авторлық бағдарлама

Критерийлер

Дескриптор

балл

Мәтін мазмұнының меңгерілуі

Мәтінді оқиды, түсінеді.

1

көтерілген басты мәселені анықтайды, тірек сөздерді таба біледі.

1

Негізгі мәселеге байланысты өз ойын толық жеткізіп айта алады.

1

Барлығы:

3 балл

Шығарманы талдау

әдеби туындыны тұтастай қабылдау мәдениеті,

1

көркемдік бейнелеу құралдарын таба білуі

1

Шығарманың түйінін тауып, құнды, әрі еркін жауап беруі

1

Барлығы

3 балл

Шығарма, эссе түрлері, ойтолғау, т.б жұмыс түрлерінің жүзеге асырылуы

Ой реті сақталады;

1

Дәйек сөздерді, мысалдарды, фактілерді дұрыс қолдана біледі;

1

Тілдік нормаларға сай орындап жазады;

1

Құрылымын сақтап жазады;

1

6 балл

Барлығы

10 балл

Мұғалімнің аты-жөні

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Кіріспе

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Оқушыларды курстың мақсаттарымен таныстыру

Сабақтың мақсаты

Дидактикалық тапсырмалар, ойын элементтері арқылы өткендң қайталау ,пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылар 1топ, 2топ,3 топқа бөлінеді (стикер арқылы, стикердің артқы бетінде жақсы тілектер жазуы бар)

Стикердегі жақсы тілектер: белсенді бол, мақсатына жет, дұрыс жауап бер, өз елін сүй, жақсы жұмыс жаса, көңілді бол, көмекші бол белсенді жұмыс жаса.

1. Ширату жаттығуын орындайды.

«Ауызша мадақ-тау» әдісі

Сабақтың ортасы

30мин

Оқу сауаттылығының тапсырмаларын орындайды.

1.Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Біз бесінші сыныпты бастаған жылы жағрапия пәнінен мектеп директорының тәртіп жөніндегі орынбасары сабақ беретінін естіп қорқып қалдық. Өйткені біздің сынып оқушылары үшін «тәртіп» деген сөз онша ұнамайтын. Сыныпта бар болғаны төрт-ақ ұл. Бірақ тәртіп бұзатын ұлдар емес, қалған он алты қыз еді. Қыздар көп болғандықтан да, ұлдар тыныш жүретін, ал қыздар ұлдар сияқты небір ойға келмейтін оқиғалар ойлап табатын. Біз аз уақыттың ішінде осындай еркіндіктен айырылып қаламыз деп ойламаған едік.
Зағипа апай «тәртіп» деген жалғамасы болса да қатал емес екен. Сабақта ұрыспақ түгілі дауыс көтермейді де. Бірақ ол кісінің жәй айтқан әрбір сөзі біздің жүрегімізге сіңе берді.
«Жағрапия – ең бірінші картамен жұмыс істей білу. Сендер ер жеткен кездеріңде әлемге жол ашылады, еш кедергісіз жер шарының түкпір-түкпіріне баратын боласыңдар. Сол кездерде әрине мені ұмытарсыңдар, бірақ әрбір елдің жағрапиялық жағдайын, табиғи ерекшеліктерін, тіпті астанасы мен қала аттарын, өзен-көлдерін біліп тұрсаңдар, менің еңбегімнің босқа кетпегені» деп жиі айтатын. Ол кез-келген уақытта, кез-келген сұрағымызға қуана да сүйсіне жауап беретін. Жағрапия оқулығы аз уақыттың ішінде біздің бас көтермей оқитын пәнімізге айналды. Зағипа апайдың жағрапиясы біздің басқа пәндерді де қызыға оқуымызға септігін тигізді.
1. Мәтін тақырыбы ... туралы.
А) жағрапия (география) пәні В) мұғалім С) тәртіп D) оқушылар
2. Асты сызылған сөзге сәйкесін табыңыз.
Жағрапия оқулығы аз уақыттың ішінде біздің бас көтермей оқитын пәнімізге айналды.
А) жақсы В) сүйікті С) қиын D) керекті
3. Асты сызылған сөзге сәйкесін табыңыз.
Зағипа апайдың жағрапиясы біздің басқа пәндерді де қызыға оқуымызға септігін тигізді.
А) жақсылығын В) көмегін С) мақсатын D) жақсы жағын
4. Әңгіменің қорытындысы бойынша оқушылар
А) жағрапия пәнін оқымады В) жағрапия пәнін жақсы көріп кетті
С) жағрапия қызықты пән деді D) жағрапия керек деді
Жауабы:

1-A; 2-B; 3-B; 4-B
ҚБ: «Бас бармақ» әдісі арқылы балғалайды.

Түсіндім Түсінгендеймін Түсінбедім

Кері байланыс

«Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі арқылы бүгінгі сабақ бойынша, оқушылар кері байланыс жасайды.

