Материалдар / Абай шығармашылығын оқытуда жаңа технологияларды қолдану

Абай шығармашылығын оқытуда жаңа технологияларды қолдану

Материал туралы қысқаша түсінік

Төребекова Іңкәр Қымбатқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

27 Қаңтар 2018

508

0 рет жүктелген

Қазақ әдебиеті Мақала Барлық сыныптар

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Абай шығармашылығын оқытуда жаңа технологияларды қолдану«Инновация » деген сөз – латынның «novus» жаналық және «in» енгізу деген сөзінен шыққан , ал оның қазақша аудармасы «жанару, жаналық, өзгеру» деген мағынаны білдіреді. Т. И. Шамова, П. И. Третьяковалардың енбегінде «Инновация дегеніміз – жаңа мазмұнды ұйымдастыру, ал жаңалық енгізу дегеніміз- тек қана жаңалық енгізу, ұйымдастыру, яғни инновация үрдісі мазмұнды дамытуды, жаңаны ұйымдастыруды, қалыптастыруды анықтайды, ал «жаңаша» деп жаңаның мазмұны, оны енгізудің әдіс – тәсілі мен технологиясын қамтитын құбылысты түсінеміз» делінген.Энциклопедиялық сөздіктерде «инновация» әр түрлі анықталады. Үлкен энциклопедиялық сөздікте бұл ұғым «жаңаша білім беру» деп түсіндіріледі. Зерттеулер бойынша, «инновация» - педагогикалық категорияға жатады және мектептегі құбылысқа тың жаңалық: жаңа бағдарламаны, оқу жоспарын әдіс – тәсілдерді оқу және тәрбие жұмыстарына енгізу болып табылады. Қазіргі кезде бүкіл әлемде жүргізіліп жатқан ізгілендіру үрдістері қоғамның білім беру мекемелеріне қойылатын жаңа талаптарды анықтауда. Техникалық прогресс пен ғылыми ақпарат көлемнің ұлғая түсуі, мектептегі білім беру мазмұнын қайта құру және оқу – тәрбие орындарының іс – әрекет қағидаларын қайта қарау, мұның бәрі мұғалімнің кәсіби біліктілігі мен тұлғасына, бүкіл педагогикалық үрдістің тұлғалық бағдарлануына қойылатын талаптардың сөзсіз арта түсуіне алып келеді. Бүгінгі таңда мектептің оқу үрдісін жетілдіру үшін инновациялық білім беру технологияларын пайдаланудың тиімділігін өмірдің өзі дәлелдеп отыр. Білім берудегі инновациялар – қоғамның тұрақты өзгеріп отыратын мұқтаждықтарына сәйкес оның дамуының қажетті және табиғи шарты. Бір жағынан құндылықтардың сақталуына ықпал етсе, екінші жағынан, олар барлық екі нәрседен бас тартып, әлеуметтік қайта жасалымдардың негізін өздері алады. Осыдан келіп, оқу үрдісін қазіргі деңгейде жүргізуге талпынғандарға арналған ерекше талаптар туындайды. Инновациялық іс – әрекет – дәстүрлі іс – әрекеттен түбірлі түрде ерекшеленіп тұратын индивид қызметінің негізгі түрлерінің бірі. Ол барлық уақытта қарама – қайшылықтар болған жағдайда іске асырылады. Білім берудегі инновациялар арнайы жобаланған, әзірленген немесе педагогикалық бастама ретінде кездейсоқ ашылған жаңалықтар болып табылады. Жаңа мазмұнға жаңа әдістер жүйесі қажет. Бүгінгі күні білім беру мекемелерінде оқыту үрдісін технологияландыру өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Технология мен әдіс – тәсілдің ара – жігін ажырату да қарапайым мұғалім үшін кейде қиын болып жатады. Абай шығармаларын оқытуда ең тиімді әдіс – тәсілдердің бірі сын – тұрғысынан ойлау. Сын – тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы – әлемнің түкпір – түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Жобаның негізгі Ж.Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады. Мақсаты барлық жастағы оқушыларға сабақ барысындағы кез келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға үйрету. Біздің елімізде «Сорос – Қазақстан» қоры арқылы келген бұл жоба қазақ тілінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады. «Сын тұрғысынан ойлау жобасының» ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе – теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп санаймын. Сын тұрғысынан ойлау – шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау сынып оқушыларына ғана тән емес. Жас балалардың бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Сабақ барысында осы жобамен жұмыс жасау барысында байқадым. Жобаның ішкі құрлымында ерекшелік бар. Бұл құрылым үш деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы,қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді. Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану,ой толғаныс кезеңдерінен тұрады. Осы кезеңдердің мақсат мен міндеттері: 1.Қызығушылығын ояту – үйрену процесі – бұрынғы білетін және жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Оқушыларға жаңа ұғымдарды, түсініктерді, өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырып, кеңейте түседі. Сондықтан да, сабақ қарастырылғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғау, ояту, ми қыртысына әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін «Топтау», «Ойлау», «Жұпта талқылау»және т.б. әдістер жинақталған.Сонымен қатар үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені, үйрену – енжарлықтан гөрі белсенділікті талап ететін іс – әрекет. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, қасындағы оқушымен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни, айту, бөлісу, ортаға салу арқылы оның ойы ашылады. Осылайша шыңдалған ойлауға бірте – бірте бағытталады. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны байырғы біліммен ұштастырады. 2.Мағынаны тану (түсіне білу) – ойлау мен үйренуге бағытталған кезеңі. Бұл кезеңде оқушы жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өзен жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылардың тақырып бойынша жұмыс жа-сауына көмектесетін оқыту әдістері бар. Оқушы оқу, тақырыппен танысу барысында – «білемін», «мен үшін түсініксіз», «мен үшін жаңа ақпарат», «мені таң қалдырады» белгілері арқылы оқу тапсырылады. Оқығанын түсінуге, өз ойын басшылық етуге, ойын білдіруге үйрететін ұтымды құрал. Бір әңгіменің соңына тез жету, оқығанды есте сақтау, мазмұнын жете түсіну – күрделі жұмыс. Сондықтан да, оқушылар арасында оқуға жеңіл қарау салдарынан түсіне алмау, өмірмен ұштастыра алмау жиі кездеседі. 3.Ой – толғаныс – тақырып туралы кезеңі. Күнделікті сабақ барысында оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарап, баға беруге үйретеді. Оқушылар өз ойларын өздері байқаған ақпараттарды өз сөз-дерімен айтып берулері тиіс. Бұл кезеңде оқушылар бір – бірлерімен ой алмастырады, ой түйістіреді, өз кестелерін жасап, басқалардың да кестелерін үйреніп алуға тырысады. Нәтижесінде бұл, үйрену сатысы – ойды қайта түй-іп,жаңа өзгерістер жасайтын кезең болып саналады. Әр түрлі шығармашы-лықпен ой түйістіру болашақта қолданылатын мақсатты құрылымға жетелейді. Осы кезеңде тиімді етуге лайықталған «Бес жолды өлең», «Венн диаграммасы», «Еркін жазу» және т.б. әдістер әр сабақтың ерекшелігін,ауырдан жеңілділігіне қарай қолданылады. Жоба 60 – қа жуық әдістерден тұрады. Мысалы: Джиксо – ұжымдық оқыту әдісі. Мақсаты – жалпы мәселені алдымен жұпқа деген жауапкершілігі артады. Яғни топ бірнеше топтарға бөлініп, 1, 2, 3, 4 – келісу арқылы 1 – лер бөлек, 2, 3, 4 жеке «жұмыс» тобын құрайды. Оқуға ұсынылатын тапсырманың тақырыбы талқыланған соң, осы мәтінді түсіну қажет екендігі ескертіледі. 