Материалдар / Зертханалық жұмыс №7. «Ауксиннің тамыр өсуіне әсері»

Зертханалық жұмыс №7. «Ауксиннің тамыр өсуіне әсері»

Материал туралы қысқаша түсінік

Ауксиндер (көне грекше: αὔξω – "өсемін") – өсімдік жасушаларында түзілетін физиологиялық маңызы зор, өсу процестеріне демеу болатын өсімдіктер гормондары. А. әсерінен қышқылданған клетка қабығы жұмсарып, оның құрамындағы целлюлоза және пектиндік полимерлері үзіліп, қасиеті өзгереді. Бұл ішкі (тургорлық) қысымның әсерінен өсіп келе жатқан жасушаның созылуын жеңілдетеді. А. қоректік ортада өскен өсімдік ұлпасында (каллус) және қалемшелерде қосалқы тамырлардың пайда болуына ықпал ететіндіктен көбеюі жеделдейді. А. мен өсімдік гормондары (цитокининдердің) біріккен үйлесімді әсері жасанды ортада өскен жасуша ұлпаларының жіктелуін және тамыр түзілуін қамтамасыз етеді. А. қалемшелерді тамырландыру, түйіндер мен жемістердің ерте үзіліп түспеуі үшін және гербицид ретінде қолданылады[1

Муканова Гульбану Мукашевна Биология пәнінің мұғалімі

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

06 Ақпан 2021

4779

1 рет жүктелген

Биология Презентация 11 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

1 / 20

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Материалдың қысқаша түсінігі

1 слайд
Адам табиғаттың патшасы ма? Адам өсімдіктердің онтогенезін бақылай ала ма?

1 слайд

Адам табиғаттың патшасы ма? Адам өсімдіктердің онтогенезін бақылай ала ма?

2 слайд
 12 ай ертегінде қыста бәйшешектер қалай гүлдегені есімізде.  Адам өсімдіктердің өсуі мен дамуын бақылай ала ма?

2 слайд

 12 ай ертегінде қыста бәйшешектер қалай гүлдегені есімізде.  Адам өсімдіктердің өсуі мен дамуын бақылай ала ма?

3 слайд
Сабақ тақырыбы: Ауксин мен гиббереллиннің әрекеті. оқу мақсаты : 11.1.7.3 өсімдіктердің өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер ету механизмін зерттеу

3 слайд

Сабақ тақырыбы: Ауксин мен гиббереллиннің әрекеті. оқу мақсаты : 11.1.7.3 өсімдіктердің өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер ету механизмін зерттеу

4 слайд
Сабақ мақсаты  Оқушыларды өсіргіш заттар ымен және оларды пайдалану ерекшеліктерімен таныстыру;  Оқушыларды өсіргіш заттарының көмегімен онтогенезді бақылау мүмкіндігімен таныстыру.  Өсімдіктің өсуіне арналған заттарды ата йды  Стимуляторлардың өсімдіктердің өсуіне әсерін сипаттайды  Өсімдіктердегі өсіргіш заттарының айырмашылығын түсіндіреді Бағалау критерийлер

4 слайд

Сабақ мақсаты  Оқушыларды өсіргіш заттар ымен және оларды пайдалану ерекшеліктерімен таныстыру;  Оқушыларды өсіргіш заттарының көмегімен онтогенезді бақылау мүмкіндігімен таныстыру.  Өсімдіктің өсуіне арналған заттарды ата йды  Стимуляторлардың өсімдіктердің өсуіне әсерін сипаттайды  Өсімдіктердегі өсіргіш заттарының айырмашылығын түсіндіреді Бағалау критерийлер

5 слайд
Фитогормондар, өсімдіктер гормондары — өсімдіктермен өндірілетін және реттеуші функцияларды атқаратын төмен молекулалы органикалық заттар. Олар 10 −11 М – ге дейін жететін төмен концентрацияда болса да, өсімдікке үлкен физиологиялық және морфологиялық әсер істей алады. Жануарларға қарағанда өсімдіктерде гормондарды шығаратын арнайы органдар болмайды. Соған қоса өсімдіктердің кейбәр бөліктерінде гормондардың мөлшері айрықша көп болады; мысалы, ауксиндармен сабақтың жоғары меристемалары бай, гиббереллиндармен – жапырақтары, цитокининдармен – тамыры мен дәні. Фитогормондар әртүрлі өсу процестеріне себеп болады, бұл процестерге өсімдіктердің белсенді өсуі, генерациялық дамуы, тропизмдер, регенерация және т.б. жатады.

