Қазақ тілі мен әдебиеті
пәні оқытушысы - Г.А.Нуржанова
Пәні: Қазақ
әдебиеті
Тобы: Г-611,
0515000 «Менеджмент (қолдану аясы
және салалары бойынша)»
Тақырыбы: Міржақып
Дулатов
Сабақтың
мақсаты:
білімділік: Міржақып Дулатұлының өмірі мен
шығармашылығының
қыр-сырын меңгеріп, тереңдей
бойлату. Өлеңдерін мәнерлеп
оқып мазмұнын талдау,
«Бақытсыз Жамал» романын ашу;
дамытушылық: оқушыларды өз беттерінше
әрекеттендіру арқылы ойлауы
мен жазуын
дамыту,
тәрбиелік: М.Дулатов ағалары сияқты
патриоттық тәрбие беру,
еліне,жұртына адал еңбек
жасауға баулу.
Сабақтың
түрі: Жаңа материалды
меңгерту
Сабақтың
әдіс-тәсілдері: ойлау мен жазу арқылы сын
тұрғысынан ойлауды дамыту, бес жолды өлең
Сабақтың
көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд
материалдары
Сабақтың
барысы
І. Ұйымдастыру
кезеңі Сәлемдесу, түгендеу,
назарларын сабаққа аудару.
ІІ. Үй жұмысын
тексеру
-
С.Көбеевтің өмірбаянын
баяндау
-
Өлеңдерін жатқа, мәнерлеп
оқу
-
«Қалың мал» романын
баяндау
ІІІ. Негізгі
бөлім
-
Жаңа
сабақ
Міржақып Дулатұлының өмірі мен
шығармашылығын хронологиялық кесте арқылы
түсіндіру.
|
№
|
Жылдар
|
Өмір
жолы
|
Шығармашылығы
|
|
1.
|
1885 ж. 25-
қараша
|
Қазіргі Қостанай
облысы,Жангелдин ауданында, Қызбел деген жерде дүниеге
келген
|
|
|
2.
|
1897-1902
ж.ж.
|
Торғайдағы 2 сыныптық
орыс-қазақ мектебінде оқиды.
|
|
|
3.
|
1905-1907
ж.ж.
|
Бала
оқытады.
|
«Серке» газетінде
«Жастарға» өлеңі
басылады
|
|
4.
|
1909
ж.
|
Қызылжарда тілмаштық қызмет
атқарады.
|
«Оян, қазақ!» жинағы Уфада
жарық көреді
|
|
5.
|
1910
ж.
|
«Қазақ» газетін
А.Байтұрсыновпен бірлесіп
шығарады
|
«Бақытсыз Жамал» қазақша
тұңғыш роман
|
|
6.
|
1911
ж.маусым
|
Семейге келгенде тұтқындалып,
19 ай қамауды отырады.
|
|
|
7.
|
1913-1918
ж.ж.
|
«Қазақ» ғазетінде жауапты
хатшы қызметін атқарады, А.Байтұрсыновпен бірге еңбек
етті.
|
1913ж.
Орынборда «Азамат» өлеңдер
жинағы;
1915ж.
«Терме» деген әдеби-публицистикалық
кітабы шығады.
|
|
8.
|
1917-1919
ж.ж.
|
«Алаш» партиясының көрнекті
жетекшілерінің бірі болады.
|
|
|
9.
|
1922-1926
ж.ж.
|
Орынборда интернат оқытушысы,
Қызылжар, Семейде сот мекемесінде, Қызылордада баспасөзде қызмет
атқарады.
|
«Есеп құралы», «Қирағат
кітабы» атты еңбектері
шығады
|
|
10.
|
1928
ж.
|
Қамауға
алынады.
|
|
|
11.
|
1930
ж.
|
Ату жазасына кесіледі, кейін
10 жыл абақтыға
ауыстырылады.
|
|
|
12.
|
1935 ж. 5
қазанда
|
Ақтеңіз-Балтық каналы
бойындағы Сосновец лагерінде ауыр науқастан қайтыс
болады.
|
|
|
13.
|
1988 ж. 27
қазан
|
Қазақ ССР прокуроры тексеру
нәтижесінде ақтады
|
|
|
14.
|
1992
ж.
|
Торғай өңірінде өз есімімен
аталатын ауылға сүйегін
жерлейді.
|
|
-
Міржақып Дулатов туралы
деректі фильм көру
-
Мәнерлеп оқу «Шәкірт»,
«Таза бұлақ» өлеңдерін мәнерлеп оқып,
мазмұнын ашу, талдау.
-
«Бақытсыз
Жамал» романы - өз кезіндегі заман
көрінісінен көп жағдайды аңғартар туынды. Тұңғыш роман ретіндегі
маңызымен қатар салт-дәстүрге байланысты да оқушыларға
мол мағұлымат береді.
1-тапсырма. Мәтінмен жұмыс. Оқушыларға
мәтіннен үзінділердің көшірмелері таратылып, әр оқушыға үзіндінің
тілін талдау, мазмұнымен қысқаша таныстыру
тапсырылады.
2-тапсырма. Қысқа да нұсқа, шешен де шебер
сөйлеу. Әр оқушының жауабы тыңдалады.
