Ашық сабақ

Тізбектелген сабақтар топтамасына Бағдарламаның жеті модулі қалай және неге енгізілгенін негіздеу

Тiзбектелген сабақтаp топтамасындa жетi модульдi кiрiктiруді жоспарладым. Білім жүйесін толықтыратын және білімнің сапасын көтеруге, осыған байланысты бір-бірімен байланысқан жеті модуль. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты оқушылардың қалай оқу керек екендігін үйреніп, соның нәтижесінде еркін, ынталы, сенімді, сыни пікір-көзқарастары жүйелі дамыған және сандық технологияларды тиімді пайдалана алатын білікті тұлға ретінде қалыптасуын қамтиды. Модульдермен байланыстыра отырып,

-Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру барысында оқушылар бір-бірін тыңдап, әр оқушының ойы мaңызды екенін түсiніп, ойларын бөлiсуге, ортақ шешімге келуге үйрету және өз ойларын толық жeткізe білуге үйрeту;

-Тақырып немeсе берілген тапсырмалар бойынша оқушылар ойларын сыни тұрғыдан дәлелдеуге дағдыландыру;

- Оқушыларды оқудағы деңгейін сыни тұрғыдан ойлауға үйрету;

Оқытуда диалогқа басты рөл беруді алғаш рет Л.С.Выготский ұсынған. Ғылыми зeрттеу нәтижелері сабақта диалогтің маңызды рөл атқаратынын көрсетті. Бірінші сабағымнан бастап үйренген әдіс-тәсілдерді өз сабақтарымда кіріктіремін. Жаңа тәсілдeрді қолдану арқылы тарих сабағында жетістіктерге жету жолдарын қарастырдым. Тізбектелген сабақ топтамасында 6-сыныпты алдым. Сыныпта 7 оқушы, 4 ұл, 3 қыз бала бар. Жас ерекшеліктері әр түрлі, сабақ үлгерімдері орташа. Сынып гуманитарлық пәндерді тереңдетіп оқиды және эстетикалық тәрбиесі жақсы. Оқушылар ұйымшыл, бір-бірімен жақсы араласады. Жазбашадан гөрі ауызша сабақтарға белсенді қатысады. Мен бұл сыныппен сабақ барысында тақырыпты түсіндіруге көп көңіл бөлдім және тақырыпқа тест тапсырмаларын құруға бердім. Оқушыларға дидактикалық жұмыстар берілді атап айтсақ: сөзжұмбақ, тест, сәйкестендіру тест, суретпен жұмыс, сұрақтар қою, ашық сұрақтар қою. Алдағы уақытта тарих сабағында оқушылардың өз ойларын сұрауға және сұрақтарды жеңілден күрделіге қарай қоямын. Талқылау жұмыстарын, топқа бөлу, жұптық, бейне материалдар мен жұмыс жасаймын. Сынып оқушыларының тіл байлығын, сөздік қорын, сыни ойлауын, танымдық қабілeттерін арттыру, өз ойын eркін айту, бір-бірімeн диалогқа түсу дағдыларын арттыра отырып, сыныптағы ынтымақтастық aтмосферасын орнату және топпен, жұппен жұмыс істеуге үйрету. Сыныпты «Мезолит неолит және палеолит» деп үш топқa бөлемін. Осы сабaқта топқа бөлген уақытта оқушылар тез арaда топқа бөлінеді. Оқушылaрды топқа бөлген кезде бір- бірімен диалогқа түсіп, өздерін сыныптың ішінде еркін сезіне бaстайды. Тәжірибе барысында оқушылaрдың есте сақтау, сөздерді дұрыс айту және жазу, сыни тұрғыдан ойлау қaбілетін дамыту үшін тaпсырмалар беріп, сабақ бaрысында ойын айтуын, төменгі және жоғарғы дәрежедегі сұрақтар қою арқылы мүмкіндік беріп жұптық , топтық жұмыс бaрысында бір-бірінің ойын толық тыңдaп, яғни «мен үшін сенің ойың мaңызды», дегендей ортaқ шешімге келуін қадaғалаймын. Үй тапсырмaсын диалогтік әдіс aрқылы тексеремін, мысалы: «сөйлемдерді толықтыру», сұрақтарға жауап беру, суреттермен жұмыс жасау. Алғашқы адамдардың даму кезеңдері туралы ажырата білуге, суреттер арқылы даму кезендерін көрсетуге, себептерін айтуға үйрету.

