Адам және экология

Табиғат пен адам – біртұтас. Адамзат планетаның экологиясына назар аударуы керек. Көлік құралдары ауаны зиянды газдармен ластайды. Көптеген мұнай қалдықтары, су қоймаларына тасталуда. Бұл қалдықтар – өсімдіктер, жабайы аңдар, балықтар мен құстардың өліміне әкеліп жатыр. Бұның басты себепкері – адамдар. Экожүйені бұзу – өз үйімізді бұзғанмен бірдей. Қоршаған ортаға қамқорлық пен сүйісепншілік қажет. Сонда ғана, адам табиғатпен үйлесімді өмір сүре алады.

Табиғат – біздің асыраушымыз, олсыз адамзат өмір сүре алмас еді. Бұрынғы заманда, адамдар табиғатты құрметтеген және оған зиян тигізбеген. Ерлер – аңшылықпен және балық аулаумен айналысқан, ал әйелдер жидектерді, саңырауқұлақтар мен шөптерді терген. Бұл үйлесімділік, өнеркәсіп пайда болғаннан кейін бұзылды. Зауыттардың саны көбейіп, экологияға үлкен залал келтірілді. Қазіргі уақытта, табиғат токсиндерден тұңшығып жатыр деп айтуға болады.

Бүгінгі таңда адамзатты ерекше алаңдатып отырған зор мәселенің бірі – қоршаған ортаның экологиялық жай-күйі, оның ластануы. Жерге тастай салған ең қарапайым тұрмыстық қалдықтардың өзі ғаламшарға үлкен қауіп төндіреді. Жердің ластануы тұрмыстық қалдықтардан пайда болады. Тұрмыстық қоқыстарды арнайы орындарға, қазылған шұңқырларға тастауға да кейбіреуіміздің мәдениетіміз жетпей жатады. Тұрмыстық қоқыстардың шіруі, оның толығымен жойылуы жүздеген жылдарды керек етеді. Ғалымдардың зерттеуі бойынша, қарапайым қағаз 2-5 айға дейін, консерв құтылары жүз жылға дейін, ал пластик құтылар бес жүз жылға дейін шіріп ыдырайды. Қоқыс шірігеннен кейін көмірқышқыл газы мен метан секілді парникті газды бөліп шығарып, ғаламдық жылынуға әсер етуде. Ал кейбір тұрмыстық қалдықтардың құрамынан жер асты суы мен топырақты ластайтын улы заттар бөлініп шығады. Тұрмыстық заттардан шыққан қоқыстардың 80 пайызы шыны және пластик құтылар, түрлі металлдар мен қағаздардан тұратын болғандықтан, оны қайта өңдеп, тұрмыста қолдануға болады. Алайда біздің еліміз қайта өңдеу өндірісін қолға алған жоқ. Әлемде қоқыстың аз ғана бөлігі қайта өңделеді. Біз биоыдырағыш заттарды көбірек қолдану, тұрмыстық қалдықтарды қайта тұтыну, қоқыстарды арнайы орындарға, қазылған шұңқырларға тастау арқылы табиғатты қорғауға өз үлесімізді қоса аламыз.

Жер – адам баласының ортақ үйі. Шығыс ғалымы Әбу Райхан Беруни мың жыл бұрын «Адамның денесі – әлеммен бірдей» дегендей, адам мен табиғат арасындағы қатынастың бұзылуының әсері адамның өзіне зиянын тигізері сөзсіз. Біз, жастар, табиғат жанашыры болуымыз керек. Атадан балаға мирас болып келе жатқан туған жерді, оның көркем табиғаты мен байлығын көздің қарашығындай сақтап, анамыздай аялап келер ұрпақтарға таза күйінде қалдыруымыз керек. Сондықтан жастардың табиғатты қорғауға қатысты өзінің экологиялық мәдениетін дамыту мәселесі алдыңғы қатардан орын алуы тиіс. Бұл мәдениеттің түрі әрбір саналы адамның бойында болуы тиіс.