Материалдар / "Балғынбек Имашевтің айтыстары"

"Балғынбек Имашевтің айтыстары"

Материал туралы қысқаша түсінік

Бұл материалда Балғынбек Имашевтің ақындармен айтысының мәтіні берілген. Қазіргі күнгі айтыстардың ерекшелігі ретінде де таныстыруға болады.

Жанғали Ақсынай Жолашқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

22 Желтоқсан 2017

920

2 рет жүктелген

Қазақ әдебиеті Көрнекілік 9 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Балғынбек Имашев пен Қарлығаш Әубәкірова айтысы Балғынбек: Ия, Жасаған, Раббысы әлемдердің, Мұсылман екенімді дәлелдермін.Аса қамқор, ерекше, мейірімді Алла атымен сіздерге сәлем бердім.

Мақтанам қазақия мекенімнен, Мақтанам ұлтым қазақ екенімнен, Қазақпын, ғажаппын деп, азатпын деп, Мәңгі мақтанып өтемін мен.

Тәңірді әуел бастан бір деп танып, Сабырдың қасиетін жете білгем. Жәнібек, Керейлердің заманында Шаңырақ көтергенмін жеке мүлдем.

Бұзбай «Жеті жарғысын» әз Тәукенің, Алдағы армандарға жете білгем. Айнымай қасқа жол мен ескі жолдан Есеппен өткелдерден өте білгем.

Абылайды құтқарып тұтқындықтан, Хандарға адал қызмет ете білгем. Грузия, Қырғызстан, Украина, Сұм саясат кеп жатыр шетеліңнен.

Патшасын елден қуған көршілерді, Көргенде мұңға батып кетемін мен. Өйткені, біздің қазақ желтоқсанда, Қонаев кетпесін деп көтерілген. Алдыңа балаң келіп ақтарды өлең, Қазақ боп туғанымды мақтан көрем. Адамзаттың тарихында мен білмеймін, Халықты ғұннан биік, сақтан терең.

Алатаудың шыңынан сорғалайын, Есентай өзеніндей аққан төмен. Шешен тілмен шежіре шерт десеңдерЖиырма ғасыр туралы ақпар төгем. Жиырма жыл бұрынғыны айта алмаймын, Өйткені қар астында қақпан көрем. Бидай барған жеріне ұн болады, Диірменді қай бағытта тартқанменен. Ең алдымен, азаттық мәңгі болсын, Алаштың аманатын артқан кемең. Ақынның тілін ешкім тұсауламас Шындықты айтпа деген шарттарменен

Айтыста айтылған сөз – атылған оқ, Нысанаға тисе екен атқан жебем. Желтоқсанда жақсы айтыс жасамасақ, Жүрсіндей жазалайды Жаббар төрем.

Желтоқсан азаттықтың болды басы,Алаңға шыққан екен арлы жасы. Сібірден солдат әкеп таптатқанда, Аппақ қарға төгілді қанды жасы.

«Оян, қазақ, оян» деп ақтаңдаған, Дулатовтың аузының бар дуасы. Оянбақ түгіл ұлтым комға кетіп Тоналды қазағымның бар мұрасы. Содан сексен алтыда бірақ тұрдың, Елім-ау, енді қайтып қалғымашы! Сабминнің басшысына сынақ болды, Колбиннің жасап кеткен бар күнәсі. Үш жыл бойы қазақты қан жылаттыГорбачевтің жіберген қаңғыбасы. Сәбира, Ләззаттардың сіңлісі ғой, Қасымдағы қазақтың Қарлығашы.

Қарлығаш, қабыландай қыз едің ғой Ағаңның желкесінен қарғымашы. Қонаевты аңдыған КГБ-дай, Жездеңнің басқан ізін аңдымашы. Отауың, орамалың құтты болсын,Қай жігіттің майланды екен қанжығасы?

