бауырмалдылық және кеңпейілділік

Мақсаты: Ізгілікке жол сүйіспеншілік құндылығы арқылы басталатынын оқушыларға түсіндіру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды адамдарға риясыз қызмет етуге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардағы жанашырлық қасиеттерді дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды шынайылық тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://kk.wikipedia.org

2.https://infourok.ru

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

Тәртіп.

Талап.

Тыныштық.

Тазалық.

Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті: «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға 3 рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Әділдік пен ізгілік,
Қарсы алады жүз күліп.

Халық даналығы.

Сұрақтар:

1. Ұлы нәрсе дегенді қалай түсінесіздер?

2. Сүйіспеншілік дегеніміз не?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

3. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Әкеден қалған мұра

Ертегі

Бір қарияның үш ұлы болыпты. Бір күні қария ұлдарын жинап былай депті:

• Мен қартайдым. Біреуіңнің үй иесі болатын уақыттарың жетті. Мен сендердің әрқайсыларыңа бір теңгеден берем. Сол теңгеге сендер бір зат алып осы бөлмені толтырыңдар.

Үлкен ұлы әкесінің берген теңгесіне екі қап масақ алып келіп, оны бөлмеге шашады. Бірақ, бөлме екі қап масаққа толмайды.

Екінші ұлы әкесінің берген теңгесіне қауырсын сатып алады:

- Сіздің берген теңгеңіз тек осыған жетті, - деп, қауырсынды бөлмеге шашады, бірақ бөлме оғанда толмайды.

Әкесі балаларына қарап басын шайқайды да, ең кіші ұлына қарап:

• Сен неге үндемейсің? Сен бөлмені немен толтырасың?- дейді.

Сонда кенжесі былай депті:

-Мен мына бөлмені жүрегімдегі шырақпен, жылулықпен толтыруға тырысам. Оны тек бөлмеге ғана емес, бүкіл әлемге, жанымдағы адамдарға ізгілік қасиетімен толтыруға тырысам, - деп әкесіне шырақ жағып көрсетеді.

- Осы шырақтың отындай жүрегімнің жылуымен, ізгілік қарым-қатынасын жасаймын!-дейді кенжесі.

Шалға кенже ұлының жауабы ұнайды. Ол өзінің мұрагері болады деп, кіші ұлын айтыпты. Үлкен баларына інісінің айтқанынан шықпауды өсиет етіпті.

Сұрақтар:

1. Қария үлкен ұлдарының жауаптарына не себепті қанағаттанбайды?

2. Бөлмені жүректегі шырақпен, жылулықпен қалай толтыруға болады?

3. «Шырақтың отындай жүрек жылуымен, ізгілікті қарым-қатынас» дегенді қалай түсінесіңдер?

4. Өздеріңнің қарым-қатынас жасауларыңның сипаты туралы айтып берсеңіздер.

4. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар үш топқа бөлінеді.

1 – топ: «Сүйіспеншілік».

Сүйіспеншілік не үшін керек?

2 – топ: «Ізгілік».

Ізгілікті болу үшін не істеу керек?

3 – топ: «Мейірімділік».

Мейірімділік не үшін қажет?

5. Топпен ән айту.

Балдәурен

Балдәурен көктем, асығып жеткен,

Шағала күндер.

Базарлы маусым, шырқалған даусым,

Тамсанып әсем.

Балауса балғын, көк майса шалғын,

Барады күндер.

Тербеліп билеп, жайқалып билеп,

Ән салып әсем.

Қайырмасы:

Балдәурен, бақытты ән дәурен,

Келеді қанатын самғаумен.

Көңілдің ұшырып, аққуын,

Балауса, бал бұлақ, бал дәурен.

Жаныма жылы, жүрекке ыстық,

Көңілге сұлу.

Тоя ма көзің, балдәурен кезің,

Бақыт-ау, бақыт?

Даламдай дархан, тауымдай биік,

Өмірге сұлу.

6. Үй тапсырмасы.

1. №1 – сабақ. Жұмыс дәптері 1 тапсырманы орындау. 

2. Келесі сабақ. №2, аңыз әңгімені оқып келу.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3]. Рахмет!

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: Ізгілікке жол сүйіспеншілік құндылығы арқылы басталатынын оқушыларға түсіндіру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды адамдарға риясыз қызмет етуге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардағы жанашырлық қасиеттерді дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды шынайылық тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.http://massaget.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4.Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті: «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үйге тапсырманы тексеру.

1. №1 – сабақ. Жұмыс дәптері 1 тапсырманы орындау. 

2. Келесі сабақ. №2, аңыз әңгімені оқып келу.

Сұрақтар:

1. Әйелдің жаман ниеті қандай нәтиже берді?

2. Қайырымдылық пен мейірімділіктің мәні неде?

3. «Жақсылық етсең –өзіңе, жамандық етсең – өзіңе» деген мақалды қалай түсіндіресідер?

4. Әңгімеден не түсіндіңіз?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға 3 рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Кешірім - ізгіліктің белгісі.

Халық даналығы.

Сұрақтар:

1. Кешірімділік қандай қасиет?

2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Қажымұқан палуан

(1871 – 1948)

Қажымұқан Мұнайтпасов – әлемдік аренаға шыққан қазақтың тұңғыш палуаны, дүниежүзінің бірнеше дүркін жүлдегері.

Қажымұқан он төрт жасында саудагер байға жалшы болады. Қыс мезгілі. Бірде бай оны атшанамен шөп алып кел деп жұмсайды. Қайтар жолда қар жауып, ат шананы тарта алмай зорығып өледі. Қажымұқан ойланбастан атты шөптің үстіне лақтырып тастап, шананы атымен бірге өзі сүйреп алып келеді.

Қ ажымұқан күрес өнерін өзінің туысы Ержақ палуаннан үйренеді. Кейін Санкт – Петербургтегі атақты Лебедевтің палуандар мектебінде әбден шыңдалып толысады. Осы кезде даңқы жер жарған Иван Поддубныймен достасады. Алекс Аберг, Збышко Цыганевич, Иван Шемякин сияқты орыс-поляк және Қара Ахмет, Мұстафа атты түрік палуандарын жеңіп, әлемге аты әйгілі болады. Жапон палуаны Саракаки Жиндофуды «джию-джитсу» күресі әдісімен жығады. 1917 жылғы Қазан төңкерісінен соң Қажымұқан туған елі Қазақстанға оралады.

