Бастауыш сыныпта деңгейлеп-саралап оқыту технологиясының тиімділігі

Тақырыбы: Бастауыш сыныпта деңгейлеп-саралап оқыту технологиясының тиімділігі

«Келер ұрпақ алдында зор жауапкершілік жүгін арқалап келеміз» деген Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың сөзі ұстаз қауымына үлкен тапсырыстарды артып отыр. Еліміздің болашағы көркейіп, өркениетті елдер қатарына қосылуы, бүгінгі ұрпақ бейнесімен көрінеді. Әр баланың табиғи қабілетін дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасай отырып, оны жан-жақты дамыту керек. Қазіргі білім беру сатысында оқытудың жаңа технологиясы пайдалануда.Мен де сабақта педагогика ғылымдарының докторы, профессор Ж.А. Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын қолданамын.

Мақсаты:

-Әрбір оқушы өзінің даму деңгейінде оқу материалын меңгергенін қамтамасыз ету;

-Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өз мүмкіндіктерін пайдалана отырып, білім алуына жағдай жасауға мүмкіндік беру;

-Деңгейлеп оқыту әр түрлі категориядағы балаларға, олармен саралай жұмыс істеуге мүмкіндік беру;

-Деңгейлеп-саралап оқыту құрылымында білімді игерудің бірнеше деңгейін қарастыру;

Міндеттері:

- Деңгейлеп оқыту технологиясының тиімді әдістерін пайдалану арқылы білімге деген қызығушылығын арттырып, танымдық қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

-Деңгейлеп оқыту технологиясын қолдану нәтижесінде дарынды оқушыларды анықтау және олармен жұмыс істеу.

- Оқушы жүрегіне жол табу арқылы сабақтардың әрбір сәтін қызықты, ұтымды өткізу.

- Оқушыларды тек берілген мәліметті тыңдаушы емес ізденуші, зерттеуші өз ойын еркін дәлелдей алатын, пікірін ортаға сала білетін жеке тұлғаны қалыптастыру.

-Оқушының бойындағы ынта-ықыласын жойып алмай, жеке дара қабілетінің дамуына мүмкіндік жасай отырып, қабілетін дамытып, шығармашылығын шыңдау.

-Оқытудың жаңа технологияларын қолдана отырып, жеке, жұпта, топта жұмыс істеу барысында мұғалім мен оқушының ынтымақтастығын қалыптастыру, оқушылардың ойына ерекше құрметпен қарау.

- Оқушыларды өзін-өзі қадағалай алатын, іс-әрекетін ретімен орындап, өзін - өзі жетілдіретін шығармашыл, ізденімпаз тұлға қалыптастыру.

Ж.Қараевтің деңгейлеп саралап оқыту технологиясында төмендегідей

4 деңгей көрсетілген:

Бірінші деңгей-«үйренушілік».( Репродуктивтік ) Оқушылардың жаңа тақырыптан алған білімдерін бекіту үшін, еске түсіріп, қайталау үшін және алған білімдерін практикада қолдана білуге жаттықтырады. Берілген есептер мен тапсырмалар өмірмен, қоршаған ортамен байланыстырылған болуы

керек. Мұнда оқушының қызығушылығына, таным бірлігіне назар аударылады.

Екінші деңгей-«алгоритмдік». Мұнда кері байланысқан функцияларды орындау үшін тексеру тапсырмалары, іріленген материалдарды жүйеге келтіруге, реттеуге арналған, мазмұны өзгертілген жағдайға тапсырмалар

беріледі. Сонымен қатар ұлттық негізде құрылған, көбінесе танымдық және үйренушілік мәні бар тапсырмалар, мысалы, сөзтізбектер, ребустар, ойлауға арналған тапсырмалар беріледі.

Үшінші деңгей - «эвристикалық». Бұл деңгейде оқушылар тақырып бойынша меңгерген білімдерін жетілдіріп, тереңдетумен қатар, ой қорытуға арналған, дағды қалыптастыратын, әртүрлі әдіс-тәсілдермен орындалатын тапсырмалар орындайды. Оқушы өзі ізденіп, материалды саналы түрде меңгеруі керек.

