Сабақтың
мақсаты
|
*Тарихи кезеңдерді талдау негізінде
қазақтардың ру-тайпалық ұйымдасу түрінің қалыптасу алғышарттарын
талдайды.
Барлық оқушылар: Шежіре ұғымын, қазақ
шежіресінің ерекшелігін; туыстық қағидасын, рулық құрылымның
маңызын, қазақтардың ру-тайпалық ұйымын; ұлыстар мен жүздердің
пайда болуын, орналасқан жерін анықтайды. (білу,
түсіну)
Басым бөлігі: тарихи кезеңдерді талдау негізінде қазақтардың ру-тайпалық
ұйымдасу түрінің қалыптасу алғышарттарын
талдайды (қолдану,
талдау)
Кейбір
оқушылар: Шежіре, ру, тайпа,
ұлыстардың қазақ қоғамындағы алатын орнына баға беріп, тарихи
маңызын ашып көрсетеді (жинақтау, баға
беру)
|
Сабақтың
ортасы
|
Барлық оқушылар орындайды: «Өкіл» әдісі арқылы
топтық жұмыс жасайды
1-тапсырма:
Оқушы қадамы: Топтар тапсырмаларды
орындап болғаннан кейін топтың бір адамы «елші» болып сайланады да,
зерделенген материалды түсіндіру және жинақтау, бұл туралы жаңа
топтың ойын, бір шешімге келгенін немесе жетістікке жеткенін білу
үшін басқа топқа барады. Бұдан кейін елші өз тобына қайтып оралып,
білгендерін айтып береді.
1-топ: «Шежіре»
дегеніміздің
не? Шежіре неге тарихи дереккөз қызметін атқаруы мүмкін екенін
анықтаңыздар
2-топ: «Ру-тайпалар мен рулық
құрылымның мазмұнын» анықтаңыздар
3-топ: «Жүздер мен ұлыстардың»
пайда болуын және орналасқан жерін
анықтаңыздар
Басым бөлігі орындайды: «Лездеме» әдісі
арқылы жеке жұмыс жасайды
2-тапсырма:
Оқушы қадамы: Конверттен жасырылған
бір сөзді алады. Сөздің өзін атамай түсіндіреді. Сөзді тапқан
бірінші адам конверттен келесіні таңдайды және қалғандарына
түсіндіреді.
Конверттегі сөздер:
Шежіре;
Жеті ата;
Ру-тайпалық ұйым;
Туыстық қатынастар;
Ұлыстар;
Жүздер.
Кейбір оқушылар орындайды: «Кубизм» әдісі
арқылы жұптық жұмыс жасайды
3-тапсырма:
Кубиктің көмегімен төмендегі тапсырламарды
бөлу:
Суретте (түсі, пішіні, өлшемі).
Салыстыр (неге ұқсас, неге
ұқсамайды?).
Байланыстыр (бұл туралы ойлағаныңызды көзге
елестетіңіз).
Таңда (Неден жасалған? Неден тұрады? Не
үшін?).
Қолдан (бұнымен не жасауға
болады?).
Дәлелде («ия», «жоқ» деп оған дәлел келтіру, бұл жақсы ма,
әлде жаман ба? Неге?)
Әр оқушы кубик бойынша өздеріне берілген тапсырмалармен
жұмыс жасайды,тақырыпқа сәйкес әр оқушының жеке жауабы
тыңдалады.
Жазған мәліметтерін жұптасып талқылайды, ортақ жауап
дайындайды және презентацияға дайындық жасайды. Жасаған жұмыстары
бойынша презентация, бағалау.