2-тапсырма Б.Соқпақбаев. «Ағаларым»

Смағұл – əкемнің інісі. Мұрт шыға бастағанына аз ғана жыл. Мен бұл кісіні тəте деймін. Шешем қазақ əйелдерінің салты бойынша атын атамайды, тергеп «шырақ» дейді. Шырақ үйленбеген, бойдақ.Смағұл əкемдей сылбыр емес, əрі пысық, əрі өнерлі адам. Қолынан өрімшілік, ұсталық бəрі келеді. Тегі ол не жұмысқа болса да бейім. Істеген ісін жапырып өндіріп істейді.Қаршадайынан байларға малай жүріп ысылған. Колхоз қайда жұмсаса, барады, ерінгенді білмейді.Аурушаң шешеме үйде бірден бір қолғабыс болатын осы кісі.Ол əйел жұмысын да, еркек жұмысын да талғамай бəрін істейді. Су əкеледі, отын жарады, арпа кеузеп, қол диірменмен талқан тартады.Смағұл шешеме əрі қайын, əрі келіні есепті. Қажет болса, кір де жуады. Шешем Смағұлды жақсы көреді.Тəтемнің мінезінің шайпаулығы бар. Ашуланса, су тамған ыстық майша шатыр ете қалады. Мен үйде тəтемнен ғана жасқанып, шын қорқамын. Ашуланса ол ұрып та жібереді. Қолы балғадай қатты.Бірге туған ағайым Сатылғанның жасы жиырмаға жаңа ілінген. Азды -көпті оқуы бар, жаңалыққа бейім интеллигентіміз. Мінезі жұмсақ, майда жүріп, майда тұрады. Ешкіммен қақ-соғы болмайды. Аз уақыттан бері қарай Сатылған ауыл советте секретарь болып істейді.Сатылған жиырма тоғызыншы жылдан бері комсомол мүшесі, қолынан газет-журнал түспейді. Күнде кешқұрым сығырайған бөтел ке шамның түбінде тесіліп кітап оқып отырады.Жиырмасыншы жылдардың ортасында осы өлкенің Қолтық дейтін жерінен төте оқу бойынша бастауыш мектеп ашылғанда, Сатылған сонда үш класс оқып бітірген. Кейін латын əрпіне көшкенде оны өздігінен меңгеріп, біліп алған.Сатылған мінезінің сынықтығымен жұрттың бəріне жағады. Біреу ден озсам деп, жағаласуды білмейді. Шамасы келсе, бой түзеп, киініп жүруге тырысады. Ағайым мені ұрмақ түгіл, дауыс көтеріп, ұрсып көрген жан емес. Мен болсам ағайыма тартпағанмын, тез ысып, тез суимын. Ыза болсам, күйіп-жанып дызақтап кетем. Ойланбай істеп, ойланбай сөйлеп, өкінетін кездерім көп болады. Соңынан сол үшін өзімді өзім жек көріп жүрем.Сатылғанды мен өте сүйетін едім. Ол мен үшін алдымдағы өнеге болатын. Ылғи да жақсы мінез-қылыққа тəрбиелейтін: өтірік айтпау, біреудің бірдеңесін ұрламау, жақсы оқу, темекі тартпау, т.т.Менің білімге, адамгершілікке тəрбиелейтін түздегі ұстазым Сағатбай болғанда, үйдегі ұстазым Сатылған еді.Сатылған Отан соғысынан оралмады.

Тапсырма 1

Бақылау сұрақтары

1. Смағұл кім?

2. Смағұлды шешем қалай атайды?

3. Смағұл қандай адам болған?

5. Смағұл үйде қандай жұмыстар істейді?

6. Оның аурушаң шешесіне кім қолғабыс жасайды?

7. Тəтесінің мінезі қандай?

8. Ол үйде кімнен жасқанып, шын қорқады?

9. Сатылған кім?

10. Сатылғанның жасы нешеде?

11. Сатылғанның мінезі қандай?

12. Сатылған қайда оқыған?

13. Кім жұрттың бəріне ұнайды?

14. Сатылған кім үшін өнеге болатын?

15. Сатылған оған қандай тəрбие беретін?

16. Сатылған қайдан оралмады?

Тапсырма 2

1. Əңгімені оқып, мазмұндаңыз.

2. Əңгімені үнтаспадан (аудиокассета) тыңдаңыз.

3. Əңгіме бойынша Сатылғанның мінезін, іс-қимылын суреттеп

беріңіз.

4. Əңгіме бойынша Смағұлдың мінезін, іс-қимылын суреттеп

беріңіз.

5. Əңгімеден негізгі сын есімдерді тауып жазыңыз.

Үлгі:

жақсы

6. Сын есімдердің морфологиялық тəсіл арқылы жасалуын көрсетіп жазыңыз.

Үлгі:

Балғадай

7. Əңгімеден омоним болатын сөздерді тауып жазыңыз.

Үлгі:

Қолтық, кір, бар

Тапсырма 3

10. Оқылымға қатысты тапсырманы орындаңыз.

1. Сатылғанның қолынан не түспейді?

1. қалам

2. газет-журнал

3. қағаз

2. Смағұл кімнің інісі?

1. шешемнің

2. менің

3. əкемнің

3. Сөйлемге қажет сөзді табыңыз.

...... əкеледі, ........ жарады, ....... кеузеп, қол диірменмен талқан тартады.

1. отын, су, нан

2. су, отын, арпа

3. бидай, отын, су

4. Кім ауыл советте секретарь болып жұмыс істейді?

1. Смағұл

2. Сатылған

3. əкем

5. Кім Смағұлды жақсы көреді?

1. Сатылған

2. əкем

3. шешем

6. Сатылғанның мінезі қандай?

1. қатты

2. жұмсақ

3. ашушаң

7. Сөйлемді аяқтаңыз.

Қолынан өрімшілік, ұсталық бəрі .........

1. тұр

2. келеді

3. бар

8. Кімнің қолы балғадай қатты?

1. тəтемнің

2. Смағұлдың

3. əкемнің

9. Смағұл нені білмейді?

1. ерінгенді

2. есепті

3. жұмысты

10. Кім үйленбеген, бойдақ?

1. Сатылған

2. əкем

3. Смағұл

Ребусты шешеді

Сұрақтарға ауап береді

Постер жасайды. Жұмысты қорғайды.

