Алтын күз қортынды кеш

Күні:21.01.2015ж

Сыныптары: 5 - 7

Тақырыбы :«Күз ханшайымы мен күз ханзадасы» қорытынды кеш.

Мақсаты: оқушылардың биология пәнінен білгірліктерін анықтап, пәнге қызығушылығын арттыра отырып, әсемдікке, шеберлікке, қоршаған ортада белсенді бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелеу.

Түрі: сайыс

Барысы:

1. жүргізуші: Құрметті ұстаздар мен оқушылар!

Сайыс десе белсене араласатын көрермен қауым! «Күз ханзадасы мен күз ханшайымы» атты 5 – 7 - сыныптар арасында биология пәнінен өткізілетін қорытынды танымдық сайысымызға қош келіпсіздер!

2 – жүргізуші: Ақыл –тон, аңдығанға тозбайтұғын,

Білім –кен, қанша болса азбайтұғын.

Қатарың оза шауып бара жатса,

Арқаңның ауруы не қозбайтұғын,-

деп Тұрмағамбет Ізтілеуов айтқандай, білімдік сайысқа белсене, құлшына араласатын сайыскерлерімізді ортамызға шақырайық.

1.---------------------

2.----------------------

3.----------------------

4.----------------------

5..............................

6...............................

7...............................

Сайыскерлеріміздің біліміне, шеберлігіне әділ бағасын беретін әділ-қазылар алқасымен таныстырып өтетін болсам:

1. Физика пәні мұғалімі---------------

2. АӘД мұғалімі -------------------

3.---------------------------------------

1 – жүргізуші: Енді сайысымыздың негізгі бөлімдерімен таныстырар болсам: Сайысымыз 6 кезеңнен тұрады:

1. Өзіміз туралы (жұптар өздерін таныстыру)

2. Ойлан тап! (сұрақ – жауап)

3. Сән үлгісі (қолдан тігілген киім үлгісі)

4. Музыкалық жемістер (ойын)

5. «Болмасаңда ұқсап бақ» (әнші жұптарға породия)

6. «Өнерлі өрге жүзер» (өз өнерін көрсету сайысы)

2 – жүргізуші: Олай болса жұптарымыз өнер көрсету ретін анықтап алу үшін мына жерден фишкаларды алуын сұрайық.

1 – жүргізуші:

Текті білу ұрпаққа, біздерге сын,

Құрматтеп ата – баба салт дәстүрін.

Тыңдайық кезекпенен жұбымызды

Сайланып ортамызға келген бүгін - дей отыра 1 – кезеңімізді бастайық.

1 – жүргізуші:

Тапқыр,білгір, дарынды

Жарыс бар бүгін арынды

Биология пәнін сүйсең сен

Ортаға сал барыңды-

деп, сайысқа қатысушы топтарға сәттілік тілей отырып, сайысымыздың екінші турын бастасақ.

Жаратылыстану бөлімі бойынша

Биология бөлімі бойынша

1. Биология ғылымы нені зерттейді? (тірі табиғат дүниесін зерттейді)

2. Биология ұғымы қай ғалым енгізді? (Жан Батис Ламарк)

3. Ботаника ғылымы нені зерттейді? (өсімдіктерді зерттейді)

4. Өсімдіктер мен жануарларды жүйелеуді қай ғалым ұсынды? (Карл Лиинней)

5. Қандай дәрілік өсімдіктерді білесің? (Дермене, бақбақ, мия, итмұрын т.б.)

6. Өсімдіктің вегетативті мүшелерін ата (тамыры, жапырағы, сабағы)

7. Споралы өсімдіктер қалай көбейеді? (спорасы арқылы)

8. Ашықтұқымды өсімдіктерге мысал келтір (қылқанжапырақтылар: шырша, қарағай, арша т.б.)

