А.Байтұрсынұлы түзген «Қазақ жазуы»

Бөлім: Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы

Мектеп:

Күні:20.09.23ж

Мұғалімнің аты -жөні: А.Қожасейітова

Сынып: 8

Қатысқан оқушылар:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

А.Байтұрсынұлы түзген «Қазақ жазуы»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу;

8.4.1.1 - тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу.

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар: графиктік мәтіндегі ақпаратты түсіну, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу;

Көпшілігі: мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу.

Кейбір оқушылар: мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу, өзіндік көзқарас таныту.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

І Ұйымдастыру: Оқушылардың сабаққа қатысуы тексеріледі. Жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру.

Қызығушылықты ояту:

Тарихи әліпбилер туралы мәліметпен танысып, «Қазақ жазуының тарихы әріден басталған» тақырыбында өз ойларынортаға салып пікірлеседі.

1. «Есік жазуы» (б.з.б. 5 – 4 ғ.) қазақ халқының негізін құраушы үйсін, қаңлы, қыпшақ, т.б. тайпалардың ең көне жазуы;

2. Руна, ұйғыр жазуы (5 – 12 ғ.) –. Көне замандағы қазақ ру-тайпаларының түркі дүниесіне ортақ Орхон-Енисей, Талас ескерткіштеріне негіз болған “руна” жазуы;

3. Араб жазуы - 8 ғ-дан бастап күні бүгінге дейін қолданылып келе жатқан жазу;

4. Латын жазуы 1929 – 1940 жылдары аралығында қолданыста болған жазу;

5. Кирилл жазуы 1940 жылдан кейін

6. Төте жазу Қазақстанда 30 - жылдарға дейін қолданылған жазу;

7. 1940 жылы орыс графикасы негізінде қалыптасқан қазақ әліпбиі қолданысқа енді.

ЖАЗЫЛЫМ АЛДЫ. «Тұлғаны таны» әдісі.

«Қазақ әлдеқашан тілінде қандай дыбыстар бар екенін айырған, әр дыбысқа белгілеп таңба арнаған. Оқуымызға онымыз жақсы, жазуымызға тағы жақсы, үйрету жағынан орыстікінен, немістікінен, француздікінен, ағылшындікінен оңай, оңтайлы.»

А. Байтұрсынов

-Қазақ жазуының бастау арнасы қай жазу болып саналады?

-«Жазу», «графика», «әліпби» ұғымдарының арасында қандай байланыс бар?

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

Оқушылардың сабаққа қатысуы тексеріледі. Тарихи әліпбилер туралы мәліметпен танысып, «Қазақ жазуының тарихы әріден басталған» тақырыбында өз ойларынортаға салып пікірлеседі.

«Тұлғаны таны» әдісімен тұлға туралы мәлімет ізденеді. Тірек сөздердің мағынасын ашады, сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

ҚБ

Тамаша жауап!

Жақсы жауап!

ҚБ

Тамаша жауап!

Жақсы жауап!

Сабақ ортасы

Мағынаны тану. ЖАЗЫЛЫМ ТАПСЫРМАСЫ

1. А. Байтұрсынұлының жаңа қазақ әліпбиін жасауда сіңірген еңбегі туралы мәтінді тыңдап, негізгі ойды «Түртіп алу» әдісімен жазып шығыңдар. Осы мәселе туралы ойларыңды дәлелді, жүйелі жеткізуге тырысыңдар.

Екі түрлі түсініктеме күнделігі

2. Төменде берілген сөздерді А.Байтұрсынұлы ұсынған әліпбимен

жазып көріңдер. Төте жазудың өзіндік ерекшелігі туралы «Төрт

сөйлем» (пікір, дәлел, мысал, қорытынды) жазыңдар.

Ар, тал, тас, ор, нан, арлан, жаз, жұлдыз, шаң, алғыс, сән.

«Төрт сөйлем» әдісі

Пікір. Оқыған мәтін бойынша өз пікірінді бір сөйлеммен жаз.

Дәлел. Өз пікіріңді бір сөйлеммен дәлелде.

Мысал. Пікірінді өмірмен байланыстырып,мысал келтір.

Қорытынды. Тақырып бойынша қорытынды жаз.

Дескриптор:

• берілген сөздерді А.Байтұрсынұлы ұсынған әліпбимен

• жазады;

• Төте жазудың өзіндік ерекшелігін анықтайды;

• Өз пікірін білдіреді;

• Өз пікірін бір сөйлеммен дәлелдейді;

• Пікірін өмірмен байланыстырып,мысал келтіреді;

• Тақырып бойынша қорытынды жазады.

ҚБ

ТЫҢДАЛЫМНАН КЕЙІН. ӘТН.

3-тапсырма. Қосарланған күрделі атаулардың жазылуына 5–6 мысал келтіріңдер.

«Артық болмас білгенің» айдарымен берілген мәтінді оқиды.

Бүгінгі тақырып бойынша ойларын «ПОПС» формуласы арқылы қорытындылайды.

А. Байтұрсынұлының жаңа қазақ әліпбиін жасауда сіңірген еңбегі туралы мәтінді тыңдап, негізгі ойды «Түртіп алу» әдісімен жазып шығыңдар. Осы мәселе туралы ойларыңды дәлелді, жүйелі жеткізуге тырысыңдар.

Төменде берілген сөздерді А.Байтұрсынұлы ұсынған әліпбимен

жазып көріңдер. Төте жазудың өзіндік ерекшелігі туралы «Төрт

сөйлем» (пікір, дәлел, мысал, қорытынды) жазыңдар.

«Төрт сөйлем» әдісі арқылы ой қорытады.

Грамматикалық тақырыппен танысады.

Грамматикалық тапсырмалар орындайды.

Қосарланған күрделі атаулардың жазылуына 5–6 мысал келтіріңдер.

Бүгінгі тақырып бойынша ойларын «ПОПС» формуласы арқылы қорытындылайды

ҚБ

Тамаша жауап!

Жақсы жауап!

ҚБ

Тамаша жауап!

Жақсы жауап!

03. mp3 http://infozakon.kz/courts/4440-aza-zhazuyny-tarihy.html

«Қазақ әдебиеті» энциклопедиялық анықтамалық«Аруана

Сабақтың соңы

5 мин.