Берілген сөздерді септеп шығады

Сөздерді табады

Мәтіндік тапсырмаларды орындайды

Басбар-мақ әдісі арқылы

Басбармақ әдісі арқылы

Басбар-мақ әдісі арқылы

Басбармақ әдісі арқылы

Басбармақ әдісі арқылы

Бағдар-шам арқылы

Сабақтың соңы

5 мин

Рефлексия.

Рефлексия жасайды.

Мұғалімнің аты-жөні

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Мәтіндегі тірек сөздерді табу.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау

Сабақтың мақсаты

Дидактикалық тапсырмалар, ойын элементтері арқылы өткенді қайталау ,пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың

басы

5 минут

Психологиялық дайындық.

Қызығушылықты ояту

Сабаққа дайындық

«Жылы сөз –жанға дауа» әдісі арқылы жылы тілектер білдіру

3. Ширату жаттығуын орындайды.

«Ауыз-ша мадақ-тау» әдісі

Сабақтың ортасы

30мин

1-тапсырма: Ассоцасия құру .

«Тірек сөз»

2-тапсырма: Жеке жұмыс . Мәтінмен жұмыс.

Қараша күз келді. Солтүстіктен ызғырық жел соғып тұр. Айдын беті қиқулаған құс. Көпті көрген сары тіс аңшы айдындағы құстар тобына аңыра қарап, дүниенің басқа бір қызығын тамашалап кетіп еді. Өзі құс ату саятына көп шықпаса да, қаз-үйрекке қаршыға, ителгі салғанды, бөдене мен шүрейгейге қырғи мен күйкентай салғанды талай-талай тамашалаған. Ол ғана емес, құстар дүниесі, олардың өмірі, әсіресе, ұзақ-ұзақ сапарлары, жолдары Қамбарбек жанының құпиялы ғашығы, ынтызары еді. Міне, бүгін де күн шықпай шығыстан сәуле көтерілген сайын құстардан тыныштық кете бастады. Олар тағы да ұзақ сапарға тартпақ. Ең алдымен көл бетіндегі аққулар тобы, сапарға шыққан ұшақтардың моторын қыздырғаны сияқты, қанаттарымен көл толқындарын сабалап, бірін-бірі қуып, қанат-топшысын қыздыра бастады. Аққулардың ұшуға әзірлігін сезгендей, қаздар мен үйректер де қиқу сап, ұрандасып өз тобын жинап жатты. Әсіресе, күздің ең суығын ала келетін қараша қаздар да сапарға әзірленіп, қым-қиғаш қиқу мен қаңқылға басты.

Сұрақтарға жауап беріңіз.

-Мәтінді мұқият оқып, не туралы екенін анықта.

-Қарамен белгіленген сөздерді оқып, мәтіннің не туралы екенін білуге бола ма?

-кестені толтыр.

-мәтінде сюжет қандай табиғатты бейнеген?

-Мәтінге қандай тақырып қояр едің?

3-тапсырма: Жұппен жұмыс. Өлеңді оқы

Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан.
Білмеймін тойғаны ма, тоңғаны ма,
Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан.
Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай,
Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай.
Қайыршы шал-кемпірдей түсі кетіп,
Жапырағынан айрылған ағаш, қурай.
Біреу малма сапсиды, салып иін,
Салбыраңқы тартыпты жыртық киім.
Енесіне иіртіп шуда жібін,
Жас қатындар жыртылған жамайды үйін.
Қаз, тырна қатарланып қайтса бермен,
Астында ақ шомшы жүр, ол бір керуен.
Қай ауылды көрсең де, жабырқаңқы,
Күлкі-ойын көрінбейді, сейіл-серуен.
Кемпір-шал құржаң қағып, бала бүрсең,
Көңілсіз қара суық қырда жүрсең.
Кемік сүйек, сорпа-су тимеген соң,
Үйде ит жоқ, тышқан аулап, қайда көрсең.
Күзеу тозған, оты жоқ елдің маңы,
Тұман болар, жел соқса, шаң-тозаңы.
От жақпаған үйінің сұры қашып,
Ыстан қорыққан қазақтың құрысын заңы.

Сұрақтарға жауап бер

-өлеңнің авторы кім?

-автор туралы не білесің?

-кестені толтыр

4-тапсырма: ПОПС формуласы. Мәтіндегі автордың түрлі көңіл күйін сипаттай отырып, өлеңнің идеясын талдаңыз.

Бірінші сөйлем «Менің ойымша, өлеңде автордың ... (көңіл күйі) байқалады»

Екінші сөйлем «Себебі оны былай түсіндіремін (өлеңдегі көңіл күйге қатысты ақпарат)… »

Үшінші сөйлем «Оны мына мысалдармен дәлелдей аламын (өлеңнен дәлел) … »

Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мынадай қорытынды шешімге келдім (идея) .... ».

5-тапсырма: Шығармашылық жұмыс.

«Алтын күз» деп аталатын әңгіменің тірек сөздері: Жапырақтар, жатыр ,сары, кілем жұп-жұмсақ, күз,  «алтын күз» , себебіміз , бәрі, түске ,айналады, бидай, сұлы дақылдары, ұнайды.

