9-10 сынып оқушыларына биология сабағын өтуде әлеуметтік желілерді пайдалану әдістемесі

9-10 сынып оқушыларына биология сабағында әлеуметтік желіні пайдалану әдістемесі

Кіріспе

Қазіргі ақпараттық қоғамда әлеуметтік желілер өмірдің барлық салаларына еніп, күнделікті тұрмыстан бастап, білім беру үдерісіне дейін маңызды рөл атқарып келеді. Әлеуметтік желілер тек байланыс пен ойын-сауық құралы ғана емес, сонымен қатар, тиімді білім беру алаңына айналды. Зерттеулер көрсеткендей, қазіргі мектеп оқушылары ақпаратты жылдам қабылдап, жаңа технологияларды оңай меңгереді. Әлеуметтік желілерде биология пәнін оқыту сол технологияларды тиімді пайдаланып, оқушылардың белсенділігін арттырудың бір жолы болып табылады.

Биология – тірі ағзалардың құрылымы мен қызметін, олардың табиғаттағы орнын зерттейтін ғылым. Бұл пәнді түсіну үшін тек теориялық біліммен шектелмей, тәжірибелік тапсырмалар мен нақты мысалдарға негізделген оқыту әдістерін қолдану маңызды. Дегенмен, дәстүрлі сабақ форматы кейде оқушылардың қызығушылығын толықтай қанағаттандыра алмайды, сондықтан қосымша құралдар қолдану қажет болады.

Осы тұрғыда әлеуметтік желілер биология пәнінде жаңа тәсілдер мен әдістерді енгізуге мүмкіндік береді. Бұл платформада биологиялық құбылыстарды көрнекі түрде көрсету, күрделі тақырыптарды қарапайым тілде түсіндіру және зерттеу жұмыстарының нәтижелерін бөлісу мүмкіндігі бар. Әлеуметтік желілердің визуалды құралдары мен интерактивті сипаттамалары сабақтарды қызықты әрі танымды ете алады, оқушыларға сабақтан тыс уақытта да пәнмен байланыста болуға жағдай жасайды.

Сондықтан биология сабағында әлеуметтік желіні пайдалану – білім беру үдерісін жаңғыртудың бір жолы. Бұл әдіс оқушылардың пәнге қызығушылығын арттырып қана қоймай, олардың аналитикалық және шығармашылық қабілеттерін дамытуға, өздігінен зерттеу мен ізденіс жүргізуге ынталандырады.

Негізгі бөлім

Әлеуметтік желілерді биология сабағында пайдалану оқытудың тиімділігі мен қызықтылығын арттыруға бағытталған бірнеше тәсілдерді қамтиды. Бұл бөлімде әлеуметтік желілердің мүмкіндіктері, қолдануға ыңғайлы платформалар, сабақ барысында әлеуметтік желілерді қолдану әдістері, және оқушылардың белсенділігін арттыру жолдары қарастырылады.

Әлеуметтік желілер әртүрлі оқу тәсілдерін қолдауға мүмкіндік береді:

Әлеуметтік желілер арқылы оқушылар мен мұғалімдер пайдалы материалдарды бөлісіп, қызықты бейнероликтер, мақалалар, диаграммалар және инфографикалармен алмаса алады. Мысалы, мұғалімдер сабақ материалдарын қысқаша бейнеформатта немесе суреттер арқылы жеткізе алады.

Арнайы топтар немесе чаттар құру арқылы оқушылар биологияға қатысты сұрақтарды талқылап, бір-бірінің пікірлерін тыңдай алады. Әр оқушы өз пікірін ортаға салып, өзгелердің ойларын естіп, білімін кеңейтеді.

Әлеуметтік желілерде оқушылар өз зерттеу жобаларын, жасалған эксперименттерін жариялап, сыныптастары мен мұғалімдерінен пікір ала алады. Бұл олардың өз жұмыстарына жауапкершілікпен қарауына және өз нәтижелерін көрсетуіне ынталандырады.

Мұғалімдерге де оқушыларға да жедел кері байланыс беру оңайға түседі. Оқушылар сабаққа қатысты сұрақтарын тікелей қойып, мұғалімнен қысқа мерзімде жауап ала алады.