Шежіре, ру, тайпа,
ұлыстардың анықтамасын «Шындық.Жалған» әдісіне салып, анықтаңдар
4-тапсырма:
ЕБҚО
Атауы
|
Мағынасы
|
Шындық
|
Жалған
|
Шежіре
|
Ер адам жағынан
ата-бабаларын ауызша және жазбаша санамалайтын туыстық қатынастар
тізбегі
|
|
+
|
Жеті
ата
|
Қазақтардағы экзогамия
шегі ке дегенде жеті ұрпақты қамтып, «жеті ата» деп
аталады
|
+
|
|
Ру
|
Қатаң түрде әке жағынан
есептеліп, баладан әкеге қарай отыз және одан д көп ұрпаққа дейін
айтылады
|
|
+
|
Тайпа
|
Ер адам жағынан ататегі
ортақ топтар
|
+
|
|
Ұлыс
|
Қазақтардың бірыңғай
этносқа (қазақ елі) тиістілігін ұғынған, ортақ этникалық аумақты
(атамекен) мекендейтін, шежіремен бекітілген ортақ генеалогиялық
дәстүрі бар этникалық-аумақтық
бірлестіктер
|
|
+
|
Жүз
|
Мемлекет ұлы ханның
шеншігі ретінде қарастырлып, неғұрлым ұсақ иеліктерге
бөлінді
|
|
+
|
|
Дескриптор:
-«Шежіре» дегеніміздің не екенін
анықтайды;
-«Ру-тайпалар мен рулық
құрылымның мазмұнын» анықтайды;
-«Жүздер мен ұлыстардың» пайда болуын және орналасқан жерін
анықтайды;
-«Өкіл» әдісі арқылы басқа топқа барып тақырыпты түсінеді,
өз тобына келіп айтып береді;
- Постерге түсіріп, сынып
алдында қорғайды;
-Өзара топтық
бағалайды
Дескриптор:
- Шежіре, қазақ
шежіресінің ерекшелігіне сипаттама береді;
-Жеті ата сөзіне сипаттама береді;
-қазақтардың ру-тайпалық ұйымына сипаттама
береді;
- туыстық қағидасына,
рулық құрылымның маңызына сипаттама
береді;
- ұлыстар мен жүздердің пайда болуы, орналасқан жеріне
сипаттама береді;
-конверттегі жасырылған сөздерге сипаттама
береді.
-Өзара топтық
бағалайды.
Дескриптор:
-Шежіре, қазақ
шежіресінің ерекшелігін, қазақтардың ру-тайпалық ұйымын, туыстық
қағидасына, рулық құрылымның маңызын, ұлыстар мен жүздердің пайда
болуы, орналасқан жерін суреттейді;
-Шежіре, ру, тайпа,
ұлыстар мен жүздерді салыстырады;
-Өздерінің жүзге, жеті
атаға бөлінуін жіктеп, өмірмен байланыстырады
-Көшпелілерде рулық-тайпалық ұйым неліктен сақталдығанын
анықтайды
- Қазақтардың руға, жүзге бөлінунің тарихи маңызын
анықтайды
- Қазақтардың руға, жүзге бөліну себептеріне баға
береді
-Өзара топтық
бағалайды
Дескриптор:
-Шежіренің анықтамасын
анықтайды;
-Жеті ата ұғымын
анықтайды;
-Ру ұғымының
анықтамасын анықтайды;
-тайпа ұғымының
анықтамасын анықтайды;
-Ұлыс ұғымының
анықтамасын анықтайды;
-Жүз ұғымының
анықтамасын анықтайды;
-Шындық па әлде Жалған
ба екенін салыстырып, анықтап, кестені
толтырады;
-өзара топтық бағалау
жүреді.
|
Мадақтау
1-4 балл аралығы
Мадақтау
1-4 балл аралығы
Мадақтау
1-3 балл аралығы
Мадақтау
5-8 балл
аралығы
|
Оқулық
Смайликтер
Конверт, жасырылған сөзд
Смайликтер
Кубик
Смайликтер
«Шындық па? Әлде Жалған ба?»
кестесі
|
Сабақтың
соңы
|
Кері байланыс. Жазбаша бағалау. «Плюс, минус,
қызықты»
Жазбаша орындау үшін үш бағаннан тұратын кестені толтыру
ұсынылады. «Плюс» бағанына сабақта ұнаған кезеңдердің барлығы
жазылады. «Минус» -оқушының пікірінше, бұл ақпарат ол үшін
керексіз, пайдасыз. «Қызықты» бағанына оқушылар қызығушылық
тудырған деректер мен әдістерді, ол туралы басқа дерек көздерінен
көбірек білгісі келгендіктері туралы
жазады.
Плюс
|
Минус
|
Қызықты
|
Сабақта барлығы ұнады: сабақ
мазмұны, жұмыс түрлері
|
Ұнамады, түсініксіз болып
қалды
|
Барлық деректер мен әдістер
қызықты
|
|
Рефлексия жасайды.
Үйге тапсырма алады.
Бағалауды 10 балдық жүйеге сай жинаған балын
хабарлайды.
|
Тамаша!
Жарайсыңдар!
Керемет!
|
Кері байланыс парағы, бағалау
парағы
|