Макроэволюция – түрден де жоғары деңгейдегі (туыс, тұқымдас, отряд, класс, бөлім) таксондарының қалыптасуына ықпал ететін эволюциялық өзгерістер. Макроэволюция терминін тұңғыш рет Ю.А.Филипченко енгізіп, ал биологиялық алға басу жетістіктерінің негізгі жолдары туралы ілімді анықтап зерттеуде Алексей Николаевич Северцев үлкен үлес қосты. Оның теориясына сәйкес үш негізгі бағыт бар, олар: ароморфоз, идиоадаптация, дегенерация.

Микроэволюция ілімі аясында қарапайым эволюция бірлігі ретінде қарапайым эволюциялық құбылыс, қарапайым эволюциялық материал және қарапайым эволюциялық факторлар деп бөледі. Эволюцияның қарапайым бірлігіне популяция жатады. Популяция (population деген француз сөзі) — бір түрге жататын бірнеше даралар жиынтығы, олар көп уақыттан (бірнеше үрпақтан бері) бері белгілі аумақты мекендейтін, өзара еркін шағылысып өсімтал ұрпақ беретін және өздеріне ұқсас түрлердің популяциясынан белгілі бір кедергілерге байланысты бір-бірінен оқшауланған түрді айтамыз. Түрдің құрамында бір немесе бірнеше (көп) популяциялар болуы мүмкін.

Жаңа материалды оқу Жоспар: 1. Микроэвалюция 2.Популяциялардың генетикалық құрылымы 3. Табиғи сұрыптау нәтижесі

Эволюциялық идеялардың даму тарихы. Ч.Дарвиннің ілімінің шығу себептері. ХVIII ғасырдың соңында Англияда өндірістің дамуы шикізкт қорын ұлғайтуды талап етті. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы қарқынды дами бастады. Қолтұқымдар мен іріктемелер шығару үшін селекциялық жұмыстарды дамытуға ерекше көңіл бөлінді. Мүйізді ірі қара, жылқы, шошқа, қой, ит, кептерлердің қолтұқымдары шығарылды. Өсімдіктердің – жеміс – жидек, бақша өсімдіктерінің жаңа іріктемелері алынды. XIX ғасырда жаратылыстану саласында геология, физика, химия ғылымдары көптеген жетістіктерге жетті. Ғылым саласындағы жетістіктер: А.М.Бутлеровтың органикалық қосылыстардың құрылысы туралы теориясының шығуы (1861 ж.); Д.И.Менделеевтің химиялық элементтердің периодтық жүйесін жариялауы (1869) ж; ағылшын гелогі Ч.Лайельдің геологиялық өзгерістер ерекше апаттың әсерінен болмай, климат және өсімдіктер мен жануарлардың әсерінен болатыны дәлелдеулі, т.б.

Ч.Дарвиннің ілімінің шығу себептері. ХVIII ғасырдың соңында Англияда өндірістің дамуы шикізкт қорын ұлғайтуды талап етті. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы қарқынды дами бастады. Қолтұқымдар мен іріктемелер шығару үшін селекциялық жұмыстарды дамытуға ерекше көңіл бөлінді. Мүйізді ірі қара, жылқы, шошқа, қой, ит, кептерлердің қолтұқымдары шығарылды. Өсімдіктердің – жеміс – жидек, бақша өсімдіктерінің жаңа іріктемелері алынды. XIX ғасырда жаратылыстану саласында геология, физика, химия ғылымдары көптеген жетістіктерге жетті. Ғылым саласындағы жетістіктер: А.М.Бутлеровтың органикалық қосылыстардың құрылысы туралы теориясының шығуы (1861 ж.); Д.И.Менделеевтің химиялық элементтердің периодтық жүйесін жариялауы (1869) ж; ағылшын гелогі Ч.Лайельдің геологиялық өзгерістер ерекше апаттың әсерінен болмай, климат және өсімдіктер мен жануарлардың әсерінен болатыны дәлелдеулі, т.б.

Тірі организмдердің негізгі қасиеттері. «Тіршілік» ұғымына алғаш анықтама Ф.Энгельс берген. Оның анықтамасы бойынша, тіршілік дегеніміз – тірі организмдердің қоршаған ортамен тұрақты түрде зат алмасуына негізделген, нәруызды денелердің тіршілік ету тәсілі. Тіршілік – құрылымы нәруыздар мен нуклеин қышқылдарының күрделі биологиялық полимерлерінен тұратын, өзін – өзі реттейтін, өзінен кейін өзі тектес ұрпақ қалдырып отыратын тірі организмдер жиынтығының ашық жүйесі.э

Жаңа материалды оқу Жоспар: 1.Тіршіліктің анықтамасы. Тірі организмдердің негізгі қасиеттері 2.Тірі организмдердің негізгі қасиеттері 3.Тірі организмдердің тіршілік деңгейлері 4. Тіршіліктің жер бетінде пайда болуы туралы көзқарастар

Жоспар: 1.Антибиотиктер 2.Витаминдер , провитаминдер, коферменттер. 3. Нәруыздар.