Ел-жұртты аралап әр-түрлі ойындар көрсетеді. Ұлы Отан соғысы жылдарында қартайғанына қарамастан, палуандардың ойындарын өткізіп, жинаған ақшасына ұшақ жасатты. Оған ұшқыш Б.Шалабаев ие болып, талай ерліктер көрсеткен.

Қазір Шымкент облысы, Темірлан ауылында Қажымұқанның мұражайы бар.

Сұрақтар:

1. Қажымұқан атамыздың бойынан қандай ізгі қасиеттерді байқадыңдар?

2. Палуан болу үшін адамға тек дене күшінің болуы жеткілікті ме? Неліктен?

3. Қандай адамдардың бойындағы ізгі қасиеттерді үлгі тұтасыңдар?

4. №Өз бойларыңыздағы ізгі қасиеттерді қандай дұрыс әрекеттер арқылы дамытып жүрсіңдер? Әңгімелеп беріңдер.

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар үш топқа бөлінеді.

1 – топ: «Сүйіспеншілік».

2 – топ: «Ізгілік».

3 – топ: «Мейірімділік».

1 - тапсырма: Нүктелердің орнын толтыр

1. ... пен ізгілік,
   Қарсы алады жүз күліп. (әділдік)

2. Өзін ғана ойлаған -
   Жамандықтың белгісі.
   Өзгені де ойлаған –
   ... белгісі. (адамдықтың)

3. Жақсы  – ай мен күндей  –
   ... бірдей. (әлемге)

2 - тапсырма: «Үлкенге ізет, кішіге құрмет» тақырыбында ереже дайындау

6. Топпен ән айту.

«Мейірімді болайықшы ағайын» 
Сөзі: С.Қали. Әні Қ.Махан 
Көктем етіп көркейтсе де маңайын, 
Көріп жүрміз өкпешілдің талайын, 
Өшігуді қояйықшы өзгеге, 
Кешірімді болайықшы, ағайын! 

Көк нөсерін көл етсе де жауындар, 
Көк пен жерді сел етсе де дауылдар, 
Пейілдерді пенделікпен тарылтпай, 
Мейірімді болайықшы, бауырлар! 

Болашаққа қол ұстасып барайық, 
Ақиқаттың ауылын іздеп табайық, 
Кішірейіп кетпес ғазиз басымыз, 
Кішіпейіл болайықшы, халайық! 

Ел болғанмен емеспіз ғой онша көп, 
Сонда дағы бөлінумен шаршап ек, 
Өзімізге қалайтұғын нәрсені, 
Тілейікші өзгеге де болса деп. 

Ұлттың қамын жүректермен ұғынып, 
Жұрттың жүгін көтерейік жұмылып, 
Қаратайық Қыбылаға жүздерді, 
Таратайық адамзатқа жылылық! 

7. Үй тапсырмасы.

1. №2 – сабақ. Ізгілік туралы мақал – мәтелдер жазу. 

2. Келесі сабақ. №3, Қ. Толыбаевтың мәтінін оқып келу.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3]. Рахмет!

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: Оқушыларға өз мүмкіндіктерін қалай тануға болытынын, ішкі тыныштық құндылығы арқылы түсіндіру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды жалқулықты қадағалай білуге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардың бойындағы байсалдылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды шыдамдылыққ тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://angimeler.wordpress.com

2. http://kz-minusovki.ucoz.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқынды және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. №2 – сабақ. Ізгілік туралы мақал – мәтелдер жазу. 

2. Келесі сабақ. №3, Қ. Толыбаевтың мәтінін оқып келу.

Сұрақтар:

1. Адам неліктен ойлаған ойына қолы жетпеді?

2. Алға қойған мақсатқа жету үшін не істеу керек?

3. Ғұламаның кеңесін қалай тұжырымдар едіңдер?

4. Адамның қиялы оның мүмкіндіктеріне сәйкес келе ме?

3. Сабақтың дәйексөзі.

Еңбек түбі —қуаныш.

Халық даналығы.

Сұрақтар:

1. Еңбек адамға не үшін қажет деп ойлайсыңдар? 

2. Еңбекқор деп қандай адамды айтамыз? 

3. Өздерің қандай еңбекпен айналысқанды ұнатасыңдар?

4. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіздер? 

Қорытынды: Еңбек еткен адамның еңбегі елеусіз қалған емес. Еңбектің пайдасы – тәрбиелейді, күш береді, қуантады, бақытты етеді, өмір сүруге үйретеді, үнемшіл болуға баулиды, жігерлендіреді, шынықтырады. Ия, балалар, еңбек етсең, ерінбесең барлық мақсат – мұраттарға жетесіңдер. 
Еңбек – қуаныш, жалқаулық – айырмас азап, деген екен Абай атамыз. Біздің ең бірінші еңбегіміз ол біліміміз. Міне көп оқып, тәртіпті болып, сабақты жақсы оқысақ болашақта жақсы оқу орындарына түсіп, сол оқудың, білгеннің арқасында еңбегіміздің жемісін жейміз екен. Сондықтан тек білімді болып денсаулығымызды күтіп, алға қойған мақсатымызға жетуге тырысуымыз керек. 

Оқиға айту (Мұғалім сыйы)

Миллионыншы талпыныс.

1942 жыл болатын. Үш адам Венесуэлада бірнеше ай бойы алмас іздеп жүріпті. Көп жол өтіп, көп тау аралап, алмас па деп талай жәй тас жинапты. Бірақ құр тастан басқа ешнәрсе жинай алмапты! Үшеуінен біреуі, Рафаэль Солано, бір көлшіктің жағасына жеткенде достарына: “Мен шаршадым ” дейді. “ары қарай жүрудің мағынасы жоқ. Мына тасқа қараңыздаршы, мен тапқан 999999 тасым шығар. Бірақ бір де бір алмас жоқ солардың арасында. Тағы бір тас алсам миллионыншы тасым болады. Бірақ несіне босқа әуре болайын. Шаршап кеттім. Алмас іздеуден бас тартамын”.

Бір досы қалжыңдап: “Енді бір тас теріп миллионыңды толтырсаңшы ” дейді. Солано қалжыңға қалжыңмен жауап беріп: “Солай-ақ болсын” дейді, “осы сапарымнан бас тартар алдында соңғы тас тере салайын”. Шаршаған көздерін жауып, қасындағы тас үйіндісінен алмас-ау деп жорамалдап жұмыртқа үлкендігінде бір тас таңдап: “Міне соңғы тасымды да алдым,” дейді, “миллион тас терген болдым. Соңғы тасым осы болар!” Соңғы тасы ауыр, кәдімгі тастан едәуір ауыр болады. Солано қолыңдағы тасты қайтадан өлшеп: “Бұл алмас қой” деп қуанады, “бұл расында да үлкен алмас!”

