«Сыры ашылмаған сауран» тарихи өлкетануды тану

1 слайд
LOGO « Сыры ашылмаған сауран»

1 слайд

2 слайд
www.themegallery.com «Сауран жеті қабат дуалмен қоршалған үлкен қала, оның ішінде рабат, мешіт бар». Араб тарихшысы Мақдисидің шығармасында Сауран қаласы ең жойқын қалалардың бірі болғанын жазады. Әйгілі ғалым Әлкей Марғұлан өзінің «Ежелгі жыр, аңыздар» атты кітабында Сауран, Қарнақ, Қарашық,Сығанақ секілді қалалармен бірге оғыздардың иелігіндегі шаһар екендігін атап өтеді. Махмуд Қашқари

2 слайд

3 слайд
www.themegallery.com Ортағасырлар кезінде Сырдария өзенінің ортаңғы ағысындағы аймақты Түркістан өлкесі деп атаған. Сол өлкенің аса гүлденген қалаларының бірі Сауран еді. Ертеректегі деректерде Сауранның жеті қатар қорғаныс қабырғасы бар деп айтады. Дешті-Қыпшақ даласы мен егіншілікпен айналысқан өлкенің қақ ортасында орналасқан шаһар дала халқы мен қала тұрғындарын байланыстырған, сауда-саттық орталығы болған. Арабтың географы әл-Магдиси: «Сауран (Савран) – үлкен шаһар, ол бірінен соң бірі салынған жеті қабырғамен қоршалған. Рабаты бар, мешіті ішкі шаһарда орналасқан. Ол оғыздар мен қыпшақтардан қорғауға арналған шекаралық шаһар» деп жазған. Ұзақ уақыт аралығында шаһар Қазақстанның оңтүстігіндегі сауда мен қолөнерінің ірі орталығы болып, мәдени дамудың бесігіне айналды.

3 слайд

4 слайд
www.themegallery.com Шыңғысханның шапқыншылығы жайлы жазылған деректерде Сауранның аты аталмайды. Бірақ ХІІІ ғасырда Сырдария арқылы өткен армян патшасы Гетум қаланы Савран деп, Сығанақ (Сгнах), Қарашық (Харачук), Иасы (Асон) қалаларымен бірге атап жазған. Ғалымдардың пайымдауынша, моңғол шапқыншылығынан кейін қала орнын ауыстырып, басқа жерден салынған. ХІІІ ғасырға дейінгі Сауранның орны қазіргі Қаратөбе қала жұрты. Онда жүргізілген зерттеу жұмыстары қалашық бірнеше қорғаныс қабырғасымен қоршалғанын анықтаған. Қазба материалдары қаланың тіршілігі моңғол шапқыншылығынан кейін тоқтағанын көрсетеді.

4 слайд

5 слайд
www.themegallery.com

5 слайд

6 слайд
www.themegallery.com

6 слайд

7 слайд
www.themegallery.comСырға, сақиналарСырға, сақиналар

7 слайд

8 слайд
www.themegallery.comБілезіктерБілезіктер

8 слайд

9 слайд
www.themegallery.com  Сауран – ХІІ ғасырда ірі сауда орталығы ретінде іргетасы қаланған. 

9 слайд

10 слайд
www.themegallery.com

10 слайд

11 слайд
www.themegallery.com

11 слайд

12 слайд
www.themegallery.com Сауран – тек сауда орны ғана емес, данышпандар мен ойшылдардың оқу- білімнің ордасы ретінде аты жайылған. XIV ғасырда мұнда медресе тұрғызылған. Бірінші медресе – XV ғасырдың соңына дейін шәкірт дайындаған

12 слайд

13 слайд
www.themegallery.com Сауран жұртшылығының өмірі тек қамал-бекіністің ішінде ғана болмаған. Қаланың сырты да өзінің әдемілігімен көрген көзді қуантқан. Бұл туралы Ибн- Рузбиханның «Бұхар қонағының жазбалары» атты кітабында: «Қала – жазық жерде тұрғызылған. Ауасы жанға жайлы. Сергітеді. Қала маңында жабайы ешкілер жайылып жүреді. Айнала да әдемі ағаштар өсіп тұр.  Қала – биік, мығым қабырғалармен қоршалған» деп жазады.

13 слайд

14 слайд
www.themegallery.com Ерболат Смағұловтың айтуынша,  XIV ғасырда тұрғызылған медресенің архитектуралық құрылымы ерекше. Өйткені, ғимараттың солтүстік жақтағы қабырғасы әдеттен тыс түзілген. Негізі, мұсылман елдеріндегі құрылыстар шаршы, не тіктөртбұрыш пішіндес боп келеді. Ал, бұл медресенің бір жағы доға түрінде салынған. Неге бұлай болғаны ғалымдарды қызықтырып отыр. Доға жасаған қабырғаның қайда баратыны әзірге белгісіз. Ол қабырғаны бойлай қазба жұмыстары жүргізілмеген. 5-6 ғасырлық жабынды топырақтың астында қалып отыр. Қазба жұмыстарын жүргізейін десе, қабырға белгіленген аумақтан тысқары кеткен. Қазір мұнда реставраторлар ортағасырлық жәдігердің бар кейпін жеткізе білу үшін қалпына келтіру жұмыстарын жүргізіп жатыр.

14 слайд

15 слайд
www.themegallery.com

15 слайд