Оқу сауаттылығының тапсырмалары

1.Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

«Солтүстік Тянь-Шаньның маржандары» аталатын «Көлсай көлдері» Күнгей Алатауында 1887 және 1911 жылдары болған жер сілкінісі салдарынан пайда болған екен. Ал енді «Көлсай көлдері» деген атауға келсек, көрікті көлсай көлінің өзі – Жоғары, Ортаңғы және төменгі Көлсай деп аталатын үш көлден тұрады. Және де әр көлдің өзіндік ерекшеліктері бар. Мысалы, Жоғары Көлсай – 1800 метр биіктікке орналасқан. Тіпті осы үш көлдің тереңдігі де әр түрлі, жағадағы көлсайдың терең жері – 24 метр екен. Ортаңғы Көлсайдың ұзындығы – 1150 метр, тереңдігі – 57 метр, ол өзіміз суретін Алматының Арбатынан тамашалап жүрген төменгі Көлсайдың тереңдігі орта есеппен 60-85 метр көрінеді. Табиғаттың берген тағы бір сыйы, Көлсай Көлдерінің барлығында дерлік патша балық еркін ойнақ салып жүр. Әрине, аулауға қатаң тыйым салынған. Бұған қоса, осындағы Қайынды көлі де – туристерді тартуға болатын көрікті де табиғаты әсем көлдердің бірі. Қайыңды көлінің суы алуан түрлі тамақ ауруларына мың да бір шипа екен. Мұны жергілікті тұрғындар жыр ғып айтады.
1). Мәтін мазмұны ... туралы.
А) Көлсай көлдері
В) жоғарғы Көлсай
С) ортаңғы Көлсай
D) төменгі көлсай
2). Сөйлемді жалғастырыңыз.
Көлсай көлдері 1887 және 1911 жылы пайда болған себебі ...
А) Алатауда қар көп
В) Алатау мұздары еріген
С) жер сілкінген
D) жаңбыр көп жауған
3). Сәйкес сөйлемді табыңыз.
Көлсай көлдерінің барлығында дерлік патша балық еркін ойнақ салып жүр.
А) көлдерде балық көп
В) балықтың түрлері де көп
С) үш көлде де патша балық жүзіп жүр
D) Патша балықтар еркін жүзіп жүр
4). Сөйлемді жалғастырыңыз.
Патша балықты аулауға болмайды, себебі ...
А) олар аз
В) қызыл кітапқа енгізілген
С) қатаң тыйым салынған
D) балықтарды көбейту керек
Жауабы: 1-A; 2-C; 3-B; 4-C

2. Тыңдалым

1.Мәтінді тыңдап, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Менің атым Қожа, фамилиям Қадыров. Бір кезде Қадырұлы деп те жазып жүрдім. Бірақ жұрттың бәрі «ов» болып жатқанда мұным жарамас дедім де, Қадыровқа қайтып келдім. Қадыр – менің әкем. Ех, шіркін дүние-ай десеңші! «Әке» деген сөзді айтқанда жүрегім қарс айырыла жаздайды - ау! Қандай жақын, қандай ыстық! Балалар менің әкем үйтті, менің әкем бүйтті. Менің әкем ананы сатып әперетін болды, менің әкем мынаны сатып әперетін болды деп мақтаныш етіп жатады. Ал мен болсам, әкемнің қандай адам екенін де білмеймін. Өйткені ол майданға аттанғанда, мен екі жастамын. Екі жасар ақымақ не біледі, не түсінеді? Сол кеткеннен абзал әкем мол кетті, оралмады. Ех, қайран әкем, егер сен тірі болсаң, мүмкін мен әлемді шулатып жүрген сотқар Қожа емес, бұдан гөрі басқадай болар ма едім?!.
(Б.Соқпақбаев, 117 сөз)
1). Мәтін мазмұны ... туралы.
А) Қожа В) Қадыров С) Қожаның әкесі D) балалар және әке 2). Асты сызылған сөзге сәйкесін табыңыз.
Сол кеткеннен абзал әкем мол кетті.
А) кетті В) кететін болды С) қайтпады D) келіп кетті
3). Асты сызылған сөзге сәйкесін табыңыз.
Сотқар Қожа емес, бұдан гөрі басқадай болар ма едім?!
А) тәртіпті В) тәрбиелі С) бұзық D) ерке
4). Асты сызылған сөзге сәйкесін табыңыз.
Мұным жарамас дедім де, Қадыровқа қайтып келдім.
А) Қадыров болып жазылдым В) Қадыровқа айттым С) Қадырұлы болдым
D) Қадырұлымын

Жауабы: 1-А; 2-А; 3-С; 4-А

3. Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Отбасында берілетін бата.

Бата – біреуге жақсы тілек білдіру үшін айтылатын сөз. Батаны жасы үлкен адамдар береді.

Бата жастарды әдепті, сабырлы, білімді, адал, дәулетті, бақытты, кешірімді болуға, жерін, елін қорғауға шақырады.

Бата отбасының бірлігін, адамгершілігін сақтауға ерекше қызмет атқарады.

Бата тұрмыстағы әртүрлі оқиғаларға байланысты айтылады: сәбиді бесікке салғанда, жүре бастағанда, атқа алғаш мінгенде, сапарға шығар алдында, үйлегенде, т.б.

Сондай-ақ әртүрлі мерекелерде, дастарқан басында тамақ ішкенде, т.б. жағдайларда бата береді. Бата отбасының бақытты болуына ықпал етеді деп есептеледі. Сондықтан бата алу үшін адамдар отбасында әдәпті, қонақжай болуға тырысады. Бата үйдегі адамдарды сыйластыққа тәрбиелейді.

1. Біреуге жақсы тілек білдіру үшін айтылатын сөз не?

А) бата В) бақыт С) әдепті D) сабырлы Е) адал

2. Батаны кімдер береді?

А) жастар В) жасы үлкен адамдар С) балалар D) сәбилер Е)адамдар

3. Жастарды не әдепті, сабырлы болуға шақырады?

А) бата В) бақыт С) әдепті D) сабырлы Е) адал

4. Бата ненің бірлігін, адамгершілігін сақтауға қызмет атқарады?

