Материалдар / Ашық сабақ "Кальций және оның қосылыстары" 9 сынып
МИНИСТРЛІКПЕН КЕЛІСІЛГЕН КУРСҚА ҚАТЫСЫП, АТТЕСТАЦИЯҒА ЖАРАМДЫ СЕРТИФИКАТ АЛЫҢЫЗ!
Сертификат Аттестацияға 100% жарамды
ТОЛЫҚ АҚПАРАТ АЛУ

Ашық сабақ "Кальций және оның қосылыстары" 9 сынып

Материал туралы қысқаша түсінік
9 сыныпқа арналған сабақ жоспары, әртүрлі оқу әдістері пайаланылған, республикалық журналда жарық көрген өте қызықты сабақ жоспары
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
18 Маусым 2018
1680
6 рет жүктелген
770 ₸
Бүгін алсаңыз
+39 бонус
беріледі
Бұл не?
Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

«Бекітемін»

ДОІЖО:

Таксымбаева Э.С.


Рубежин ЖОББМ – балабақшасы







Ашық сабақ

Тақырыбы: «Кальций және оның қосылыстары»











Өткізген:химия пәнінің мұғалімі

Мурзагалиева Ж.И.













2016 – 2017 оқу жылы


Сабақтың тақырыбы: Кальций  және қосылыстары. Қазақстандағы  кальций қосылыстарының маңызды кен орындары.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Периодтық  жүйедегі   орны  бойынша  кальций атомының құрылысы, қасиеттері, оның қосылыстары, күнделікті өмірде қолдану салаларымен таныстыра  отырып, алған  білімдерін  жадында  сақтау, ойлау қабілетін дамыту, білімге құштарлығын, дүниетанымдық көзқарасын арттыру.
Дамытушылық: Өмірде көрген деректерді пайдалана білуге, яғни қолданыстағы заттардың пайдасын зерттеуге,оқушылардың тіл байлығын дамыту, тез ойлауға дағдыландыру.

Тәрбиелік: Өз бетімен еңбектену іскерліктерін арттыра отырып оқушылардың танымдық белсенділіктерімен ой - өрісін дамытып, шығармашылыққа, ізденімпаздыққа, тиянақтылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Әдіс - тәсілдері: тест жұмысы, сөз көрнекі, сұрақ - жауап, деңгейлік тапсырмалар.

Көрнекі құралдар: Са, СаО, НСl, Н2О, фенолфталеин, Са(ОН)2, сынауықтар, стакандар,интерактивті тақта.

Пәнаралық байланыс: география, биология, әдебиет, физика, математика. Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

- сынып оқушыларымен амандасу;

-кезекшімен сұхбат.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

a) Өткен сабақты қайталау «Химиялық ой жинау» .

Тест жұмысы


Сұрақтар

А

Ә

Б

1.

Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан?

Сол жағы төменгі бөлігінде

Оң жағы жоғары бөлігінде

Оң жағы төменгі бөлігінде

2.

Металдар арасындағы химиялық байланыс пен кристалл торы

Металдық байланыс металдық кр.торы

Металдық байланыс иондық кр.торы

Иондық байланыс металдық кр.торы

3.

Металдар қандай қасиет көрсетеді

Тотықтырғыш

Тотықсыздандырғыш

Екеуінде

4.

Қосымша топшада тек ... орналасқан

Металдар

Бейметалдар

Металдар, бейметалдар

5.

Металдардың сыртқы энергетикалық деңгейінде .... –ке дейін электрон ғана болады

4 - 8

1-8

1-3

6.

Электрохимиялық кернеу қатарында тотықсыздандырғыштық қасиеті

Кемиді

Артады

Артады, сосын кемиді

7.

Металдардың активтік қатарын жасаған ғалым

Бекетов Н.Н.

Ломоносов М.В.

Менделеев Д.И.

8.

Металдардың активтің қатары қай жылы ашылды

1785

1682

1865 ж

9.

Сумен әрекеттеспейтін металдар

Алтын, күміс, сынап

Калий, нарий, литий

Алюминий, мырыш,темір

10.

Табиғатта қосылыс түрінде де, бос күйінде де кездеседі

Калий, нарий, литий

Алтын, күміс, сынап

Алюминий, мырыш,темір

11.

