Бата беру дәстүрі

Мектеп:№19 ЖОББ мектебі

Күні: 17.10.2018 Сынып: 5 «в»

Мұғалімнің аты-жөні:

Мамут Зафура Қатысқандар: Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

«Бата беру»

Оқу мақсаты:

5.О3. Хаттың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.

Сабақтың мақсаты:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Жаңа тақырыптың мағынасын ашып, берілген тақырыптар бойынша өз ойларын жеткізеді.

Көбісі мынаны орындай алады: Мәтінмен жұмыстанып, дыбыс үндестігіне берілген тапсырмаларды орындайды.

Оқушылардың кейбірі мынаны орындайды:

Жатқа бата айтып, хат арқылы жолдайды.

Бағалау критерийі

«От шашу», «Көңілді таңбалар», «Көршімнің бағасы».

Пәнаралық байланыс

Қазақ әдебиет

Топқа бөлу

«Ақсақал» , «Би», «Абыз».

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Оқушының іс-әрекеті

Сабақтың басы

Сабақтың ортасы

Сабақтың соңы

Мұғалім оқушылармен амандасып, психалогиялық ахуал туғызады. Үйге берілген тапсырма

«Отбасым -байлығым» бөлімі бойынша ,«Кезбе тілші» әдісімен сұралады.

«Отбасы шағын мемлекет» пікірлер алаңы.

Мағынаны тану.

«Құпия сөз» әдісі арқылы үш топқа бөледі. Топ мағыналары ашылады.

1-топ. «Ақсақал»

2-топ. «Би»

3-топ «Абыз»

«Бата беру» тақырыбында аудио жазба тыңдатылады. Әр топтың оқушыларына мәтін таратылып жұмыстанады.

Халқымыздың игі салт-дәстүрлері біздің асыл мұрамыз. (Б.Момышұлы)

1-тапсырма. «Еркін жазу» әдісі.

1-топ. «Бата беру» тақырыбында берілген мәтінмен танысады, мазмұнын баяндайды.

2-топ. Мәтіннен дыбыс үндестігіне сай жазылған сөздерді ажыратып жазады.

3-топ. «Бота алғанша, бата ал» тақырыбын өзек етіп достарына хат жолдайды.

І топ. Бата беру-адал ниет, жақсы тілек білдіруді көздейтін ұлттық дәстүр. Дастархан басында, түрлі жиын-тойда, күнделікті тұрмыста кездесетін ірілі-ұсақты мерекелер кезінде қуаныш иесіне, жас балаға, жиналған көпшілікке, бата беріледі. Сондай-ақ қиын сапар, алыс жолға аттанған азаматқа ақ жол тілеп, бата беру-халқымыздың ежелден келе жатқан, кең таралған дәстүрі. Батаны көбіне көпті көрген ақсақалдар мен аузы дуалы билер берген.

ІІ топ. Дыбыс үндестігі- сөз бен сөздің, сөз бен қосымшаның арасындағы дыбыстардың бір-біріне ықпал етуі.

ІІІ топ . «Бота алғанша, бата ал» хат.

2-тапсырма. «Білгенім бір тоғыз..»

Батаның негізгі түрлері бойынша оқушыларға тапсырмалар үлестіріледі? «Зерек парақ» әдісі бойынша постер қорғайды.

1-топ: Ақ бата

2-топ: Теріс бата

3-топ: Серттесу батасы

3-тапсырма: «Бірге ойлаймыз»

1. Батаны не үшін береді?

2. Батаны кімдер береді?

3. Батаның қандай түрлері бар?

4. Батаның түрлеріне анықтама беріңіздер?

4-тапсырма. «Ой қозғау» «Топтастыру» статегиясы. Қосымша оқулықтан әр түрлі тақырыптағы баталар оқылады, оқушылар қандай батаның түріне жататынын ажыратады.

1.Төле бидің Қойгелді батырға берген батасы.

2.Анасының Райымбек батырға берген батасы.

3.Шәукенің Бөлтірік шешенге берген батасы.

4.Соқыр Абыздың Жәнібек батырға берген батасы.

5.Кененнің келіндеріне берген батасы.

6.Бауыржан Момышұлының

батасы.

