Адам баласы өз табиғатында тек тәндік қана емес, сонымен қатар руханилықтың бар екендігін ерте ұғынса керек және ол осы ұғымын мифологиялық тұрғыда бейнелеген. Мысалы, Өгізхан, Шыңғысхан туралы аңыздарда олар күн сәулесінен жаралған делінеді. Бұл аңыздарда хан қызы күн сәулесі түскеннен кейін жүкті болып, ұл туады. Аталған аңыздарда ел билеуші хандардың құдайлық табиғатын, яғни билігін заңды деп тану мағынасында қолдану кейінгі кездерде қалыптасқан, ал олардың бастапқы мәні адамның руханилығын, трансценденттігін негіздеу болыптрансценденттігін негіздеу болып табылады. Көк аспанды, жұлдыздарды, күн нұрын — жан тұрағы деп қарастыру оларды құдіреттендіруге жол ашады. Дамудың белгілі бір сатысында адам болмыс пен сананың, тән мен рухтың аражігін ажыратады және соңғысын жоғарғы әлеммен байланыстырады.

Қазақ қауымын жанарту қозғалысының басында тұрған Әлиханның қызметін бірыңғай саясатпен шектеуге болмайды. Алаштық кезеңнің күллі зәрулігін сезінген ол. «Білгенді қылам дегенге жұрт керегі қойып жатыр ма?... Мен сыңшы фарызын (руханият жанашыры деп түсініңіз) өткеруге құл болдым»,- деп жазды. Қаламгерлік ныспысына «Қыр баласы» деген атауды қалаған автор: «Көріті болмаса да, кең жазиралы, бөтеннің қолы жетпейтін қазақ даласы перзенттерінің бойындағы бұлалықты, саф ұлттық сипатты, халықтық даралық қасиетті ұзақ уақыт сақтап келді. Дала ана өзгенің ықпалынан қорғағандықтан қазақтар дәстүрін мінез құлқын өмір сүру салтын сол күйінде сақтады.