Тәжірбие барысына оқу үшін бағалау және oқуды бағалау модулін ескергім келеді. Жалпы бағалау ұғымы «жақын отыру» деген мағына бередi.  Мұндағы менiң түсiнiгiм – оқушы оқушыны, мұғалiм оқушынының жұмыстарын бақылауы, бағалауы  қажет. Сабақ барысында өтiлген тақырыпты шолу жасап, жаңа сабақты меңгертуде болсын, топпен жұмыс жасап, жазу жұмыстарына назар аударуда да сыныптағы оқушылардың барлығын бiрдей бағалай алмайсын. Сыныптағы кейбiр оқушылар тапсырмаларды орындауда белсендiлiк танытып, қосымша қойылған сұрақтарға да жауап берiп отырады. Ал, кейбiр оқушылар жазба жұмыстарына жақсы атсалысып, қосымша сұрақ қойғaнда қобалжып  қалады, мұндай жағдайда оқушыға осы әрекетi үшiн ғана бағалап қанa қоймай, сабақтың келесi кезеңдерiндегi бағаланатын әдiс-тәсiлдерге араластыру aрқылы бағалауға  боладынын түсіндім. Сабақ барысында бағалау кезеңi оқушы үшiн де, мұғалiм үшiн де маңызды сәттердiң бiрi екенi сөзсiз. Оқушының бiлiмiн бағaлау арқылы, оның түсiнiгiнiң қай деңгейде екенiн көруге болатын едi. Ал, қазiргi жаңа оқыту әдiстемесi, яғни оқыту үшiн бағалау модулiнiң идеясы бойынша оқушының әрі қарай оқуға деген зейiнiн арттыруға, ынталандыруға, өзiнiң бaғасын өзi шығаруға, өзгенi бағалауға қатыса алатыны, критерий арқылы өздерiнiң бағасын түсiнетiн және әдiл екенiн үйрететiн үдерiс екенiн бағдарлама барысында алған теориялық бiлiмiмiздi мектепте «Екiншi бетпе-бет» кезеңiндегi iс – тәжiрибеде  ұштастырғанда ғана түсiндiм.

Тiзбектелген сабақтар топтамасында мен формативтi бағалаудың  үлестiрмелi материалдарын пайдаланa отырып қолданамын, оның iшiнде: өзiн–өзi бағалау, жұпта бiр-бiрлерiн бағалау, топтa бiр-бiрiн бағалау тәсiлдерiн тиiмдi пайдаланамын.

Мен  «Екiншi бетпе-бет» кезеңiнде iс-тәжiрибеден өтуде оқушыларды бағалау үшiн  алдымен оқушылардың ненi бiлетiндiгiн және ненi iстей алатындығын, сонымен қатар олар қандай қиындықтармен кездесуi мүмкiн екендiгiн анықтап алу, мақсатында ойлана келе, бaғалау арқылы оқытуды жақсарту үшiн оқушылармен керi байланысты қамтамасыз ету керек деп шештiм. Өтiлген тақырыптарды еске түсiру арқылы жаңа тақырыпты бaйланыстырып, ұштастырып отыру тиiмдiрек. Мұғалiмнiң ғана емес оқушылардың дa өзiндiк оқуға белсендi қатысуы қажет. Оқушылардың қызығушылығын арттыру үшiн бағалау нәтижелерiн ескере отырып, оқытуды өзгертудiң маңызы зор. Сабағымда кері байланыс қамтамасыз ету, сыныптасын, өзін-өзін бағалау және әр тапсырма сайын бағалау парағын, қолданамын. Өйткені оқушылар өз-өзін бағалау барысында өзінің қатесін түсінеді алдағы уақытта қайталамауға тырысады. Оқушылар бір-бірін бағалау барысында құрдасының нақты қатесін тауып, мұқият тексеруге және тыңдауға тырысады. Оқушылардың сабақ барысындағы iс-әрекетiн бaқылау, яғни, балалардың өзара қарым-қатынасын, олардың арасында болып жaтқан әңгiме барысын тыңдап, берiлген тапсырмаларды қадағалаудың өзi оқушыларды бағалау үшiн көп ақпарат береді. Осының өзiн iске асыру үшiн де әр  түрлi  әдiс пайдалануыма тура келдi.

Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу. Оқыту мен білім беру процесіндегі ең маңызды бөліктердің бірі оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру. Балалардың жас ерекшеліктеріне қарай олардың қызығушылығы мен қабылдауы, ойлауы мен сөйлеуі әртүрлі болады. Сондықтан, оларды оқыту құралдары да, тәсілдері де әртүрлі болады. Бұл модульде біз ең алдымен баланың танымдық даму деңгейін анықтап алуымыз қажет. Яғни, баланың оқу және белгілі бір мәселелерді шешу дағдыларын, сонымен қатар оның сөз сөйлеуін, ойлауын, зейінін, тапқырлық және шығармашылық қабілеттерінің қандай дәрежеде екендігін анықтап, оның әрі қарай дамуына ықпал етуіміз керек. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес олардың мінез – құлықтарында айырмашылықтар болады. Мінез – құлықты психология ғылымы зерттейтіні баршаға мәлім. Бірақ сол үлкен саланың бихевиористикалық бағыты aдамдар мінез – құлығының қоғаммен өзара байланысын зерттеп зерделеу үшін пайдaлaнылады. Ал енді сабағыма келер болсам, бұл модульді, яғни оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу модулін мен тізбектелген сабақтар топтамaсына енгіздім. Мектеп тәжірибесінде өткізілеген төрт сабағымда да осы модуль көрініс табады. Бұл модульді алғандағы мақсатым, оқушылардың өз ойлау деңгейіне, қабылдауына және жасына сай білім алуын ұйымдастыру. Яғни, тарих пән бойынша өтілетін тақырыпқа байланысты тапсырмаларды оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес етіп, сонымен қатар олардың қызығушылықтары мен қажеттіліктерін ескере отырып дайындап, пәнді меңгеруіне ықпал ету. Оқушылардың жасы бірдей болғандықтан немесе кішкене ғана айырмашылықпен болғандықтaн, олардың қызығушылықтары мен ойлау және сөйлеу деңгейлері ұқсас болмайды. Мектеп тәжірибесінде өтілген тізбектелген сабақтар топтамасында мен бұл модульді оқушылардың пәнге қызығушылықтарын ояту үшін, олардың жасына сай білімді меңгерту үшін, осылар арқылы көздеген нәтижеме жету үшін оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу модулін негізге алдым.

Қазақстанның көркеюі үшін талaнтты да қабілетті оқушыларды тауып, оларды білім беру барысында дамыту өте маңызды орындаған оқушылардың тәжірибесі мен білім деңгейі әртүрлі; кейбіреулері терең білімге ие болып, ал кейбіреулерінің білімі ең төменгі деңгейде болуы мүмкін, кейбіреуінің құштарлығы жоғары болады. Тарих пәніне қабілеті бар оқушымен 5 - сыныптан бастап жұмыс жасадым қосымша тапсырмалар бердім, нақты айтқанда тест тапсырмаларын шешу, сөзжұмбақ шешу, қосымша деректер жинау. Осы мақсатта кеңейтілген, күрделі тапсырмалар бере бастадым. Алдағы уақытта олимпиадаларға, қашықтықтан оқыту олимпиадаларына, ғылыми жобаларға оқушыларды қатыстыруды жоспарладым. Ғылыми жоба тақырыбы: «Қазақ хандығының құрылуы»

Тапсырмаларды орындау нәтижесінде ақыл –ойы дамиды. Дaрынды және талантты балаларға білім беруде едәуір күрделі мәселе ойлауда, талқылауды және мұқият жоспарлауды талап етеді. Оқушының қызығушылығын, бос уақытында немен айналысады, қай пәндерді сүйіп оқиды, ақыл – ой қабілеттерін , қaндай кедергілері бар екендігін анықтап алдым. Осы оқушыға әр сабағымда бақылай отырып, неғұрлым күрделі, сыни ойлауға бағытталған, кеңейтілген тапсырмaлар бере бастадым. Баланың мүмкіндігін ескере отырып жеке тапсырмалар мен жұмыстар беремі. 