7.Фариза Оңғарсынованың «Жас жұбайларға» берген батасы.

5-тапсырма. «Батаменен ел көгерер». Оқушылар жатқа білетін баталарынан үзінді оқиды.

Бірінші – ұзақ жасты өмірлі бол,

Екінші- адал кәсіпке бейімді бол.

Үшінші – тіл мен көзден аман бол,

Ғылымға өнерменен зейінді бол.

Төртінші-қатарыңнан кемелді бол.

Бесінші-берекелі, беделді бол.

Алтыншы-арыстандай айбатты бол,

Жетінші- жетектеушің қызыр болсын,

Дұғамды қазір Алла қабыл етсін,

Бұрынғы жақсылармен теңесті бол. Әумин!

Үйге тапсырма: Қазақтың бата беру дәстүрі туралы не білеміз? Мәлімет жинақтау.

Оқушылар мұғаліммен амандасып, үйге берілген тапсырманы айтады.

Отбасы- ол менің байлығым. «Отан отбасыдан басталады», отбасымзды қамқоршысы, Отанымыздың қорғаны бола білейік.

«Құпия сөз» әдісі арқылы үш топқа бөледі. Топ мағыналары ашылады.

1-топ. «Ақсақал» 2-топ. «Би» 3-топ «Абыз»

Бата-қазақ халқының ұлттық рухани қазынасы болып табылады. Замандар мен ғасырлар бойы жиналған өмір тәжірибесінің, тарихтың даналық қорытындысы, адамгершіліктің ереже-қағидасы.

1-тапсырма. «Еркін жазу» әдісі.

1-топ: Дастархан басында, түрлі жиын-тойда, күнделікті тұрмыста кездесетін ірілі-ұсақты мерекелер кезінде қуаныш иесіне, жас балаға, жиналған көпшілікке, бата беріледі. Сондай-ақ қиын сапар, алыс жолға аттанған азаматқа ақ жол тілеп, бата беру-халқымыздың ежелден келе жатқан, кең таралған дәстүрі.

2-топ: Жолшылап келген құдайы қонақтарды ауыл адамдары төр+ге орналастырды.

Қонақтар дастархандағы дәм+нен алып, қол жая бата берісті.

3-топ:

-Сәлем, досым! Бүгін біздер бата беру дәстүрін тереңінен оқыдық.

2-тапсырма. «Білгенім бір тоғыз..» Ақ бата- көбіне жаңа туған нәрестеге, өмірге жаңа қадам басқан ұл-қызға, жас отауға, алыс жолға шығушыларға, үлкен бір істі бастаушыларға, басқа да түрлі жақсылықтарды бастаушыларға арналады. Теріс бата- жазаның өте ауыр түрі. Ол ұрпақтан-ұрпаққа қара таңба болып қалған. Серттесу батасы- (Баталасу) құдалықта, серт пен уәдеге , елшілікте, ел арасындағы маңызды шараларда жасалатын рәсім.

3-тапсырма. «Бірге ойлаймыз».

Ақсақал, би, шешендер.

4-тапсырма. «Топтастыру» статегиясы.

Фариза Оңғарсынованың «Жас жұбайларға» берген батасы.

Сезімнің пәктігін берсін,

Көңілдің ақтығын берсін,

Жылулы отбастарыңа,

Сәбидің шаттық үнін берсін!

Пейілдерің тарылмасын,

Есіктерің жабылмасын,

Шаршап-шалдыққандар

Төрлеріңде дамылдасын.

Отауларың елге сән болсын,

Өмірлерің бал болсын.

Ақ бата түрі.

5-тапсырма. «Батаменен ел көгерер».

Бірінші-ұзақ ғұмырлы бол,

Екінші-адал кәсіпке бейімді бол,

Үшінші – тіл көзден аман бол,

Ғылымға өнерменен зейінді бол,

Төртінші- қатарыңнан кемелді бол,

Бесінші-берекелі, беделді бол,

Алтыншы-арыстандай айбатты бол,

Жетінші-жетектеушің қызыр болсын. Әумин!

Үйге тапсырма: Қазақтың бата беру дәстүрі туралы не білеміз? Мәлімет жинақтау.