5 слайд

Фитогормондар, өсімдіктер гормондары — өсімдіктермен өндірілетін және реттеуші функцияларды атқаратын төмен молекулалы органикалық заттар. Олар 10 −11 М – ге дейін жететін төмен концентрацияда болса да, өсімдікке үлкен физиологиялық және морфологиялық әсер істей алады. Жануарларға қарағанда өсімдіктерде гормондарды шығаратын арнайы органдар болмайды. Соған қоса өсімдіктердің кейбәр бөліктерінде гормондардың мөлшері айрықша көп болады; мысалы, ауксиндармен сабақтың жоғары меристемалары бай, гиббереллиндармен – жапырақтары, цитокининдармен – тамыры мен дәні. Фитогормондар әртүрлі өсу процестеріне себеп болады, бұл процестерге өсімдіктердің белсенді өсуі, генерациялық дамуы, тропизмдер, регенерация және т.б. жатады.

6 слайд
Жалпы қасиеттері Өсімдіктің әртүрлі бөліктерінде өндірілетін, және өсімдіктің басқа бөліктеріне тасымалданатын химиялық қосылыстар тек кішкентай концентрацияда ғана әсерлі және ферменттерге қарағанда төмен спецификациямен ерекшеленеді. Бұл гормондарды танитын жасушалардың әртүрлі жұмыс жасау жағдайымен түсіндіріледі. Фитогормондардың әсері басқа сыртқы және ішкі факторлармен де анықталады. Классификациясы мен структурасы Жалпы классификацияда гормондарды 5 басты топтарға бөледі. Әртүрлі өсімдіктердің гормондары әртүрлі болып келеді, сондықтан оларды өсімдікке тигізетін физиологиялық әсері мен химиялық құрамы бойынша топталған. Соған қоса кейбір физиологиялық белсенді гормондар ешбір топқа жатпайды. Әр топ өзіне гормондармен бірге ингибиторларды жатқызады. Көпшілік жағдайда фитогормондардың басым бөлігі ингибиторлармен жұптасып жұмыс жасайды.

6 слайд

Жалпы қасиеттері Өсімдіктің әртүрлі бөліктерінде өндірілетін, және өсімдіктің басқа бөліктеріне тасымалданатын химиялық қосылыстар тек кішкентай концентрацияда ғана әсерлі және ферменттерге қарағанда төмен спецификациямен ерекшеленеді. Бұл гормондарды танитын жасушалардың әртүрлі жұмыс жасау жағдайымен түсіндіріледі. Фитогормондардың әсері басқа сыртқы және ішкі факторлармен де анықталады. Классификациясы мен структурасы Жалпы классификацияда гормондарды 5 басты топтарға бөледі. Әртүрлі өсімдіктердің гормондары әртүрлі болып келеді, сондықтан оларды өсімдікке тигізетін физиологиялық әсері мен химиялық құрамы бойынша топталған. Соған қоса кейбір физиологиялық белсенді гормондар ешбір топқа жатпайды. Әр топ өзіне гормондармен бірге ингибиторларды жатқызады. Көпшілік жағдайда фитогормондардың басым бөлігі ингибиторлармен жұптасып жұмыс жасайды.

