ҚР ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ “ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ” КеАҚ
ФИЛИОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ

СӨЖ:
БЕЙІМБЕТ МАЙЛИНӘҢГІМЕ ШЕБЕРІ
Орындаған:Омыралды А.С
Тобы:КЯЛ-101.
Тексерген:Қабышев Т.Б.

ЖОСПАР
I.КІРІСПЕ
II.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
А)БЕЙІМБЕТ МАЙЛИН КІМ?
Б)БЕЙІМБЕТ МАЙЛИННІҢ ТУЫНДЫЛАРЫ
В)БЕЙІМБЕТ МАЙЛИН-ӘҢГІМЕ ШЕБЕРІ
III.ҚОРЫТЫНДЫ
IV.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ

Қазақ әдебиетінің негізін
салушы
көркем
сөз
шеберлерінің бірі - Бейімбет
Майлин.
Ол
әдебиеттің
поэзия, проза, драматургия
саласында бірдей қажырлы
да
жемісті
еңбек
етіп,
көркемдік
жағынан
мол,
тәрбиелік мәні зор мұра
қалдырды.

БЕЙІМБЕТ МАЙЛИН КІМ?
Бейімбет Жармағамбетұлы Майлин (1894-1938) —
қазақтың көрнекті жазушысы, қазақ әдебиетін
қалыптастырушылардың
бірі.
Сауатсыздықты
толық жою ұранын алға тартты «Сауаттылығы
төмендерге арналған оқу кітабын» (1929); «Күш» сауаттылығы төмендерге арналған оқулықты (1930);
«Жаңаша оқы және жаз» құралын (1931) және Ғабит
Мүсіреповпен
және
А.
Ситдыковпен
бірге
«Сауатсыздарға арналған әліппені» (1935-1936)
жазып шығарды. Туып-өскен жері — қазіргі
Қостанай облысының Таран ауданы. Бір жасқа
толмай жатып әкесінен, алтыға шығарда шешесінен
айрылған. Жетімдік зардабын шегіп, байларға
жалданады.Алғаш ауыл молдасынан оқып сауат
ашқан.

«Бейімбет Майлин – әрі теңдесі жоқ әңгімеші
ретінде
де,
әрі
прозадағы
сүйікті
шығармаларды жасаушы ретінде де біздің
тұңғыш зергер прозашымыз»

Ғ.Мүсірепов

БЕЙІМБЕТ МАЙЛИННІҢ
ТУЫНДЫЛАРЫ
Бейімбет Майлиннің бірқатар туындылары әйел теңдігі
тақырыбына арналған. «Раушан – коммунист», «Берен»,
«Күлтай болыс» және тағы басқа әңгімелерінде қазақ
қызының тағдыры мен жағдайы туралы, әйелдің
отбасындағы, өмірдегі орны мен рөлі жайында жазды.
«Раушан – коммунист» әңгімесінде кедей шаруаның
әйелі Раушанның өсу жолы, оның күйеуі Бекеннің
ескіліктің шырмауынан шыға алмай адасуы өте дәлелді
суреттелген. «Күлтай болыс» әңгімесінде бұрын отбасы,
ошақ басынан шығамын деп ойламаған Күлтайдың
болыс болып сайлануы, оның әуелде жасқанып, кейін
төселе келе мәселені әділ шешетін қызметкер болып
шығуы әңгімеленеді.

БЕЙІМБЕТ МАЙЛИННІҢ
ТУЫНДЫЛАРЫ
Б.Майлин – ірі байларды тәркілеу, кедей
шаруаны ұжымдастыру шаралары кезінде
тарихи оқиғаның ізін суытпай, оларды көркем
шығармаға
арқау
ете
білген
жазушы.
«Ұлболсын», «Сот алдында», «Дайрабайдың көк
сиыры» туындылары осыған дәлел. «Сары ала
тон» әңгімесінде тәркілеу хабарын естіген
байдың үйінің қасіретті халі суреттелсе,
«Арыстанбайдың
Мұқышы»
әңгімесінде
ұжымдастырудың
алғашқы
жылдарындағы
жалған белсенділердің образы беріледі.

