2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Бейорганикалық химия. "Сандық есептер шығару әдістемемсі"

Материал туралы қысқаша түсінік

Есеп шығару оқушыларды жаңа химиялық біліммен қаруландырып, қалыптасқан іскерліктері мен дағдыларын жүйелеуге және нақтылауға да көмектеседі. Есеп шығару барысында оқушының білімі, зердесі, ойлау қабілеті дамумен қатар химиялық білімді, заңдарды, құбылыстарды тереңірек түсінуі қалыптасады.

Битабарова Хадиша Исабековна

Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

21 Желтоқсан 2017

2757

7 рет жүктелген

Химия Авторлық бағдарлама 8 сынып

Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі

770 тг 578 тг

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

ОҚО Мақтарал ауданы «Көктөбе ауылы»«№ 19 М.Мақатаев атындағы жалпы орта мектебі»коммуналдық мемлекеттік мекемесі

БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ХИМИЯ.

Жалпы білім беретін мектептің 8-10 сыныптарына арналған (қазақ тілінде)Әдістемелік құрал

Мұғалімнің аты –жөні: Битабарова Хадиша Исабековна Жұмыс орны: «№ 19 М.Мақатаев атындағы жалпы орта мектебі»коммуналдық мемлекеттік мекемесі . Қызметі: МұғалімОқытатын пәні: Химия Білімі: ЖоғарыСанаты: БіріншіКурстан өтілуі: Үшініші (базалық) деңгейМекен –жайы: Онтүстік Қазақстан облысы Мақтарал. ауданы, Ж.Ералиев. ауыл , Ұялы телефон : 8 747 317 23 62, 8775 705 49 62, Электрондық почта E-mail : bitabarova66@mail.ru. Шығармашылық тақырыбы: «Жаңа педагогикалық технология негізінде, оқушылардың өзіндік ізденісін, ойлау және шығармашылық қабілетін дамыту, ақпараттық технологиялардың мүмкіндігін қолдана отырып оқушылардың химия пәніне деген қызығушылықтарын арттыру. »І- Кіріспе.Біліп қана қойған аз, оны пайдалана білу қажет, Қалап қана қойған аз, жасау қажет. Иоганн Вольфганг Гете.