9. Споралы өсімдіктердің өкілдерін ата (қырықжапырақтар, мүктер, қырықбуындар, плаундар)

10. Әлемдегі ең жуан ағаш (секвойя)

1. Өсімдіктің генеративті мүшелерін ата (гүлі, тұқымы)

2. Қазақстанда қанша қорық бар (9 қорық)

3. Өсімдіктің қоршаған орта жағдайына бейімделіп өсуін қалай атайды? (тіршілік формасы)

4. Әлемдегі ең биік ағаш (эвкалипт)

5. Көпжылдық, екіжылдық, біржылдық өсімдіктердің айырмашылығы неде? (Көпжылдық бірнеше жыл, екі жылдық екі жыл, біржылдық бір жыл тіршілігін жалғастырады)

6. Өсімдік тіршілігін біртұтас ағза және ерекше тірі жүйесі (биожүйе)

7. Өсімдіктің жынысты жолмен көбеюге қатысатын мүшесі (гүлі)

8. Мәдени және жабайы өсімдіктердің айырмашылығы? (мәдени өсімдіктер адам күтіп баптайды өз қолымен өсіреді, жабайы

Зоология бөлімі бойынша

1. Біржасушалы жәндікке мысал келтір

2. Біржасушалы өсімдікке мысал келтір

1. Өзіміз туралы (жұптар өздерін әзілмен таныстыру)

2. Ойлан тап! (сұрақ – жауап)

3. Сән үлгісі (қолдан тігілген киім үлгісі)

4. Құпия жәшік (ойын)

5. Шебер қолдар сайысы (үй тапсырмасы)

6. «Күзгі балл» биі (твист, вальс, танго, чачача, латын америкалық, мексикалық би)

Тапқыр,білгір, дарынды

Жарыс бар бүгін арынды

Биология пәнін сүйсең сен

Ортаға сал барыңды-

деп, сайысқа қатысушы топтарға сәттілік тілей отырып, сайысымыздың екінші турын бастасақ.

ІІ кезең «Ойлан тап» кезеңінде әр жұпқа 10 сұрақ оқылады. Сайыскерлер оқылған сұраққа толық жауап береді. Дұрыс жауап үшін 1 ұпай беріледі. Ендеше іске сәт.

Зоология бөлімі бойынша

1.Зоология ғылымының балықтарды зерттейтін саласы: Ихтиология

2. Балықтың зәр шығару мүшесі: Бүйрек

3. Денесінің түсі тез өзгерете алатын қабыршақтылар отрядының өкілі: Құбылғы

4. Африка түйеқұсының саусағы: Екеу

5. 150 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі: Көнеқұс

6. Сүтқоректілерде кеуде мен құрсақ қуыстарын бөліп тұратын: Көкет (диафрагма)

7. Жұмыртқа салатын сүтқоректілер Түрпі

8.Еліміздегі кесірткенің ең үлкен түрі Келес

9.Қосарлы тыныс алатын жануарлар. Құстар.

10.Құрттар-топырақтан, шыбындар-шіріген еттен пайда болады деп есептеген ғалым.т Аристотель.

Анатомия бойынша

1. Адам денесіндегі буындар саны: 230.+

2. Қанда темірдің тұрақтылығын сақтайтын без : Гипофиз

3. Инсулин жетіспегенде болатын ауру: Қант ауруы

4. Есте сақтаудың төмендеуі немесе бұзылуы: Амнезия

5. Қанның құрамына жасушалар кіреді: Лейкоциттер

6. Түсті ажырата алмайтын ауруды қалай атайды: Дальтонизм

7. Оқу кезінде кітап көзден мынадай қашықтыққа алыс болуы керек: 30-35см

8. Қан айналудың бір айналымы қанша уақыт алады: 27 секунд

9. Гуморальдық реттелуде негізгі рөл атқаратын заттар : Гормондар

10.Арқа омыртқаларының саны: 12

Ботаника бөлімі бойынша

1. 1665 жылы алғаш рет өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен көрген: Роберт Гук