Кейін болса, Нью-Йорктағы бір зергер Рафаэль Солано тапқан тас үшін жүз мыңдаған доллар төлеп сатып алады. Кейін болса, “The Liberator” (Азаткер) аты берілген бұл алмас дүниенің ең таза әрі ірі алмасы болғаны аңықталады.

Сұрақтар:

1. Венесуэлада үш адам не іздейді?

2. Рафаель Солано не деп айтады?

3. Оған досы не деп жауап береді?

4. Рафаель Солано миллионыншы тасын қалай алады?

5. Ең соңғы алған тас қандай тас болып шығады?

6. Адамдардың кейде арманына жете алмауының себебі неде деп ойлайсыңдар?

7. Адам мүмкіндігінің шексіз екендігін тағы да немен дәлелдер едіңдер?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

1 – топ: «Білуге құштарлық»
2 – топ: «Еңбекқорлық»
3 – топ: «Қабілеттілік»
4 – топ: «Дарындылық»

5 – топ: «Табандылық»

Тапсырма:«Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей» тақырыбына сурет салу.

6. Топпен ән айту.

«Асыл арман»

Сөзі: Б.Тәжібаев

ӘніЕ.Хасанғалиев

Арманым ақ сәулелі күнімбісің 
Әлдебір алаулаған гүлімбісің 
Әлдебір желпіп өткен самал ма едің 
Арманым айтарып көп саған менің

Асыл арман асыл арман 
Көгімде шалқып ұшқан құсым ба едің 
Асыл арман аспанымда жарқылдаған 
Құсым ба едің 
Мен сенің құдіретіңе 
Мен сенің құдіретіңе түсінбедім

Арманым құздан құлар бұлақпысың 
Әлдебір күлімдеген шырақпысың 
Әлдебір албыраған ай ма екенсің 
Арманым айтшы маған қайда екенсің

Асыл арман асыл арман 
Көгімде шалқып ұшқан құсым ба едің 
Асыл арман аспанымда жарқылдаған 
Құсым ба едің 
Мен сенің құдіретіңе 
Мен сенің құдіретіңе түсінбедім

Асыл арман асыл арман 
Көгімде шалқып ұшқан құсым ба едің 
Асыл арман аспанымда жарқылдаған 
Құсым ба едің 
Мен сенің құдіретіңе 
Мен сенің құдіретіңе түсінбедім 
Мен сенің құдіретіңе 
Мен сенің құдіретіңе түсінбедім

7. Үй тапсырмасы.

1. №3 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 тапсырманы орындау.

2. Келесі сабақ. №4, Л.С.Рувинскийдің «Адам мүмкіндігін білеміз бе?» мәтінін және Ш. Әміралиевтің шығармасын оқып келу.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3].

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: Оқушыларға өз мүмкіндіктерін тану жолдарын, ішкі тыныштық құндылығы арқылы түсіндіру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды жалқулықты қадағалай білуге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардың бойындағы шыдамдылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды байсалды болуға тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://angimeler.wordpress.com

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқынды және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. №3 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 тапсырманы орындау.

2. Келесі сабақ. №4, Л.С.Рувинскийдің «Адам мүмкіндігін білеміз бе?» мәтінін және Ш. Әміралиевтің шығармасын оқып келу.
Сұрақтар:

1. Адам баласы неліктен үнемі ізденісте болады?

2. Адамның мүмкіндіктері мен қабілеттерін дамытуына қандай қасиеттер ықпал етеді?

3. Адам мүмкіндіктерін ашудағы ерік – күштің қандай маңызы бар?

4. Адам алдында қойған мақсатына жету үшін қандай әрекеттер жасауы керек?

5. Адамды қандай қасиеттер табысқа жеткізеді деп ойлайсыздар?

3. Сабақтың дәйексөзі.

Тағы бір күн – тағы бір мүмкіндік.

Ник Вуйчич.

Ақын, ағартушы, философ, композитор, саяси қайраткер

Сұрақтар:

5. Өз мүмкіндіктеріңізді пайдаланып жүрсіздер ме?

6. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіздер? 

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы)

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы – «Өз мүмкіндігімізді таниық» деп аталады. Осы тақырыпқа байланысты өздеріңмен пікірлессем деймін.Өздеріңе қойылған сұрақтарға жауап беріп, белсене қатысып отырыңдар.

Адам алдына қойған мақсатын жүзеге асыру үшін қандай әрекеттер жасайды? ( Адам армандауды жақсы көреді. Армандаған адам өз арманы үшін ізденіп, талаптанып, оқып, қайраттанып тек алға қалай қанат қағады. Арман адамды сенімділікке, жігерлілікке, шыдамдылыққа, шығармашылыққа үйретеді. Адам арманының орындалуы үшін тек алға қарай бағыт алып қанаты қатаяды.)

Адамдардың кейде арманына жете алмауының себебі неде деп ойлайсыңдар?(Маңдай тердің нәтижесі арманның орындалуына әкеледі. Арманның орындалуына сену керек. Арман - қажеттілік. Арманға жету жолында құлап қалса да, орнынан қайтып тұрып, оған жетпейінше тынбау арманның жүзеге асуына әкелетіні сөзсіз. Арманның орындалуының кілті осында: Оның орындалуына қалтықсыз сену. Адам жақсыны да, жаманды да армандайды.)

Адамның мүмкіндігі мен мақсатының сәйкес келуі қажет деп ойлайсыңдарма?

Адам мүмкіндіктерін іске асыруға қиял керек пе ?Осы сұрақ төңірегінде ойланып отырыңдар, сабақ соңынан жауаптарың тыңдалады.

Әр адам өзін-өзі, өзінің қажеттілігін, өмірдегі және қоғамдағы рөлін толық түсіну нәтижесінде өз мүмкіндіктерін таниды.

Адам өз бойындағы мүмкіндіктерін толық пайдаланғанда алдына қойған мақсатына жете алады. Мақсатқа апаратын ізгі жолдарды өздігінен іздестіру жақсы нәтижеге жеткізеді. Адам жағымды қасиеттерін, ізгі ниеттерін дамыту барысында өзін-өзі тәрбиелейді. Адам өмірі қыл үстінде тұрғанда, адам ағзасы ғаламаттың күшіменерекше қуатқа ие болады. Оған мысалдар жетерлік...