Сапалы білім – ел болашағын айқындайтын басты көрсеткіш болып табылады. Бүгін мектеп партасында отырған бүлдіршіндер ертең ел тағдырын шешетін азаматтар. Олардың сапалы білім алуын бүгін қамтамасыз ету –мұғалімнің басты міндеті.«Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, білім, ар, мінез деген қасиеттерімен озады», -деп Абай атамыз айтқандай, озық ойлы білімдар адамдар заманның, қоғамның дамуына, өзгеруіне үлесін қосып келеді. Осындай қоғамдық әлеуметтік мәдени өзгерістер, дамулар мектептің оқыту процесіне әсер ететіні сөзсіз. Кез келген оқыту белгілі мөлшерде адамды дамытады. Оқитын пән қаншалықты жаңа, бағалы болса да, мұғалімнің шеберлігі қандай жоғары болсын, мұғалім мен оқушының өз белсенділігін туғыза алмаса, берген білім күткен нәтиже бермейді. Оқушының адам ретінде қалыптасуы белсенділік арқылы жүзеге асады. Жаңа технологияның басты мақсаттарының бірі – баланың оқыта отырып, ой еркіндігін, белсенділігін, ізденімпаздығын қалыптастыру, өз бетінше шешім қабылдауға дағдыландыру. Болашақта химия және биология мамандықтарына даярлайтын жоғары оқу орнына түсем деушілерге, әртүрлі типтегі химиялық есептерді шығару әдістемесін игерудің пайдасы орасан. Химиялық есептер – оқушылардың химиядан білім сапасын анықтаудың негізгі құралдарының бірі. Сондықтан бүгінде мектептегі білім беру жүйесінде елеулі өзгерістер болып жатқанда мұғалім үшін басты жетекші мақсат оқушыларды шығармашылық іс - әрекетті меңгертуге бағыттау болу керек. Химияны игеруге оқулықтың өзін оқып немесе мұғалімнін түсіндірмесін тыңдап қана оқушылар терең білім ала алмайды. Химиялық білім беруде есептер шығару маңызды рөл атқарады, себебі бұл оқу материалын неғұрлым терең және толық меңгеруді қамтамасыз ететін және алған білімдерін өз бетімен қолдана білуге үйрететін оқытудың бір түрі. Бұл туралы әйгілі ғалым – әдіскер Д. Пойа : «Есеп шығара білу практика жүзінде алынатын өнер» , - деп айтқан. Сондықтан, бұл әдістемелік құрал оқушылардың 8-11 сыныптарда химиядан алған теориялық білімдерін одан әрі дамытып, практикалық есептер шығару дағдысын қалыптастыруға арналған. Есепті шығара білу біліктілігін тек қана бір жолмен – жай есептен күрделі есепке жылжи отырып, тұрақты және жүйелі түрде дамытуға болады. Есептердің көпшілігі қолданбалы бағытта сыныптағы барлық оқушылар үшін жалпы жұмыс ұйымдастыруға және оқытуды даралау мен жіктеуге мүмкіндік туғызады. Алдымен оқушылардың материалды толық түсінуін қажет ететін есептерден басталады да, одан сон алған білімдерін әртүрлі жағдайда дамытып, фактілерді салыстырып, ой елегінен өткізіп қолданатын есептерге жалғасады. Химия пәнін оқыту үрдісінің негізгі мақсаты – оқушылардың химиялық білім негіздерін толық түсіну мен меңгеру арқылы шығармашылық қабілетін дамыту. Химия пәнін оқып – үйренгенде есептер шығарып, жаттығулар орындаудың маңызы өте зор. Есеп шығарып, жаттығулар орындау білімді тексеру ғана емес, сонымен қатар оқушыларды өздігінен ізденуге де дағдыландырады. Есеп шығару – оқушыларды химиялық ой – өрісін дамытудың негізгі құралдарының бірі, теориялық білім мен тәжірибе арасындағы байланысты жүзеге асырудың жолы . Есеп шығару оқушыларды жаңа химиялық біліммен қаруландырып, қалыптасқан іскерліктері мен дағдыларын жүйелеуге және нақтылауға да көмектеседі. Есеп шығару барысында оқушының білімі, зердесі, ойлау қабілеті дамумен қатар химиялық білімді, заңдарды, құбылыстарды тереңірек түсінуі қалыптасады. Оқушылардың химия пәнінен алған білімдерін жетілдіре түсу үшін химия курсының барлық тақырыптарына сәйкес есеп шығарудың, жаттығу жұмыстарын орындаудың орны ерекше. Есеп шығару, жаттығу