Таныстырылым; "Аяз би" ертегісі 5-сынып

1 слайд
Қарақойын орта мектебінің қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі Исина Бикеш Түсіпқызы

1 слайд

2 слайд
Сабақтың тақырыбы: «Аяз би» ертегісіне сатылай кешенді талдау. Сабақтың мақсаты: білімділік-оқушылардың ертегіні қаншалықты меңгергенін анықтау, бас кейіпкердің бойындағы қасиеттерді нақтылап көрсету; дамытушылық - оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттырып,еркін тиянақты сөйлеу қабілеттерін, сатылай кешенді талдау дағдыларын дамыту; тәрбиелік - жақсыдан үйреніп жаманнан жиренуге, адамгершілікке, адал да әділ болуға тәрбиелеу; “Аяз би” ертегісі

2 слайд

3 слайд
Сәлеметсіздер ме, оқушылар? Әзірміз бе, сабаққа? Әдебиет – сөз өнері Сай келейік талапқа. Бар ма үйден дайындық? Тапсырмаңыз дұрыс па? Оқымасаң уайым қып, Тығылмаңыз қуысқа! Ойымызды айтайық, Білімімізді байқайық. Тексеруші ұстаздар, Қалсын бір сәт марқайып. І. Ұйымдастыру кезеңі: Сабақтың сәтті өтуіне психологиялық дайындық жасау.

3 слайд

4 слайд
С Ә Л Т І К С Ү Й К І М Д І С Ү Й К І М Д І Т Ө З І М Д І Т Ө З І М Д І Ә Д Е М І Ә Д Е М І Т Ә Р Т І П Т І Т Ә Р Т І П Т І І З Е Т Т І І З Е Т Т І ҚҰРМЕТКЕ Л А Й Ы Қ Т Ы ҚҰРМЕТКЕ Л А Й Ы Қ Т Ы І С К Е Р І С К Е Р К Е Ң П Е Й І Л Т І

4 слайд

5 слайд
Құстың, адамның, шөптің жаманын табуға ханның уәзірлерін жұмсауы. Жаманның сертке берік болуы. Жаманның жақсы мен жаманды айыра білуі. 1 2 5 4 3 Ханның Жаманды уәзір етуі. Меңдінің Жаманды таңдауы.

5 слайд

6 слайд
Ханның Жаманды сағынуы. 40 уәзірдің хан мен Жаманды араздастыруы. Хан жұмбағын шеше алмаған уәзірлердің Жаманға келуі. 6 7 9 8 10 Жаманның Барсакелмеске баруы. Хан тағына отырған Жаман.

6 слайд

7 слайд
Есірген хан елді ермек етер. Есірген хан елді ермек етер.Ащы менен тұщыны татқан білер. Ащы менен тұщыны татқан білер.Ақыл - ердің қорғаны. Ақыл - ердің қорғаны. Кедейлігіне қарама, кісілігіне қара. Кедейлігіне қарама, кісілігіне қара.Сертке берік бол, досыңа серік бол. Сертке берік бол, досыңа серік бол. Құстың, адамның, шөптің жаманын табуға ханның уәзірлерін жұмсауы. Жаманның жақсы мен жаманды айыра білуі. Ханның Жаманды уәзір етуі. Меңдінің Жаманды таңдауы. Жаманның сертке берік болуы.

7 слайд

8 слайд
Арсыз адам жала жауып аздырады. Арсыз адам жала жауып аздырады.Жігітті намыс өлтіреді. Жігітті намыс өлтіреді.Алдыңа келсе атаңның құнын кеш. Алдыңа келсе атаңның құнын кеш.Ескі дос естен кетпес. Ескі дос естен кетпес.Ақылды жетер мұратқа, Ақылсыз қалар ұятқа. Ақылды жетер мұратқа, Ақылсыз қалар ұятқа. 40 уәзірдің хан мен Жаманды араздастыруы. Жаманның Барсакелмеске баруы. Хан жұмбағын шеше алмаған уәзірлердің Жаманға келуі. Ханның Жаманды сағынуы. Хан тағына отырған Жаман.

8 слайд

9 слайд
ІІІ. Ертегінің композициялық құрылысына сатылай кешенді талдау. I нұсқа Ертегінің басталуы Ақылы асқан Мадан деген ханның болуы. Ертегінің дамуы Құстың, адамның, шөптің жаманын табуға ханның уәзірлерін жұмсауы; Жаманның жақсы мен жаманды айыра білуі; Хан сынағынан сүрінбей өтуі. Ертегінің байланысы Жаманның ханға уәзір болуы; Меңдінің жұмбағын шешіп, қызға үйленуі. Ертегінің шиеленісуі Қырық уәзірдің ханды Жаманмен араздастыруы; Жаманның Барсакелмеске сапары; Жаманның хан өтірігіне жауабы; Ханның Жаманды Ақша-ханның еліне көшіріп салуы; Жаманды сағынған ханның уәзірлерін жазалауға тапқан ақылы; Жаманның арсыз уәзірлерді хан жазасынан құтқаруы; Жаманның хан тағына отыруы. Қарапайым адамның өмірді тануы, өмірлік тәжірибесінің молдығы мен зеректігінің арқасында басына бақ қонуы. Ертегінің шарықтау шегі Ертегінің шешімі Ертегінің қорытындысы

9 слайд

10 слайд
Ертегіге сатылай кешенді талдау. ІІ нұсқа Кейіпкерлері Мадан хан Жаман - Аяз Би Қырық уәзір Меңді қыз Қой жайып жүрген шал Портрет - адамның бет-пішінін бейнелеу, түр-тұлғасын таныту. Жаман - үстінде жыртық тоны, басында тері тымағы бар, ұсқынсыз адам. Теңеу- көркемдеп суреттеуде затты,құбылысты екінші зат, құбылыспен салыстырып бейнелеу. Сексеуілдің шоғындай, тәрелкедей болып уатылғанша, пышақтай болып басы кесілгенше, гауһар тастай. Мағынасы жуық сөздер:ақылды, данышпан; ұсқынсыз, жаман, сиықсыз,адам көргісіз; бай, мырза; көзіккен, көз тиген; араздасты райық, арасына от жағайық; айып, қате; іргеңді көтер, көш; Қарама-қарсы мәндес сөздер: жоқ- бар, ұшпаған-қонбаған , қыз- ұл, оң қол- сол қол, жаман-жақсы, күндіз-түнде; Мақал-мәтелдер: «Адам тілі тас жарар, тас жармаса бас жарар»; «Сөз тапқанға қолқа жоқ»; «Қылыш үстінде серт жүрмейді»; «Аға өлсе -іні мұра»; «Біреуге ор қазба, өзің түсерсің»; «Аяз әліңді біл, құмырысқа жолыңды біл»

10 слайд

11 слайд
ІҮ. Бекіту. Топтастыру стратегиясы Жаман ақылдыкішіпейіл шыншыл кешірімді әділ сертке берік тапқыр адал қарапайым

11 слайд