1. Полярлық ұшқыш өз ұшқышын жөндеп жатып, біреудің түрткенін сезеді. Жалт қараса, оны түртіп тұрған сүйкімді әрі қорқынышты ақ аю екен. Келесі секундта ұшқыш жерден екі метр биіктікте, ұшақтың қанатында тұрып есін жияды. Оған қалай шығып кеткенін ұшқыштың өзі де білмей аң-таң болады. 

2. Жеңіл машинаның астына түсіп қалған баласын құтқару үшін анасы машинаны жүк құрлы көрмей, көтеріп алады. Бұл әрекетін де жас ана түсіндіре алмады.

3. Адамның осындай сиқырлы мүмкіндігі тек өміріне қауіп төнген кезде ғана емес, ұзақ жаттығулардың әсерінен де байқалып жатады. Оған Гиннестің рекордтар кітабына енген оқиғаларды, спортшылар орнатқан түрлі рекордтарды жатқызуға болады. 

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

1 – топ: «Еңбекқорлық»

2 – топ: «Ұқыптылық»
3 – топ: «Сенімділік»

4 – топ: «Төзімділік»

5 – топ: «Табандылық»

Тапсырма: Адамның бойындағы мүмкіндіктерді ашуға көмектесетін қасиеттерді атап,оны дамытудың жолдарын ұсыну және жүйелеу.

6. Топпен ән айту.

АСЫЛ АРМАН

Арманым,ақ сәулелі күнімбісің,

Әлде бір алаулаған гүлімбісің?

Әлде бір желпіп өткен самал ма едің?

Арманым,айтарым көп саған менің.

Қайырмасы:

Асыл арман ,асыл арман.

Көгімде шалқып ұшқан құсым ба едің?

Асыл арман аспанымда жарқылдаған құсым ба едің,

Мен сенің құдіретіңе ,мен сенің құдіретіңе түсінбедім.

Арманым,құздан құлар бұлақпысың?

Әлдебір күлімдеген шырақпысың?

Әлдебір албыраған ай ма екенсің.

Арманым,айтшы маған қайда екенсің?

Қайырмасы:

Асыл арман,асыл арман,

Көгімде шалқып ұшқан құсым ба едің.

Бұл өмірде ,бұл өмірде ,мен жайқалған алау гүлмін

Арманым, күнде сені ,арманым күнде сені іздеп жүрмін.

6. Үй тапсырмасы.

1. №4 – сабақ. «Менің мүмкіндіктерім» тақырыбында эссе жазу.

2. Келесі сабақ. №5, «Менің атым Қожа» мәтінін оқып келу.

6. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3].

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: Оқушыларға өз мүмкіндіктерін тану жолдарын, ішкі тыныштық құндылығы арқылы түсіндіру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды жалқулықты қадағалай білуге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардың бойындағы шыдамдылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды байсалды болуға тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://angimeler.wordpress.com

Сабақтың барысы:

4. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқынды және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. №4 – сабақ. «Менің мүмкіндіктерім» тақырыбында эссе жазу.

2. Келесі сабақ. №5, «Менің атым Қожа» мәтінін оқып келу. Сұрақтар:

1. Қожаның өз қателіктерін түзетуге мүмкіндігі бар ма?

2. Қожаның өз мінез-құлқы жайлы ойлауына не мәжбүр етті?

3. Қожанаң орнында сендер болсаңдар не істер едіңдер?

4. Әңгімеден не түсіндіңіз?

3. Сабақтың дәйексөзі.

Еңбек — ырыстың бұлағы, Еңбек — бақыттың шырағы.
Халық даналығы.

Сұрақтар:

7. Еңбектің адам өміріндегі маңызы қандай? 

8. Еңбек арқылы адам шыңдалады ма?

9. Еңбек бақыттың шырағы – дегенді қалай түсінесіңдер?

10. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіздер? 

Қорытынды: Еңбектің адам өміріндегі пайдасы – адамды тәрбиелейді, күш - қуат береді, шаттыққа бөлейді, бақытты етеді, қалай өмір сүру керектігін үйретеді, үнемшіл болуға баулиды, шынықтырады. Ия, балалар, еңбек етсеңдер алдарыңа қойған барлық мақсат – мұраттарға жетесіңдер. 
Біздің ең бірінші еңбегіміз ол білім алуымыз. Сол себепті жақсы оқып, тәртіпті болсақ болашақта білгеніміздің арқасында еңбегіміздің жемісін жейтін боламыз. Сондықтан тек білімді, тәртіпті болып, алға қойған мақсаттарымызға жетуге әрекет жасауымыз керек. 

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы)

Стакан емес, бұлақ бол

Бір ғұлама шәкіртінің әр нәрседен үнемі шағымданып жүретінін көріп қалады. Содан бір күні ол шәкіртті шақыртып алып, тұзға жібереді. Үнемі зарланып жүретін шәкірт тұз алып келген кезде қария оған бір уыс тұзды бір стакан суға ерітіп іш дейді. Шәкірт бұлжытпай айтқанын орындаса да, тұзды суды көп іше алмай түкіре бастайды. “Дәмі қалай екен?” деп сұрайды қария. Шәкірті “Ащы” деп жауап береді ызаланып. Ғұлама шәкіртті қолынан ұстап, жақын жердегі бұлаққа алып барады. Бір уыс тұзды суға қосып, сол судан да ішіп көруін сұрайды. Бұлақтың мөлдір суын ішкен шәкірттен қайтадан судың дәмін сұрайды. “Tәтті” дейді шәкірт. “Тұздың дәмін сездің ба?” сұрағына да, “жоқ” деп жауап береді. Осы кезде ғұлама: “Өмірдегі қиындықтар осы тұз тәрізді, аз да емес, көп те емес – үнемі бірдей мөлшерде. Байқағаныңдай тұздың ненің ішіне қойылғандығы ғана маңызды. Сол сияқты, өмірдегі проблемалардың да ащы болып болмауы тек сенің сезімдеріне байланысты. Стакан емес, бұлақ болуға тырыс“, – деген екен.

Сұрақтар:

1. Шәкіртінің өмірге көзқарасы қандай еді?

2. Ұстазы шәкіртіне не түсіндіргісі келді?

3. «Стакан емес, бұлақ бол» - дегенді қалай түсінесіңдер?