жұмыстарын орындаудың үстінде оқушылардың шығармашылық қабілеті дамиды, тапсырылған іске жауапкершілігі артады, сондай-ақ, олар оқушылардың алған білімдерін тексеру және баға қою жөніндегі тиімді әдістердің бірі болып табылады. Оқушыларды есеп шығаруға үйрету, негізінен, математика, физика, химия мұғалімдерінің іс-тәжірибесіне байланысты. Егер жеке пән мұғалімдері бағдарлама талабына сай әрбір тақырыпқа байланысты есептерді шығартып, жаттығуларды орындатып отырса, оқушылардың білімі тиянақты болатындығында дау жоқ. Оқушыларға химиядан білім беруде олардың білім деңгейін бақылау маңызды екені белгілі . Ал білімді бақылау тапсырмалары білім беру стандартына сай, бағдарламаға негізделген болу керек. Сонымен бірге білімді бақылау құралдары оқушылардың білім деңгейін дәл, нақты анықтайтын дәрежеде құрылып, оқушылардың білімі мен білігін бақылап, тексеру арқылы мұғалім өз ісіне талдау жасап, оқушы біліміндегі олқылықтар есебін анықтайды. Сондықтан әр мұғалімнің сабақ беру кезінде оқыту нәтижесін шығаруы- білім беру барысындағы маңызды бөлік. Оқыту мақсатының орындалуы, мазмұны, құралдары ұйымдастыру формаларының тиімділігі оқушы білімі мен білігін тексеру арқылы анықталатыны белгілі. Сондықтан білімді бақылауға арналған есептер шығару қажет іс болып табылады. Сандық есептер шығару - химия ғылымының негізін меңгерудің маңызды бір бөлігі болып табылады. Теориялық түсініктеме алған оқушылар есептер шығару мен жаттығулар орындау арқылы алған білімін пысықтап, толықтыра түссе, тәжірибелер жасау арқылы оны тереңдетіп, бекітеді. Химиялық есептер шығару теорияны толықтырып, оның жақсы меңгерілуін қамтамасыз етеді. Оқу үрдісіне сандық есептер кіргізу, оқытудың мынадай дидактикалық міндеттерін шешуге мүмкіндік береді:өз бетімен белсенді жұмыс істеуге үйрету;оқушыларды білімдері мен дағдыларын берік етіп қалыптастыру;оқытуды өмірмен тығыз байланыстыру;химияны оқыту барысында кәсіптік бағдар беру мәселесін шешу.Есеп шығару мәселесін психологиялық тұрғыдан зерттеу мынаны көрсетеді: іскерліктің жеткілікті деңгейде қалыптаспауы оқушылардың, студенттердің кейбір жағдайларды ескермеуінен туындайды. Көптеген есептер оқытушы көрсеткен тәсілмен шығарылып, стандартты емес, басқа жолмен шығаруға оқушы әрекет жасамайды. Оқушы есеп шығара отырып, өзінің дербес әрекетінің мәні мен мағанасын ой елегінен өткізбейді, есептің негізі мен шығарылу жолын түсінбейді. Есептің мазмұнын талдау, мәніне көз жүгірту, негіздеу жүргізілмейді. Есепті шығарудың жалпы тәсілі қалыптастырылмай әрекеттер реті анықталмайды. Көбінесе химиялық тіл, математикалық аппарат пен физикалық шамалар дұрыс қолданылмайды. Оқушылар бірінші ретте қандай да болмасын жолмен есептің жауабын алуды мақсат етіп қояды. Есеп шығару барысында есептің химиялық бөлігі мен математикалық әрекеттер жүйесі айқындалмайды. Алынған нәтижені есептің жауабымен емес, есепті кері қарай шығару арқылы алуға немесе басқа тәсілді қолдануға талпынбайды. Есептерді белгілі жүйемен шығармай түрлі есеп типтерін бей-берекет ешқандай байланыссыз қарастырады. Егер оқушылар осы айтқан кедергілерді жеңетін болса, есеп шығару көп қиындық туғызбайды. Есеп шығару үрдісі сөзжұмбақ немесе ребус шешкендегідей ғанибет туғызуы керек. Есеп шығару икемділігі оқыту үрдісі барысында дамиды, ол икемділік үнемі есеп шығаруды жүйелі түрде жүргізгенде ғана игеріледі. Химиялық әдістемелік әдебиетте мектептің химия бағдарламасы бойынша оқушылар шығара алатын есептер түрлері ғылыми дәрежеде жүйеленген.