А) достықтың В) бақыттың С) отбасының D) адамның Е) мемлекеттің

5. Сапарға шығар алдында не айтылады?

А) сапар

В) бақыт

С) оқиға

D) тұрмыс

Е) бата

ҚБ: « Бағдаршам» әдісі арқылы топтар бірін-бірі бағалайды.

Түсінбедім Сұрақтарым бар Түсіндім

Кері байланыс

« Дейін, кейін » әдісі арқылы бүгінгі сабақ бойынша, оқушылар кері байланыс жасайды.

Топтасыру жасайды . Жұмыстарын қорғайды.

сұрақтарға жауап береді

кестені толтырады

автордың көңіл күйін анықтайды;

- өлеңнен көңіл күйге қатысты дәлелдер ұсынады;

- дәлелдер негізінде автор идеясын анықтайды

Әңгіме құрастырады

Жұлдызшалар арқылы

Жұлдызшалар арқылы

Жұлдызшалар арқылы

Жұлдызшалар арқылы

Жұлдызшалар арқылы

Жұлдызша арқылы

Жұлдызша арқылы

Сабақтың соңы

5 мин

Рефлексия:

Рефлексия жасайды.

Бөлім:

Мұғалімніңаты-жөні

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Мәтін бөліктеріндегі түйінді ойын анықтау

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау

Сабақтың мақсаты

Дидактикалық тапсырмалар , ойын элементтері арқылы білімдерін шыңдайды.Өзіндік ойын тақырыппен байланыстырады.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

І. Ұйымдастыру кезеңі.

-Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру.

-сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау

-ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру

Балалар көздерін жұмып,мұғалім сөзіне мұқият құлақ салады,әрбір сөйлемнің соңындағы сөзді хормен дауыстап айтады.

Сабақта біздің көздеріміз ықыласпен қарайды және бәрін ....( көреді ) Құлақтарымыз мұқият тыңдайды және бәрін .... ( естиді ) Басымыз өте жақсы ... ( ойлайды)

5. Ширату жаттығуын орындайды.

«Ауызша мадақ-тау» әдісі

Сабақтың ортасы

30мин

1-тапсырма: Мәтінді тыңдаңыз. Әр абзацтан 1 сөйлемге тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерге талдаңыз.

Қазіргі кезде әлемде энергия тапшылығы байқалуда. Бұрыннан пайдаланып келе жатқан көмір, мұнай, табиғи газ сияқты энергия көздерінің сарқылуы немесе қорының азаюы, қоршаған ортаға тигізетін зиянды әсерінің күн санап артуы адамдарды бейжай қалдырмады. Бүкіл әлем энергия тапшылығынан құтылып, қоршаған ортаны ластамайтын альтернативті энергия көздеріне қол жеткізуге кірісіп кетті. Электр энергетикасын қалпына келтіру мәселесі – бұл қауіпсіздік мәселесі әрі еліміздің болашағы электр энергетикасы мен инфрақұрылымның даму деңгейімен байланысты болып отыр. Сондай-ақ Қазақстанның энергия қоры болып табылатын қазба байлықтары мен қалпына келетін энергия көздерінің зор әлеуетін иелене отырып, қазіргі уақытта энергия үнемдеу саласында ең соңғы орындардың бірін иеленіп отыр. Біз электр және жылу энергиясын өндіру, жеткізу, тарату және пайдалану кездерінде де энергияны үнемдеудің қарапайым ережелерін сақтамаудың куәсі болып жүрміз. Осылай қалыптасқан жағдайда энергияны үнемдеу мәселесіне қаражат бөлу жаңа энергетика көздерін салумен бара-бар болар еді, себебі энергияны үнемдеудің өзі пайдалану тұрғысынан қарағанда жаңа энергия көзін ашумен бірдей. Қазақстанда энергия үнемдеу әлеуеті 30-35 пайызды ғана құрайды. Қоғамымыздың барлық салаларында энергия үнемдеу саясатын дұрыс жүргізу жедел қолданысқа енгізілетін сапалы заңның бекітілуін және тұтас іс-шаралар кешенін орындауды қажет етеді.

1. Тұрлаулы мүшеге талдау жасау.

2. Мәтінде қандай мәселелер көтеріледі? Ол мәселелер бойынша сіздің көзқарасыңыз қандай?

3. Мәтіннің негізгі ойы қандай?

2-тапсырма: Венн диаграммасы.

Тұрлаулы , тұрлаусыз мүшелердің айырмашылығы, ұқсастығы

3-тапсырма: Бекіту сұрақтары:

1. Сөйлем мүшелері дегеніміз не?

2. Тұрлаулы мүшеге мысалдар келтір

3. Тұрлаусыз мүшелерге мысалдар келтір

Оқу сауаттылығы тапсырмасын орындайды.

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Шоқан Уәлиханов.

Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов (шын есімі Мұхаммедқанафия; 1835 —1865) — қазақтың ұлы ғалымы, XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақстанда туған шығыстанушы,тарихшы,фольклоршы, этнограф, географ, ағартушы. Әжесі бала күнінде «Шоқаным» деп еркелетіп айтуымен, «Шоқан» аталып кеткен.

Шоқан 1835 жылдың қараша айында Құсмұрын бекетінде қазіргі Қостанай облысы Сарыкөл ауданындағы Күнтимес ордасында (қыстауында) дүниеге келген. Әкесі Шыңғыс Уәлиханұлы аға сұлтан болған. Шоқанның өз атасы Уәли Орта жүздің ханы болған. Арғы атасы Қазақ Ордасының Ұлы ханы Абылай, Шоқан оның шөбересі.

