Материалдар / §19. Молекула және Атом

§19. Молекула және Атом

Материал туралы қысқаша түсінік

.3.1.2 атомның негізгі бөлшектерін және олардың орналасуын сипаттау;

Тезекбаева Карлыгаш Толешовна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

27 Қазан 2024

308

2 рет жүктелген

Жаратылыстану Сабақ жоспары 6 сынып

450 ₸

Бүгін алсаңыз
+23 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +23 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

6 сынып №18

ДӘІЖО___________

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«» КММ
(білім беру ұйымының атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ) жоспары
Заттардың құрылысы мен қасиеттері. §19. Молекула және Атом

(Сабақ тақырыбы)

Бөлім:	Заттар және материалдар
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сыныбы: 6 «А»	Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Заттардың құрылысы мен қасиеттері. §19. Молекула және Атом
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты	6.3.1.2 атомның негізгі бөлшектерін және олардың орналасуын сипаттау;
Сабақтың мақсаты:	атомның негізгі бөлшектерін және олардың орналасуын сипаттайды;

Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

3.Сәйкестендіру сұрағы: Төмендегі терминдерді анықтамаларымен сәйкестендіріңіз:

1) Элемент

2) Қосылыс

3) Гомогенді қоспа

4) Гетерогенді қоспа

A) Компоненттер біркелкі таралмаған қоспа

B) Одан әрі қарапайым заттарға бөлінбейтін зат

C) Екі немесе одан да көп элементтердің химиялық түрде бірігуі

D) Біртекті құраммен қоспа.

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

Кілт сөздерді мазмұнымен сәйкестендіреді.

Жауабы:

3.1-B, 2-C, 3-D, 4-A

Дескриптор:

- Кілт сөздерді мазмұнымен сәйкестендіреді – 2 балл;

Интерактивті панель, презентация

Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. Авторлары: Әбдіманапов Б., Нүркенова С., Әбілғазиев А., Әуезова Г.

Оқушылардың назарын аудару

1.Көп таңдауы бар тапсырма: Заттың ең кішкентай бірлігі қандай?

a) Молекула

b) Атом

c) Протон

d) Электрон

Білім алушылар берілген сұраққа жауап береді. Ой қозғау жүзеге асады. Берілген сұрақтардың биологиялық маңызын сипаттайды.

Жауабы: 1.b) Атом

Дескриптор:

-берілген сұраққа жауап береді -1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың мақсатын таныстыру

6.3.1.2 атомның негізгі бөлшектерін және олардың орналасуын сипаттау;

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Мәтінмен жұмыс»

Мұғалім сабақ басында жаңа тақырып бойынша тақтада шағын мәтінмен түсіндірме жұмысын жасайды.

Білім алушылар мәтінді мұқият тыңдай отырып ой қозғау жүзеге асады. Өз ойлары мен пікірлерін білдіреді.

Дескриптор:

- мәтінді оқиды және өз түсінгенін сипаттайды -1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың ортасы

Оқушыларға бағыт бағдар беру

2.Салыстыру тапсырмасы: Протондар мен нейтрондардың атомдағы рөлдерін салыстырыңыз. Олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары қандай?

3.Сәйкестендіру тапсырмасы: Атомда кездесетін үш негізгі бөлшекті және олардың зарядтарын анықтаңыз.

4.Шындық немесе жалған тапсырмасы: Атомды жалаң көзбен көруге болады. (Шын/Жалған)

Протондар мен нейтрондардың атомдағы рөлдерін салыстырады.

Атомда кездесетін үш негізгі бөлшекті және олардың зарядтарын анықтайды.

Мәлімдеменің шындық немесе жалған екенін атайды.

Жауабы:

2.Протондар оң зарядты және ядроның ішінде орналасқан, ал нейтрондарда заряд жоқ және ядроның ішінде де орналасқан. Екеуі де атомның құрылымына маңызды, бірақ электр зарядында айырмашылық бар.

3.Протондар (оң заряд), Нейтрондар (заряд жоқ), Электрондар (теріс заряд).

4.Жалған

Дескриптор:

- Протондар мен нейтрондардың атомдағы рөлдерін салыстырады- 1 балл;

- Атомда кездесетін үш негізгі бөлшекті және олардың зарядтарын анықтайды – 1 балл;

- Мәлімдеменің шындық немесе жалған екенін атайды – 1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Практикалық тапсырмалар беру.

5.Дұрыс реттілікті анықтау тапсырмасы: Төмендегілерді кішкентайдан үлкенге дұрыс реттілікпен орналастырыңыз: атом, молекула, протон.

6.Бір дұрыс жауабы бар тапсырмасы: Элементтің атомдық нөмірін не анықтайды?

a) Нейтрондар саны

b) Электрондар саны

c) Протондар саны

d) Ядродан тұратын бөлшектердің жалпы саны

7.Биологиялық диктант тапсырмасы: Мәтінде сипатталған молекуланың анықтамасын жазыңыз.