4. Бұл әңгіме қандай құндылық жөнінде айтылған?

5. Ішкі тыныштық дегеніміз не?

6. Жүрек тыныштығы дегенді қалай түсінесіңдер?

7. Әңгімеден қандай ой қорытуға болады?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Тапсырма: мақалдардың жалғасын табу.

1 – топ: «Еңбекқорлық»

1. Еңбегіне қарай, ....

(Еңбегіне қарай, өнбегі)

2. Еңбек ... жеткізер.
   Ерлік елдікке жеткізер.

(Еңбек ерлікке жеткізер.
Ерлік елдікке жеткізер)

3. Еңбегің ... болса,
   Ішің майлы болар

(Еңбегің сайлы болса,
Ішің майлы болар)

4. Еңбек пен ... егіз.

(Еңбек пен бақыт егіз)
2 – топ: «Ұқыптылық»

1. Еңбегіне қарай — ....
   Жасына қарай — ізет

(Еңбегіне қарай — құрмет.
Жасына қарай — ізет)
2. ... атын еңбек шығарар.

(Ердің атын еңбек шығарар)

3. Еңбек еткен — ... жеткен.

(Еңбек еткен — мұратқа жеткен)

4. Еңбек — ырыстың бұлағы,
Еңбек — ... шырағы.

(Еңбек — ырыстың бұлағы,
Еңбек — бақыттың шырағы)
3 – топ: «Сенімділік»

1. Еңбек түбі – ...,
   Көптің түбі – мереке.

(Еңбек түбі – береке,
Көптің түбі – мереке)

2. Еңбек ... көркі, 
   Ер елдің көркі.

(Еңбек ердің көркі, 
Ер елдің көркі)

3. Еңбекке ..., өнерге бастан.

(Еңбекке жастан, өнерге бастан)

4. Ер ...— еңбек.

(Ер дәулеті — еңбек)
4 – топ: «Төзімділік»

1. Еңбектің – наны тәтті

(Еңбектің – наны ...)

2. ... атасы — еңбек,

анасы — жер.

(Байлықтың атасы — еңбек,

анасы — жер)

3. Жақсы жұмыс - жанға ....

(Жақсы жұмыс - жанға тыныс)

4. Еңбек қылсаң ...,
   Тояды қарның тіленбей.

(Еңбек қылсаң ерінбей,
Тояды қарның тіленбей)

5 – топ: «Табандылық»

1. Еңбек өмірді ....

(Еңбек өмірді ажарлайды)

2. Еңбек пен ... — егіз.

(Еңбек пен бақыт — егіз)

3. Су — ырыстың көзі,
   Еңбек - ... көзі.

(Су — ырыстың көзі,
Еңбек - кірістің көзі)

4. Ақыл көпке жеткізер, 
   Өнер ... жеткізер. 

(Ақыл көпке жеткізер, 
Өнер көкке жеткізер)

6. Топпен ән айту.

Жақсы адамдар

Әні мен сөзі: А. Оралов

Сендер аман болыңдар жақсы адамдар,

Жақсы адамдар – бұзылмас тас қамалдар.

Табаныңның астында жатады әлі

Пенделіктен өресі аспағандар

Қайырмасы:

Жақсы адамдар, жақсы адамдар,

Сендер аман болыңдар жақсы адамдар.

Жақсы адамдар, жақсы адамдар,

Сендер аман болыңдар жақсы адамдар.

Жақсы адамдар.

Жақсы көрем сендерді жақсы адамдар,

Жүрегіңде өйткені аппақ ар бар.

Сендер жайлы шырқалар асқақ ән бар,

Күйіп кетсін көре алмас бәтшағарлар

Жақсы адамдар, жақсы адамдар

Жақсы адамдар, жақсы адамдар,

Жолы болсын ақ ниет бар адамдар!

Жақсы адамдар.

Сендер жайлы шырқалар асқақ ән бар,

Жолы болсын ақ ниет бар адамдар!

Сендер аман болыңдар жақсы адамдар,

Қарап өтсін сендерге басқа жандар.

Қайырмасы:

Жақсы адамдар, жақсы адамдар

Қарап өтсін сендерге басқа жандар

Жақсы адамдар, жақсы адамдар

Қарап өтсін сендерге басқа жандар

Жақсы адамдар.

Жақсы адамдар, жақсы адамдар,

Сендер аман болыңдар жақсы адамдар.

Жақсы адамдар, жақсы адамдар,

Сендер аман болыңдар жақсы адамдар.

Жақсы адамдар.

7. Үй тапсырмасы.

1. №5 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 2 – тапсырманы орындау.

2. Келесі сабақ. №6, 25 – беттегі Г. Потаниннің «Шоқан» мәтінін оқып келу.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3].

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: Оқушыларға ізденген мұратына жететіндігін дұрыс әрекет құндылығы арқылы түсіндіру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды отбасындағы, мектептегі парызын орындауға үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардағы өз – өзіне сенімділік қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1. kaznpu.kz

2. Самопознание.kz №2(62) Ақпан 2015

3. http://kz-minusovki.ucoz.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқынды және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. № 5 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 2 – тапсырманы орындау.

2. Келесі сабақ. №6, 25 – беттегі Г. Потаниннің «Шоқан» мәтінін оқып келу.

Сұрақтар:

1. Шоқанның жетістіктерінің сыры неде деп ойлайсыңдар?
2. Өздеріңде Шоқанның  талпынысындай ізденіске түскен сәттерің болды ма?
3. Қиындыққа бой ұсынбау үшін адам бойында қандай қасиет болу керек деп ойлайсыңдар?

4. Адам баласы неліктен үнемі талпыныс, ізденісте болады?
5. Ізденіс болмаған жағдайда не болады?
6. Адам көздеген мақсатына жету үшін қандай әрекеттер жасайды?
7. Адамды қандай табыстар мұратқа жеткізеді?

3. Сабақтың дәйексөзі.

Ұлы нәрсе іздемеңдер, алайда кішкентай істі ұлы сүйіспеншілікпен қарау керек.

Тереза ана.

Оқушыларға 3 рет айтқызып, дәптерге жаздырту.

Тереза ана Калькутталық (нағыз аты Агнес Гонджа Бояджиу26.08.1910, — 5.09.1997, Калькутта) — кедей және науқас адамдарға қызмет көрсеткен, Бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығының лауреаты (1979).