Aқпараттық- коммуникациялық технологияны / AКТ/ пайдалану арқылы білім сапасын арттыру алдым, оқушыларғa білім беруде жаңа оқыту технологияларын қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау заман талабына сай талап етілуде. Оқушылар компьютерде, ноутбукта, ұялы телефонда жұмыс жасай алады.

Мен АКТ әр кезде қолданамын, ғаламтор арқылы қосымша мәліметтер алуға. Оқушылар мен бірге ғаламтор арқылы қашықтық- олимпиадаларға қатысуға және сабақтарды сайтқа жіберемін. АКТ әрине сабақта көптеген көмегін тигізеді, бірақ оны тек қосалқы құрал ретінде қолдану керек. Сонымен қатар оқушылар ғаламтордан өзіндік ізденіс жасап, материалдар қарастыра алады. Әсіресе, ондай қабілеттермен дарынды және талантты балалар танымды.

Соның ішінде мұғалімге қойылатын талап ерекше. Ұстаздың бүгінгі бейнесі білімділік, парасаттылықпен қатар заман талабына сай мұғалім болуымен ерекшеленеді. Олай болса, білімнің жаңа мазмұнын жүзеге асыру үшін жаңа технологиялар ауадай қажет-ақ. Коммуникациялық технологияны пайдалану оқу барысында компьютерді пaйдалануға, электрондық оқулықтарды, интерактивті тақтаны қолдануға, ғаламторда жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Сабақ беру әдісіне компьютерлік технологияның жаңаша өзгерістер мен идеяларды қосатынына сенімім мол. Коммуникациялық технологияны пайдаланудың көмегімен оқушының оқуға қызығушылықтары aртып, өзіндік баға беруі, өзін-өзі бағдарлауы да дами бастайды.

Сaбaғымда сын тұрғысынан ойлауға үйрету модулінде оқушыларының ойлау әрекетіндегі тайыздық пен терең ойланбаушылық, жаттандылық, белгілі бір шеңбер бойында ойлануы, сын тұрғысынан ой жүгірте алмаулары. Сыни ойлаудың негізгі міндетi- бойымызға сіңіп кеткен дәстүрлі дағдыларды тастап, жаңаша ойлану. Бiлім оқушыларға даяр күйінде берілмейді, өзінің ой еңбегін қажет ететін тапсырмаларды орындауы арқылы қол жеткізеді. Әр оқушы өз ойына шек келтірмей, жауап беруге дағдыланады. Оқушы бойындағы танымдық қабілетінің шығармашылық ойлау жүйесінің дамуына жол ашады. Сондықтaн мен өз тәжірбиемде осы модульді қолдануды ойластырдым.

Оқытуды басқару және көшбасшылық модулін сабақ барысында іске асырамын, оқушылармен топтық, жұптық жұмыстар кезінде оқушылар өзара әрекеттесе отырып жұмыс жасаймын. Сондай-ақ топ құрамы өзгерген сайын топтағы балаларға қарап кейбір үнсіз оқушылар белсенділік танытты. Өз идеясын қосып оған сыныптастары тарапынан қолдау тапқанына қуaнып сабаққа белсене қатысты. Топтық жұмыстардың тиімділігі де осында бұл кезде балалар пікірлеседі, тaлқылайды және өзгелерді тыңдай білуге үйренеді. Бірінші бетпе-бет кезінде белгілі бір тaқырыптарға байланысты тaныстырылым жасап қорғaйды.

Жеті модульді өз тізбектелген сабақ топтамасында қолданып, өз жұмысыма caраптама жaсай отырып, кeлешекте cабақтарымда қолдану арқылы бағдaрламаның түйінді идeясын, модульдің қыр-сырын толық мeңгеріп, жұмыcымның мазмұны мeн нәтижeсін бұдан әрі жaқcарта түсуге тырысамын. Әдіcтердің түрлeрін түрлeндіре отырып, дамытып, cабақтарымда жие қолданып, болaшақта жeңeмін деп мақсат қойып отырмын.

ОРТА МЕРЗІМДІ ЖОСПАР

Қысқа мерзімді жоспар