БЕЙІМБЕТ МАЙЛИННІҢ
ТУЫНДЫЛАРЫ
Ал «Күлпаш» әңгімесі – ел басына
түскен ашаршылықтың шындығын
көрсеткен шығармалардың бірі. Онда
аштық алдындағы дәрменсіздік, ұлы
мен күйеуінің аштықтан аман қалуы
үшін Күлпаштың ойда жоқ әрекетке
баруы, яғни басқа ерге шығуы
әңгімеленеді.

БЕЙІМБЕТ МАЙЛИН-ӘҢГІМЕ ШЕБЕРІ
Бейімбет өмірдің шынайы картинасын жасайды. Ол жасаған
образдарда оқушының кімнің кім екені – дос қайда, дұшпан
қайда, жаңаға жанасатын мінез қайсы, үйлеспейтін кедергі –
кесір мінез қайсы екендігі тайға таңба басқандай ап – айқын
көрініп тұрады. Жаңа мен ескінің күресі үй ішінде, қазан –
ошақ басында ерлі – зайыпты, ағалы – інілі, апақарындастардың арасындағы ара қатынастарда, әдет – ғұрып,
салт – саналық көріністерде өз - өзінен табиғи түрде байқалып
отырады.

БЕЙІМБЕТ МАЙЛИН-ӘҢГІМЕ ШЕБЕРІ
Жазушы қазақ даласында кеңес үкіметінің алғашқы күндерінен
бастап – ақ болып жатқан ұшан – теңіз өзгерістердің, жаңа
қоғамның алып қадаммен алға басып дамуы үшін қаншалықты
зор қарқын қажет екендігін дұрыс түсіне білді. Жаңа қоғамның
даму, өсу, өркендеу заңдылығын осылайша түсінген үлкен
суреткер халыққа қызмет қылудың басты шарты күнделікті
өмірімізде болып жатқан жаңалықтарды дер кезінде дұрыс
байқап, оны көркем сөзбен бейнелеу, сөйтіп өз халқының
тарихи шежіресін жасау деп ұқты. Сондықтан да елімізде
Бейімбет қаламынан тыс қалған бірде – бір оқиға жоқ деп
айтуымызға болады.

БЕЙІМБЕТ МАЙЛИН-ӘҢГІМЕ ШЕБЕРІ
Бейімбеттің бұл қасиетін заманымыздың ұлы суреткері Мұхтар
Әуезов: «Бейімбет Майлин әңгімелерінде терең шыншылдық бар,
адам бейнесі, қарым – қатынастары әрдайым нанымды боп шығады
және бұл шығармалардың түр үлгісінде дөңгелек келген тұтастық
айқын аңғарылады. Бейімбет әңгімелерінің көп топтар революцияның
ең алғашқы жылдарынан бастап, отызыншы жылдардың ортасына
дейін совет дәуірінде қазақ ауылында болған өмірдің ұзақ көркем
шежіресі деуге болады», - деп әділ бағалаған. Жаңа қоғамымыздағы
қаулаған көп жаңалықтардың қас дұшпаны ауылдағы шала молдалар
еді. Сондықтан Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарында көптеген қазақ
жазушылары қаламының уытты ұштарын қожа – молдаларға қарсы
жұмсады.

ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде, Бейімбет Майлин әңгіме жанрын
ерекше әрлеп, классикалық биікке көтерген нағыз
қаламгер шебері. Қаламгердің шығармалары қазақ
әдебиетінің барлық саласын байытқан рухани асыл
қазына ретінде халқымен мәңгі жасайды және мектеп
бағдарламасында жазушының шығармаларын оқыту
арқылы оқушылардың қазақ әдебиетінің проза саласына
деген сүйіспеншіліктері арта түседі.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ
1.Кәкішов. Қазақ әдебиеті сынының тарихы. А1994ж
2. Т. Кәкішов Сын мұраты. А- 1995ж
3.Ғ.Тоғжанов Әдебиет пен сын мәселелері А-1929
4. Википедия сайтынан
5.Егемен.кз сайтынан

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!