2. Төменгі сатыдағы өсімдіктер: Балдыр

3. Біржасушалы талшықты балдыр: Хламидомонада

4. Фотосинтездегі хлорофилдің рөлін алғаш сипаттаған ғалым: К.А. Тимирязев

5. Жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері: Гүл сағағы

6. Пішіні малдың тұяғына ұқсас: Діңқұлақ

7. Қостанай далалы аймағында орналасқан қорық: Наурызым қорығы

8. Өсімдіктерге арналған Қазақстанның «Қызыл кітабы» жарық көрді: 1981 жылы

9. Өсімдіктер әлемін зерттейтін ғылым: Ботаника

10. 1920-1930 жылдары «Өсімдіктану» оқулығын жазған ғалым: Ж.Күдерин

Цитология бөлімі бойынша

1. Жасушаға белгілі пішін және мықтылық қасиет береді: Қабықша

2. Жұмыртқаның ақуызына ұқсас мөлдір, желім тәрізді созылмалы қоймалжың тірі зат: Цитоплазма

3. Жасушаның көбеюіне қатысады: Ядро

4. Тек өсімдік жасушасына ғана тән денешіктер: Пластид

5. Жасушаларды энергиямен қамтамасыз етеді: Митохондрия

6. Жасушаға түскен бөгде заттарды ерітеді: Лизосома

7. Жасушадағы көпіршік, түтікше тәрізді органоид: Гольджи жиынтығы

8. Плаастидтер болады: Өсімдіктерде

9. Жасушадағы органикалық қосылыстар: Нәруыздар, май

10. Нәруызды түзетін аминқышқылдардың саны: 20

Биологиялық ғалымдар

1. 1870-1880 жылы ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеді: Луи Пастер

2. Микробиологияның дамуына жол ашқан: Л.Пастер

3. 1892 жылы темекі теңбілін зерттеп, вирусты ашты: Д.И.Ивановский

4. «Вирус» терминін 1899 жылы ғылымға енгізді: М.В.Бейерник

5.Биосфера туралы ілімнің негізін салған ғалым В.И. Вернадский

6. Хромосомалық теорияны жарыққа шығарды Т.Морган

7. Ядролық сынақ өткізуге мораторий жариялаған тұлға. Н.Назарбаев.

8. Эволюциялық ілімнің негізін салған ғалым Ч.Дарвин

9. «Зоология философиясы»атты еңбек жазған ғалым Ж.Б.Ламарк

10. «Невада –Семей» қозғалысын басқарған. О.Сүлейменов.

Генетика бөлімі бойынша

1. Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын және олардың өзгергіштіктерін зерттейтін ғылым Генетика

2. Генетиканың негізін салушы Г.Мендель

3. Хромосомалық теорияны жарыққа шығарды Т.Морган

4. Генотип және фенотип ұғымдарын қалыптастырды В.Иогансен

5. Г.Мендельдің бірінші заңы Біркелкілік

6. Г.Мендельдің екінші заңы Белгінің ажырауы

7.Басыңқы гендер қалай атаймыз. Доминантты

8. Генетикалық зерттеулер жүргізуге қолайлы жәндік. Дрозофила шыбыны

9.Г.Мендель заңдарын екінші рет дәлелдеген ғалым. Де Фриз,К.Корренс

10.Ген деген терминді ғылымға енгізген ғалым. Т.Морган

Жалпы биология бөлімі бойынша

1. Прокариодтар мен эукариодтардың арасындағы негізгі айырмашылық (прокариодтар ядросыз, эукариодтар ядролы)

2. Өсімдіктерде алғашқы тамырша, алғашқы сабақша және бүршіктерден тұратын (Ұрық)

3. Суы аз, ауасы құрғақ жерлерде өсетімдіктерді қалай атаймыз? (ксерофидтер)

4. Бактерияларды алғаш ашқан ғалым (Антон Левенгук)

5. Алғаш пайда болған кіші қанайналым шеңбері немесе өкпелік шеңбері қандай жануарларда кездеседі? (қосмекенділер)

6. Қосарлы тыныс алу қандай жануарларды кездеседі? (құстарда)

7. Екі жұп қарама – қарсы белгілері бойынша айырмасы бар дараларды будандастыру қалдай аталады? (дигибритті будандастыру)

8. Хромосомалардың немесе гендердің кенеттен өзгеруін қалай айтамыз? (мутация)

9. Алғаш гендік инженерия әдісімен қандай гормон алды? (инсулин гормоны)

10. Биологиялық синтез реакцияларының жалпы жиынтығы (пластикалық алмасу немесе анаболизм)

Зоология бөлімі бойынша

1.Зоология ғылымының балықтарды зерттейтін саласы:

2. Балықтың зәр шығару мүшесі:

3. Денесінің түсі тез өзгерете алатын қабыршақтылар отрядының өкілі:

4. Африка түйеқұсының саусағы:

5. 150 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі:

6. Сүтқоректілерде кеуде мен құрсақ қуыстарын бөліп тұратын:

7. Жұмыртқа салатын сүтқоректілер

8.Еліміздегі кесірткенің ең үлкен түрі

9.Қосарлы тыныс алатын жануарлар.