Әдетте есептерді үлкен екі топқа бөледі: сандық есептер және сапалық есептер. Химияны оқыту әдістемесінде осы екі типтен басқа аралас есептер де кездеседі. Сандық есептер есептеуге байланысты болса, сапалық есептер бақылауға, нақты заттарды алуға, заттарды тануға, берілген қоспадағы қандай да бір қосылыстың бар екенін анықтауға негізделген. Аралас есептерде бірінші және екінші топтың элементтері бірлесіп келеді.Есептерді жіктеуді бір негізге келтіру үшін химияның зерттеу объектілері немесе оларды бейнелейтін химияның тілі тұрғысынан қарауға болады, мысалы: 1) затпен байланысты есептеулер; 2) химиялық реакциялармен байланысты есептеулер, 3) ерітінділермен байланысты есептеулер.Заттың сандық және сапалық көрсеткіштері химиялық формула арқылы, химиялық реакциялардың сандық сипаттамалары химиялық теңдеулер арқылы, ерітінділердің негізгі ұғымдары терминдер (ерігіштік, еріген заттың массалық үлесі және т.б) арқылы берілетін болғандықтан келтірілген типтерді басқаша атауға болады: 1) химиялық формулалар бойынша есептеулер; 2) химиялық теңдеулер бойынша есептеулер; 3) химиялық терминдер (ұғымдар бойынша есептеулер). Шын мәнісінде есептеулер объектілердің өздері арқылы емес, оларды белгілейтін формула, теңдеу және термин арқылы жүзеге асады.Сандық есептердің әр типі әрі қарай бірнеше түрлерге бөлінеді. Мәселен, формула бойынша есептеулердің түрлері:а) заттың салыстырмалы молекулалық массасын есептеу; ә) заттағы элементтердің массалық үлесін есептеу; б) зат құрамындағы элементтердің массаларының қатынасын табу; в) заттың абсолюттік массасын табу; г) егер зат газ болса салыстырмалы тығыздығын табу; д) газдың абсолюттік тығыздығын табу; е) химиялық формуласын табу және т.б.Кейде химиялық есептерді шығармашылық есептер және қиындатылған олимпиада есептері деп те жіктейді. Кейбір авторлар есеп шығарғанда қолданылатын білім элементтеріне орай есептерді жай, күрделі және аралас есептер деп те бөледі.Химиялық есептер оқушы ойын дамытуға көмектеседі. Есеп шығару кезінде оқушылардың талдау мен жүйелеуге, айырмашылықты көре білуге негізделген, абстрактілеу, нақтылауға бағытталған байланысты ойлау әрекеті дамиды.Талдау мен жүйелеу есеп шартымен алдын ала жұмыс істеген кезде іске асады. Алғашында оқушы есептің шартын аса жақсы қабылдамайды. Талдау нәтижесінде тетіктің кейбір жерлері ғана белгіленеді. Осыдан кейін барып терең талдау жүргізіледі. Есеп бойынша алынған мәліметтер арасындағы байланыстар анықталады. Талдау соңынан жүйелеу және синтез жүргізіледі. Сонда оқушы есеп шартын толық түсініп пайымдайды. Абстрактілеу нақты сандық мәндерден әріптік белгілеуге көшкен кезде іске асады.Кейде сандық есептерді шығаруда көптеген кемшіліктерге жол беріледі. Уақыт жетіспейді деген сылтаумен сандық есептер аз шығарылады. Көбінесе сандық есеп шығарудың тек бір тәсілі пропорция ғана қолданылады. Математиканың амалдары, физикалық шамалар және олардың белгілеулері тиімді пайдаланылмайды. Есептің химиялық жағын жан-жақты талдап, нақтылы түсінуге жете назар аударылмайды. Есеп шартында химиялық білім негізі қолданылмай, тек математикалық амал арқылы ғана қана іске асырылатын болса, ондай есептерді тиімді деп есептеуге болмайды. Менің құраған Оқу- әдістемелік құрал « Жалпы білім беретін мектептің 8-10 сыныптарға арналған сандық есептер шығару әдістемесі» Бұл әдістемелік құрал сыныптарға бөлінген әр тарауға есептерді шығару тәсілдері оқушылардың тақырыпты білім стандартына сай қандай деңгейде меңгергенін білу үшін, жас мұғалімдерге көмек ретінде есептерді шығару жоларымен берілген. Әр оқушы нені меңгерді, қандай есептерді шығару қиындық тудыратынын білуге мүмкіндік береді. Бұл әдістемелік құрал жеке оқушымен жұмыс жасауға мүмкіндік береді.