Терезе ана отыз алты жасқа келгенде жағдайы нашар әйел өзінің мейірімге толы жүрегі мен ерекше ынтасының арқасында Халықаралық Қайырымдылық Ұйымын құрады. Қазір бұл қордың құрамында әлемнің сексен елінен тіркелген 300 мың адам бар. Ұйым балалар мен жетімдер үйін, ауруханаларды, қарттар үйін қамтиды. Қазір Калькуттадағы бір ғана орталықтың өзінде 10 000-ға жуық адам емделіп жатыр.

Сұрақтар:

1. Ұлы нәрсе дегенді қалай түсінесіңдер?

2. Сүйіспеншілік дегеніміз не?

3. Кішкентай істі ұлы сүйіспеншілікпен қарау керек дегенді қалай түсінесіндер?

4. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы)

Жалқаудың ісі бітпес

Қ. Толыбаев

Аузына тарыдай жұп-жұмыр дән тістеген сидам қара құмырсқа інінің жер астына түсетін сыртқы тесігіне қарай дедектеп келе жатыр еді, жол жағасындағы алақандай тақырдан үлкендігі сұқ саусақтың тырнағындай асқабақтың ұрығын көрді. Тоқтады да, ұрыққа барып о жақ, бұл жағына шығып барлады.Содан кейін аузындағы дәнді жолдың жиегіне қойды да, асқабақ ұрығын көтермек болып еді, сопақша ұрық сырғақтап арқалауға ырық бермеді. Сонда да құмырсқа тастап кетпеді.

Ұрықты шыр айнала қарап шықты. Аударып, төңкерді. Қозғап, ырғап көтеріп көрді.Бір кезде оңтайына жата қалды да, жылжытып сүйрелей жөнелді. Сол әдіспен тоқтай-тоқтай демалып сырғыта берді. Бір кезде жеңіл әйнек қанаттың әлсіз сытыры естілді. Тоқтап қараса, жол жағасындағы мысық құйрық ақ бас шөптің сидам сабағының басына қонған инелік екен. Елбіректей шөптің қанатын желпіп тұр.

– Сонша әуреге түскенің не? Бәрібір көтере алмайсың, әліңді білсең етті,–дейді мүсіркеген ниетпен.

– Жоқ тапқан дәнімді жарты жолға тастап кетпеймін,–дейді белі қылдырықтай құмырсқа құлшынып.

– Андағы ұрық өзіңнен үш есе үлкен ғой, қалай арқалайсың?

– Ерінбеген мұратына жетеді. Оған мен төземін. Жалқаудың ғана ісі бітпейді.

– Күні бойы әуреленетін шығарсың...

– Мейлі... Мен қолға алған жұмысымды тындырмай тоқтамаймын!...

Құмырсқа тынбай қыбырлап жүр. Ұрыққа мықшия жармасып, жылжыту үшін құшырлана тырмысады. Бірақ жалықпайды.

Ақыры асқабақтың ұрығын сүйрелей-сүйрелей жылжытып, інінің аузына жеткізді. Содан кейін жолдың жиегіне қойып кеткен дәнін алып келу үшін қайта зымырады.

Сұрақтар:

1. Асқабақ ұрығын сүйрен алып кетіп бара жатқан құмырсқаға инелік не деді?

2. Құмырсқа не деп жауап береді?

3. Әңгімеде құмырсқаның бойындағы қандай қасиеттері туралы айтылған?

4. Жалқаулықты қалай жеңуге болады?

5. Құмырсқаның мақсатына жетуіне қандай құндылықтар мен қасиеттер себепші болды?

6. Адамдар адал еңбек ету арқылы қандай игіліктерге жетеді?

7. Әңгіме қай құндылық туралы айтылған?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Тапсырма:Мақалдардың жалғасын тап:

1 – топ: «Ақылдылар»

1. Өнерпаз болсаң....

(Өнерпаз болсаң арқалан)

2. Ізденген жетер ....

(Ізденген жетер мұратқа)

3. Жігітке жетпіс ... ...

(Жігітке жетпіс өнер де аз)

4. Талаптыға ... жауар

(Талаптыға нұр жауар)
2 – топ: «Білгірлер»

1. ... - теңіз, ... - қайық.

(Ғылым - теңіз, білім – қайық)
2. ... - ғалым - тілсіз ....

(Кітап-ғалым - тілсіз мұғалім)

3. Ақынның тілі ... өткір.

(Ақынның тілі қылыштан өткір)
4. Тәрбие ... басталады.

(Тәрбие тілден басталады)
3 – топ: «Алғырлар»

1. Көп ... — көңілді.

(Көп еңбегі — көңілді)
2. Ата өнері - ... мұра.

(Ата өнері - балаға мұра)

3. Қол өнері - ...,

Сөз өнері - ....
(Қол өнері - кілемде,

Сөз өнері – өлеңде)

4.Оқу - ... азығы, Білім – ... қазығы.

(Оқу - білім азығы, Білім – ырыс қазығы)

4 – топ: «Тапқырлар»

1. Ана сүті ... өсіреді, Ата тілі ... өсіреді.

(Ана сүті бой өсіреді, Ата тілі ой өсіреді)

2. Ел боламын десең — ... ....

(Ел боламын десең — бесігіңді түзе)

3. Асыл ... шығады, Өнер ... шығады.

(Асыл тастан шығады, Өнер жастан шығады
4. Қолың ... болсын, сөзің ... болсын.

(Қолың ұста болсын, сөзің қысқа болсын)
5 – топ: «Зеректілер»

1. Ынтымақ түбі – ....

(Ынтымақ түбі –игілік)
2. Ана алақанының ..., Ақ шынардың ....

(Ана алақанының аясы, Ақ шынардың саясы.

3.Күш - білімде, білім – кітапта

(Күш - білімде, білім – кітапта)

4. Білім ..., білу ....

(Білім арзан, білу қымбат)

6. Топпен ән айту.

Ана туралы жыр

Әнін жазған: Шәмші Қалдаяқов

Сөзін жазған: Ғафу Қайырбеков

Әлемнің жарығын, сыйладың сен маған.
Даланың әр гүлін, жинадың сен маған.
Сен берген құстардың, қанатын самғаған.
Балалық құштарым, өзіңе арнаған

Қайырмасы:

Әлдилеп аялап, өсірген жемісің.
Самал жел, сая бақ, құшағың мен үшін.
Есейіп кетсем де, мен саған сәбимін,
Көңіліңді көктемдей, көзіңнен танимын

Өтеуге борышым, анашым, жан сырым
Іздедім сен үшін, әлемнің асылын.
Әлемнің байлығын, сыйлар ем кеш мені.
Сыйлар ем ай, күнін қолыма түспеді.