Шоқанның балалық шағы қыс кезінде Обаған бойындағы Күнтимес ордасында, жазда Есілдің оң саласы Аққанбұрлық алабындағы жайлауда өткен. Ол бала кезінен білімге бейім әрі құмар болған. Оған тәрбие беруде әжесі Айғанымның ықпалы күшті болды. Шоқан 12 жасына дейін Құсмұрындағы мектепте оқып, мұсылман діні білімімен танысты. «Жеті жұрттың тілін білуге тиісті» хан тұқымы болғандықтан, Шоқан ауылдық бастауыш мектепте оқып жүріп-ақ араб, парсы, шағатай тілдерінің негізін үйреніп алды

1. Шоқанның арғы атасы кім?

А) Шыңғыс В) Уәли С) Абылай Д) Құсмұрын Е) Қанафия

2. Әжесі Мұхаммедқанафияны кім деп еркелеткен?

А) Шыңғысым В) Уәлиім С) Абылайым Д) Шоқаным Е) Қанафиям

3.Оны кім тәрбиелеген?

А) әжесі

В) атасы

С) әкесі

Д) анасы

Е) ұлы атасы

4. Шоқан қандай тілдерді білген?

А) ағылшын, неміс, француз

В) парсы, шағатай, қытай

С) шағатай, парсы, араб

Д) испан, украйн, араб

Е) шағатай, орыс, монғол

5.Атасы Уәли қай жүздің ханы болған?

А) орта В) ұлы С) хан болмағн Д) кіші Е) дара

2.Тыңдалым.Мәтінді тыңдап, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Театр өнері.

«Театр» - көне грек сөзі. Ана тілімізге аударсақ, «көретін орын» деген қарапайым мағына береді.

Қазақ театрының тарихы 1914-1915 жылдарынан басталады. Сол жылдары ана тіліміздегі алғашқы драмалық туындылар жазылып, әуесқой әртістердің күшімен сахнада қойылды. 1917 жылы маусым айында Ойқұдық жайлауында (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы) Мұхтар Әуезовтің «Еңлік – Кебек» трагедиясы алғаш рет сахналанды. 1918-1924 жылдары Ақмолада, Көкшетауда, Орынборда, Шымкентте көптеген драмалық үйірмелер ұйымдастырылды. Ал тұнғыш кәсіби театрымыз 1925 жылы Қызылорда қаласында ашылды. 1928 жылы өнер ордасы жаңа астана – Алматыға қоныс аударып, Қазақтың мемлекеттік драма театры атанды.

1. Театр ана тілімізге аударсақ қандай мағына береді?

А) қарапайым

В) көретін орын

С) деген

D) театр

Е) көне

2. Қазақ театрының тарихы қашаннан бері басталады?

А) 1918-1924

В) 1917

С) 1925

D) 1914-1915

Е) 1928

3. Қай жылы өнер ордасы Қазақтың мемлекеттік драма театры деп атанды?

А) 1918-1924

В) 1917

С) 1925

D) 1914-1915

Е) 1928

4. Тұнғыш кәсіби театрымыз қай жылы ашылды?

А) 1918-1924 В) 1917 С) 1925 D) 1914-1915 Е) 1928

5. Тұнғыш кәсіби театрымыз қай қалада ашылды?

А) Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы

В) Алматы С) Қызылорда D) Шымкент Е) Орынбор

әр абзацтан 1 сөйлемге тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелерге талдау жасайды;

мәтіндегі мәселелерді талдайды;

- өз көзқарасын білдіреді;

- мәтіннің негізгі ойын анықтайды

Венн диаграммасын толтырады

Сұрақтарға жауап береді

«1-10»

баллдық жүйе арқылы

1-10»

баллдық жүйе арқылы

1-10»

баллдық жүйе арқылы

«1-10»

баллдық жүйе арқылы

Сабақтың соңы

5 мин

Рефлексия.

Рефлексия жасайды.

Бөлім:

Мұғалімніңаты-жөні

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Мәтіндегі негізгі ойды анықтап, соған сай мақалдар табу

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау

Сабақтың мақсаты

Дидактикалық тапсырмалар , ойын элементтері арқылы білімдерін шыңдайды.Өзіндік ойын тақырыппен байланыстырады.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

Психологиялық ахуал туғызу.

Даламдай кең пейілім (құшақтарын ашады).

Жүрегім толы мейірім (жүрек тұсын қолымен ұстайды).

Мен үшін жоқ уағың (қолымен кіші дегенді көрсетеді).

Бəріңе ортақ шуағым (екі қолын көтереді).

7. Ширату жаттығуын орындайды.

«Ауыз-ша мадақ-тау» әдісі

Сабақтың ортасы

30мин

1-тапсырма: «Мәтін» сөзіне ассосация құру.

2-тапсырма: Топпен жұмыс.

Сұрақтарға жауап беріңіз

- берілген мәтін бөліктерін ретімен орналастырыңыз.

-мәтіннің не туралы екенін талқылаңыз

-мәтіннің аяқталу нұқасын жазыңыз

-негізгі ойды анықтаңыз

3-тапсырма: Мәтіндегі негізгі ойларды анықтап, мақал-мәтел табу.Мазмұнын ашу

Оқу сауаттылығының тапсырмаларын орындайды.

Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Емтихан.