Қыздырғанда тотығады

Алтын, күміс, сынап

Калий, нарий, литий

Алюминий, мырыш,темір

12

Сумен қыздырғанда әрекеттеседі

Калий, нарий, литий

Алтын, күміс, сынап

Алюминий, мырыш,темір

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

а

а

ә

а

б

а

а

б

а

б

а

б


ә)   «Кім көп біледі?» (сандармен берілген элемент таңбаларын орналастыру)


Ауыр Ме


Сирек - жер

Ме



Жеңіл Ме




Сирек кездесетін Ме




Шашыранды Ме




Бағалы

Ме



Радио-

активті

Ме


 1

 2


6.(Au,Ag,Pt,Pd,Rh,Ir,Ru,Os)  1.( Cu,Zn,Pb,Hg ) 3. (K,Na,Mg,AI) 4.( Li,Rb Cs,Вe,Mo,W,Ta)  5.(Ga,In,TI,Ge)   7.(Ra,Th,U,Ac, актиноидтар)2.(Sc,V,La,лантаноидтар)


б) Металдардың химиялық қасиеттері

қышқылмен әрекеттесуі:

Zn + HCl =

CShape2 u + HCl =

орынбасу реакциясы:

CuSO4 + Zn = ZnSО4 + Сu

FShape3 eCl2 + Cu =

(демонстрациялық тәжірибе)

(Н.Н.Бекетов жасаған металдардың электрохимиялық кернеу қатарының мәнін түсіндіру.)

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Кальцийдің периодтық жүйедегі орны. Атом құрылысы.  8-сыныптағы «Д. И. Менделеевтің заңы мен жүйесі» тақырыбынан алған теориялық білімдеріңізге сүйеніп, кальций элементіне сипаттама беріңіздер (периодтық жүйе пайдаланылады).

Ca – 4 период, ІІ топтың негізгі топшасының элементі, 

           сілтілік жер металы, s элемент.

           Реттік нөмірі 20, 20 протон, 20 нейтрон, ядро заряды +20,           

           электрондар саны – 20. Ar – 40.

           Электрондық формуласы: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2

           Валенттілігі: ІІ

           Тотығу дәрежесі: 0, +2

(Электрондық құрылысы, графиктік формуласын жазу)

2. Табиғаттағы қосылыстары. Кальций табиғатта тек қосылыс түрінде көп таралған. Жер қыртысындағы мөлшері бойынша 5 – ші орында, массасы бойынша 3,6%. Оның қосылыстарын кез келген жерден кездестіруге болады. Ол теңіз бен өзен суларында да кездеседі. Өсімдік пен жануар организмінің құрамына кіреді. Адам организмінде 1 кг-ға дейін Са бар, ол сүйектің, тіс эмалінің, қанның құрамында да болады. Табиғатта ең көп таралған қосылыстарының бірі – СаСО3.

Сыныптан бір шықпайды,

Тимесең жұқпайды.                                    

Жәрдемінсіз бұл заттың

Оқушы сабақ ұқпайды  (әктас формуласын жазу).

Жаңбыр және басқа табиғи сулар ауадағы көмір қышқыл газын ерітіп, көмір қышқылын түзеді. H2O+CO2→H2CO3

Қышқылдың ерітіндісі топыраққа сіңіп, жолындағы әк тас, магнезит, доломит шөгінділерін ерітіп , карбонаттарға және гидрокарбонаттарға айналдырады. Гидрокарбонаттар шайылып нәтижесінде тау жыныстарының қабатында ірі бос орын (карст үңгірлер) түзіледі. Кальций және магний гидрокарбонаттарының ерітінділері баяу ыдырайды, ал қыздырғанда бұл процес күшейеді:

Ca(HCO3)2→CaCO3↓+H2O+CO2

Түзілген карбонаттардан үңгір ішінде тұздардың ірі кристалдары ерекше әдемі болып қалыптасады. Бағана, ине , сүңгі, сүңгі түрінде төбеден сталактиттер, ал еденнен сталакмиттер өсіп шығады.

Shape4

Picture 6 Picture 7


Са → ізбес. Ол жасуша құрамына еніп сүйек құрауға, жүрек және бұлшық еттерінің жұмысына қатысады, қанның ұюын қамтамасыз етеді. Ересек адамға тәулігіне 0,5 г Са жеткілікті. Ағзаға бір тәулікке қажет кальций алу үшін 100г сүтсірне немесе жарты литр сүт жетеді. Иондалған кальций жүйке жүйесінде, бұлшық ет жиырылуында белсенді қызмет атқарады.

Shape5

Shape7 Shape6

Shape11 Shape9 Shape10 Shape8 Shape12


Shape13 Shape14 Shape15


Кестені толтыру.