Қайырмасы:

Әлдилеп аялап, өсірген жемісің.
Самал жел, сая бақ, құшағың мен үшін.
Есейіп кетсем де, мен саған сәбимін,
Көңіліңді көктемдей, көзіңнен танимын

Ете гөр қанағат, әзірге берерім
Балалық махаббат, балалық жүрегім
Бол риза, анашым, қолдағы осы бар
Өзіңе арнаған әнімді қосып ал

Қайырмасы:

Әлдилеп аялап, өсірген жемісің.
Самал жел, сая бақ, құшағың мен үшін.
Есейіп кетсем де, мен саған сәбимін,
Көңіліңді көктемдей, көзіңнен танимын

7. Үй тапсырмасы.

1. №6 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 –тапсырмасын орындау.

2. Келесі сабақ. №7, Абайдың «Он тоғызыншы сөзін» оқып келу. 30 – бет.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3].

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық. Рахмет!

Мақсаты: Оқушыларға ізденген мұратына жететіндігін дұрыс әрекет құндылығы арқылы түсіндіру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды отбасындағы, мектептегі парызын орындауға үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардағы өз – өзіне сенімділік қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

4. bilim-all.kz

5. http://kz-minusovki.ucoz.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5. Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқынды және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. №6 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 –тапсырмасын орындау.

2. Келесі сабақ. №7, Абайдың «Он тоғызыншы сөзін» оқып келу.

Оқушылар түйінді ойларын айта отырып, маңыздылығын өздерінің пайымдауларымен білдіреді.

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға 3 рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Ерінген қалар ұятқа,
Іздеген жетер, мұратқа.

Халық даналығы.

Сұрақтар:

1. Мақсатқа ұмтылушылықтың мәні неде?

2. Адамды қандай қасиеттер табысқа жетелейді? 

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы)

Ана қиялы

Аңыз

Баяғы өткен заманда, бір елді мекендегі сұрықсыз, жұпыны үйде екі баласымен жалғыз ана тіршілік етіпті. Ана өте өнерлі ісмер болыпты. Ол үнемі кестелеп орамал тоқып, соны ас-суға айырбастап, күндерін көріпті. Аналарының алып келген тамағына мәз болған балалар да уайымсыз өмір кешіпті.

Балалар да ер жетеді. Ана қартаяды, кестелеуге қолдары илікпей, көзжанары да тайып, қалжырай бастаған болатын. Күндегі әдетінше кестелеп тіккен орамалын алып базарға келеді. Бұйымын қажетті заттарға айырбастамақ болып, базар аралап жүріп, бір кісінің сурет салып отырғанын көреді. Суреттегі әдемі бау-бақшалы, шатырлы әсем үйлер, ғимараттар жанында ерекше сымбатты киініп, қолдарына кітап ұстаған адамдар анаға үлкен әсер қалдырады. Суретке әлсін-әлсін қарап таңданады. Суретшінің қиялына дән риза болады. Өмірде де осы суреттегідей әлемнің болатынына сеніммен қарап, оны өзінің бұйымына айырбастап алады. Жолда келе жатып, осындай зәулім үйде өзінің үлкен шеберханасы болуын, онда әдемі, асыл бұйымдарды әрі көп, әрі жылдам дайындауды, балаларының да суреттегі адамдардай оқымысты болып, ұқыпты да әдемі киініп, көліктермен жүруін қиялдайды. Ана қиялын ұлдарынан жасырмайды.

• Біз де сондай күнге жетер ме екенбіз?- деп балаларына күрсіне қарады.

• Егер бәріміз бірлесіп, жұмыс істеп, тіршілік жасасақ, ол күнге де жету қиын болмас – деп балалары аналарын жұбатқандай болды. Анасының қиялын шындық өмірге айналдыруға екі ұлы бар күштерін жұмсайды. Ертемен тұрып, жер жыртып, астық егіп, қаржы жинайды. Оқып, білім алады. Жұпыны үйдің орнына әсем де биік үй тұрғызады. Оның жанынан анасының қиялындағыдай шеберхана салады. Шеберханадағы станоктарда көздің жауын алатындай тұрмыстық бұйымдар дайындалады.

Ана балаларына, өмірге риза болып, көзіне қуаныштан жас алады. Қиялының арманға ұласып, арманының орындалғаны үшін өмірге алғыс айтады. Ел оларға қызыға да, қызғана да қарайды.

Сұрақтар:

1. Ана қиялының астарында қандай ақиқат жатыр еді?

2. Қандай қасиеттер арқылы балалары анасының қиялын іске асырды?

3. «Бірлік түбі - тірлік» дегенді қалай түсінесіңдер?

4. Бірлігі жарасқан адамдардың бойынан қандай құндылықтар мен қасиеттер көрінеді?

5. Өздерің аналарыңның арман-қиялын іске асыру үшін қандай әрекет жасап жүрсіңдер? Әңгімелеп беріңдер.

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Тапсырма: «Көшбасшы болу үшін керекті құндылықтар» тақырыбында жоба қорғау.

1 – топ: «Ақиқат»

Шындыққа бөленген жүрек – ақиқаттың қайнар көзі. Ж.К.Руссо

2 – топ: «Сүйіспеншілік»

Адам дүниеге үлкен сүйіспеншілік сезіммен келеді? Оны дамыту әр адамның өз қолында. К.Роджерс.

3 – топ: «Дұрыс әрекет»

Бақытқа жеткізетін тамаша қадам – дұрыс әрекет. Әл – Фараби.

4 – топ: «Ішкі тыныштық»

Өзінен таппаған жан тыныштығын, ешкім де, ешуақытта да басқадан таба алмайды.
5 – топ: «Қиянат жасамау»

Арлы, ақылды адам қиянатты, зорлықты, өзімшілдікті білмейді және істемейді. Ш.Құдайбердіұлы.

6. Топпен ән айту.

«Мейірімді болайықшы ағайын» 
Сөзі: С.Қали. Әні Қ.Махан 
Көктем етіп көркейтсе де маңайын, 
Көріп жүрміз өкпешілдің талайын, 
Өшігуді қояйықшы өзгеге, 
Кешірімді болайықшы, ағайын! 

Көк нөсерін көл етсе де жауындар, 
Көк пен жерді сел етсе де дауылдар, 
Пейілдерді пенделікпен тарылтпай, 
Мейірімді болайықшы, бауырлар! 