10.Құрттар-топырақтан, шыбындар-шіріген еттен пайда болады деп есептеген ғалым.т

ШҚО қорықтар жайында не білесің?

Анатомия бойынша

1. Адам денесіндегі буындар саны:

2. Қанда темірдің тұрақтылығын сақтайтын без :

3. Инсулин жетіспегенде болатын ауру:

4. Есте сақтаудың төмендеуі немесе бұзылуы:

5. Қанның құрамына жасушалар кіреді:

6. Түсті ажырата алмайтын ауруды қалай атайды:

7. Оқу кезінде кітап көзден мынадай қашықтыққа алыс болуы керек:

8. Қан айналудың бір айналымы қанша уақыт алады:

9. Гуморальдық реттелуде негізгі рөл атқаратын заттар :

10.Арқа омыртқаларының саны:

Ботаника бөлімі бойынша

1. 1665 жылы алғаш рет өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен көрген:

2. Төменгі сатыдағы өсімдіктер:

3. Біржасушалы талшықты балдыр:

4. Фотосинтездегі хлорофилдің рөлін алғаш сипаттаған ғалым:

5. Жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері:

6. Пішіні малдың тұяғына ұқсас өсімдік:

7. Қостанай далалы аймағында орналасқан қорық:

8. Өсімдіктерге арналған Қазақстанның «Қызыл кітабы» жарық көрді:

9. Өсімдіктер әлемін зерттейтін ғылым:

10. 1920-1930 жылдары «Өсімдіктану» оқулығын жазған ғалым:

Цитология бөлімі бойынша

1. Жасушаға белгілі пішін және мықтылық қасиет береді:

2. Жұмыртқаның ақуызына ұқсас мөлдір, желім тәрізді созылмалы қоймалжың тірі зат:

3. Жасушаның көбеюіне қатысады:

4. Тек өсімдік жасушасына ғана тән денешіктер:

5. Жасушаларды энергиямен қамтамасыз етеді:

6. Жасушаға түскен бөгде заттарды ерітеді:

7. Жасушадағы көпіршік, түтікше тәрізді органоид:

8. Плаастидтер болады:

9. Жасушадағы органикалық қосылыстар:

10. Нәруызды түзетін аминқышқылдардың саны:

Биологиялық ғалымдар

1. 1870-1880 жылы ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеді

2. Микробиологияның дамуына жол ашқан:

3. 1892 жылы темекі теңбілін зерттеп, вирусты ашты:

4. «Вирус» терминін 1899 жылы ғылымға енгізді:

5.Биосфера туралы ілімнің негізін салған ғалым

6. Хромосомалық теорияны жарыққа шығарды

7. Ядролық сынақ өткізуге мораторий жариялаған тұлға.

8. Эволюциялық ілімнің негізін салған ғалым

9. «Зоология философиясы»атты еңбек жазған ғалым

10. «Невада –Семей» қозғалысын басқарған.

Генетика бөлімі бойынша

1. Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын және олардың өзгергіштіктерін зерттейтін ғылым

2. Генетиканың негізін салушы

3. Хромосомалық теорияны жарыққа шығарды

4. Генотип және фенотип ұғымдарын қалыптастырды

5. Г.Мендельдің бірінші заңы

6. Г.Мендельдің екінші заңы

7.Басыңқы гендер қалай атаймыз.

8. Генетикалық зерттеулер жүргізуге қолайлы жәндік.

9.Г.Мендель заңдарын екінші рет дәлелдеген ғалым.

10.Ген деген терминді ғылымға енгізген ғалым.