Ортасы
10'
|
Білу
Көздеу қарауылды тура алып,
оны көздеу нүктесімен қиыстырудан тұрады. Қарауылды тура алу
дегеніміз - қарауылды көздеуіш планкасының ойығының дәл ортасына
қойып, жоғарғы жиектерін теңестіру.
|
Тыңдайды, жауап
береді, түртіп алады.
|
Қалыптастырушы
бағалау
|
|
15'
|
Түсіну
Автоматтан ату жүргізген
кезде:
Нысанаға дейінгі қашықтықты
анықтап, көздеу планкасын сәйкес қашықтыққа қою
керек;
Оқтың ұшуына әсер ететін
сыртқы факторларды (жел, ылғалдылық, оқтың өздігінен айналуы
әсерінен ауытқуын) ескеру қажет;
Нысана қозғалыста болса,
қозғалысына сәйкес түзетулер енгізу керек.
Егер жағдай нысанаға дейінгі
қашықтыққа байланысты көздеуіш қалыбын өзгертуге мүмкіндік бермесе,
онда тура ату қағидасы бойынша нысананың
төменгі жиегін көздеп, атуды
көздеуіштің «П» қалыбымен жүргізе беру керек. Мысалы, «кеуделік
пішін» нысанасы бойынша көздеуішті «П» қалыбына қойып, 100м
қашықтықтағы нысанаға автоматтан оқ атқанда, траекторияның осы
қашықтықтағы көздеу нүктесінен асып кетуі 13 см-ге тең, бұл
траекторияның нысана арқылы өтуіне сәйкес
келеді.
Бүйірден соққан жел оқты басқа
жаққа ауытқытып, оның ұшуына айтарлықтай әсер етеді. Бүйірден
соққан желге байланысты түзетуді көздеу нүктесін желдің бағытына
қарай метрлеп шығарып, оқты жел нысанаға ысырып апаратындай етіп
есепке алу керек
|
|
|
|
|
Қолдану
Бүйірден соққан желге түзетуді
енгізу
КЕСТЕСІ
Ату қашықтығы
метрмен
|
Бүйірден 90⁰
бұрышпен соққан орташа жел
(4м/с)
|
Шығарылуы
|
Адам
пішінімен
|
Метрмен
|
100
|
-
|
0,03
|
200
|
-
|
0,11
|
300
|
0,5
|
0,23
|
400
|
1
|
0,52
|
500
|
1.5
|
0,87
|
600
|
2,5
|
1,34
|
Көздеу нүктесін шығару шамасы
ату ісіне арналған тиісті нұсқаулықтарда келтірілген кестелер
бойынша анықталады. Бірақ ұрыс жағдайында кестелерді пайдалану
ыңғайсыз және тіпті мүмкін емес. Сондықтан сарбаз осы кестелердің
негізгі деректерін есте сақтауы керек. Есте сақтау үшін
мнемоникалық деп аталатын ережелерді де қолдануға
болады.
«Жел бірқалыпты болғанда,
нысана қашықтығын екіге азайтып, екіге бөлеміз» есте сақтау
ережесі.
көздеу планкасындағы қашықтық
- 2
Түзету = —————————————————
(екіге азайтып, екіге бөлеміз)
2
Бірінші
мысал. Автоматтан ату қашықтығы
400м, жел бірқалыпты сол жақтан соғып тұр. Олай болса, түзетудің
шамасы 4-ке тең, одан 2-ні алып, шыққан шаманы 2-ге бөлеміз. Жауабы
көздеу нүктесін 1 адам пішініне солға
аламыз.
4 - 2
Түзету = —— = 1 адам
пішіні
2
Екінші
мысал. Автоматтан ату қашықтығы 500м,
жел бірқалыпты оң жақтан соғып тұр. Түзетудің шамасы 5-ке тең, одан
2-ні алып, 2-ге бөлгенде, жауабы 1,5 адам пішініне оңға
аламыз.
5
- 2
Түзету =
—— =
1,5 адам
пішіні
2
Қозғалыстағы нысаналарды ату
кезінде нысананың қозғалысын есепке алу керек, яғни оқ нысанаға
дейін ұшқан кезде, нысана жылжып үлгеретін қашықтық шамасында оқпен
кездесетіндей алдынан көздеу қажет.
Қозғалыстағы нысанаға түзетуді
енгізу
КЕСТЕСІ
Ату қашықтығы
метрмен
|
3м/с (шамамен 10 км/сағ)
жылдамдықпен жүгіріп бара жатқан
нысана
|
Шығарылуы
|
Адам
пішінімен
|
Метрмен
|
100
|
1
|
0,4
|
200
|
1,5
|
0,8
|
300
|
2,5
|
1,3
|
400
|
3,5
|
1,8
|
500
|
4.5
|
2,3
|
600
|
6
|
3,0
|
Егер нысана атыс бағытына
сүйір бұрыш жасай қозғалса, есепке алу шамасына түзетулер екі есе
азайтылады.
|
- адам пішінімен шығарылуын
анықтайды;
|
Қалыптастырушы
бағалау
|
|