Болашаққа қол ұстасып барайық, 
Ақиқаттың ауылын іздеп табайық, 
Кішірейіп кетпес ғазиз басымыз, 
Кішіпейіл болайықшы, халайық! 

Ел болғанмен емеспіз ғой онша көп, 
Сонда дағы бөлінумен шаршап ек, 
Өзімізге қалайтұғын нәрсені, 
Тілейікші өзгеге де болса деп. 

Ұлттың қамын жүректермен ұғынып, 
Жұрттың жүгін көтерейік жұмылып, 
Қаратайық Қыбылаға жүздерді, 
Таратайық адамзатқа жылылық! 

7. Үй тапсырмасы.

1. №7 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 – тапсырмасын орындау.

2. Келесі сабақ. №8, «Қыз Жібек» өлеңін оқып келу.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3].

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық. Рахмет!

Мақсаты: Ақиқат құндылығы арқылы оқушыларды әсемдікке ұмтылдыру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды барлық нәрседен тек жақсылықты көре білуге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардағы қарапайымдылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ойдың, сөздің және істің бірлігіне тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

6. bilim-all.kz

7. http://kz-minusovki.ucoz.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқынды және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. №7 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 – тапсырмасын орындау.

2. Келесі сабақ. №8, «Қыз Жібек» өлеңін оқып келу.

Сұрақтар:

1. Қыз Жібектің тұлға ретіндегі әсемдігін неден байқадыңдар?

2. Сұлулықтан қандай әсер алдыңдар?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға 3 рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Сұлулық адамның жүзінде емес,жүрегінде болады.

Халық даналығы.

Сұрақтар:

1. Адамды сұлу ететін не нәрсе?

2. Әсем,сұлу нәрсе көргенде қандай сезімде боласыздар?

3. Жан сұлулығын қалай түсінесіздер?

4. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы)

Ішкі сұлулық пен сыртқы сұлулық.

Баяғы өткен заманда бір патша базардан екі құл сатып алыпты. Құлдарының бірі сиықсыз, тістері шірік әрі аузы сасық екен, ал екіншсі болса келбетті, маржандай тістері бар әрі аузынан хош иіс шыққан жағымды адам екен. Патша келбетті құлын сыйға бөлеп, моншаға жібереді. Аузы сасыған екінші құлды қасына шақырып:

- Сені ұнатып-ақ едім, бірақ ана моншаға кеткен досың сен туралы көп жаман нәрселер айтты. Сен де қаласаң маған оның жаман тұстарын айтып бер,- дейді. Құл болса жолдасына шаң жуытпай, ол туралы еш жаман сөз айтпады. Патша қалай тырысса да мақтаудан басқа ештеңе айттыра алмапты.

Екінші құлы моншадан қайтып келгенде, патша оны да сынамақ болып қасына шақыртты. Біраз мақтау сөз айтқан соң:

-Ана досың айтып берген жаман мінездерің болмаса жап жақсы жігітсің,- депті. Сөйтсе әлгі ашуланып, жолдасы туралы қайдағы жоқты айтып, жамандай бастайды.
Патша біраз тыңдаған соң:

-Доғар сөзді, кімнің кім екенін енді білдім. Сен жамандаған жолдасыңның аузы сасыса, сенің ішің сасыған, шірік екенсің. Бар, сол жамандаған досыңның қол астында жұмыс істейтін боласың, – депті.

Сұрақтар:

1. Неліктен екінші құл өзінің жолдасын жамандамай, тек мақтауын асырды?

2. Адамның сырт келбетіне қарап, ол туралы қорытынды шығаруға бола ма? Неліктен?

3. Адам қандай құндылықтары мен қасиеттері арқылы шынайы сұлулыққа ие болады?

4. Өздерің адамдардың бойындағы қандай сұлулығын бағалайсыңдар? Түсіндіріп беріңдер.

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар үш топқа бөлінеді.

Тапсырма:Үш қатарға аяқталмаған өлеңді толықтырып, жалғастырамыз және айтқызамыз.

1 – топ: «Әсемдік»

Күн сәулесі ...........................әдемі,

...............................керілгені әдемі.

............................. асыр салып жүргенде,

Көк ................................. әдемі.

2 - топ: «Сұлулық»

Жас шыбықтың ....................... әдемі,

................................... гүл ашқаны әдемі

...................................... кездесіп,

Амандықты ........................................

3 – топ: «Әдемілік»

........................... сайрағаны әдемі,

........................... ойнағаны әдемі.

Ақ боз атын ерттеп ..............................

.................. өріске ...................... әдемі

6. Топпен ән айту.

Әдемі Сөзі: А.Шяхметовтікі

Әні: Ғ. Наурызбаевтікі

Күн сәулесі төгілген әдемі,

Кемпірқосақ керілгені әдемі.

Көк шалғында асыр салып жүргенде,

Көк көбелек көрінеді әдемі.

Жас шыбықтың бүр ашқаны әдемі,

Алма ағаштың гүл ашқаны әдемі

Қариялар жол үстінде кездесіп,

Амандықты сұрасқаны әдемі.

Бұлбұл құстың сайрағаны әдемі,

Қозы-лақтың ойнағаны әдемі.

Ақ боз атын ерттеп мініп атамның,

Қойды өріске айдағаны әдемі.

7. Үй тапсырмасы.

1. №8 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 – тапсырмасын орындау.

2. Келесі сабақ. №9, М.Жұмабаевтың «Сұлулық сезімдері» мәтінін оқып келу

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3].

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық. Рахмет!

Мақсаты: Ақиқат құндылығы арқылы оқушыларды әсемдікке ұмтылдыру.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды барлық нәрседен тек жақсылықты көре білуге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардағы қарапайымдылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ойдың, сөздің және істің бірлігіне тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

8. bilim-all.kz

9. https://www.zharar.com

10. http://kz-minusovki.ucoz.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.

Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқынды және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. №7 – сабақ. Жұмыс дәптердегі 1 – тапсырмасын орындау.

2. Келесі сабақ. №8, М.Жұмабаевтың «Сұлулық сезімдері» мәтінін оқып келу

Сұрақтар:

1. Табиғаттың сұлулығы неде?

2. Адамның көру, есту сезімдерін тудыратын сұлулық дегенді қалай түсіндіресіңдер?

3. Адамға сұлулық қаншалықты қажет?

4. Әңгімеден не түсіндіңіз?