Төртінші деңгей-«шығармашылық», Оқушы өзіндік шығармашылық деңгейін көрсетеді. Шығармашылық тапсырмалар – оқушылардың білімділігі мен дағдысын қалыптастыру және оны бағалау деңгейі болады. Өз бетімен талдау жасау арқылы шығармашылық тұрғыдан зерттеу жұмысын жүргізуге баулу.

Осылай бір деңгейден келесі деңгейге өту үшін өз білімін, білік пен дағдысын толықтырып отырады. Нәтижесінде жоғары деңгейлік тапсырмаларды орындау әр оқушының мақсатына айналады.

Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясының оқушыларға тиімділігі:

Сынып оқушыларының барлығы деңгейлік тапсырма орындауы;

Білім көрсеткішінің нақты және сапалы болуы;

Оқушының өз білімін өзі бағалап, білім деңгейін дамыта алуы

Оқушылардың оқуға ынтасы мен пәнге қызығушылығының артуы;

Оқушының іздену дағдысының, ұстамдылығының қалыптасуы;

Оқушы белсенділігінің оянуы;

Алға қойған мақсатына жетуге дағдылануы, қиындықтарды жеңуге ұмтылуы;

Оқушының өздігінен жұмыс істеуі мен жауапкершілігінің артуы;

Оқушы мен мұғалім арасындағы ынтымақтастық қарым-қатынастың орнауы.

Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясының мұғалімдерге тиімділігі:

Деңгейлеп-саралап оқытуда білім игерудің үш деңгейінің қарастырылуы;

Оқушылардың сабақ үстінде бірнеше деңгейде жұмыс жүргізуі;

Білім дәрежесі бірдей топтарды тексеру ісінің жеңілдеуі;

Оқушылардың жұмыстары әділ бағалануы;

Оқушы мен мұғалімнің белсенді шығармашылық қызметін дамытуы;

Дарынды оқушыларды анықтап, олармен тұрақты және жүйелі жұмыс істеу мүмкіндігінің орнауы;

Олимпиадалық, шығармашылық жұмыс жеңімпаздарының саны артуы.

Деңгейлеп оқыту тек қана жоғары сыныпта қолдану тиімді деп ойлауы мүмкін . Өз тәжірибемде 1сыныпта қолданып келемін.

Өйткені 1сыныпқа келген оқушылар әр түрлі деңгейде келеді.Міне сол кезде деңгейлік тапсырмалардың маңызы зор. Мен ана тілі пәнінен өтілетін тақырыптарға байланысты деңгейлік тапсырмалар топтамасын жасадым.

Балалар меңгеруге тиісті міндетті деңгейге байланысты беріліп отыр.Бұл жерде балалар ережелерді білу және оларды үлгі бойынша қолдана білу үйренеді .Осы арада мұғалім білім олқылығын анықтайды.

2-деңгейдің тапсырмалары оқушылардың өз білімдерін түрлі жағдайда қолдана білуін қажет етеді.Бұл жерде дауысты және дауыссыз дыбыстардың шарты белгісіне сөз ойлап жазады.

3-деңгей мүмкіндік деңгей буындар бойынша ,буындарды қатыстырып,өлең ұйқасын табуға арналған.Оқушылардың танымдық-ізденушілік қабілетін арттыруға дағдыландыру.Бұл тапсырмалар оқушылардан жаңа әдістерді пайдаланып,білімдерін қалыптан тыс жағдайда қолдана білуін талап етіледі.

1-деңгейдің тапсырмаларын барлық оқушы (үлгерімі төмен де,жоғары )

орындауға міндетті.Бұл деген сөз мұғалім оқушыға бірдей қарайды,оларды алдын ала қабілетті және қабілетсіз деп бөлуден аулақ болып,оқушы көңіліне кірбің келтірмейді.Әрі барлық оқушы мемлекеттік стандарт білімін меңгергеніне кепілдік болады.