4 логикалық бөлікке бөлінеді, мәтіннің 1 – бөлігін 1 – лер, 2 – бөлігін 2 санын алғандар, 3, 4 топтарға оқуға тапсырма беріледі. Жұмысты бастамас бұрын оқушыларға «жұмыс тобында» мәтіннің тиісті бөлігін жақсы меңгеру қажеттілігін, өйткені сол бөлікті топ оқушыларына түсіндіруге жауапты екенін, мәтінді тұтас түсіну әр оқушының талабына байланысты екенін түсіндіру қажет. Соңында ұжым мүшелері мәтін мазмұнын ортаға салулары керек. Осылайша оқушылар бір – бірін оқыту арқылы ойлауға үйретеді. Сонымен қатар бұл әдіс мазмұнды жоғарғы табыспен меңгерту, оқығанды есте сақтау үшін тиімді оқушының оқуға деген қызығушылығын арттырады, сонымен қатар мұғалімді түсінудұрыс көзқарас береді. Мұғалім сабақта оқушының білімді игеруге қызығушылығын ояту қажет. Сол сұрақ әр түрлі әдіс – тәсілдер арқылы баланың алдына мақсат қойып, іске асыруына жол көрсетеді. Бұл жобаның басты мақсаты – дамыта оқыту негізінде «Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамыту» бағдарламасын іске асыру, балаларға терең білім беру. Жаңа технология ретінде ең озық әдістерді игеру, іздену арқылы бала бойына дарыту, одан өнімді нәтиже шығара білу – әрбір ұстаздың басты міндеті. Осы орайда өз тәжірибемнен Абай шығармашылығын оқытудағы әдіс – тәсілдерімді ортаға сала кеткенді жөн көрдім. Тақырыбы: А. Құнанбаев « Сабырсыз, арсыз, еріншек»Мақсаты: 1. Ұлы ақын Абай Құнанбаевтың шығармашылығымен таныстыра отырып, өлеңнің негізгі идеясына ашуға үйрету.2. Көркем мәтінмен жұмыс істей алу дағдысын жетілдіру, оқып түйгендері туралы ой қорытындысын айтқызып, жаттықтыру.3. Адам бойындағы жағымсыз қасиеттерден бойын аулақ ұстауға баулу, адамгершілік құндылықтарын бағалай білуге тәрбиелеу.Түрі: анымдық сабақТипі: Жаңа білімді меңгертуЖаңа технология: Дамыта оқытуӘдіс – тәсілдер: талдау, әңгімелеу, сұрақ - жауап, топпен жұмыс Көрнекіліктері: интерактивті тақта, қима қағаздар, плакат, фломастерСабақтың өту барысы:І. Мотивациялық – бағдарлау кезеңіАффирмациялармен жұмыс жасау: Баяу музыка қойылады - Мен өзіммен достасқан әлемде өмір сүремін!- Менің айналамда сүйкімді адамдар өмір сүреді, олар маған әрқашан көмектеседі!- Мен өз күшіме сенемін!- Мен бұл өмірдің ең тамаша кереметтеріне лайықпын және оны қуанышпен қарсы аламын!- Мен не қалаймын, соның барлығына қол жеткіземін!- Мен өзімнің ғажайыптарымды осы қазір жасаймын!- Өмірдің барлық жақсылықтары мен үшін!- Мен күннен күнге күшті болып келемін!- Менің оқуым күннен күнге жақсарып келеді!- Менің барлық армандарым орындалады!- Мен бәрін дұрыс жасайтыныма сенімдімін!- Мені бәрі жақсы көреді!- Осындай жүрекке жылы тиер жұмсақ сөздермен өз – өзімізге деген сүйіспеншілігіміз бен сенімімізді арттыра отырып сабағымызды бастайық.- Өткен сабақта кімнің әңгімесімен танысқан едік?- Әңгіме кім туралы?- Әңгіме неге «Орындалған арман» деп аталған?- Әңгіменің басында «Үлкен той болады»деп қандай тойды айтып отыр?- Ал, енді үй тапсырмасына дайындықтарыңды тыңдап көрейік.І топ: С. Көбеев туралы мәлімет жинап келуІІ топ: «Менің арманым» шығарма жазып келуІІІ топ: Мәтіннен бай және кедейге байланысты айтылған сөздерді теріп жазып келуҮнтаспадан Абайдың әнін тыңдату - Балалар мынау қандай ән? Кімнің әні?- Дұрыс айтасыңдар. Ал, талап, еңбек, терең ой,Қанағат, рахым ойлап қой,Бес асыл іс көнсеңіз» - деген үзінді аталарыңның қай өлеңінен алынған?