3-тапсырма.Сөздікпенжұмыс.
• Ерулік-жаңакөшіпкелгенүйдіқонаққашақыру.
• Лаубайлату-атдайындау.
• Әмеңгер-«ағаөлсе,
інімұра».
• Күндестік-бәйбіше мен
тоқалдардыңбірін-бірікөреалмауы.
• Ұрынкеліпқалыңдықойнау-күйеудіңтойдыңалдындақалындыққакелуі.
• Сүйексындыру-ата-анасынұятқақалдыру.
Салт-дәстүргебайланысты осы
сөздерромандақайоқиғағабайланыстыкездеседі?
4-тапсырма.Жоспарменжұмыс.
1. Ел жағдайы,
заманкөрінісі.
2.
Сәрсенбайдыңбірперзенткезарболып,
ЖарасбаймолданыңқызыШолпандыайттыруы.
3. Жамалдыңдүниегекелуі,
еркеөсуі, оқуы.
4.
Сәрсенбайдыңелдіңсөзінееріп,
биліккеталасқатүсуі.
5.
БилікүшінБайжанменқұдаласуы.
6.
ЖамалдыңБайжанныңбаласыЖұмандыұнатпауы,
қайғыруы.
7. Жамал мен
Ғалидыңбірін-бірісүюі, көңілқосуы.
8.
ҒалидыңЖамалдыалыпқашуы.
9. Ғалидыңкенеттенауырып,
қайтысболуы.
10.
ЖамалдыңеріксізЖұманғатиюі, бақытсызөмірі.
11.Жамалдың
Жұманныңқорлығынашыдамай, қалағақашпақболып,
борандытүндеүсіпөлуі.
5-тапсырма.Кейіпкерлергемінездеме.
Әроқушыөзіоқығанүзіндідекездескенкейіпкергемінездемебереді.
Бірін-бірітолықтырады.
Жамал - ақылды, көрікті,
зерек, ақынжандықыз, ескіше хат таниды. ОныңҒалименқашыпкетуі,
Жұманныңқорлығынашыдамайқалағакетугеәрекетжасауы–оныңерекшемінез-құлқынбілдіреді.
Ғали - орта бойлы,
мінезісыпайы, әдепті, талапты, уәдесінеберік, білімдіжігіт.
Саудаменайналысады, Жамалдыңтеңі, екеуібірін –біріұнатып,
бірін-бірісүйгенсоңЖамалдыалыпқашады.
Кенеттенауырыпқайтысболады.
Сәрсенбай - Жамалдыңәкесі,
момын, мал баққанмалдыадам, «өзбасындаеркіжоқ,
әркімніңқыздырматілінеергенадам».
Жұман-ақылсыз, шаруағақырыжоқ,
ынжықтығынанқұрбыарасындакүлкіболған, мейірімсіз, қайырымсыз,
жалғаннамысқой бай баласы.
Байжан - өтекүрделі образ,
қайырымсыз, кекшіл, намысқой, ескісалттыңқорғаушысы, барымташы,
жалғанжалақор, пәлеқорадам.
6-тапсырма.
Романдағымақал-мәтелдерменжұмыс.
• Мал бітпесжігітболмас,
құрарынақара,
Ұл таппас әйел болмас,
тұрарына қара.
• Анасын көріп қызын
ал,
Аяғын көріп асын
іш.
• Ата даңқымен қыз
өтеді,
Мата даңқымен бөз
өтеді.
• Ұрғашыныңшашыұзын,
ақылықысқа.
• Қашқанжауғақатын
ер.
• Біркөргенбіліс,
екікөргентаныс.
• Талаптыергенұржауар.
Бұлмақалдардыжазушықандаймақсатпенқолданған?
Қайкейіпкерлерініңаузынасалады?
7-тапсырма. Көпнүктеніңорнынасалт
–дәстүргебайланыстысөздіңлайығынқой.
Қыстайбір -
бірінеараласпағанағайындарсағынысып, қашаннанастас,
тойласболғанғадеттеріншебірауылдыбірауыл ...
шақырабастады.
Молдаопатболғансоң,
қатынынбіржақынкедей ... алып, әлгіекіжетім бала
соныңқолынашыққанеді.
ҚалампырһәруақытШолпанды ...
сөзімен де, қолымен де ренжітіпжүрді.
«Байжан мен
Сәрсенбайдыңарасындағыуағдаларыболып, ендібір айда Жұманкүйеу
...»-дегенөсекрасқашықты.
(Керектісөздер: әмеңгері,
күндестікпен, ерулікке,
ұрынкеліпқалыңдықойнайды)
ІV.
Бекіту
Міржақып Дулатовтың
шығармашылығы бойынша тест тапсырмасын құрастыру. Тест 10 сұрақтан,
2-3 дұрыс жауап болу керек.
Ү.
Бағалау
Оқушылар бірін-бірін
бағалау
ҮІ. Үйге
тапсырма М.Дулатовтың өмірі мен
шығармашылығы, өлеңді жаттау.«Бақытсыз Жамал» романы бойынша
шығармы жазып келу
05 Мамыр 2021
585
0 рет жүктелген