Әрбір әлеуметтік желі өзіндік сипатқа ие және оқушылар үшін түрлі оқу мақсаттарында қолданылуы мүмкін:

Instagram және TikTok платформалары арқылы қысқа бейнероликтер жасауға қолайлы. Мысалы, биология тақырыптарына байланысты қысқаша бейнелер түсіріп, оларды бөлісу арқылы оқушыларға күрделі материалдарды жеңіл форматта ұсынуға болады.

YouTube- бейнеконтент жасау үшін қолайлы платформа. Мұнда мұғалімдер тақырып бойынша видеосабақтар, биологиялық тәжірибелердің түсіндірілуін, зерттеу нәтижелерін жүктей алады.

Facebook және VK-платформаларда топтар құру арқылы оқушылар арасында білім алмасуды ұйымдастыруға болады. Мысалы, “9-сынып биологиясы” немесе “Тірі ағзалар мен олардың қоршаған ортамен байланысы” атты топтар құруға болады.

Telegram және WhatsApp- мессенджерлер арқылы оқушыларға тапсырмалар жіберуге, материалдармен бөлісуге, үй тапсырмалары бойынша кері байланыс беруге болады.

Әлеуметтік желілерді қолданудың тиімді әдістері:

Тақырыптық топтар құру арқылы мысалы, “9-сынып биологиясы” атты арнайы топ ашып, әр сабақтан кейін сол топта материалдармен, қосымша ақпараттармен алмасу ұйымдастырылуы мүмкін. Оқушылар бір-біріне сұрақ қойып, пікірталасқа қатысып, өз ойларын еркін білдіре алады. Сонымен бірге мұғалімдер оқушыларға биологиялық тақырыпта шағын зерттеу жобаларын жасауға тапсырыс беріп, жобаларды әлеуметтік желілерде жариялауды ұсына алады. Әр оқушы өз жұмысын таныстырып, пікірлер арқылы басқа оқушылардың жобаларына баға береді.

Әлеуметтік желілерге инфографикалар мен суреттерді бөлісу күрделі тақырыптарды оқушыларға оңай түсінуге көмектеседі. Мысалы, жасушаның құрылысы, ағзадағы мүшелердің қызметі туралы ақпаратты инфографика арқылы ұсынуға болады. Мұғалімдер оқушыларға үй тапсырмасы ретінде биология тақырыбында қызықты бейнеролик жасау немесе тірі табиғат құбылыстарын түсіндіретін жазба дайындауды тапсыра алады. Бұл әдіс оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, шығармашылық қабілеттерін дамытуға да ықпал етеді.

Әлеуметтік желілер арқылы оқушылардың белсенділігін арттыруға болады:

Мұғалімдер сабақтан кейін оқушыларға “Жануарлардағы ас қорыту үдерісі қалай жүреді?” сияқты қызықты сұрақтарды қойып, пікір қалдыруын сұрай алады. Әр оқушы өз көзқарасын білдіріп, пікір алмасуға қатыса алады.Сонымен бірге мұғалімдер биология сабағының тақырыптарына байланысты қысқа бейнемарафон өткізе алады. Мысалы, әр оқушы табиғаттағы қызықты құбылыс туралы қысқаша бейнеролик түсіріп, әлеуметтік желіде бөліседі. Сабақ үстінде мұғалімдер биологияға байланысты қызықты викториналар мен тесттер жасап, оқушыларды қатыстыруға болады. Бұл олардың алған білімдерін тексеруге, қосымша мәліметтер алуға және өз білімдерін бағалауға көмектеседі. Оқушыларға биологиялық үдерістерді сурет немесе анимация түрінде көрсету, табиғат құбылыстарын сипаттайтын посттар жазуға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Әлеуметтік желілердің кең мүмкіндіктері мен интерактивтілігі биология пәнін оқытуда жаңа тәсілдерді енгізуге тамаша мүмкіндік береді. Әлеуметтік желілерді сабақ барысында қолдану – дәстүрлі оқыту әдістерін жаңғыртудың тиімді жолы. Бұл әдіс оқушыларға өздігінен ізденуге, зерттеуге, сонымен қатар алған білімдерін күнделікті өмірде қолдануға жол ашады. Қазіргі заманда оқушылар ақпаратты жылдам қабылдап, көрнекі құралдар арқылы түсінуді ұнатады. Сол себепті әлеуметтік желілердің визуалды және интерактивті мүмкіндіктерін пайдалану сабақтың тиімділігін едәуір арттырады.

