Абайдың достық туралы ойларын сабақта пайдаланудың ұлттық тәрбиеге ықпалы АБДИРОВА ГУЛСАРА МАМБЕТАЛИЕВНА Жамбыл облысы Жамбыл ауданы Гродеково орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі, мектеп директоры Абай өлеңдеріндегі ынтымақ, бірлік, татулық, лебі адамгершілік қағидаларымен ұштасып жатады. Ақынның орыс халқының тілін, ғылымын, өнерін үйрен деуі ағаттық емес. Өз тіліңді ұмытпай, өзге тілді білгенге не жетсін. А.Құнанбаев шығармаларындағы ойшылдық қасиет осы күнге дейін барлығын таң қалдырып келген болатын.Мысалы, «Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады.Онан басқа нәрселермен оздым ғой демектің бәрі - ақымақтық» (18-сөзі), «Біздің қазақтың достығы, дұшпандығы, мақтаны, мал іздеуі, өнер іздеуі, жұрт тануы ешбір халыққа ұқсамайды» (24-сөзі) деп ойлылықпен айтылған даналық сөздеріне ешкім де таңданбас. Ақынның достық туралы пайымдаулары өлең шумақтарында да , қара сөздерінде де мол кездеседі.Біріңді ,қазақ, бірің досКөрмесең істің бәрі бос...(198 –б)Таласып босқа,Жау болып досқа,Қор болып, құрып барасың ...(138-б)Досыңа достық-қарыз іс,Дұшпаныңа әділ бол. (183-б)Туыстарың,достарың-бәрі екі ұшты,Сол себепті досыңнан дұшпан күшті . (292-б).Абай достықты адамгершілік арқылы танып біледі.Достықты танытатын-адамгершілік. Адам адамгершілікті ақылмен ойлап сыйластықты дамытады, бірлікті нығайтады, татулықты күшейтеді.Достық жолдастықтан басталады. Қазіргі таңда мектеп оқушыларына интернационалдық тәрбие берумен қатар, қарапайым достықтың негізін түсіндіру өте орынды. Еліміздегі түрлі ұлттар мен халықтардың бір-бірімен қарым- қатынасын жақсарту арқылы сыйластықта,татулықта, бірлікте, өзара түсіністікте өмір сүруіне негіз қалау-мектептен басталады.Егемен ел болған кезде ,алдымен, Шығыс халықтарының достығын нығайтуды ойластыру-басты міндет.Ел бірікпей, жер бірікпес, сыйласу түсіністіктен қуат алады.Халқының келешегін ойлап егілген, сол үшін ұнамсыздықты аямай сынау арқылы түзетуді ойлаған ақынның жас ұрпаққа айтар ақылы да, уағызы да аз емес.Өз өлеңдерінде өзі көрген, халық тәжірибесі танытқан шыңдықты айта отырып, жастарды адамгершілік жолындағы қиянатсыз, адал достыққа үгіттейді.Оларды жалған татулық, бояма мінезден сақтандырады.Ұлы ақынның мұралары туған халқы үшін сан рет басылса да, ескірмей, жалықтырмай, қайта жаңа қырларымен танылып, айшықтана түседі, ұрпақтан-ұрпаққа, ғасырдан-ғасырға жалғасып, нұрлана бермек.Заманында оза туған ұлы тұлғаның ойлары қазіргі кезеңде де өмірмен тікелей байланысты екендігін уақыттың өзі дәлелдеп отыр.
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
01 Ақпан 2018
509
0 рет жүктелген
