Мың бір мақал, жүз бір
жұмбақ
Мақсаты:
1. Оқушыларды «Сөз мәйегі -
мақал» дегендей, ата-бабамыздан қалған өсиет сөздері арқылы
адамгершілікке, ойын нақты, дұрыс жеткізуге, тапқыр сөйлеуге
үйрету.
2. Сөз өнері арқылы
оқушылардың дүниетанымын кеңейтуге
тәрбиелеу.
Көрнекілігі:Слайд,қанатты сөздер жазылған
плакаттар, шарлар.
Өтілу
барысы:
Құрметті ұстаздар, оқушылар,
қонақтар, қазіргі таңда ана тілін
білу, үйренудің қажеттілігі жайлы орасан зор жұмыстар
жүргізілуде.
Бүгін біздің 5-6 сыныбыптар
арасында «Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ» ойыны өткелі
тұр.
Бұл сайысқа екі топ
қатысады:
1. 5-сынып оқушылары
«Тапқырлар» тобы.
2. 6-сынып оқушылары
«Ойшылдар» тобы.
1989 жылы,22 қыркүйекте тұңғыш рет Қазақ
КСР-нің «Тілдер туралы» заңы қабылданып, онда қазақ тіліне
«Мемлекеттік тіл» мәртебесі берілді. 1997 жылы 11 шілдеде Қазақстан
Республикасының «Тіл туралы» Ата Заңы қабылданды. Заңда қазақ тілі
– мемлекеттік тілде нақты атап көрсетілген.
Б. Момышұлы атамыз: «Тілін білмеген –түбін білмейді» деген.
Шынында, тілін білмеген адам өз халқының тарихын, дәстүрін,
мәдениетін өз тілінде сезініп, терең бойлай алмаса, ол қасірет
емеспе? Сондықтан әр адам ана тілін көзінің қарашығындай сақтауға,
білуге тиіс. Болашағымызды баянды етер қаруымыз-тіліміз. Ана
тілімізді құрметтей білейік.
Алдымен мақал-мәтел дегеніміз
не?(Қысқаша тоқталып
өтсек):
Мақал-мәтел – ата бабамыздан қалған өшпес мұра.
Көлеміжағынаншағынболғанмен, уақытөткенсайынмағынасытереңдеп,
құныартып, қымбатқазынағаайналыпкеледі. Мақал-мәтел –
тәрбиелікмәнізор, руханибайлық. Осы тұста мен осы мақал мен
мәтелайырмашылығынтүсіндіріпөткімкеліпотыр.
Мысалы: Мақалдақорытынды, тұжырымдытүйінайтылады.
Айтылар ой нақтытолықжеткізіледі. Мысалы: «Ер жігітеліүшінтуады,
еліүшінөледі» дегенмақалдаелдіқорғау,
жердіқорғаунағызжігіттіңісіекендігіайтылыптұр.
Ал, мәтелде ой тікелейбілдірілмейтұспалдап,
жанамалапайтылады.
Мысалы: «Көппенкөргенұлы той». Мұнда не көрсең де
халықпенбіргекөр,
өзбасыңныңғанақамынойламадегенсөзтұспалдапайтылыптұр.
Біздіңмақсатымыз,
оқушыныңбілімгедегенқұштарлығын, ізденімпаздығын,
оқудеңгейінжәнеойыннақтыдұрысжеткізуге, тапқырсөйлеугесалмақты ой
айтуғаүйретуболыптабылады.
Ендешебізбүгінгісайысымыздыбастайық.
Білімдідепн шығады алғыр
шешен
Бар білімді білген ғой алғыр
көсем
Сайра шәкірт суырылып
шарықташы
Қалмасын бұл сайыста сенің
еңсең деп қатысушы топтармен
таысамыз.
Ал ендеше біз бастайық
жарысты
Қатысушылар біз тілейміз
табысты
Өтіп жатқан 1001мақал 101
жұмбақ сайыста
Оқушылар бермеңіздер намысты
деп 25турымызға көшеміз.
2-тур: «Кім көп
біледі?»Қатысушы топтар тіл туралы
мақал – мәтел айтудан жарысады.(1 минут уақыт беріледі, сол
уақыттың ішінде топтар қанша мақал айтса, ұпай саны да соған қарап
қойылады)
Дәстүрлері қазағымның мол
болды
Әрбір сынды әртүрлі жол
болды
Қазағымның мақалдарын
жасырам
Білмегенің онда сенің не
болды?
3-тур: Мақал – сөздің
мәйегі
(тақтада мақал-мәтелдің басы
беріледі, қатысушы топтар мақалды
жалғастырады)
1. Жақсы кісі байқап сөйлер,
...(жаман кісі шайқап сөйлер)
2.
Ер еліне, ...(итиесіне)
3.
Балапанұяда не көрсе ...
(ұшқандасоныіледі)
4.
Өнер - ағыпжатқанбұлақ, ...(Білім –
жаныптұрғаншырақ)
5.
Жақсыныңатыөлмейді ...(Ғалымның хаты
өлмейді)
6.
Көзжетпегенжерге, ...(сөзжетеді)
7.
Отызтістеншыққансөз,
...(отызрулыелгетарайды)
8.
Дұшпаныкөптерсақтанажүреді,
...(Досыкөптермақтанабіледі)
9.
Жалғандостан ...(жауартық)
10.
Өнерлініңқолы алтын, ...(өлеңшініңсөзі
алтын)
11.
Еңбекетсеңерінбей,
...(тоядықарныңтіленбей)
12.
Отанүшінкүрес - ...(елгетигенүлес)
4 – тур:
Кімтапқыр?
-Ал балалар, менСіздергежұмбақайтамын.
Жұмбақдегеналақандыжұмудан, яғниқолдыңішіндебірнәрсеніжасырып,
жұмыптұрып, соны тап дегенненшыққан.
Жұмбақжасырғандаайтыларнәрсеніойдабүгіпқалып,
соғанұқсаснәрселергетеңеп, тұспалдапсипаттапайтады.
Мысалы:
Тұрғанменжырақөзі,
Таусылмайтыншырақкөзі
(Күн)
Шарты: Мұғалімжұмбақжасырады, жауабынайтукерек,
солжұмбақтыңжауабынтауыпайтқансоң,
жауабынасәйкесмақалайтукерек.
1.Жұмбақ:
Шыңдарышырқау,
Көшіпжүрбір тау. (Түйе)
Мақал: Көрместүйені де
көрмес.
2. Жұмбақ:
Жайғанжастықсөгілді,
Аппақмамықтөгілді. (Қар)
Мақал:
Қалауынтапсақаржанар.
3. Жұмбақ:
Желденжелігеді
Судан шегінеді. (От)
Мақал: Отаноттан да
ыстық.
4. Жұмбақ:
Жылт-жылтетеді
Жылғаданөтеді. (су)
Мақал: Судың да сұрауы
бар.
5. Жұмбақ:
Өзімненөзгеніңбәрінкөремін.
(Көз)
Мақал: Көзқорқақ, қол
батыр.
6. Жұмбақ:
Сылдырданқорқады, шошыныпжортады.
(Қоян)
Мақал: Қояндықамыс,
ердінамысөлтіреді.
Осымен сайысымыз
аяқталды.
Сөз кезегі қазылар
алқасында.
Жеңгентоптымарапаттау.
Қорытынды.
18 Желтоқсан 2017
1714
1 рет жүктелген
