Сўз бирикмалари

1 слайд

1 слайд

2 слайд
Сўз бирикмалар и Хамидова Нилуфар

2 слайд

3 слайд
Исми-шарифи: Хамидова Н Фани:  Ўзбек тили Ўтадиган ўрни:  Мультимедия х онаси, « Power point » презентацияси Синф:  8 синф

3 слайд

4 слайд
Мавзу :Мавзу : Мақсад : 1) Сўз бирикмалари ҳақида тушунча бериш ҳамда ўқувчиларнинг саводхонлик билимларни ошириш; 2) Ўқувчиларда ақлий қўзғалишлар уйғотиш, мустақил ўқув билиш малакаларини таркиб топтириш; 3) Ўқувчиларда сўз маданиятини тарбиялаш. “ Сўз бирикмалари”

4 слайд

5 слайд
I. Асосий қисм:  Дарс услуби: муҳокама, муносабат, бахс, мунозара, расмлар асосида кўрсатиш;  Дарснинг жиҳози: мультимедия кабинети, “ Power Point ”;  Дарснинг бориши. II. Ташкилий қисм: 1) Ўқувчилар билан саломлашиш, давоматни аниқлаш, ўқувчиларни дарсга ҳозирлаш; 2) Ўтилган мавзулар юзасидан савол-жавоб ўтказиш, ўқувчиларнинг жавобларини изоҳлаб бориш; 3) Янги мавзу: “Сўз таркиблари” ҳақида тушунча бериш. 4) Дарснинг якуни : ўқувчиларни баҳолаб, уйга вазифа бериш.

5 слайд

6 слайд
L/O/G/O :Мавзу Сўз бирикмалари

6 слайд

7 слайд
Уй вазифасини : текшириш 1. Тилнинг ижтимоий вазифаси нималардан иборат? 2. Тилнинг қайси бирликлари фикрни шакллантиришга хизмат қилади? 3. Фонетика нимани ўрганади? 4. Лексикология нимани ўрганади? 5. Морфология нимани ўрганади? 6. Синтаксиз нимани ўрганади? 7. Тилнинг барча имкониятлари нимада намоён бўлади?

7 слайд

8 слайд
Сўз бирикмаси  Сўз бирикмалари тобе сўзнинг хусусиятига кўра аниқловчи бирикмалар, тўлдирувчили бирикмалар, ҳолли бирикмаларга ажратилади.  Ҳоким сўзнинг ифодаланишига кўра эса феълли ва отли бирикмалар фарқланади.Сўз бирикмасида иккита мустақил сўз ўзаро боғла- нади. Улар ўзаро ҳоким ва тобе муносабатда бўлади.

8 слайд

9 слайд
26-машқ 1- топшириқ : Берилган сўз бирикмаларида ажратилган хоким сўздан тобе сўзга сўроқ бериб, сўз бирикмаларини: 1. АНИҚЛОВЧИ бирикмалар; 2. ТЎЛДИРУВЧИ бирикмалар; 3. ҲОЛЛИ бирикмалар каби уч гуруҳга ажратинг. 1) Катта куч; 2) Тунда келмоқ; 3 ) Икки йил; 4) Тез гапирмоқ; 5) Ҳасаннинг тақдири; 6) Китобни ўқиб чиқмоқ; 7) Отдан баланд; 8) Қунт билан ишлаш; 9) Китобдан кўчирмоқ; 10) Қишлоқдаги бинолар; 11) Раҳимдан сўрамоқ ; 12) Қармоқ билан тутиш ; 13) Китобни ўқиб чиқмоқ ; 14) Ҳусаннинг илтимоси ; 15) Тез жавоб бермоқ ; 16) Тоғдан баланд ; 17) Республикамиздаги халқлар ; 18) Мўл ҳосил ; 19) Яхши гапириш ; 20) Тонгда турмоқ .

9 слайд

10 слайд
2-топшириқ . Берилган сўз бирикмаларидаги ҳокими сўзнинг феъл ёки от туркумига мансублигига кўра уларни: 1) ФЕЪЛ бирикмалар; 2) ОТ бирикмалар каби икки гуруҳга ажратинг. ФЕЪЛ бирикмалар ОТ бирикмалар

10 слайд

11 слайд
27- машқ. Кўчиринг. Хоким сўдан тобе сўзга сзроқ бериб, ҳар бир сўз бирикмасидан кейин ҳоким сўзнинг қайси сўз туркумига киришини қавс ичига ёзиб қўйинг.  Намуна: Чиройли кўйлак (от) ...  Бепоён пахтазор ( )  Ҳусаннинг китоби ( )  Болаларнинг барчаси ( )  Тиниқ сув ( )  Кинони кўрмоқ ( )  Тез гапирмоқ ( )  Ипакдай майин ( )  Сутдай оқ ( )  Газетани ўқиш ( )  Тикув машинаси ( )  Мўл ҳосил ( )  Ҳаммадан яхши( )

11 слайд

12 слайд
28-машқ. Қуйидаги сўзлардан фойдаланиб сўз бирикмалари ҳосил қилинг. 1) дафтар, ўқиш; 2) мовий, осмон; 3) пахтакорлар, учрашмоқ; 4) вазифа, бажармоқ; 5) янги, мактаб; 6) шаҳримиз, кўчалар; 7) укам, совға; 8) дўстлар, суҳбатлашиши.

12 слайд

13 слайд
Сўз бирикмаларида тобе сўз, ҳоким сўздан олдин келади. Шеъриятда бу тартиб ўзгариши мумкин.

13 слайд

14 слайд
30-машқ. Қуйидаги шеърий парчада қатнашган сўз бирикма- ларида ҳоким ва тобе сўзнинг ўрнига ахамият беринг. Бу Ватан тенгсиз чаман, Ғунчадай очган чирой. Бу чиройнинг тенги йўқ, Лол боқур осмонда ой. Ойни рашк қийнар зотан; “ Қайдан бу чирой, жамол?” - Мустақил бўлмай Ватан, Топмагай эрди камол. Чирой

14 слайд

15 слайд
Ҳар номусли – Ватанни Севиб кўтарар бошга Ким қадрламас шаънни, У Ватанга ёт, бошқа. Ҳаётга то адолат Бўлмас экан тамойил, Ҳар қандай чирой элни Қила олмайди қойил. (Жалолиддин Ҳасан)

15 слайд

16 слайд
Уйга вазифа 31-машқ. Матнни ўқиб,ажратилган тобе сўз қайси ҳоким сўзни кенгайтириб, у билан сўз бирикмаси ҳосил қилганини аниқланг. Сўз бирикмаларини ажратиб кўрсатинг. Уларнинг турларини айтинг.

16 слайд