Тимеймін, тимеймін деп тиіп апсың, Сүймеймін, сүймеймін деп сүйіп апсың. Түркістанның келіні боламын деп, Бір камаз мақтасын да жиып апсың. Уәде бұзып басқамен кетіп қалдың Осы жерің Қарлығаш қиын-ақ шын. Осы жолы тағы да келін іздеп, Бишара Бекарыстың миы қатсын.

Қарлығаш: Күйеуге тиіп алдым, рас Жөн айттың мұны жайлы ағам. Бекарыс келін қылам деп,Салып еді біраз байбалам. Інімді асырайсың деп,Тілімді және байлаған. Айтысқа қатыспайсың деп, Мазамды алып қоймаған.

Бәріне өзі кінәлі Ертерек салған байбалам. Келінсіз қалып, ал бүгін Салып жүр дейді ойбай ән. Бекарысқа да обал шын, Тілегім енді жол алсын. Болам деп елге жар салып, Бола алмай қалған қайны ағам. Бісміллә, сөзді бастайын Шақырып ойды сабырға. Ақсақал, абыз Алатау, Ақ сәлемімді қабылда. Ақбөкендейін қызың ем, Ойнақтап шығар адырға. Сексен алтыда туған соң, Қайсарлығы бар қанында. Қарындасымын Қайраттың, Қарсы да жүзер ағынға. Сіңлісі едім Ләззаттың, Елі үшін түскен жалынға. Арқалап жүрмін ақ арман, Азаттықтың ақ таңында. Иншалла, ел боп егемен Отыр деп ханым тағында.

Басыңнан жұртың аумасын, Ендігі байсал бағың да. Сақталсын десең төл ғұрпың, Еңсесі биік ел-жұртың. Құдіреті күшті Алланы-ай, Құлшылығыңнан жаңылма! Балғынбек жезде, қалайсыз?Қадірін елге білдірген. Балдыз деп сүйген маңдайдан, Айналдым жезде үлгіңнен.

Жабырқағанды жұбатқан, Жылаған жанды күлдірген, Балдай боп кепсіз тағы да Диюдей шыққан үңгірден. Абайла, балдыз кетпесін, Диюді байлап шынжырмен. Екпініңнен жел тұрып, Жеткенің тұшып желпініп, Оқыстан құлап байқамай Жер сүзіп жүрме мұрныңмен. Балғынбек: Дейді ме Балғынбекті дию, диюДиюің болып кетті ию-қию. Дию болсам шапанды кимес едім, Оларға керек емес киім кию.

Дию дейсің, мен жалғыз емес едім Қолымыздан келеді сүю-күю. Әуеніңде адамды қоздырады, Еркелеген мысықтай мию-мию.

Бірақ дию болудан қорынбаймын Оларда мінезі жоқ Қарынбайдың. Сараңдық болмаған соң қызғаныш жоқ, Еш жерде еш нәрседен тарылмаймын.

Қайда жүрсем жақсының жанындамын Жаманға іздегенмен табылмаймын. Дию болсам жақсы ғой, сенің жаным, Бір емес үш тілегіңді орындаймын. Жол сұрасаң бұл жерде жеңілейін,Бірақ та тіл мен жақтан жаңылмаймын. «Бәйгеңді бер» десең де тілегіңді, Екі ауыз сөзге келмей қабылдаймын. Қаласаң желтоқсанда Қайратқа ұқсап, Мұз үстінде алау болып жалындаймын. Диюдің әміршісі өзің ғанаЖюри мен Жүрсіндерге бағынбаймын.

Қарлығаш: Балғынбек жезде еліңнің Еркелеп жүрген ұлы едің. Дию болып бүгін деймісің Қыламын балдыз тілегін. Ниетіңе алғыс, бірақ та Хақ жолы еді тірегім. Жындардан тілек сұрамас, Иманға ұя жүрегім.

Болса да тілек ерігі, Қайтейін дию-періні. Құбылаға бет бұрған, Құдайдың ғана құлы едім.