Кілт сөздерді дұрыс реттілікпен орналастырады.

Элементтің атомдық нөмірін анықтайды.

Молекула кілт сөзіне анықтама береді.

Жауабы:

5.Протон, Атом, Молекула

6.c) Протондар саны

7.Молекулалар екі немесе одан да көп атомдар бірігетін кезде пайда болады, олар бірдей немесе әртүрлі элементтерден тұруы мүмкін.

Дескриптор:

- Кілт сөздерді дұрыс реттілікпен орналастырады – 1 балл;

- Элементтің атомдық нөмірін анықтайды – 1 балл;

- Молекула кілт сөзіне анықтама береді – 1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Бағалау

Жеке жұмыс.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Білім алушылар ҚБ тапсырмаларын орындайды. Ой қозғау жүзеге асады.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасының дескрипторы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптері

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

«Жетістік баспалдағы» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, кері байланысын тыңдайды.

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсатына жеткізетін тапсырмалар орындауына қарай, өз түсінгенін, пікірін, өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

Мұғалім оқушыларды «Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды. Жарайсың!

Жақсы!

Талпын!

Интерактивті панель Презентация

«Дұрыс келісемін», «Толықтырамын, басқа көзқарасым бар», «Менің сұрағым бар».

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

Тірек сызба

§21. Заттардың балқу және қайнау температурасы.

Білім алушылар келесі тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Жұмыс дәптері

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРҒА ҚОСЫМША

Мәтінмен жұмыс

Заттардың құрылысы мен қасиеттерін түсіну

Зат - бұл біздің айналамыздағы барлық нәрсе. Ол атомдар мен молекулалар деп аталатын кішкентай бөлшектерден тұрады. Затты түсіну үшін осы құрылыс блоктарын үйренуіміз керек. Бұл мәтінде атомдар мен молекулалардың не екенін, олардың құрылымын және қасиеттерін түсіндіреміз.

Атом дегеніміз не?

Атом - заттың ең кішкентай бірлігі. Ол жалаң көзбен көрінбейді және үш негізгі бөлшектен тұрады:

Протондар: Бұл атомның ядросында (ортасында) орналасқан оң заряды бар бөлшектер.
Нейтрондар: Бұл бөлшектерде заряд жоқ (олар нейтралды) және протондармен бірге ядроның ішінде орналасқан.
Электрондар: Бұл теріс заряды бар бөлшектер, олар ядроның айналасында электрондық қабықшалар немесе энергия деңгейлері деп аталатын аймақтарда қозғалады.

Атомдағы протондардың саны элементтің идентификациясын анықтайды. Мысалы, бір протоннан тұратын атом - сутек, ал алты протоннан тұратын атом - көміртек.

Атомның құрылымы

Атомның құрылымын кішкентай, тығыз ядроның айналасындағы электрондармен елестетуге болады. Ядро протондар мен нейтрондармен тығыз орналасқан. Электрондар ядроның сыртында, оның айналасында нақты жолдарда айналады.

Атом құрылымының негізгі пункттері:

Ядро: Протондар мен нейтрондарды қамтиды. Ол атомның барлық массасының көп бөлігін ұстайды, бірақ атомның жалпы көлеміне қатысты өте кішкентай.
Электрондық қабықшалар: Электрондар қабықшаларда орналасады. Бірінші қабықша 2 электронды ұстай алады, екінші қабықша 8 электронды ұстай алады, және т.б.
Атомдық нөмір: Бұл ядроның ішіндегі протондар саны, элементтің идентификациясын анықтайды.

Молекула дегеніміз не?

Молекулалар екі немесе одан да көп атомдар бірігетінде пайда болады. Олар бірдей атомдардан немесе әртүрлі атомдардан тұруы мүмкін. Мысалы, су молекуласы (H₂O) екі сутек атомы мен бір оттегі атомынан тұрады.

Молекулалардың түрлері:

Диатомдық молекулалар: Бұл бір элементтің екі атомынан тұрады, мысалы, O₂ (оттегі).
Біріккен молекулалар: Бұл екі немесе одан да көп әртүрлі элементтерден тұрады, мысалы, CO₂ (көмірқышқыл газы).

Атомдар мен молекулалардың қасиеттері

Заттардың қасиеттері атомдар мен молекулалардың түріне байланысты. Міне, кейбір қасиеттер:

Физикалық қасиеттер: Бұған түс, иіс, балқу температурасы, қайнау температурасы және тығыздық жатады.
Химиялық қасиеттер: Бұл заттың басқа заттармен өзара әрекеттесуін сипаттайды, мысалы, реакциялылық және жанғыштық.

