Ашық сабақ: "Асанқайғының жерге айтқан сыны" аңызы

Пәні Қазақ әдебиеті

1-бөлім«Таза, мінсіз асыл сөз».

Бейнеу ауданы Бейнеу селосы

Мектеп:Бейнеу аудандық әкімдігінің

« Абай орта мектебі » КММ

Күні: 23.10.2019ж

Мұғалімнің аты-жөні: Сембіғалиева Жаңылсын

СЫНЫП: 5 «д»

Қатысқандар:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

«Асанқайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары:

5. Т/Ж4Мұғалімнің көмегімен әдеби шығарманың тұжырымдамасы негізінде шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау.

5. Т/Ж2. Шығарманың тарихы және көркемдік құндылығын бағалау.

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар орындай алады.

Көркем шығармадан алған әсерін сипаттап,авторға хат жаза алады.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады

Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды.

Кейбір оқушылар орындай алады: Көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді жатқа айтады, тақырыбы мен идеясын анықтайды

Бағалау критерийлері:

1.Көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқып жатқа айтады

2.Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды.

3.Көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді жатқа айтады.

4.Асанқайғының өмірін біледі

5.Авторға хат жазады

Ойлау дағдылары

Білу,түсіну,қолдану,талдау,жинақтау,бағалау.

Тілдік мақсат

Оқушылар орындай алады: Көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді жатқа айтады.

Асанқайғының өмірін біледі

Авторға хат жазады

Ишара:

Сабақ барысында оқушыларға қолдау көрсетіліп, шапалақ соғу арқылы қошемет көрсетіледі.

Құндылықтарға баулу

Отансүйгіштік,батырлық,ерлік, сөз өнерін құрметтеу, ұлтжандылық

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы, қазақ тілі

Тақырып бойынша алдыңғы білім

«Асанқайғының жерге айтқан сыны» аңызы

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Басы

5 мин

Ұйымдастыру. 2 мин

1. Сәлемдесу. Сынып оқушыларына жағымды психология-лық ахуал туғызу.

2. Сынып оқушыларын түгендеу.

3. Топқа бөлу. Тақырыптағы тірек сөздерді пайдаланып сурет қиындылары бойынша:

1-топ: Ертіс

2-топ: Есіл

3-топ: Торғай

Сөзжұмбақ 3 мин

1.Кендебайдың әкесінің аты?

2.Миф,ертегі, аңыз, әңгіме, повесть, поэма, романды не деп атаймыз?

3.Қобыландының жары?

4.Қобыландының шайұастағы досы?

5.Кендебайдың тұлпарының аты?

6.Қобыланды мен Қараманды құтқарған қыз?

7.Қобыландының аты?

8. Қобыландының қарындасы?

9. «Биыл төртінші жыл елімізге жау тиіп, жылқы біткеннен тұяқ қалдырмай айдап әкетті.Әкем алып ұйқылы батыр еді. Бұд кім?

Торғай

Ертіс

Есіл

Интерактивті тақта, үлестірмелер

Сабақ ортасы ортасы

Асан Қайғы Сәбитұлы XIV ғасырда ғұмыр кешкен, Алтын Орда, қазақтың данышпан ақылгөй жырауы, өз дәуірінің абызы, бас биі.Шежіре-аңыздардың айтуынша Асанның әкесі Сәбит ұзақ жасаған, он сегіз мың ғаламның, құстың, жан-жануардың тілін білетін, өзі көріпкел әулие, атақты саятшы болса керек. Ол баласы Асанды ес білгеннен осындай қасиеттерге баулып өсіреді. Сондай өнегелі, ұлағатты тәрбие көрген Асан жас кезінен-ақ туған халқынын қамын, оның келешекте ірі де, іргелі ел болу жағын ойластыра бастайды. Сондықтан да ол жас болса да хан, сұлтан, би, бектермен бірге жүріп, оларға ақыл қосысады, ой-пікір жарыстырып, тайталасып ержетеді. Бозбала кезінен-ақ ол ақындық-жыраулық, шешендік, тапқырлық өнерді жете меңгереді. Ел дауын, жер дауын, әдет-ғұрып мәселесін шешерде оның ақылдылығы, алғырлығы, кесімді, шешімді билік сөздері өзге би, шешендерден үстем боп шыға береді.