Деңгейлік тапсырмаларды орындауды оқушылар барлығы бір уақытта бастайды және әрқайсысы өз білім шыңына өзінің жеке қабілеттеріне қарай жетеді.Әрбір оқушы жоғарғы деңгейге жетуге мақсат етеді,өйткені әрбір деңгейлік тапсырманы орындағаны үшін оқушы ұпай жинап отырады

й,ң,у дыбыстарынан басталатын буындар тақырыбында алынған деңгейлік тапсырманың қорытындысы

Оқушылардың деңгейлік сабақ өткеннен кейін де сол тапсырмаларда жіберген қателіктеріне, тапсырмаларын орындауда қолданған тәсілдеріне анализ жасап, қателіктері мен кемшіліктерін анықтай білуге мүмкіндік береді. Келесі тапсырмаларда оқушы неғұрлым көбірек ұпай жинау үшін ізденіп оқытушыдан, жолдастарынан, қосымша материалдардан білім жинайды.

Оқушылар ұпай бойынша бағаланады. «5» -6 ұпай,« 4» - 4-5ұпай, « 3» - 3ұпай

Бастауыш сынып оқушылары ойынға көп қызығады.Математика пәнінен ойната отырып,осындай деңгейлік тапсырмалар орындатуға болады.Оқушыларды төрт топқа бөлдім.Гүлдің суретіне 1- деңгейдің тапсырмасы «+», «-» амалдарына байланысты өрнектер бердім,алманың суретіне 2-деңгейде теңдеу шеш тапсырмасы,құстардың суретіне 3- деңгейде логикалық тапсырмалар бердім.

Қазіргі таңда бағалаудың бірнеше түрін қолдануда.Деңгейлік тапсырмада оқушылар бірін- бірі әділ бағалауға дағдыланады.Сабақ соңында мен «Т»кестесін қолдандым.Онда оқушылар өз білімін саралап шығады. «Т»кестесінің сол жағына білдім деп өзі білетін тапсырмаларды жабыстырады,ал оң жағына білгім келеді деп әлі білмейтін тапсырманы іледі.Мен осы бойынша алдыма мақсат қойып,жұмыс жасаймын.Осының нәтижесінде сыныбымның білім сапасы жақсы, үлгермеуші оқушы жоқ.1 «Б»сыныбымда ІІІ тоқсан қортындысы бойынша 11 үздік, 13 екпінді және білім сапасы 77 %-ды құрады. Сыныбымда көптеген оқушылар республикалық,облыстық,халықаралық жарыстардан орындар алды.

Қорытынды

Қорыта айтқанда,жүргізілген деңгейлік тапсырмалардың нәтижесінде төмендегі көрсеткіштерге жетуге болады.

Білім көрсеткішінің нақты және сапалы болады.

Оқушының өз білімін өзі бағалап, білім деңгейін дамыта алады.

Оқушылардың оқуға ынтасы мен артып, пәнге деген қызығушылығы артады.

Оқушының іздену дағдысы артып, ұстамдылыққа үйренеді.

Оқушы белсенділігінің күшейеді.

Алға қойған мақсатына жетуге дағдыланып, қиындықтарды жеңуге ұмтылады.

Оқушының өздігінен жұмыс істеуі мен жауапкершілігі артады.

Оқушыларға өз ойларын талдауға, айтуға,ой қорытындылауға, өздігінен еңбектенуге, шығармашылықпен ізденуге, қорытынды жасауға машықтанады.

Жетістіктерге жету үшін ең алдымен оқушылардың білім дәрежесін, ынтасын, ақыл–ой, еңбек дағдысын, өз жұмысына деген жауапкершілігі артады.

Сабақ барысында топтағы барлық оқушылардың білім деңгейі анықталады.

Оқушыларға өз ойларын талдауға, айтуға, қорытындылауға, өздігінен еңбектенуге, шығармашылықпен ізденуге, қорытынды жасауға машықтанады.

Тапсырманы орындау барысында жіберілген қателер мен кемшіліктерді уақытында анықтап түзетуге мүмкіндік береді.

Пайдаланған әдебиеттер:

1Ж.А. Қараевтың «Оқытудың үшөлшемді әдістемелік жүйесі»

Шымкент -2007 ж

2 М. Жанпейісова «Модульдік оқыту технологиясын дамыту құралы ретінде» Алматы 2007ж

3. К. Умарова «Оқушыларды дамыта оқыту» «Бастауыш сыныпта оқыту журналы» №3 2006ж

2.Педагогика. Университеттер студенттеріне арналған оқу құралы.

Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Алматы, 2000

4.Сүлейменова Э.Д., Қадашева Қ.Қ., Ақанова Д.Х. «Арман-ПВ», 2007