7 слайд
Фитогормондардың басты топтары:  Абсциздік қышқыл  Абсциздік қышқыл (ағылш. АВА) абсцизин, дормин – фитогормондарға жатады. Абсциздік қышқыл ағаш бүршіктерінің қысқы ұйқыға кетуіне жауап береді.  Абсциздік қышқылдың жапырақтардың түсүіне тікелей байланысы бар екені анықталды. Қысқа дайындық кезінде абсциздік қышқыл өсімдіктердің бүршіктерінің ұшында синтезделіп, өсуді баяулатады. Абсциздік қышқыл сонымен қоса камбий ұлпасының бөлінуін шектетіп, бастапқы және екінші өсуді тоқтатады. Сонымен қатар, абсциздік қышқыл тамырларда пайда болып, суды қолдануды бәсеңдетіп, жапырақтарға барады. Жапырақтарда саңылаулардың жабылуына әсер етіп, судың жапырақтар арқылы булануынан қадағалайды.  Ауксиндер  Ауксиндер (грекше αὔξω – көбейемін, өсемін) – өсімдіктің сабағы мен дәнінің өсуін, күн сәулесі мол жерге бағыттала өсуін, гравитропизм бойынша тамырлардың төменге бағыттала өсуін қадағалайды.

7 слайд

Фитогормондардың басты топтары:  Абсциздік қышқыл  Абсциздік қышқыл (ағылш. АВА) абсцизин, дормин – фитогормондарға жатады. Абсциздік қышқыл ағаш бүршіктерінің қысқы ұйқыға кетуіне жауап береді.  Абсциздік қышқылдың жапырақтардың түсүіне тікелей байланысы бар екені анықталды. Қысқа дайындық кезінде абсциздік қышқыл өсімдіктердің бүршіктерінің ұшында синтезделіп, өсуді баяулатады. Абсциздік қышқыл сонымен қоса камбий ұлпасының бөлінуін шектетіп, бастапқы және екінші өсуді тоқтатады. Сонымен қатар, абсциздік қышқыл тамырларда пайда болып, суды қолдануды бәсеңдетіп, жапырақтарға барады. Жапырақтарда саңылаулардың жабылуына әсер етіп, судың жапырақтар арқылы булануынан қадағалайды.  Ауксиндер  Ауксиндер (грекше αὔξω – көбейемін, өсемін) – өсімдіктің сабағы мен дәнінің өсуін, күн сәулесі мол жерге бағыттала өсуін, гравитропизм бойынша тамырлардың төменге бағыттала өсуін қадағалайды.

8 слайд
Цитокининдер Цитокининдар (грекше κύτταρο – ұяшық + κίνηση - қозғалыс ), өсімдіктердің жасушаларының бөлінуі мен басқа физиологиялық процестерге жауап береді. Цитокининдар көбінесе тамырларда, сабақта және жапырақтарда синтезделеді. Камбий және басқа да қарқынды бөлініп жатқан өсімдік ұлпалары цитокининнің синтезделетін жері болып табылады. Солай да цитокининдер трансдукцияға қатысып, пуриндар мен нуклеозидтардың транспортына қатысады. Цитокининдар жасушалардың көбеюін, сабақ пен тамырдың морфогенезін, хлоропласттардың пайда болуын реттейді, жасушалардың ретті өсуін, жанама сабақтар мен тамырлардың дамуына жауап береді.

8 слайд

Цитокининдер Цитокининдар (грекше κύτταρο – ұяшық + κίνηση - қозғалыс ), өсімдіктердің жасушаларының бөлінуі мен басқа физиологиялық процестерге жауап береді. Цитокининдар көбінесе тамырларда, сабақта және жапырақтарда синтезделеді. Камбий және басқа да қарқынды бөлініп жатқан өсімдік ұлпалары цитокининнің синтезделетін жері болып табылады. Солай да цитокининдер трансдукцияға қатысып, пуриндар мен нуклеозидтардың транспортына қатысады. Цитокининдар жасушалардың көбеюін, сабақ пен тамырдың морфогенезін, хлоропласттардың пайда болуын реттейді, жасушалардың ретті өсуін, жанама сабақтар мен тамырлардың дамуына жауап береді.