Формуласы

Аталуы

Қазақстанның қай аймағында кездеседі (карта пайдалану)

СаSO4*H2O

 

 

СаСО3*MgCO3

 

 

Са3(РО4)2

 

 

СаСО3

 

 

Са5(РО4)2F

 

 

СаF2



3.Физикалық қасиеттері. Shape16


4.Алынуы (реакция теңдеуін жазу) 1808ж ағылшын ғалымы Г.Деви

СаСl2→ Са + Сl2↑ (электролиз әдісі)



5.Химиялық қасиеттері  (оқулықпен жұмыс).

Кальций атомдары металдық байланыс түзеді. Кристалл торы – металдық. Кәдімгі жағдайда химиялық белсенді элемент болып келеді. Күшті тотықсыздандырғыш.

Са0 – 2е- Са +2

Ауада қыздырғанда тұтанады, ал таза оттекте ашық жалынмен жанады:

2Са0 + О20 → 2 Са+2 О-2

А) Жай заттармен әрекеттесуі (тақтаға теңдеулерді аяқтап жазу.)

Н2

CShape17 Shape18 N2 Ca + Н2 =

Shape19 Ca+ N2 =

Shape20 Shape21 Ca Са + S =

Ca + Cl2 =

CI2 S Са + С =

Ә) Күрделі заттармен: (тақтаға теңдеулерді аяқтап жазу)


Shape22 Са НОН Са + НОН=

Shape24 Shape23 (демонстрациялық тәжірибе)

НСІ Са + НСІ =

(демонстрациялық тәжірибе)

НNO3

(сұйық ) 4Са+ 10НNO3(сұйық)= 4Ca(NO3)2+N2O+ 5H2O



6. Кальций қосылыстары:                

CaО - кальций оксиді –ақ түсті, қиын балқитын зат. Техникада оны «сөндірілмеген әк» деп те атайды. Оны әктасты жоғары температурада қатты қыздыру арқылы алады:

СаСО3 → СаО + СО2

Кальций оксиді – негіздік оксид. Ол сілтілік жер металл болғандықтан, оның оксиді сумен оңай әрекеттесіп, кальций гидроксидін түзеді.


СаО + Н2О→ Са(ОН)2

Бұл реакция өте тез және қуатты жүреді. Нәтижесінде сөндірілген әк деп аталатын көпсіген кеуек - ақ ұнтақ алынады.


Ca(ОН)2 - кальций гидроксиді суда аз ериді. Оның қанық ерітіндісі зертханада әк суы деп аталады. Ол ерітіндіде толық иондарға диссоциацияланады:

Са(ОН)2→ Са 2+ + 2ОН-

Индикатор түсін өзгертеді. Фенолфталейннің түсін таңқурай түске бояйды. Кальций гидроксиді қышқылдармен және қышқылдық оксидтермен әрекеттеседі.

а) Қышқылдармен:

Са(ОН)2 + 2НСl → СаСl2 + 2Н2О

ә) Қышқылдық оксидтермен:

Са(ОН)2 + СО2 → СаСО3↓ + Н2О


Тәжірибе «Дем шығару».

Сынауықта Са(ОН)2 оқушы партасында, түтікше арқылы үрлеген кезде, ерітіндіде тұнба пайда болады. Бұл реакция зертханада көмірқышқыл газын анықтау үшін қолданылады.

7. Қолданылуы.

Shape25

ІV. Бекіту.

«С»

1. 1 моль СаCO3 қыздырғанда СО2 (қ.ж) қандай көлемі түзіледі?

2. 15% қоспасы бар 200г СаСО3 ыдырағанда (қ.ж.) неше литр СО2 бөлінеді?


«В»

1. Өзгерісті жүзеге асырыңыз

Са → СаО → СаСО3 → СaO →СaCl2

2. Адам тыныс алғанда сағатына 54 г СО2 шығарады. Көмірқышқыл газының көлемі (қ.ж.) қанша болады?


«А» 

1. Кальций оксидіндегі кальцийдің массалық үлесі қандай?

2. Металл күйіндегі  кальций ауада қалса,біртіндеп ақ түсті ұнтаққа айналады. Жүретін реакция теңдеуін жазу.            

V.Үй тапсырмасы: § 32,33 оқу, A, B, C деңгейлік есептерін шығару.

VІ. Қорытынды жасау. Бағалау. «Бағдаршам» әдісімен рефлексия. Сіздерге сабақ қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай?

Қызыл маған сабақ ұнамады, уақытым текке кетті.

Сары сабақ өз деңгейінде өтті, бірақ мен әлі де өз білімімді көрсетуім керек.

Жасыл сабақ жақсы өтті, өз білімімді көрсеттім, білгенім мен үйренгенім көп.

(Қолдарындағы түсті қағаздарын көтереді).


Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!