Ашық сабақ: Міржақып Дулатов «Бақытсыз Жамал»

Қазақ тілі мен әдебиеті пәні оқытушысы - Г.А.Нуржанова

Пәні: Қазақ әдебиеті

Тобы: Г-611, 0515000 «Менеджмент (қолдану аясы және салалары бойынша)»

Тақырыбы: Міржақып Дулатов

Сабақтың мақсаты:

білімділік: Міржақып Дулатұлының өмірі мен шығармашылығының

қыр-сырын меңгеріп, тереңдей бойлату. Өлеңдерін мәнерлеп

оқып мазмұнын талдау, «Бақытсыз Жамал» романын ашу;

дамытушылық: оқушыларды өз беттерінше әрекеттендіру арқылы ойлауы

мен жазуын дамыту,

тәрбиелік: М.Дулатов ағалары сияқты патриоттық тәрбие беру,

еліне,жұртына адал еңбек жасауға баулу.

Сабақтың түрі: Жаңа материалды меңгерту

Сабақтың әдіс-тәсілдері: ойлау мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту, бес жолды өлең

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд материалдары

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі Сәлемдесу, түгендеу, назарларын сабаққа аудару.

ІІ. Үй жұмысын тексеру

1. С.Көбеевтің өмірбаянын баяндау

2. Өлеңдерін жатқа, мәнерлеп оқу

3. «Қалың мал» романын баяндау

ІІІ. Негізгі бөлім

1. Жаңа сабақ

Міржақып Дулатұлының өмірі мен шығармашылығын хронологиялық кесте арқылы түсіндіру.

2. Міржақып Дулатов туралы деректі фильм көру

3. Мәнерлеп оқу «Шәкірт», «Таза бұлақ» өлеңдерін мәнерлеп оқып, мазмұнын ашу, талдау.

4. «Бақытсыз Жамал» романы - өз кезіндегі заман көрінісінен көп жағдайды аңғартар туынды. Тұңғыш роман ретіндегі маңызымен қатар  салт-дәстүрге байланысты да оқушыларға мол мағұлымат береді.

1-тапсырма. Мәтінмен жұмыс. Оқушыларға мәтіннен үзінділердің көшірмелері таратылып, әр оқушыға үзіндінің тілін талдау, мазмұнымен қысқаша таныстыру тапсырылады.

2-тапсырма. Қысқа да нұсқа, шешен де шебер сөйлеу. Әр оқушының жауабы тыңдалады.

3-тапсырма.Сөздікпенжұмыс.

•               Ерулік-жаңакөшіпкелгенүйдіқонаққашақыру.

•               Лаубайлату-атдайындау.

•               Әмеңгер-«ағаөлсе, інімұра».

•               Күндестік-бәйбіше мен тоқалдардыңбірін-бірікөреалмауы.

•               Ұрынкеліпқалыңдықойнау-күйеудіңтойдыңалдындақалындыққакелуі.

•               Сүйексындыру-ата-анасынұятқақалдыру. Салт-дәстүргебайланысты осы сөздерромандақайоқиғағабайланыстыкездеседі?

4-тапсырма.Жоспарменжұмыс.

1. Ел жағдайы, заманкөрінісі.

2. Сәрсенбайдыңбірперзенткезарболып, ЖарасбаймолданыңқызыШолпандыайттыруы.

3. Жамалдыңдүниегекелуі, еркеөсуі, оқуы.

4. Сәрсенбайдыңелдіңсөзінееріп, биліккеталасқатүсуі.

5. БилікүшінБайжанменқұдаласуы.

6. ЖамалдыңБайжанныңбаласыЖұмандыұнатпауы, қайғыруы.

7. Жамал мен Ғалидыңбірін-бірісүюі, көңілқосуы.

8. ҒалидыңЖамалдыалыпқашуы.

9. Ғалидыңкенеттенауырып, қайтысболуы.

10. ЖамалдыңеріксізЖұманғатиюі, бақытсызөмірі.

11.Жамалдың Жұманныңқорлығынашыдамай, қалағақашпақболып, борандытүндеүсіпөлуі.

5-тапсырма.Кейіпкерлергемінездеме. Әроқушыөзіоқығанүзіндідекездескенкейіпкергемінездемебереді. Бірін-бірітолықтырады.

Жамал - ақылды, көрікті, зерек, ақынжандықыз, ескіше хат таниды. ОныңҒалименқашыпкетуі, Жұманныңқорлығынашыдамайқалағакетугеәрекетжасауы–оныңерекшемінез-құлқынбілдіреді.

 Ғали - орта бойлы, мінезісыпайы, әдепті, талапты, уәдесінеберік, білімдіжігіт. Саудаменайналысады, Жамалдыңтеңі, екеуібірін –біріұнатып, бірін-бірісүйгенсоңЖамалдыалыпқашады. Кенеттенауырыпқайтысболады.

Сәрсенбай - Жамалдыңәкесі, момын, мал баққанмалдыадам, «өзбасындаеркіжоқ, әркімніңқыздырматілінеергенадам».

Жұман-ақылсыз, шаруағақырыжоқ, ынжықтығынанқұрбыарасындакүлкіболған, мейірімсіз, қайырымсыз, жалғаннамысқой бай баласы.

 Байжан - өтекүрделі образ, қайырымсыз, кекшіл, намысқой, ескісалттыңқорғаушысы, барымташы, жалғанжалақор, пәлеқорадам.

6-тапсырма. Романдағымақал-мәтелдерменжұмыс.

•               Мал бітпесжігітболмас, құрарынақара,

Ұл таппас әйел болмас, тұрарына қара.

•               Анасын көріп қызын ал,

Аяғын көріп асын іш.

•               Ата даңқымен қыз өтеді,

Мата даңқымен бөз өтеді.

•               Ұрғашыныңшашыұзын, ақылықысқа.

•               Қашқанжауғақатын ер.

•               Біркөргенбіліс, екікөргентаныс.

•               Талаптыергенұржауар.

Бұлмақалдардыжазушықандаймақсатпенқолданған? Қайкейіпкерлерініңаузынасалады?

7-тапсырма. Көпнүктеніңорнынасалт –дәстүргебайланыстысөздіңлайығынқой.

   Қыстайбір - бірінеараласпағанағайындарсағынысып, қашаннанастас, тойласболғанғадеттеріншебірауылдыбірауыл ... шақырабастады.

    Молдаопатболғансоң, қатынынбіржақынкедей ... алып, әлгіекіжетім бала соныңқолынашыққанеді.

      ҚалампырһәруақытШолпанды ... сөзімен де, қолымен де ренжітіпжүрді.

     «Байжан мен Сәрсенбайдыңарасындағыуағдаларыболып, ендібір айда Жұманкүйеу ...»-дегенөсекрасқашықты.

(Керектісөздер: әмеңгері, күндестікпен, ерулікке, ұрынкеліпқалыңдықойнайды)

ІV. Бекіту

Міржақып Дулатовтың шығармашылығы бойынша тест тапсырмасын құрастыру. Тест 10 сұрақтан, 2-3 дұрыс жауап болу керек.

Ү. Бағалау

Оқушылар бірін-бірін бағалау

ҮІ. Үйге тапсырма М.Дулатовтың өмірі мен шығармашылығы, өлеңді жаттау.«Бақытсыз Жамал» романы бойынша шығармы жазып келу