Білімділік: студенттерге селекция, оның міндеттері, селекцияның пайда бола бастау кезеңдері, іріктеу – сұрыптаудың негізгі әдісі туралы түсінік беру

Генетика — селекцияның теориялық негізі болып табылады. Солай бола түра селекция жеке ғылым болғандықтан, оның озіңдік міндеттері мен мақсаттары жөне зерттеу өдістері бар.

Білімділік: Студенттерде медицина және денсаулық сақтау үшін генетиканың маңызы туралы білім жүйесін қалыптастыру. Тұқым қуалайтын аурулар, олардың түрлері мен алдын алу жұмыстары туралы білім беру.

Адам генетикасының ерекшеліктері. Генетика гылымы қарастыратын түқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің барлық заңдылықтары адамға да төн болып есептеледі. Себебі, ол да тіршіліктің бір түріне (Нопго заріепз) жатады. Түқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі жағынан адамның басқа жануарлардан айтарлықтай өзгешелігі жоқ. Бөрінде де түқым қуалайтын қасиет үрпақтан-үрпаққа хромосома қүрамында болатын гендер арқылы беріліп отырады. Лдлмныц жануарлардан айырмашылығы — ойъің саналылығы меи оісіііші сигпалдық жүйесінің (системасының) болатыңдығында, соған байланысты оның сыртқы ортаға бейімделу мүмкіндігі де мол болып келеді.

Мутация дегеніміз - организм генотипінің, яғни хромосомалар мен олардың құрамды бөліктері - гендердің өзгеруіне байланысты кездейсоқ пайда болатын, тұқым қуалайтын өзгергіштік. Бұл ұғымды ең алғаш рет голландиялық ботаник Х. Де Фриз қалыптастырды.

Жоспар: 1.Генетиканың даму тарихы 2.Моногибридті будандастыру 3.Дигибридті будандастыру

1. Генетиканың даму тарихы. Организмдердің тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі туралы ғылымды генетика деп атайды. Бұл терминді 1906 жылы ағылшын биологі У.Бэтсон ұсынды. 1909 жылы дат биологі (1857 - 1927) биологияда аса маңызды болып есептелетін ген (грекше «genos» - шығу тегі), генотип және фенотип деген ұғымдарды қалыптастырды.

Зат алмасу процесі дегеніміз – тірі организмдегі белгілі бір тәртіппен кезектесіп жүретін әр түрлі химиялық реакциялардың жиынтығы.

Митоз дегеніміз – бұл жасушалардың бөліну жолдары, мұнда бір аналықтан 2 еншілес жасуша түзіледі де, ондағы хромосомалар жиынтығы өзгермейді.

1.Жасушадағы зат алмасу. Зат алмасу процесі дегеніміз – тірі организмдегі белгілі бір тәртіппен кезектесіп жүретін әр түрлі химиялық реакциялардың жиынтығы. Тірі жасушадағы зат алмасу процесі үздіксіз жүріп жатады. Зат алмасу немесе метобализм екі сатыдан - катобализм және анобализмнен тұрады.

Вирус жұққан адам — вирус тасымалдаушылар, ЖИТС-пен ауырған адамдар инфекция жұқтыру көзі болып табылады. Ешқандай ауру белгілері байқалмайтындықтан әсіресе вирус тасымалдаушылар өте қауіпті. Вирус көп мөлшерде қанда, спермада, қынап кілегейінде, емшек сүтінде болады. Көз жасында, жұлын сұйығында, сілекейде өте аз мөлшерде болуы мүмкін ЖИТС (СПИД) ауруына көбінесе нашақорлар шалдығады Жұғу жолдары

Білімділік Оқушыларға вирустардың түрлерін, қасиеттерін,жеке бас гигиенасын сақтаудың жолдарын түсіндіру Тәрбиелік: Студенттерді топпен жұмыс істеуге, ұйымшылдыққа, бірін – бірі тыңдай білуге, ұқыптылыққа тәрбиелеу Дамытушылық: Білімді тереңдету, тіршілік туралы білімдерін, білігі мен қызығушылығын және ойын дамыту.