Емтихан – шәкірттер білімін тексеру тәсілдерінің бірі. Алғаш рет орта ғасырларда Еуропа университеттерінде қолданылған. 1703 жылы Мәскеуде тұңғыш рет Глюктің мектебі мен Санкт-Петербург Ғылым академиясы жанындағы гимназияда 1726 жылы шәкірттерден емтихан қабылданды. 1786 жылы халық училищелерінде көпшілік алдында жазда, қыста емтихан тапсыру тәртібі енгізілді. 1837 жылы «Уезд училищелері мен гимназияларындағы сыныақ ережелеріне» сәйкес оқушылардың білімін бағалауда 5 балдық жүйе және емтихан билеттері іске асырылады. Қазақстанда емтихан қабылдау алғаш рет жылына 2 рет Алтынсарин мектептерінде қолданылады.

Қазіргі кезде оқу орындарында қабылдау емтихандары компьютерлік техниканың көмегі арқылы тестік тәсілмен жүргізіледі.

1. Емтихан тапсыруда неше балдық жүйе қолданылды?

А) 5

В) 4

С) 3

Д) 10

Е) 7

2. Емтихан тапсыру алғаш рет қай ғасырда қолданылған?

А) соңғы ғасырда

В) ғасырдың басында

С) орта ғасырда

Д) жылдың соңында

Е) жылдың ортасында

3. Глюктің мектебінде емтихан қашан қабылданды?

А) 1726

В) 1786

С) 1837

Д) 1703

Е) 1756

4. Жылына неше рет көпшілік алдында емтихан тапсыру тәртібі енгізілді?

А) 2 рет

В) 3 рет

С) 1 рет

Д) тапсырмайды

Е) 4 рет

5. Қай жыл мезгілдерінде емтихан қабылданған?

А) қыс пен жазда

В) жаз бен көктемде

С)көктем мен күзде

Д) қыс пен күзде

Е) көктем мен күзде

Жауабы: 1-A; 2-B; 3-A; 4-C; 5-E

2. Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Қонақты үй иесі, қарсы алып, есікті өзі ашып, үйге енгізіп, соңынан өзі кіріп есікті жабады. Бұл – қонақпен еріп келген «құт» бірге кірсін дегені. Ал қонақты шығарып саларда, есікті қонақтарға аштырып, соңынан өзі жауып шығатын болған. Осы күнгідей қонақтарға есікті ашып, іштен жауап алу деген болған.

Қазақ халқы қонақтарды «арнайы қонақ» (қонақ) «құдайы қонақ» (жолаушылар келе жатып түстеніп не бір күн түнеп шығатын қонақ) «қыдырма қонақ» (алыстан ағайын, туған туыстарын арнайы іздеп келіп, бір немесе бірнеше күн олардың сый-құрметін көріп қайтатын қонақ), «қылғыма қонақ» (қай үйден түтін шықса, қай үйге қонақ келсе, соны аңдып жүріп кеп қалатын сүйкімсіз қонақ) деп бөлген. Келген қонақтармен жөн сұрасқаннан кейін үй иесі қонағына ең жақсы тамақтарын беріп, риза етуге тырысады. Ең алдымен қонақтарға сусын, қымыз, шұбат, және т.б. беріледі. Содан кейін шай ішіледі. Шайды дәмділеп құю, қонақтарға орнымен сый-сиапат көрсету сол үйдегі әйелдер мен бойжеткен қызға үлкен сын болған. Шайды дәмділеп құйып бере алмаған бойжеткен қыз тәрбиесіз саналып, әңгімеге ұшыраған. Шай ішілген соң асқа дейін қонақтардың көңілді отыруына, яғни олардың бабын табуға үй иесі бар жағдайын жасайды. Ол үшін үй иесі әңгіме–дүкен құрып, қонақпен бірге отырады.

Тест. I-нұсқа

1.Қонақты кім қарсы алады?

А.көрші

В.әйелі

С.қонақ өзі

Д.үй иесі

Е.бойжеткен

2.Қонаққа есікті кім ашады?

А.ұл баласы

В.қыз бала

С.атасы

Д.әжесі

Е.үй иесі

3. Ал қонақты шығарып саларда, есікті кім жабады?

А.қонақ өзі В.үй иесі С.келін Д.құда

Е.немере

4. Қазақ халқы қонақтарды қалай бөлген?

А.сұрама, арнайы В.құдайы, құдалық С.арнайы,құдайы, қыдырма

Д.келетін,шақыру Е.қыдырма,шақырусыз

5. Ең алдымен қонақтарға не берген?

А.қымыз, шұбат

В.шай,май, бауырсақ

С.сүт, кәмпит

Д.сорпа,бауырсақ

Е.бесбармақ, сорпа

Жауабы: 1-D ; 2-E; 3-B; 4-C; 5-A

Топтасты-рады, жұмыстарын қорғайды

Мәтінді ретін анықтайды

Сұрақтарға жауап береді.

Мақал- мәтелдер жазады, мазмұнын ашады

Басбар-мақ әдісі арқылы

Жұлдызшалар арқылы

Басбар-мақ әдісі арқылы

Жұлдыз-ша арқылы

Сабақтың соңы

5 мин

Рефлексия.

Рефлексия жасайды.

Бөлім:

Мұғалімніңаты-жөні

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тірек сөздер арқылы мәтін құрау.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, мәтіннің құрылымына талдау жасай алады

Сабақтың мақсаты

Дидактикалық тапсырмалар , ойын элементтері арқылы білімдерін шыңдайды.Өзіндік ойын тақырыппен байланыстырады.

Сабақтың

кезеңі/ уақыт

Педагогтің

Әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

Психологиялық дайындық.

Қайырлы күн деп айтамыз

Бір болып кешке қайтамыз

Отбасының гүліміз

Көңілді өтер күніміз

9. Ширату жаттығуын орындайды.

«Ауызша мадақ-тау» әдісі

Сабақтың ортасы

30мин

1-тапсырма: «Ой қозғау»

1. Қазақстанның Астанасы қай қала?