Атомдар мен молекулаларды түсіну бізге әртүрлі материалдардың қалай әрекет ететінін және өзара әрекеттесетінін білуге көмектеседі. Осы кішкентай бөлшектерді зерттеу арқылы біз тыныс алатын ауадан, жейтін тамағымызға дейінгі барлық нәрсені түсінеміз.

Қорытындылай келе, атомдар мен молекулалар заттың негізгі құрылыс блоктары болып табылады. Олардың құрылымы мен қасиеттерін тану бізге айналамыздағы әлемді жақсырақ түсінуге мүмкіндік береді.

Деректер кестесі: Заттардың құрылысы мен қасиеттері

Зат	Заттың күйі	Молекулярлық құрам	Атомдық құрылым	Қасиеттері
Су	Сұйық	H₂O	2 сутек, 1 оттек	Түссіз, дәмсіз, жоғары жылу сыйымдылығы
Оттек	Газ	O₂	2 оттек	Түссіз, иіссіз, тыныс алу үшін қажет
Натрий хлориді	Қатты	NaCl	1 натрий, 1 хлор	Ақ кристалды, суда ериді, тұзды дәмі бар
Көмірқышқыл газы	Газ	CO₂	1 көмір, 2 оттек	Түссіз, иіссіз, тыныс алу барысында өндіріледі
Темір	Қатты	Fe	1 темір	Металл, магниттік, ылғалмен байланыста тот басады

Контекстік ескерту: Бұл кесте әртүрлі заттарды, олардың зат күйін, молекулярлық құрамын, атомдық құрылымын және негізгі қасиеттерін көрсетеді. Оқушылар бұл деректерді талдап, атомдар мен молекулалардың орналасуы заттардың ерекшеліктеріне қалай әсер ететінін түсінеді.

ҚАЛЫПТАСТЫРУШЫ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАР

Оқушының аты-жөні: _____________________________________________сыныбы___________

Заттардың құрылысы мен қасиеттерін түсіну

Зат - бұл біздің айналамыздағы барлық нәрсе, атомдар мен молекулалар деп аталатын кішкентай бөлшектерден тұрады. Затты түсіну үшін осы құрылыс блоктарын үйренуіміз керек. Бұл мәтінде атомдар мен молекулалардың не екенін, олардың құрылымын және қасиеттерін түсіндіреміз.

Бос орынды толтырыңыз: Дұрыс сөздерді қойып, бос орынды толтырыңыз.

_ - заттың ең кішкентай бірлігі.
Протондар _ зарядқа ие және ядроның ішінде орналасады.
_ - ядроның ішіндегі нейтралды бөлшектер.
Электрондар ядроның айналасында _ деп аталатын аймақтарда қозғалады.
_ екі немесе одан да көп атомдардан пайда болады.

Сөздер банкі: молекулалар, атом, электрондық қабықшалар, оң, нейтрондар

Көп таңдаулы сұрақтар: Әр сұрақ үшін дұрыс жауапты таңдаңыз.

Электронның заряды қандай?
- a. Оң
- b. Теріс
- c. Нейтралды
Атомның массасының көп бөлігін қай бөлігі құрайды?
- a. Электрондық қабықшалар
- b. Ядро
- c. Сыртқы қабықша
Бірінші қабықша қанша электронды ұстай алады?
- a. 2
- b. 8
- c. 10
Диатомдық молекула дегеніміз не?
- a. Екі түрлі атомнан тұратын молекула
- b. Бір элементтің екі атомынан тұратын молекула
- c. Екіден көп атомнан тұратын молекула
Элементтің идентификациясын не анықтайды?
- a. Электрондардың саны
- b. Нейтрондардың саны
- c. Протондардың саны

Ашық сұрақтар: Келесі сұрақтарға толық сөйлемдермен жауап беріңіз:

Атомның құрылымын сипаттаңыз.

Физикалық қасиет пен химиялық қасиеттің айырмашылығы неде?

Атомдардан молекулалар қалай пайда болады?

Жауап кілті:

Бос орынды толтырыңыз:

атом
оң
нейтрондар
электрондық қабықшалар
молекула

Көп таңдаулы сұрақтар:

b. Теріс
b. Ядро
a. 2
b. Бір элементтің екі атомынан тұратын молекула
c. Протондардың саны

Ашық сұрақтар:

Атом ядро мен оның айналасында айналатын электрондардан тұрады. Ядро протондар мен нейтрондардан тұрады.
Физикалық қасиет заттың түсі мен балқу температурасын сипаттайды, ал химиялық қасиет заттың басқа заттармен өзара әрекеттесуін сипаттайды.
Молекулалар екі немесе одан да көп атомдар байланысқанда пайда болады, бұл бірдей немесе әртүрлі элементтердің атомдары болуы мүмкін.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!