- Осы «Ғылым таппай мақтанба» өлеңі кімнің есінде? Кім жатқа оқып бере алады?ІІ. Операциялық орындаушылық кезең1. Абай әлеміне саяхат- Енді Абай әлеміне аздап саяхат жасап көрейік. Әуелі электронды кітапханаға құлақ түрейік.Электронды оқулықтан Абай туралы мәлімет тыңдату.- Өткен сабақта Аидаға Абай өмірінен ізденіс жұмысын тапсырған болатынмын. Қане, назар аударайық (Аида слайдпен айтып шығады.)2. Жаңа тақырыпты хабарлау, мақсатын қою.- Жарайсың, Аида! Олай болса, бүгін біз, балалар, ұлы ақын Абай Құнанбаевтың «Сабырсыз, арсыз, еріншек» өлеңімен таныса отырып, көркем мәтінмен жұмыс істей алу дағдымызды жетілдіреміз, оқып түйгендеріміз туралы ой қорытындысын жасап жаттығамыз.3. Мәтінді таныстыру«Сабырсыз, арсыз, еріншек» өлеңі. Кітаптарын аштырмай тұрып өзім тақтадан оқып беремін.- Балалар, енді тақтаға көңіл аударайық: Қандай сөздердің мағынасын түсіну қиын болып тұр?Оқушылардың атаған сөздерін мұқият тыңдап, «алтын сандықты» ортаға шығарамын:- Бұл сөздердің мағынасын алтын сандықтан іздеп көрейік.4. Сөздік жұмысыАлтын сандықтағы сөздер:Сабырсыз - шыдамсыз, төзімсізҚарама - қарсы мағыналы сөз - шыдамды, ұстамды, салмақтыМысалы: Ол анасының келуін сабырсыздана күтті.Көрсеқызар – қызыққой, еліктегішМысалы: Сауысқан жылтыраққа құмар көрсеқызар еді.Алауыз – береке – бірлігі жоқ, ынтымақсыз.Қарама – қарсы мағыналы сөз – ауызбіршілігі мықты, ынтымақты, ұйымшыл,бірлігі жарасқан.Мысалы: Тышқан мен мысық қашаннан алауыз болатын.Күндейді – қызғанады.Қарама – қарсы мағыналы сөз – тілегін тілейді, қуаныш – қайғысын бірге көтереді.Мысалы: – Бірге жүрген достарын күндеген, көпшіліктен шеткері қалады.Мертігеді – бір жері шығады, сынадыМысалы: Өзі оңбай мертікті.Міндейді – мін тағады, жамандайдыМысалы: Тәрбиесіз жан досын да міндейді.Жалмауыз – дүниеқоңыз, көзі тоймайтынМысалы: «Нағыз бір тойымсыз, жалмауыз екенсің!»- деді ренжіп.Алтын сандықтағы сөздерді оқушылар біртіндеп алып оқиды, тақтаға іледі.5. Оқулықпен жұмысКітаптарын аштырып, әуелі өз беттерінше іштерінен оқыту, тізбектей дауыстап оқыту6. Өлеңнің идеясын ашу- Өлеңде ақын адам бойындағы қандай қасиеттерді сынап тұр?- Сабырсыздықты, арсыздықты, еріншектікті, күншілдікті, міншілдікті,ұятсыздықты, ойсыздықты, ұрлықшылықты.....- Бұлардың барлығын бір сөзбен қалай атауға болады?- Адамның жағымсыз мінез құлықтары- Абай аталарыңның «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінен қандай жағымдымінез - құлықтарды тауып айтар едіңдер?- Талапшыл, еңбекшіл, ойшыл, қанағатшыл, рахымшыл,....- Екі өлеңнің ұқсастығы неде?- Екі өлеңде де адам бойындағы мінез – құлықтар туралы айтады.- Олай болса, бұл өлеңдердің негізгі ойы не туралы деп ойлайсыңдар?- Адамгершілік туралы.7. Топтық жұмыс- Ия, Абай аталарың өзінің өлеңдері мен қара сөздерінде ұрпағын жамандықтан жирендіріп, жақсылыққа үйретуді мақсат еткен екен. Қазір біз осы отырған топ – тобымыз бойынша жұмыс жасаймыз.1 – тапсырмаІ - топ: - Абай атаның осы екі шығармасынан адам бойындағы жағымды және жағымсыз мінез – құлықтарды жіктеп жазып, кестеге түсіріңдер(ватманға орындайды):АДАМНЫҢ МІНЕЗ – ҚҰЛЫҚТАРЫЖағымдыЖағымсызІІ - топ: «Сабырсыз, арсыз, еріншек» шығармасына кешенді – сатылай талдау жасаңдар (ватманға орындайды):Шығарманың авторы:Шығарманың тақырыбы:Жанры:Негізгі идеясы:Шумақ:Тармақ:ІІІ - топ: Абай ата, оның біз білетін шығармалары туралы келесі топтарға сұрақ дайындаңдар.(

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!