І. Салыстырмалы атомдық масса және салыстырмалы молекулалық масса.

Заттың формуласы бойынша салыстырмалы молекулалық массасын есептеу.Салыстырмалы молекулалық масса Мr-мен белгіленеді. Жай заттың салыстырмалы молекулалық массасын - элементтің салыстырмал атомдық масссын оның атом санына көбейтіп табады. Мысалы, оттек молекуласының О2 салыстырмалы молекулалық массасын табайық: Мr(О2) = 2· Аr(О) = 2 · 16 = 32 Күрделі заттың салыстырмалы молекулалық массасын табу үшін алдымен оның құрамына кіретін әрбір элементтің атомдарының салыстырмалы атомдық массаларын атом санына көбейтіп, содан соң олардың қосындысын табады.Мысалы, алюминий гидроксидің АІ(ОН)3салыстырмалы молекулалық массасы:Аr(АІ) = 27 , Аr(Н) = 1 Аr(О) = 16Мr[АІ(ОН)3] = Аr(АІ) + 3[Аr(О) + Аr(Н)]= 27 + 3(16 +1) = 27 + 17 = 78

Алюминий сульфатының АІ2(SО4)3 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдерБерілгені:АІ2(SО4)3Табу керек: Мr[АІ2(SО4)3] -?Шешуі: Мr[АІ2(SО4)3] = Аr(АІ) · n(АІ) + Аr(S) · n(S) + Аr(О) · n(О) Мr[АІ2(SО4)3] = 27 · 2 + (32 + 16 · 4) · 2 = 54 + 96 · 3 == 54 + 288 = 342 .Жауабы: Мr[АІ2(SО4)3] = 342.Ортофосфор қышқылының ( Н3РО4)салыстырмалы молекулалық массасын анықтап, заттың мольдік массасын есептеңдер.Берілгені: Н3РО4Табу керек: М(Н3РО4) -?Мr(Н3РО4) -?Шешуі: М(Н3РО4) = А(Н) · n(Н) + А(Р) · n(Р) + А(О) · n(О) М(Н3РО4) = 1 · 2 + 31· 1 + 16 · 4 = 2 + 31 + 64 = 98 г/моль Мr(Н3РО4) = Аr(Н) · n(Н) + Аr(Р) · n(Р) + Аr(О) · n(О) Мr(Н3РО4) = 1 · 2 + 31· 1 + 16 · 4 = 2 + 31 + 64 = 98 Жауабы: М(Н3РО4) = 98 г/моль; Мr(Н3РО4) = 98.Натрий оксидінің (Nа2О) салыстырмалы молекулалық массасын анықтап, заттың мольдік массасын есептеңдер.Берілгені:Nа2ОТабу керек:М(Nа2О) -?Мr(Nа2О) -?Шешуі:М(Nа2О) = А(Nа) · n(Nа) + А(О) · n(О) М(Nа2О) = 23 · 2 + 16 · 1 = 46 + 16 = 62 г/моль Мr(Nа2О) = Аr(Nа) · n(Nа) + Аr(О) · n(О) Мr(Nа2О) = 23 · 2 + 16 · 1 = 46 + 16 = 62 Жауабы: М(Nа2О) = 62 г/моль; Мr(Nа2О) = 62.Кальций гидроксидінің (Са(ОН)2) салыстырмалы молекулалық массасын анықтап, заттың мольдік массасын есептеңдер.Берілгені:Са(ОН)2Табу керек: М(Са(ОН)2) -?Мr(Са(ОН)2) -?Шешуі : М(Са(ОН)2) = А(Са) · n(Са) + А(О) · n(О) + А(Н) · n(Н) М(Са(ОН)2) = 40 · 1 + 16· 2 + 1 · 2 = 40 + 32 + 2 = 74 г/моль Мr(Са(ОН)2) = Аr(Са) · n(Са) + Аr(О) · n(О) + Аr(Н) · n(Н) Мr(Са(ОН)2) = 40 · 1 + 16· 2 + 1 · 2 = 40 + 32 + 2 = 74 Жауабы: М(Са(ОН)2) = 74 г/моль; Мr(Са(ОН)2) = 74.

ӨЗІНДІК ЖҰМЫСҚА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР.

1-1. Натрия дихроматының Nа3Сr2О7 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-2. Алюминий перманганатының салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-3. Калия ортофосфатының К3РО4салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-4. Мырыш нитратының Zn(NО3)2салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-5. Натрия боратының Nа3ВО3салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-6. Натрия тетрагидроксоалюминатының Nа[АІ(ОН)4] салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-7. Магний ортофосфатының Мg3(РО4)2салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-8. Калия ортофосфатының К3РО4 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-9. Натрий сульфатының Nа2SО4 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-10. Көмірқышқыл газының СО2 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-11. Күкірт (ІV) оксидінің SО2 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-12. Фосфор (V) оксидінің Р2О5 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-13. Күкірт (VІ) оксидінің SО3 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-14. Алюминий оксидінің салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-15. Темір (ІІ) оксидінің ҒеО салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-16. Магний нитратының Мg(NО3)2 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-17. Натрий хлоридінің NаСІ салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-18. Темір сульфатының ҒеSО4 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-19. Барий фосфорының Ва3(РО4)2салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер. 1-20. Азот қышқылының НNО3 салыстырмалы молекулалық массасын есептеңдер.

ІІ. Химиялық формулалар бойынша есептеулер.

Химиялық формула зат құрамына қандай атомдар және қанша мөлшерде кіретінін көрсетеді . Күрделі заттардың молекуласындағы элементтердің массалық қатынастарын есептеу.

5. Күкірт (VІ) оксидінің SО3формуласына сай элементтердің массалық қатынастарын есептеп шығарыңдар.Берілгені:SO3Табу керек:m(S) : m(О)Шешуі:Мr(SO3) = Аr(S) + 3Аr(O) = 32 + 3 · 16 = 80

Жауабы: m(S) : m(О) = 2 : 3.6.Мыс (ІІ) оксидінің CuO формуласына сай элементтердің массалық қатынастарын есептеп шығарыңдар.

578тг - Сатып алу

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!