Дәрисниң мавзуси: Бүйүк композитор

Дәрисниң мәхсити: 1. Оқуғучиларни Қуддус Ғожамияров тоғрилиқ чүшүнүк бериш

2. Бүйүк композиторниң әсәрлирини әстә сақлашқа адәтләндүрүш

3. Өз Вәтинини, хәлқини һөрмәтләйдиған вәтәнпәрвәрләрни тәрбийәләш

Дәрисниң түри: арилаш дәрис

Қоллинидиған усул: соал-жавап, чүшәндүрүш

Көрнәклик: трәк схема, Қуддус Ғожамияров, Садир Палван сүрәтлири, кроссворд, слайд, интерактивлиқ тахта.

Пән арилиқ бағлиниш: музыка, дүниятонуш

Дәрисниң бериши:

І Уюштуруш пәйти

Психологиялиқ тәйярлиқ

1. Һазир қайси пәсил?

2. Бу жили немә жили кирди?

3. Бир һәптидә қанчә күн бар?

ІІ Дүшәнбә. Өй тапшурмисини сораш

1. Слайд Садир Палван

2. Садир Палван қошақлирини сораймән

ІІІ Сешәнбә. Пишиғдаш

1. Садир ким?

2. У қайси сепилни партлиди?

3. Садир қанчә йешида дуниядин өтти?

ІV Чаршәнбә. Дәрис мәхситини чүшәндүрүш

V Пәйшәнбә. Бүйүк композитор

Луғәт иши

Балет – уссул билән қоюлидиған сәһнә әсәр.

Опера – иш-һәрикәтниң һәммиси нахша арқилиқ орунлинидиған сәһнә әсәр.

Симфониялик поэма – әркинлик үчүн күрәш яки тәбиәт көрүнүшлирини баян қилидиған бир қисимлиқ әсәр.

Китап билән иш

Қәйнәзәрдиму, башқа уйғур йезилиридикигә охшаш, һаят мәшәқәтлик, хәлиқ кечә-күндүз һадуқ көрмәй ишләйдиған. Яз, күз айлиридин кейин, етиз-ериқ ишлирини бесиқтуруп болғанда, сәл арам елиш пәйти келиду. Узақ қиш кечилирини чоңлар бир бөләк, оттура яштикиләр бир бөләк, яшлар өзлиричә тәңтушлирини жиғип, һәр хил оюн-тамашә билән көңүллүк кәчләрни өткүзүшкә тиришиду. Бу кәчләрдә һәр бир қатнашқучиниң бирәр һүнири синилиду. Толарағи саз челип, нахша-қошақларни, бейитларни ейтишип, көңүл көтириду. Мундақ кәчләрдә Қуддус саз челип, олтарғанларниң көңлидин чиқатти. Әшундақ кәчләргә, униң кичиклигигә қаримай, пат-пат тәклип қилинатти.

Қуддус Ғожамияровниң музыкиға болған қизиқиши кейин униң бүйүк композитор болуп йетилишигә сәвәпчи болди.

. . . Қуддус Ғожамияров музыка ижат қилиш билән бир қатарда миллитимизниң ата кәспи – деханчилиқни бәк сөйидиған. Қуддус Ғожамияров өзи Алмута шәһиридә турушлуқ болуп қалғиниға һәм иш орниму мошу йәрдә екәнлигигә қаримай, өзи туғулуп өскән, балилиқ чағлири өткән жутини пат-пат йоқлап турушни һәч есидин чиқарматти. У дәм елиш күнлирини көпирәк шу Қәйнәзәр йезисида, йәргә ишләш билән өткүзүшни яхши көрәтти.

Қуддус Ғожамияров уйғур хәлқини «Чин Төмүр» балети, «Назугум» вә «Садир Палван» оперилири, «Ризвангүл» симфониялик поэмиси вә башқиму әсәрлири билән дунияға тонутти.

Қуддус Ғожамияровниң исмини тилға алғанда, униң уйғур кәспий музыкисиниң асасини салғучи бәбаһа ролини тәкитләп, «биринчи», «дәсләпки» дегән ениқлимиларни көпирәк қоллинимиз. Бу һаятий һәқиқәт . . . У бир миң тоққуз йүз он сәккизинчи жили Қәйнәзәр йезисида дунияға кәлгән . . .

VІ Жүмә. Йәкүнләш кроссворд йешиш

Сорақлар:

• Қ. Ғожамияров қәйәрдә туғулди?

• Қәйнәзәр йезисида.

• Қ. Ғожамияровниң биринчи уйғур оперисиниң нами?

• Назугум.

• Музыка әсәрлирини қачандин башлап язди?

• Студент вақтидин башлап.

• Қ. Ғожамияров қандақ аилидә туғулди?

• Дехан аилисидә.

• Қайсу консерваториягә оқушқа чүшиду?

• Алмута дөләт консерваториясигә чүшиду.

• «Ризвангүл» поэмиси қандақ поэма?

• Симфониялик поэма.

• Ғожамияр оғли ким?

• Қуддус.

VІІ Шәнбә. Баһалаш

VІІІ Йәкшәнбә. Өйгә тапшурма бериш 126-127 бәтләрни оқуш

Үлкен Шыған оттура мәктиви

Бүйүк композитор

Ходжашева З.