Қарлығаш көңіл қанат қақ, Қиялмен көкке самғайын. Дию жездемнің тілегін Қабыл алып, Жаңылып бүгін қалмайын. Жындарға еріп, ағайын, Шын жақсы болмас жағдайың. Хақ жолмен жүрген ел-жұрттың Тірлігі болар балдайын.

Болған соң құлы құдайдың Қол жайып әр кез сұраймын: «Әрнеге емес, елімніңСәждеге тигіз маңдайын».

Балғынбек: Дұрыс қой, бір Аллаға сыйыныңыз, Тіліңе кәлиманы үйіріңіз. Жездеңді жын десең де, не десең де Маған қарай бұрады бүйіріңіз.

Дию да сол Алланың құлы емес пе, Сондықтан маған қарап жымиыңыз. Орындай алмағанды күйеуіңіз, Орындап жібереді диюіңіз.

Дұрыс қой, Жаратқанды ұлық қылдың, Иманды қыз екеніңді ұғып тұрмын. Жездеңе диюсың деп өзің бастап, Әзілді мойынға іліп құрық қылдың. Құдай саған тікелей келмейді ғой, Мен сенің ойларыңа күліп тұрмын. Жарылқайды пендесін құдай өзі, Себебін келтірер деп тынып тұрмын. Сен мені құдайсызға жатқызбағын, Иманым судай таза, тұнық құрбым. Алланың әмірімен айналайын, Алладиннің шамынан шығып тұрмын .

Өзіңмен сахнада кеңескенім, Секілді сандуғашпен сөйлескенім. Сен мені жын десең де, кім десең де, Көзіме періште боп елестедің.

Байқаймын ауызыңда жалғыз Алла, Көремін біліміңнің көп өскенін. Біз енді тақырыпқа барайықшы, Жарамас қыз баламен егескенім. Кешегі Кеңес үкіметі заманында, Қазағым, басыңыздан не кешпедің? Шындығын желтоқсанның айта алмадық, Қайықтың еспей қалам неге ескегін?

Желтоқсанның арқасы азат болып, Терезең басқаменен теңескенің. Осы жайлы, Қарлығаш, не айтасың? Жиғызшы мына жұрттың сен естерін. Сексен алтыда туылдым деп жаңа айттың ғой, Құрдасы желтоқсанның емес пе едің?

Қарлығаш: Татсам да дәмін талай кем-кеміктің, Ел дегенде ерекше ерленіппін. Халық десе қан тарап тамырыма, Өмірімді неліктен ел деп ұқтым. Құдайың құдіреті ме сол бір жылы, Шыр етіп дүниеге мен келіппін. Ағаларым кеткенде о дүниеге, Орынын бұл дүниеде теңгеріппін.

Анамның аппақ сүтін еміп жатып, Желтоқсанның желінде тербеліппін. Балғынбек жездем едің ырықталған, Бір жайды айтам сізге сұрыпталған.

Желтоқсанның ызғары емес пе еді, Құрсауын империяның бұзып салған. Құлқынға құлдық ұрған имансыздар, Ұлтыңның ұл-қыздарын қырып салған.

Жұлқынған жастарыңның жүрегінде, Азаттық деген асқақ тұрыпты арман. Біз секілді жастар сонда қанға бөгіп, Сіз секілді үлкендер бұғып қалған.

Біздей жастар бостандық деп ұрандаса, Сіздейлер ауызына құлып салған. Араша айтуға да жарамады, Мансап пен жылы орынға қызыққаннан.

Сол күндегі көреміз сатқындарды, Бүгінгі төрде отырған ұлықтардан. Көрдіңіз бе желтоқсан жан-жарасы Қылтандай тамағыңа тұрып қалған. Желтоқсан елдігіңнің ақ парағы, Ұлтымның ұяты боп ұйып қалған.

Балғынбек:

770 ₸ - Сатып алу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!