9 слайд
Этилен Этилен – өсімдіктердің өсу гормонын атқарады. Этилен тек өте кішкентай концентрацияда жұмыс жасап, жемістердің өсуін, өсімдіктің гүлденуін, жапырақтардың түсуін, тамырлардың өсуіне жауап береді. Шаруашылықта жемістердің тез пісуі үшін арнайы бөлмелер не камералар қолданады. Сол бөлменің атмосферасына арнайы генераторлар арқылы этилен шашылып, 24 – 48 сағат бойы ұстайды. Гиббереллиндер Гиббереллиндер – дитерпендік табиғаты бар фитогормондардың тобы. Олар гипокатильдің ұзарып өсуі, гүлдену дәндерінің өсуі мен әртүрлі морфогенетикалық процестерге жауап береді. Гиббереллиндер қышқылды және сілтілік ортада өте тез жойылады. Гиббереллиндер тез өсетін ұлпаларында, әлі де піспеген тұқымы мен жемістерінде, жас сабақтар мен жапырақтарда көптеп кездеседі.

9 слайд

Этилен Этилен – өсімдіктердің өсу гормонын атқарады. Этилен тек өте кішкентай концентрацияда жұмыс жасап, жемістердің өсуін, өсімдіктің гүлденуін, жапырақтардың түсуін, тамырлардың өсуіне жауап береді. Шаруашылықта жемістердің тез пісуі үшін арнайы бөлмелер не камералар қолданады. Сол бөлменің атмосферасына арнайы генераторлар арқылы этилен шашылып, 24 – 48 сағат бойы ұстайды. Гиббереллиндер Гиббереллиндер – дитерпендік табиғаты бар фитогормондардың тобы. Олар гипокатильдің ұзарып өсуі, гүлдену дәндерінің өсуі мен әртүрлі морфогенетикалық процестерге жауап береді. Гиббереллиндер қышқылды және сілтілік ортада өте тез жойылады. Гиббереллиндер тез өсетін ұлпаларында, әлі де піспеген тұқымы мен жемістерінде, жас сабақтар мен жапырақтарда көптеп кездеседі.

10 слайд

11 слайд
Гиббереллиндер. Жапон ғалымы Куросава 1926 жылы Gibberella саңырауқұлағы өсірілген ортаның сүзілген тұнбасының күріш пен жүгері өскіндерінің өсуіне әсері бар екендігін анықтады. Одан кейін сол елдің ғалымдары Ябута мен Сумики одан әрі тәжірибе жұмыстарын жалғастырып саңырауқұлақ өскен ортадан заттарды бөліп алып, химиялық қүрамын анықтап, оларды гиббереллиндер деп атады. Бұл фитогормон кейін жоғары сатыдағы өсімдіктерден де табылды. Соңғы кездегі мәліметтерге сәйкес гиббереллиндердің 60-тан аса түрі белгілі. Олардың молекулалық құрылыстары өте ұқсас, құрамында 19 немесе 20 көміртегі атомдары бар екі алты мүшесі және екі бес мүшелі сақиналардан тұратын дитерпиноидтар.

11 слайд

Гиббереллиндер. Жапон ғалымы Куросава 1926 жылы Gibberella саңырауқұлағы өсірілген ортаның сүзілген тұнбасының күріш пен жүгері өскіндерінің өсуіне әсері бар екендігін анықтады. Одан кейін сол елдің ғалымдары Ябута мен Сумики одан әрі тәжірибе жұмыстарын жалғастырып саңырауқұлақ өскен ортадан заттарды бөліп алып, химиялық қүрамын анықтап, оларды гиббереллиндер деп атады. Бұл фитогормон кейін жоғары сатыдағы өсімдіктерден де табылды. Соңғы кездегі мәліметтерге сәйкес гиббереллиндердің 60-тан аса түрі белгілі. Олардың молекулалық құрылыстары өте ұқсас, құрамында 19 немесе 20 көміртегі атомдары бар екі алты мүшесі және екі бес мүшелі сақиналардан тұратын дитерпиноидтар.

12 слайд
«Онтогенез» термині нені білдіреді?  Онтогенез - бұл ұрықтандырудан бастап, ағзаның табиғи өліміне дейін ағзаның жеке дамуы.

12 слайд

«Онтогенез» термині нені білдіреді?  Онтогенез - бұл ұрықтандырудан бастап, ағзаның табиғи өліміне дейін ағзаның жеке дамуы.