2. Қай жылы құрылды?

3. Алғашқы атауы қандай болған?

4. Астана туған күнін ұай күні тойлаймыз?

5. Астананың негізгі белгілерін ата

2-тапсырма: «Ой толғау» Тірек сөздер арқылы

«Астана- болашағы үлкен қала» тақырыбында әңгіме құрастыр.

Астана, қала,, әлемдегі , бірі,Есіл,екі жағында ,бұрынғы, жедел,жатыр, жаңа қала, көрінісі , салт- дәстүрді , құндылық, ынтымағын, түсіністігін , бейнелеуге,белгісі.

3-тапсырма: Топпен жұмыс.

Қазақстан Астанасы.

Қазақстан елінің астанасы —бұрынғы Ақмола қаласы. Бұрынғы Ақмола қаласы 1953 жылдан бастап, Қазақстан жерінде тыңның көтерілуіне байланысты «Целиноград» деп аталған еді. 1995 жылдан бастап, «Ақмола» атын қайтып алды. 1998 жылдың жазынан бастап Қазақстан Президентінің жарлығымен «Астана» деген атқа ие болды. Жаңа Астанада көптеген ғимараттар салынып жатыр. Көрнекі көшелердің біріне Төле, Әйтеке, Қазбек билердің ескерткіштері орнатылды. Бұл қала нағыз ғылымның, мәдениеттің қаласы болады.

Кестені толтыр

4-тапсырма: «Бәйтерек» сөзіне фонетикалық талдау жаса

Оқу сауаттылығының тапсырмалары

Оқылым. Мәтінді оқып, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Сұлтан Баймағамбетовтың соғыстағы екі жылы ұрыстың от-жалыны ішінде өтті. Осы уақыт ішінде он төрт рет жараланды, бірақ госпитальда ұзақ жатпады.

Ленинград майданының Синявино-Минск участогіндегі Сұлтан қызмет атқарып жүрген бөлімше шабуылға шығу жөнінде бұйрық алды. Фашистер пулеметтен күшті оқ жаудырып, біздің шабуылымызды кідіріп қалды. Осы кезде аға сержант Баймағамбетов дзотқа қарай еңбектей жөнелді. Ол дзотқа еңбектеп барып, кенет ұшып түрегелді де өзінің денесімен амбразураның аузын жауып,1943 жылы шілденің 25-і күні Ленинград облысы Киров ауданы Синявино елді мекенінде қаза тапты.

КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1944 жылғы 21 ақпандағы Жарлығымен қолбасшылық тапсырмаларын үлгілі орындағаны және неміс-фашист басқыншыларымен ұрыстарда ерлік пен батырлық көрсеткені үшін аға сержант Сұлтан Баймағамбетовке қайтыс болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Сол жылы Қостанайдағы Красный Пахарь көшесі Сұлтан Баймағамбетовтің есімімен аталды.

1.Сұлтан Баймағамбетов кім ?

А.Кеңес Одағының Батыры, пулеметші

В.Ұшқыш- ардагер

С.Неміс-фашист басқыншылары

Д.Жерлесіміз, Кеңес Одағының Батыры

Е. Красный Пахарь

2.Ол қанша рет жараланды?

А.он төртінші В.он төрт С.төртеу Д.екі

Е.бірнеше

3.Қаламызда оның есімімен көшені қай жылы атады?

А. 1943 жылы В.1942 жылы С.1941 жылы Д.1945 жылы Е.1944 жылы

4. Ленинград майданында қандай қызмет атқарып жүрген?

А. аға сержант В. бөлімше шабуылға шығу жөнінде С. өзінің денесімен

Д. госпитальда ұзақ жатпады Е. он төрт рет жараланды

Жауабы: 1-D; 2-B; 3-E; 4-E

2. Тыңдалым. Мәтінді тыңдап, астындағы тест тапсырмаларын орындаңыз.

Қонақты үй иесі, қарсы алып, есікті өзі ашып, үйге енгізіп, соңынан өзі кіріп есікті жабады. Бұл – қонақпен еріп келген «құт» бірге кірсін дегені. Ал қонақты шығарып саларда, есікті қонақтарға аштырып, соңынан өзі жауып шығатын болған. Осы күнгідей қонақтарға есікті ашып, іштен жауап алу деген болған.

Қазақ халқы қонақтарды «арнайы қонақ» (қонақ) «құдайы қонақ» (жолаушылар келе жатып түстеніп не бір күн түнеп шығатын қонақ) «қыдырма қонақ» (алыстан ағайын, туған туыстарын арнайы іздеп келіп, бір немесе бірнеше күн олардың сый-құрметін көріп қайтатын қонақ), «қылғыма қонақ» (қай үйден түтін шықса, қай үйге қонақ келсе, соны аңдып жүріп кеп қалатын сүйкімсіз қонақ) деп бөлген. Келген қонақтармен жөн сұрасқаннан кейін үй иесі қонағына ең жақсы тамақтарын беріп, риза етуге тырысады. Ең алдымен қонақтарға сусын, қымыз, шұбат, және т.б. беріледі. Содан кейін шай ішіледі. Шайды дәмділеп құю, қонақтарға орнымен сый-сиапат көрсету сол үйдегі әйелдер мен бойжеткен қызға үлкен сын болған. Шайды дәмділеп құйып бере алмаған бойжеткен қыз тәрбиесіз саналып, әңгімеге ұшыраған. Шай ішілген соң асқа дейін қонақтардың көңілді отыруына, яғни олардың бабын табуға үй иесі бар жағдайын жасайды. Ол үшін үй иесі әңгіме–дүкен құрып, қонақпен бірге отырады.