«Дала данышпаны» ретінде танылған Асан қайғының рухани мұралары халық санасында сақталған.Асан қайғы жөніндегі аңыз- әңгімелер мен әр түрлі алуан деректерді біршама қалыпқа түсіріп, құнды пікірлер жазған академик- жазушы М. Әуезов болды. « Бұл тарихта болған адам. Бірақ, тірлік еткен заманы Жәнібек ханның тұсы дегені болмаса, дәлді кім еді, қай ортадан шығып еді, қандайлық еңбек, әрекет етіп, қандай өмір шегіп өтіп еді. Бұл жайынан ешқайсынан дәл дерек жоқ». « Асан қайғы» деп аталуы – халықтың қамын көп ойланған екендігін айтады. Қазақстан тарихына арналған кейбір еңбектерде Асан қайғы ХV-ХVI ғ.ғ өмір сүрген. Асан қайғы – ХIV ғасырдың екінші жартысы да Еділ бойында дүниеге келген ақын, философ, аңыз кейіпкері, үнемі халық қамын, елінің болашағын ойлап жүргендіктен, замандастары оны Асан атаны « қайғы» деген сөз қосып, Асан қайғы атап кеткен. Асан қайғы туралы Мұхтар Әуезов былай деген «Тарихта болған адамдардың ішінде өмір сорабы, іс еңбегі халықтың нағыз ертегі болып, тек сол қалыпта ғана ой жадында сақтаған адамның бірі осы Асан қайғы».
Асан қайғы – барша дала даналығын бойына сыйдырған және сайын сайхарада ғаламат ғұмыр кешкен тамаша тұлға.
Қазақ халқы өзінің тарихи жылында Асан есімін өктемдікке қарсылықтың символына айналдырған.

Шоқан Уәлихановтың айтуы бойынша, қазақ халқының қамын, болашағын ойлаған "дала философы", осындай ойшыл, ел қамын жеп, қайғы-қасірет кешкен Асан атына кейін "қайғы" сөзі қосылып аңыздалып кеткен.

Осы Асанқайғыны ақын,жырау дедік. Олай болса араларымызда Асанқайғының толғауын, нақыл сөздерін жаттағандарын барма? Бар болса айып көрелік.

Топтық жұмыс. «Тапқыр болсаң тауып көр!»

3-тапсырма.Картадан Асан қайғының жүріп өткен жер-су атауларын іздеп тап

1. Шідерті өзенін көргенде...

2. Ұзын аққан Сыр бойын көргенде...

3. Сілентіден өтіп,Жалаңаштың тұзына барғанда...

4. Сулы Келес, Нұрлы Келес өзендерін көргенде...

5. Нұраның бойын көргенде...

6. Торғай өзенін көргенде...

7. Жеті қоңырды көргенде...

Сахыналық қойылым

Жеке жұмыс. Оқулықпен, дәптермен жұмыс.

Егер Асанқайғы бүгінгі күні өмірде болса, осы күнгі жерлерге байланысты қандай сын айтар еді деп ойлайсыңдар?

1. Мына шіркіннің топырағы асыл екен. Алты ай мініп арықтаған ат, бір айда майға бітетін жер екен. Бос жылқы шідерлеп қойғандай тоқтайтын, жылқының қонысы екен...

Бұл қандай өзен? Ертіс

2. Сарыарқаның тұздығы екен...

Бұл қай жердегі өзен? Терісаққан

3. Алты күнде ат семіртіп мінетін жер екен...

Бұл қай жер? Нұра

4.Аттың төбеліндей . . ., сені алдыма бе, артыма бөктерейін бе, қай жағыма тартайын? Айналаң аз онан басқа мінің жоқ, табылмайтын жер екенсің.

Бұл қай жер? Сіленті Жалаңаш тұзы

5. «Он екі қазылық ойтүндік, маңырап жатқан қой түндік. Қойдың құмалағы тұтам шығып тұрған жер екен» , - деп тастап кетуге қимай, артына үш қараған екен.

Бұл қай жер? Түндікті өзен

Бағалау

Үйге тапсырма беру

Асанқайғыға хат жазу.