Құстар біздің досымыз

1 слайд
Құстар

2 слайд
Мақсаты: Құстар туралы жалпы түсінік Балаларға құстар туралы мәлімет беру Балаларға құстарды ажыратуды үйрету

3 слайд
Бүркіт – киелі,  қастерлі құс.

4 слайд

5 слайд
Бүркіт – киелі,  қастерлі құс.  Қыран құстың жадағайын қазақ төріне  іліп қоятын. Бүркітті  ежелден «қасиетті құс» деп  қастерлеп, «дала  сермеңдесі», «көк тәңірісі», «аспан перісі», «қа наттылар ханы» деп  құрмет тұтты.  Елімізде бүркіт көбінесе Алтай, Тарбағатай, Алатау, Көкшетау таулары мен орман алқаптарында  кездеседі. Бүркіт – жыртқыш құс. Бүркітті ақиық,  мұзбалақ, қараша, көктабан, шөгел, көк бүркіт,  су бүркіт, дала бүркіт, тау бүркіті деп атайды. Бүркіттің түсі қоңыр. Салмағы 4 кило граммға дейін барады. Дене  тұрқы – 95 сантиметрге дейін  болса,  жайған қанаты  2 метрге  дейін  жетеді. Қанатының  шеткі  қауырсын дарын  шалғысы  деп атайды. Ал құйрығының  ортасындағы екі қабат әлді қауырсынын «көбесі» деп, қалғандарын «жебесі» деп атайды. Аяғы 4 саусақты, оның артқысын  «тегеуріні», ішкісін «жем басар», ортаңғысын «сы ғымы», шеткісін «шеңгелі» деп атайды. Бүркіт суыр, қоян, түлкі, борсық аулайды.  Тұяқты  жануарлардан  ақбөкен, елік, таутеке, қара құйрық секілді  аңдардың  төлін жейді.

6 слайд
Тоқылдақ — тоғай дәрігері

7 слайд
Тоқылдақтар (Рісedае) — тұмсығы қашау сияқты, ағашқа өрмелегіш құстар. Табандары қысқа, тырнақтары ішіне қарай иіліп, ал сыртқы саусағы арт жағына қарай қайырылып тұрады. Бағыттаушы қауырсындарының сабақтары қатты және үшкір келеді. Тоқылдақтар ағаш бойымен өрмелеп қозғалғанда, қатты құйрық қанаттары денесіне тіреу болады. Қашау сияқты тұмсығының жәрдемімен олар ағаштардың қабықтарын сындырып, онын, арасындағы насекомдармен және олардың личинкаларымен қоректенеді. Олардың тілі ұзын да, ұшында түктері болады. Тоқылдақтар насекомдардан басқа қарағайдың тұқымдарымен де қоректенеді. Қоректерін іздеу кезінде жасаған қуыстарға ұяларын сала-ды. Ұясында 3—5 жұмыртқа болады. Жұмыртқасын атасы да, анасы да басады. Балапандары жұмыртқадан шыққанда әлсіз келеді. Қыста тоқылдақтар көпшілігінде кылқанды ағаштардың дәндерімен қоректенеді. Үзіп алған жаңғақтарын өздері шоқып жасаған ағаш қуыстарына бекітіп қойып, оны қаты тұмсығымен жарып, ішінен дәнін алып жейді. Пайдаланылып болған бүршік қабығын жерге түсіреді. Тоқылдақтардың жаңғақтарды апарып бекітіп қойып, ішінен дәнін алып жейтін жерін “дүкен” деп атайды. Мұндай “дүкендердің” астында қарағайдын, бірнеше мыңдаған тұқымы алынған бүрлері үйіліп қалады. Тоқылдақтардың келтіретін аздаған осындай зияндарынан, олардың пайдасы аздаған көп. Сондықтан да халык “тоқылдақ — тоғай дәрігері” деп атайды.

8 слайд
Ақ тырналар

9 слайд
Ақ тырна  — тырналар тұқымдасының бір түрі. Сирағының төменгі жағы қауырсынсыз, құйрығы қысқа. Мойны, аяғы ұзын. Қанатының қарымы 2 метрге, салмағы 10 кг-ға дейін жетеді. Қанаты ақ, қанатының ұшы қара, тұмсығы қызыл. Суат маңын, көбінесе батпақты жерлерді мекен етеді. Өсімдік дәнімен, ұсақ жәндіктермен қоректенеді. Ұясын шөп арасына, кейде тайыз су бетіне салады. Сәуір—мамырда 2-3 шұбар жұмыртқа туып, оларды мекиені 1 айға жуық басады. Жыл құсы. Қазақстанның "Қызыл кітабына" енгізілген.

10 слайд
Үй құсы - үйрек

11 слайд

12 слайд
Үйрек . Үй үйректері — қаз тәрізділер отряды, үйрек тұқымдасына жататын құстар. Шамамен біздің заманымыздан 1000 жыл бұрын Еуразия, Солтүстік Африка, Солтүстік Америкада жабайы барылдауық үйректі қолға үйрету арқылы шығарылған. Үйректердің ең көп тараған түрлері: пекин Үйрегі, мәскеудің ақ Үйрегі, мускусты Үйрек, үндінің жүйрік Үйрегі, т.б. Пекин Үйрегінің басы үлкен, жалпақ, маңдайы шығыңқы, тұмсығы қызғылт-сары, сәл имектеу, арқасы кең, шоқтығына қарай биіктеу, тұлғасы кең әрі ұзын, сирағы қысқа әрі жуан, қауырсыны ақ, денесінің түсі сарғылт болып келеді. Оның мекиенінің салм. 3,0 кг, аталығы 3,5 кг, 9 апталық балапанының салм. 2,5 кг тартады. Жасы 6 — 8 айға жеткенде жұмыртқалай бастап, 7 — 8 айдың ішінде 80 —120 жұмыртқа табады. Балапан шығымы 75%. Мәскеудің ақ Үйрегі сырт тұлғасы жағынан пекин Үйрегіне ұқсайды

13 слайд
Ол тез жетіледі, өте бейімделгіш, жұмыртқасы 90 г, жылына 100-ге дейін (екі жыл бойы) табады. Балапан шығымы жоғары. Мускусты Үйректердің кеудесі кең денесі ұзын, жақсы ұшады; қауырсыны қара, қара ала түсті болып келеді. Мекиендерінің салмағы 2,5 — 3 кг, аталығы 4,5 — 5 кг, жақсы семірген кезде 6 — 7 кг, бауырының өзі 350 — 550 граммға жетеді. 6 — 9 айлығында жұмыртқалай бастап, жылына 60 — 120-ға дейін жұмыртқа табады. Таза еті көп, майы аз, оның құс бауырын өндіруде маңызы зор. Үндінің жүйрік Үйрегі жұмыртқалағыш тұқым. Оның денесі, мойны, сирағы, құлағы ұзын жаратылған (қ. Алғашқы жануарлар). Жылына 200-ден астам жұмыртқа табады. Дәмі тауық жұмыртқасына ұқсайды.