Биология – табиғат пен тіршіліктің заңдылықтарын зерттейтін пән, сондықтан оны оқыту барысында тек теорияға сүйеніп қана қоймай, тәжірибелік әдістерді қолдану қажет. Әлеуметтік желілер биологиядағы күрделі тақырыптарды қызықты форматта ұсынуға мүмкіндік беріп, оқу үдерісін оқушылар үшін жеңілдетеді. Мысалы, күрделі биологиялық процестерді бейнеролик, инфографика, немесе сурет арқылы көрсету оқушыларға ақпаратты жылдам және нақты қабылдауға көмектеседі. Оқушылар өздерінің жобаларын әлеуметтік желілерде жариялап, басқа сыныптастарынан, мұғалімдерінен кері байланыс алу арқылы өзін-өзі жетілдіреді. Жеке жобаларды көпшілікпен бөлісу жауапкершілікті арттырып, өз жұмысын қорғауға және түсіндіруге ынталандырады. Сондай-ақ, бұл әдіс оқушылардың аналитикалық, зерттеушілік және шығармашылық қабілеттерін дамытуға септігін тигізеді. Әлеуметтік желілерді биология сабағында пайдалану мұғалімдерге де ыңғайлы. Олар қосымша материалдарды оңай бөлісіп, үй тапсырмаларын жіберіп, оқушыларға тез арада кері байланыс беріп отыра алады. Оқушылардың белсенділігін арттыру үшін әлеуметтік желілерде тесттер, викториналар немесе бейнемарафондар ұйымдастыру олардың қызығушылығын оятып, пәнге деген ынтасын арттырады.

Қорытындылай келе, биология сабағында әлеуметтік желілерді қолдану оқу процесін жаңғыртып, оны тартымды әрі пайдалы етеді. Әлеуметтік желілер арқылы білім беру оқушылардың пәнге қызығушылығын арттырумен қатар, олардың өз бетімен ізденіп, тереңірек зерттеу жүргізуіне мүмкіндік береді. Мұғалімдер әлеуметтік желілердің мүмкіндіктерін тиімді пайдалану арқылы оқушылардың білімін жетілдіруге, шығармашылық қабілеттерін дамытуға және ақпаратты сын тұрғысынан қабылдай білуіне ықпал етеді. Әлеуметтік желіні білім беру үдерісіне енгізу – білім алуды қазіргі заманғы талаптарға сай етіп, оқушылардың болашақта да өздігінен білім алып, ізденуіне негіз болады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Әділбеков, Ж. "Орта мектепте биологияны оқыту әдістемесі". Алматы: Мектеп баспасы, 2020.

2. Бектұрғанова, М. "Қазіргі білім беру жүйесінде ақпараттық технологияларды қолдану". Алматы: Білім, 2019.

3. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. "Биология пәнінен оқу бағдарламасы (2018)". Астана, 2018.

4. Сейітқалиева, А. "Әлеуметтік желілердің білім беру саласына әсері". Білім және ғылым журналы, 2021, № 5, 45-52 бет.

5. Шыңғысова, Г. "Мектеп оқушыларының пәнге қызығушылығын арттыру жолдары". Білім беру технологиялары, 2022, № 3, 30-36 бет.

6. Биртаева, Р. "Интерактивті оқыту әдістері және олардың мектеп пәндерін оқытудағы орны". Оқыту әдістемесі, 2020, № 7, 12-18 бет.

7. Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. "A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives". New York: Longman, 2001.

8. Siemens, G. "Connectivism: A Learning Theory for the Digital Age". International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 2005.

9. Greenhow, C., & Lewin, C. "Social Media and Education: Reconceptualizing the Boundaries of Formal and Informal Learning". Learning, Media and Technology, 2016, 41(1), 6-30.

10. Уайт, Т. "Сандық технологиялардың оқу процесіне әсері". Ғылым және технология журналы, 2019, № 12, 72-80 бет.