13 слайд
Өсімдіктер тіршілігінде қандай кезеңдер бар?  Өсу процесінің 3кезеңін атаңдар?

13 слайд

Өсімдіктер тіршілігінде қандай кезеңдер бар?  Өсу процесінің 3кезеңін атаңдар?

14 слайд
Өмірді басқару деген ұгым нені білдіреді?  Кез-келген процесті тездету немесе кешіктіру, ұзарту.

14 слайд

Өмірді басқару деген ұгым нені білдіреді?  Кез-келген процесті тездету немесе кешіктіру, ұзарту.

15 слайд
Осыны қалай жүзеге асыруға болады?  Биологиялық белсенді заттардың, гормондардың көмегімен.

15 слайд

Осыны қалай жүзеге асыруға болады?  Биологиялық белсенді заттардың, гормондардың көмегімен.

16 слайд
Тапсырма 1. Ө сімдіктердің өсуіне әсер ететін заттар туралы не білесіздер? гормондардан айырмашылығы, заттардың мақсатты мүшелері жоқ, олар синтезделетін жерде тұтынылады Тапсырма 2. Өсіргіш заттар ұғымының анықтамасын құрастырып жазыңыз  өсімдіктегі өсу процестерін реттеуге қатысатын қосылыстар

16 слайд

Тапсырма 1. Ө сімдіктердің өсуіне әсер ететін заттар туралы не білесіздер? гормондардан айырмашылығы, заттардың мақсатты мүшелері жоқ, олар синтезделетін жерде тұтынылады Тапсырма 2. Өсіргіш заттар ұғымының анықтамасын құрастырып жазыңыз  өсімдіктегі өсу процестерін реттеуге қатысатын қосылыстар

17 слайд
Тапсырма 3. өсімдіктердің өсуіне әсер ететін заттар мен олардың әсері туралы ақпаратты оқыңыз (қосымша 1)  Тапсырма 4.  Венн диаграммасын құрастырыңыз.

17 слайд

Тапсырма 3. өсімдіктердің өсуіне әсер ететін заттар мен олардың әсері туралы ақпаратты оқыңыз (қосымша 1)  Тапсырма 4.  Венн диаграммасын құрастырыңыз.

18 слайд
Қорытынды : 1. Фитогормондар өсімдікке жетіспеген кезде ғана әсер етеді. Бұл тұқымның өнуі, гүлденуі, жеміс пайда болуы кезінде, сондай-ақ өсімдік организмінің тұтастығы, мысалы, шламдар, оқшауланған тіндер бұзылған кезде байқалады. 2. Өсімдікті жеткілікті мөлшерде сумен және қоректік заттармен қамтамасыз ету қажет. 3. Барлық гормондардың әрекеті концентрацияға байланысты. Шамадан тыс себептер ынталандыру емес, өсімдіктің күрт тежелуі және тіпті өсімдіктердің өлімі. 4. Фитогормондар - ауксин, цитокинин, гиббереллин, абцисин, этилен - өсімдіктердегі реттеудің негізгі жүйесі.

18 слайд

Қорытынды : 1. Фитогормондар өсімдікке жетіспеген кезде ғана әсер етеді. Бұл тұқымның өнуі, гүлденуі, жеміс пайда болуы кезінде, сондай-ақ өсімдік организмінің тұтастығы, мысалы, шламдар, оқшауланған тіндер бұзылған кезде байқалады. 2. Өсімдікті жеткілікті мөлшерде сумен және қоректік заттармен қамтамасыз ету қажет. 3. Барлық гормондардың әрекеті концентрацияға байланысты. Шамадан тыс себептер ынталандыру емес, өсімдіктің күрт тежелуі және тіпті өсімдіктердің өлімі. 4. Фитогормондар - ауксин, цитокинин, гиббереллин, абцисин, этилен - өсімдіктердегі реттеудің негізгі жүйесі.

19 слайд
Рефлексия  Жұмыстың қай түрін орындау сізге қиыншылықтар келтірді?

19 слайд

Рефлексия  Жұмыстың қай түрін орындау сізге қиыншылықтар келтірді?