с ы м ,
ж о ғ а р ы
т е м п е р а т у р
а н ы
қ о л д а н ы п
С п и р т т і
қ о л д а н у
Б у д ы
қ о л д а н у
а р қ ы л ы
а й д а у
15 слайд
16 слайд
Флотация ә дісі
Флотация- ұ с а қ б ө лшектерден т ұ ратын қ атты
фазаны ң компоненттерін бір-бірінен б ө ліп немесе
с ұ йы қ фазада ғ ы қ атты б ө лшектерді б ө ліп алу
ә дісі. Флотация ә дісі минерал т ү йіршік
беттеріні ң сулануыны ң ә рт ү рлілігіне негізделген.
Егер беті нашар суланатын минерал т ү йіршігі су
ішінде ауа к ө піршігімен со қ ты ғ ысса ол о ғ ан
жабысады да, су бетіне қ а л қ ып шы ғ ады, ал
жа қ сы суланатын т ү йіршіктер ауа к ө піршігіне
жабыспайдыда ғ ы су ішінде қ алып қ ояды.
17 слайд
Қ а л д ы қ е р і т і н д і л е р д і е к і н ш і л і к ө ң д е у ә д і с т е р і
•
Б о р - м а г н и й т ы ң а й т қ ы ш а л у
•
М а г н и й б о р а т т а р ы н а л у
•
К а л ь ц и й б о р а т т а р ы н а л у
•
М а г н е з и й д і ж ә н е а м м о н и й с у л ь ф а т о - б о р а т ы н
а л у
•
М а г н е з и й д і ж ә н е н а т р и й д і ң с у л ь ф а т о -
б о р а т т а р ы н а л у
•
Б а с с е й н д е у
•
Б ө л і п к р и с т а л д а у
•
Б и б о р л а у
•
К л а с қ а б ө л у
•
Ф л о т а ц и я
•
С п и р т т і к ә д і с т е р
•
К ү к і р т қ ы ш қ ы л ы м е н т ұ з д а у
18 слайд
Р е с е й А Қ Ш Қ ы т а й
М а ро к к
о03 0
2 5
2 0
1 5
1 0
5 Экономикасы
19 слайд
К ү кіртті ң 2015 жыл ғ ы ә лемдік ө ндірісі 57200000 тоннаны құ райды.
К ү кірт ө ндіруші ірі елдер
К ү кірт ө ндіруші ірі
елдер
( ә лемдік ө ндірісті ң
60%)Германия АҚШ
Жапония
Қ ы т а
й
Қазақстан Ресей Сауд
А р а б и я с
ыКанада
20 слайд
Б о р р у д а л а р ы н ы ң
Б а р л а н ғ а н э
б к
о о
р н
қ о
о м
р ы и
н к
ы а
ң
с ы
ж а л п ы с а н ы 7 2 , 6
м л н . т. б а ғ а л а н д ы . Б о р
к е н і
США 1 8 , 1 %
О ң т. А м е р и к а 9 , 1 %Т у р ц и я
3 6 , 2 %
21 слайд
Қ о л д а н ы л у ы
•
Фосфордың ж артысына ж у ы ғ ы қа з і р г і к е з д е с и нт ет и к а лы қ
ж у ғ ы ш з а т т а р ж а с а у ғ а қолданылады.
•
Фосфор к ө п мөлшерде шырпы өндірісінде қолданылады.
•
Ақ фосфор ж а н ғ а н д а буд а қ - буд а қ қалың қ а б а т т ы а қ т ү т і н
(фосфор (V)оксиді) түзіледі, сондықтан оны « т ү т і н
шымылдығын» ж а с а у үші н снаряд, бомбаларға салады.
•
Зиянкес ж ә н д і к т е р г е қарсы дәрі ж а с а у ғ а фосфор-
о р г аникалық п р е п а р а т т а р синтез і не қолданылады.
••
Фосфордан едәуір мөлшері зиянды ж ә н д і к т е рд і жо ю
үшін пайданылатын әр түрлі фосфор о р г аника лы қ
п р е п а р а т т а р өндірісіне ж ұ мс а л а д .
Фосфорды от т е к т і қосылыстар, фосфор қышқылы ж ә н е
оның тұздарды алуда к е ң і н е н қолданады.
22 слайд
Бор минералдарын қ олдану
Химия ө нерк ә сібінде , ә шекей
б ұ йымдарда
қ о с ы л ы с т а р ы
н
онеркісібінде қ олданады.Оны ң
т е р е з
е бе р і к т і л і г і
қ а тт ы
м а т е р и а л р е т і н д е ,
л и н о л е у м ,
пленка жасауда қ олданады. Оны ң
таныс қ олданыста металлдарды
бал қ ытып қ осу ү шін қ олданды.
Баритті медицина емдік қ асиетті
т а с
р е т і н д е
минералды қ о л д а н а д
ы .
т ұ здарын Б а р и
т
а у ы л
з и я н д
ышаруашылы ғ ынд
а
ж ә ндіктерге қ арсы
қ олданады
23 слайд
Та с ы м а л д а н ы л у ы
•
К ө л і к м а г и с т р а л і
•
Тем ір ж о л м а г и с т
•
Те ң і з к е м е ж о л д а р р а л і
ы
24 слайд
Кез келген кен орны таби ғ ат қ а ө те к ө п зиян келтіреді.
Рудаларды ң техногенді қ алды қ тары жер бетіні ң к ө птеген
аума қ тарын қ амтып,топыра қ коррозиясына ә келіп
жатады.Сонымен бірге т ұ р ғ ылы қ ты жерлерді,ауаны,жер
қ абаттарын,жалпылай келгенде биосфераны ластауда.Қ орша ғ ан орта ғ а
ә сері
25 слайд
Е с е п т е у н ә т и ж е л е р і
Ф р а к ц и я N m X
1 1 7 , 3 6 3 4 , 7 2
2 1 8 , 8 2 2 3 , 6 4
3 1 4 , 9 5 2 9 , 9
4 5 , 3 1 0 , 6
5 0 , 4 7 0 , 9 4
26 слайд
Қорытынды
Металл емес пайдалы қазбаларды
зе рт т е г е н д е маңыздысы –
құрамындағы пайдалы
ком поненттер мөлшерін анықтау
ғ а н а емес, бастысы –өңдеу
технологиясы мен ақырғы өнімнің
сапасына әсер ет ет і н техникалық
ж ә н е физика-химиялық
қасиеттірін анықтау. Бейметалл
пайдалы қа збалар көбінесе к өп
ма қ с а т т а пайдаланылатын ш и к і за т
27 слайд
Н а з а р л а р ы ң ы з ғ
а
р а х м е т ! ! !
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз