Биология 8кл КМЖ 1-токсан

8.1.А.Жасушалық биология:

Мектеп:

Күні: ___

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Прокариоттық эукариоттық жасушалар

(жаңа тақырыпты меңгерту)

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары

8.4.2.2 прокариот және эукариот жасушалардың құрылысын салыстыру

Сабақтың мақсаттары

• Прокариоттық және эукариоттық жасушалардың құрылыс ерекшеліктерін сипаттау;

• Прокариоттар мен эукариоттар жасушаларын салыстыру;

• прокариоттық эукариоттық жасушалары тән ағзаларға мысалдар келтіру.

Бағалау критерийлері

• прокариоттық, эукариоттық жасушаларын сурет бойынша ажырата алады;

• прокариоттық, эукариоттық жасушаларының айырмашылықтарын түсіндіре алады;

• прокариот, эукариоттарға мысалдар келтіре алады;

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

• прокариот және эукариот жасушаларымен байланысты негізгі терминдерге ауызша, жазбаша анықтама береді.

• прокариот және эукариотжасушаларына тән құрылымдарды атап жасушаларды ауызша сипаттай алады;

• прокариот және эукариот жасушаларының айырмашылықтарын сурет/сызбада белгілеп жаза алады;

• ауызша сұрақтар құрастырып, қоя алады.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

прокариоттық жасуша, эукариоттық жасуша, жасушалық мембрана, цитоплазма, ядро, вакуоль, митохондрия, хлоропласт, рибосома, жасуша қабырғасы, мебраналы органоидтар, ядролық мембрана, талшық, капсула, мезосома, сақиналы ДНҚ. 

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Егер жасушада ядролық мембранасы бар болса, онда бұл ...жасуша. Жасушада мембраналы органоидтар кездесетін болса, бұл...жасуша.

Прокариоттық жасушаның мөлшері эукариоттық жасушаға қарағанда...

Сақиналы ДНҚ тек ... жасушаларда кездеседі.

Бұл ... ағзаға тән жасуша.

Бұл өсімдік / жануар жасушасы себебі...

Бұл өсімдік / жануар жасушасы емес, себебі... органоидтары бар.

Прокариоттық/эукариоттық жасушада... болады.

Бұл өсімдік/ эукариот жасушасы, рарапотому что өйткені онда … бар

Құндылықтарды дарыту

Топтық және жұптық жұмыс кезінде оқушыларда ынтымақтастықта бола білу, өзгелердің пікірімен санасу, сыйластық, адамгершілік құндылықтарын дарыту жүзеге асырылады. Үлгілеу кезінде өз білімін жетілдіруге деген жауапкершілігі дамытылады. Сабақта алған білімдерін жаһандық мәселелерді шешуде қолдануға қатысты талқылаулар арқылы жаһандық азаматтық қалыптастырылады.

Пәнаралық байланыс

Цитоплазмадағы заттар туралы білім арқылы химия пәнімен,

үлгілеу немесе аппликация жасау дағдылары арқылы технология пәнімен байланысады.

Алдыңғы білім

Оқушылар жаратылыстану курсынан жасуша және ұлпа ұғымдарын біледі. 7 -сыныптан өсімдік жануар жасушаларының айырмашылықтары мен ұқсастықтарын, жасуша құрамбөліктері (пластидтер, вакуоль, ядро, цитоплазма, жасушалық мембрана мен жасуша қабырғасы) қызметтерін біледі.

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Жоспарланған іс-әрекеттер

Оқыту көздері мен ресурстар

Сабақтың басы

0-4 мин

Ой толғау:Тақырыптың өзектілігін ашу үшін «Барлық тірі ағзалардың жасушалары бірдей ме?» сұрағы талқыланады.

Сұрақты талдау нұсқаулығы:

1- жұпта талқылаңыз.

2- сыныппен өз ойларыңызбен бөлісіңіздер.

Бұл тапсырмадан оқушылар барлық тірі ағзалардың жасушалары бірдей емес, олар тіршілік ерекшеліктеріне қарай әртүрлі болып келеді деген өқорытынды шығарады.

Бүгінгі сабақтың мақсаты жасушалар түрлеріне байланысты деп, оқушылармен бірге таныстырылмның көмегімен прокариот және эукариот ұғымдарына анықтама беріп, сабақтың мақсаттарын анықтап, бағалау критерийлері таныстырылады.

1 -3 слайдтар

Сабақтың ортасы

4-17 мин

Мазмұнды меңгеру:Ресурс және мазмұн арқылы саралауды қолдау үшін оқушыларға ақпарат көздері ретіндежасушалардың суреттері/ ақпарат парақшалары, таныстырылым ұсынылады.Осы ресурстармен таныса отырып, оқушыларға жасушалардың сызба/үлгі/апликациясын жасау сұралады. Бұл жұмысты топта, немесе жұпта орындатуға болады.

Нұсқаулық:

1 топ.

1. прокариоттар жасушасының үлгісін жасау

2. жасуша құрылымдарын белгілеп жазу (жасуша қабырғасы, талшық, капсула, мезосома, сақиналы ДНҚ)

3.жасуша өлшемін көрсету

2 топ.

1. эукариоттық жасушаүлгісін жасау

2. жасуша құрылымдарын белгілеп жазу (жасушалық мембрана, ядро, цитоплазма, митохондрия, рибосомалар, ЭПТ, Гольджи жиынтығы, пластидтер, ДНҚ, ядролық мембрана)

3. жасуша өлшемін көрсету

1, 2- қосымша

флипчарттар, маркерлер

желім, қайшы, ермексаз, түрлі-түсті қағаздар, жіп, моншақтар сияқты қол астындағы ұсақ заттар.

4-8 слайдтар

17-27 мин

Оқушылар жасаған үлгілерін қорғайды. Эукариоттық және прокариоттық жасушалардың ерекшеліктерін атап көрсетеді.

Оқушылар өзге топтардың жұмыстарын бағалайды.

Топ жұмыстарын өзара бағалайтын стикерлер

27-36 мин

Прокариоттық және эукариоттық жасушаларын салыстырып Венн диаграммасын толтырады. Толтырылған диаграммаларды салыстырып өзара бағалау жүргізу ұсынылады.

3- қосымша

9–слайд

Сабақтың соңы

37-40 мин

Кері байланыс

Түсінгендер оң қолын көтереді

Сұрағы барлар сол қолын көтереді

Мүлде түсінбегендер қолдарын көтермейді.

Туындаған сұрақтар сабақта талданады.

Тақырып мазмұнына қатысты сұрақтарды оқушылармен бірге талқылап, жауап беріледі.

Үй тапсырмасы: Сабақ бойы кездескен терминдерді қолданып кроссворд құрастыру (прокариот, эукариот, ядро, рибосома, плазмида т.б)

10– слайд

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Кейбір алғыр оқушылардан органеллдердің қызметтерін сұрау арқылы саралауды қамтамасыз етуге болады.

Саралау оқушыларға қосымша ресурс түрлері мен мазмұнды саралау және өз мүмкіншілігіне сай жұмыс жасау (сурет салу, аппликация жасау, басқаша үлгілеу), ақпараттың қосымша көздерін ұсыну арқылы жүзеге асырылады.

Қызығушылығы жоғары оқушыларға прокариот жасушаларының генетикалық ақпаратының ерекшеліктерін зерттеу тапсырмасы ұсынылады.

Қабілеті төмендеу оқушыларға, немесе кейбір сурет салуды ұнататын оқушыларға прокариоттық және эукариоттық жасушалардың суретін салу тапсырмасын ұсынуға болады.

Қабілеті төмен оқушыларға бағыттаушы сұрақтар қою, кейбір ақпараттарды талдауда көмек көрсетіледі.

Бағалау – оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?

Оқушылардың ауызша жауаптары, үлгілеу жұмыстары, оларды қорғауы және Венн диаграммасын толтыруы, ауызша жауаптары мен сұрақтар қою арқылы бағаланады.

Денсаулықты сақтау және қауіпсіздік ережелері

Сабақ барысында биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Партаға дұрыс отыруына назар аудару.

Үлгілеу кезінде қайшы, желім сияқты жұмыс құралдарымен жұмыс жасау кезінде абай болу.

Үлгілеу кезінде белсенді қозғалыс жасайды

Сабақ: 8.1А Жасушалық биология

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

СЫНЫП: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақ тақырыбы, түрі

Өсімдік мен жануарлар ұлпалары (зертханалық жұмыс)

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары

8.4.2.1 өсімдіктер мен жануарлардың ұлпаларын жіктеу

Сабақтың мақсаты

1.Өсімдік, жануар ұлпалары түрлерін ажырату;

2.Ұлпалардың ерекшеліктерін атқаратын қызметімен байланысын түсіндіру.

Бағалау критерийлері

Ұлпа түрлерін зерттейді.

Ұлпаларды ажырата алады.

Ұлпалардың қызметтерін түсіндіре алады.

Құндылықтармен байланыстар

Оқу жұмыстары кезінде қоғамдық өмірге дайын болу, өзін бақылауда ұстай білу, бәсекеге қабілетті бола білу құндылықтары дамытылады

Жазбаша жұмыстар арқылы академиялық шыншылдық, нақтылық, өзін өзі реттей білу құндылықтары дамытылады

Ауызша жұмыстар арқылы ойды реттей білу, сенімділік, дәлелдерді қолдана білу құндылықтары дамытылады

Жеке жұмыс кезінде өзіне деген сенімділік, өзін-өзі көрсету құндылықтары дамытылады

Топтық жұмыс кезінде ортақ іс атқаруда ынтымақтастықта бола білу, жаһандық азаматтық, өз оқуына жауапкершілікпен қарау, сынға алу, ортақ пайдалану құндылықтары дамытылады

Практикалық жұмыс кезінде түрлі манипуляцияларды меңгеру, дұрыс таңдау жасау, жобалау, бағалау, сыни ойлау, сынды қабылдау, сыни пікір айта білу, өз ісіне берілу құндылықтары дамытылады.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

-ұлпалардың түрлерін атап, қызметтерін ауызша жазбаша түрде түсіндіре алады.

-суреттерден ұлпа түрлерін ажыратып, ерекшеліктерін сипаттай алады.

Пән лексикасы және терминология: меристема, эпидерма, паренхима колленхима, склеренхима, ксилема, флоэма, дәнекер, бұлшықет, жүйке және эпителий .

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Құрамында ... болатындықтан ксилема суды жоғалтпай тасымалдай алады.

Ксилема…………..жасушадан тұрады.

Флоэма мен ксилема... ұлпаға жатады.

Бұлшықет ұлпасының ……………….түрлері бар.

Олар ………………….құрылымдарымен ерекшеленеді.

Эпителий ұлпасының ……………..түрлері бар.

Эпителий ………………..мүшелерде кездеседі.

Дәнекер ұлпасы …………………..кездеседі.

Жүйке ұлпасы ……………………қызметтер атқарады.

Пәнаралық байланыстар

Ұлпалардың құрамында кездесетін заттарды қарастыру арқылы химия пәнімен байланысады.

Алдыңғы білім

Оқушылар өсімдіктер мен жануарлар жасушаларының құрамбөліктерін анықтай алады. «Жасуша», «ұлпа», «мүше», «ағза» ұғымдарын, ксилема мен флоэма туралы 7 -сынып бағдарламасынан біледі.

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Сабақ қезіндегі іс-әрекеттер

Ресурстар

Сабақтың басы

І. Ой шақыру

0-5 мин

Ой толғау:Ағзалар зат алмасу, өсу, көбею сияқты тіршілік процесстерін жүзеге асыруға қалай бейімделген?

сұрағы талқыланады.

Оқушылар сұрақ туралы жеке ойланып, жұпта/топта талдап, сыныппен бөліседі.

Оқушылар ағзаның құрылымдық деңгейлерге бөлінуі олардың түрлі процесстерді атқаруға деген бейімделушілігі деген қорытындыға келуі тиіс.

Талқылау соңында оқушылардан қандай құрылым деңгейлері болады сұрағын талқылай отырып, жасушалар тобын ұлпа деп атайтынына тоқталады. Осы ұғымның анықтамасын беру арқылы сабақтың тақырыбы мен мақсаттары ашылады. Мұғалім ұлпаның өздеріне таныс (ксилема, флоэма) түрлерін атай отырып басқа түрлерімен танысатындығына тоқталады.

1-2 слайд

Сабақтың ортасы

06-10 мин

Мұғалімнің түсіндірмесі. Таныстырылымдағы ақпаратты оқушыларға сұрақтар қоя отырып түсіндіреді. Мысалы, ұлпаның қандай түрлерін біледі, ксилема мен флоэма қайда орналасқан, олардың атқаратын қызметтері қандай? т.б.

3-11 слайд

11-29 мин

Мұғалім оқушыларға әртүрлі станцияларды аралай жүріп өсімдік жануар ұлпаларының ерекшеліктерін зерттеуді ұсынады. Бұл әрекет барысында оқушылар жұмыс парағының көмегімен зертханалық жұмысты орындайды.

Зертханалық жұмысты бастамас бұрын мұғалім оқушыларды техникалық қауіпсіздік ержелерімен таныстырады.

Микроскоппен жұмыс кезінде ылғида ең кіші ұлғайту обьективімен жұмысты бастау ескертіледі. Басқа ұлғайтуға көшкен сайын заттық үстелді төмен түсіру қажет екендігі айтылады.

Станциялар:

1. паренхима

2. колленихима

3. склеренхима

4. эпидермис

5. флоэма

6. ксилема

7. жануар ұлпалары.

Әр станцияда ұлпа түрі туралы ақпарат, суреті, микропрепараты немесе тірі үлгісі қойылған.

Осы ресурстардың көмегімен оқушылар өсімдік жануар ұлпаларының түрлерімен танысып, зертханалық жұмысты орындайды. Тірі үлгі, сурет, сызбалардан ұлпа түрінің ерекшеліктерін анықтап, суретін салып, қысқаша сипаттамалар береді.

Кейбір ұлпалардың суреттері, тірі үлгісі немесе микропрепараты болмаса оқушыларға видеоматериалдарды қолдану ұсынылады. Видеолардың көмегімен зертханалық жұмыстың кейбір бөлігін орындауға болады.

1-4 қосымша

30-38 мин

Ұлпа түрлерін, олардың орналасуын, атқаратын қызметін түсінгендігін анықтау үшін қорытынды тапсырманы орындау ұсынылады. Тапсырманы орындағаннан соң оқушылар өзара бағалау жүргізеді.

5-қосымша

Сабақтың соңы

39-40 мин

Кері байланыс

Сабақта болған үш әрекетті талқылау

І. Біз бүгін оқыдық...

ІІ. Бізде жақсы іске асты...

ІІІ. Бізге қиын болды...

Кері байланыс сабақ барысындағы іс-әрекеттер емес тақырып мазмұнына қатысты жүргізіледі.

18 - слайд

Қосымша ақпарат

Дифференциация – сіз қосымша қолдау көрсетуді қалай жоспарлап отырсыз? Анағұрлым қабілетті оқушыларға қандай тапсырма беруді жоспарлайсыз?

Оқушыларға әртүрлі станцияларда жұмыс жасау арқылы білім алуды ұсыну арқылы олардың өздігінен таңдау жасауына, өзі қалаған жолмен білім алуына жағдай туғызылады.

Кейбір оқушылар ұсынылған тірі үлгілерден микропрепарат жасап зерттей алады.

Кейбір оқушылар ұлпаның суреттерін сызбаға салатын болса, кейбіреулері дайын суреттерді пайдаланады.

Қабілеті төмендеу оқушыларға мұғалім қосымша сұрақтар қоя отырып, көмек көрсетеді. Оларға ұлпаның құрамбөліктері аталып көрсетілген суреттерді ұсынуға болады.

Баяу жұмыстайтын оқушыларға көмек ретінде оларға дайын сызба үлгісіне ұлпа түрлерін атап жазуды ұсынуға болады.

Зертханалық жұмыс кезінде дағдылардың деңгейіне сай саралау жүріледі.

Кейбір оқушылар өздігінен ұлпа түрлерінен микропрепарат дайындап микроскопта қарай алады.

Бағалау - сіз оқушылар білімін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Сабақтың басындағы сұраққа жауап бере білуі арқылы бағалауға болады.

Зертханалық жұмыстың орындалуы кезінде:

Уақытты тиімді пайдалану, өз жұмысын ұйымдастыра білуі, сурет сала білу, микроскоппен жұмыс жасай білу, микроскопты тәртіпке келтіріп қолдана алуы, ұлпалардың ерекшеліктерін сипаттай алуы және ауызша қойылған сұрақтарға жауап бере алуы арқылы бағалауға болады.

Қорытынды тапсырма арқылы оқушылар өзара бағалау жүргізе алады.

Тіршілік қызметі қауіпсіздігі

Биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтай білуі, партада дұрыс отыру қажеттігі ескертіледі. Зертханалық жұмыс барысында қауіпсіздікті сақтау маңызды.

Микроскоппен ұқыпты жұмыс істеу; жұмыс тәртібіне жауапкершілікпен қарай отырып, үлкейтіп көрсетуге ауыстырғанда микропрепаратты сындырып алмау үшін бұрандамен ұқыпты жұмыс жасау.

Оқушылар микропрепараттар мен микроскоппен жұмыс кезінде абай болуы тиіс.

Оқушыларға ұлпаның тірі үлгілерін иіскеп немесе татып көруге болмайтынын ескертіледі.

Ұлпаның тірі үлгілеріне жалаңаш қолмен жанасқан болса оны этил спирті сіңірілген мақтамен залалсыздандыру ескертіледі.

Өткір құралдармен, сапты инемен жұмыс істеу кезінде жарақат алып қалмас үшін бұл құрал-жабдықтардың кесетін және түйрейтін бөліктерін өзіңе қарай бағыттамау.

Оқушылар станцияларды аралай отырып белсенді қозғалыс жасайды

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 8

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Жасушаның органикалық заттар. Мономерлер мен полимерлер арасындағы айырмашылық.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

8.4.1.1 биологиялық мысалдарды пайдаланып полимерлер мен мономерлер арасындағы айырмашылықты сипаттау

Сабақмақсаттары

Оқушыларға жаратылыстану пәнінің зерттейтін құбылыстары, жаратылыстану пәндері жөнінде түсіндіру

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар:

Жасушаның органикалық құрамы туралы білім алады. 

Оқушылардың басым бөлігі:

заттардың құрылысы және атқаратын қызметі туралы біледі

Кейбір оқушылар:

Логикалық ойлау қабілеті мен есептеу дағдыларын жетілдіру, өз бетінше еңбектену, белсенділіктерін арттыру, пәнге қызығушылығыг ояту, оқушылардың құзыреттілігін қалыптастыр

Бағалау критерийлері

Оқушылар:

Тапсырманы түсінеді оның негізгі қасйеттерін меңгереді

Топтық жұмыстар арқылы материалды меңгереді;

Қасиеттерін пайдалана отырып маңыздылығын түрлендіреді;

Тілдікмақсаттар

Оқушылар тиісті терминологияларды берілген модульдер бойынша түсіндірдіру және сипаттауда қолданады.

Пәндік лексика және терминология: жасаушы, органикалық заттар

Құндылықтардыдарыту

Көпмәдениеттілік

Интернационализм

Әлем азаматы

Коммуникативті дағдылар, ұқыптылық, бір-біріне деген құрмет, функционалдық сауаттылық.

Жолдастарын тыңдай білу, ой пікірлерімен санасу, өз ісіне жауапкершілікпен қарау дағдыларын дамыту.

Пәнаралықбайланыстар

математика, ғылымға кіріспе

АКТ қолдану

Интерактив тақатамен жұмыс

Бастапқы білім

Жаратылыс тану білімін салыстырады

Сабақбарысы

Сабақтыңкезеңдері

Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет

Ресурстар

Сабақтыңбасы

1 мин

5 мин

7 мин

2мин

1. Мұғалімнің кіріспе сөзі. (Сабаққа психологиялық көңіл-күй)

2. Үй жұмысын тексеру (бақылау, өзін-өзі тексеру, өзара тексеру)

Мақсаты:оқу материалының игерілу деңгейін тексеру, проблемалар проблемалады анықтау және оларды түзету.

А)Тірек білімдер актуалдау

Формасы: ұжымдық

Әдісі: жеке

Тәсілі: сұрақ-жауап

Оқушылармен бірлесіп сабақтың/оқу мақсатын анықтайды.

Өткенді қайталау

Сұрақ жауап

«Әр түсті стикерге оқушылардың деңгейлеріне байланысты ашық сұрақтар жазып тақтаға жабыстыру арқылы сұраймын. Қызыл стикердегі сұрақтар

1. Тірі организмдердегі бейорганикалық заттарды ата.

2. Макроэлементтер тобын атаңдар.

3. Биоэлементтер деп қандай элементтерді айтады

4.Организмде су және тұздардың мөлшері қандай

Жасыл стикердегі сұрақтар:

1. Микроэлемнттердің организм үшін қандай маңызы бар?

2. Макроэлементтердің организм үшін маңызы қандай?

3. Жасушадағы судың алатын орны қандай?

4.Минералды тұздар организмде қандай күйде кездеседі?Сары стикердегі сұрақтар:

1. Микроэлементтердің кейбір түрлері организмде жетіспегенде қандай өзгерістер болуы мүмкін?

2. Макро және микро элементтердің жетіспеуіне байланысты болатын өзгерістерге мысал келтір.

3. Судың химялық қасиетіне сипаттама бер.

4. Жасушадағы минералды тұздардың қызметін түсіндір.

Интерактивтік тақта

30 мин

1.Ой шақыру стратегиясы. Жасуша құрамы туралы жалпы түсінік қалыптастыру. Кластер құру.

Полимердің келесі маңызды қасиеті — олар механикалық берік келеді, әсіресе кеңістіктік құрылымды полимерлер ерекше берік болады. Беріктік қасиет полимерлердің тармақталу дәрежесі мен типіне байланысты. Тіпті молекулааралық байланыстар үлкейген сайын заттың қаттылығы да арта түседі, серпімділік модулі артып, салыстырмалы деформациялығы азаяды. Торлы құрылымды (кеңістіктік) полимердің қасиеттері алмаз тәрізді кристалл заттардың қасиеттеріне жақындайды. Сонымен полимерлердің беріктігіне әсер ететін факторлар қатарына молекулалық массасы, табиғаты, макро-молекулалардың бағдарлануы, құрылымдарының сипаты, тізбектерінің тігілу дәрежесі және т.б. жатады.Қандай да бір заттың балқуы, буға айналуы немесе еріп кетуі үшін қыздыру арқылы немесе еріткіштің әсерімен оның молекулалары арасындағы өзара тартылыс күшін жеңу керек. Кіші молекулалы заттардың молекулалары арасындағы өзара тартылыс күші оншалықты мықты болмайды. Сондықтан олардың молекулаларын бір-бірінен ажыратып бөлу қиынға соқпайды. Ал үлкен молекулалы заттардың молекулаларының өзара әсері анағұрлым күшті, өйткені олар толып жатқан бунақтары арқылы бірін-бірі тартып тұрады. Сондықтан ондай молекулалы затты буға айналдыру немесе балқыту үшін едәуір қыздыру керек. Сонда кейбір заттардың молекулаларындағы атомдар арасындағы байланыстар үзіле бастап, зат айырылады. Ондай макромолекулаларды еріткіш молекулаларының әсері арқылы ыдырату мүмкін емес.

Сызықтық құрылымды полимер мен кеңістіктік құрылымды полимерлердің қасиеттеріндегі айырмашылық каучук пен резеңке қасиеттерінен айқын байқалады. Сызықтық құрылымды молекулалардан құралған, вулканизацияланбаған каучук сұйық көмір-сутектерде ериді және механикалық беріктігі онша жоғары болмайды. Ондай каучукты созып тартса, үзіліп кетеді. Ал сызықтық молекулалардың арасы күкірт атомдары арқылы қосылған вулканизацияланған каучук (резеңке) еріткіштерде ерімей, тек ісінеді және бұлар едәуір берік болады.

42. Ісіну процесі ЖМҚ-дың еруі барысында жүретін процесс. Себебі ЖМҚ-дың еруі КМҚ-дың еруінен өзгеше орын алады. ЖМҚ-дың еруі барысында еріткіштің қозғалу жылдамдығы полимердің макромолекулаларының козғалу жылдамдығынан әжептәуір жоғары болады. Сондықтан бастапқыда бір жақты козғалыс байқалады, яғни еріткіш молекулалары полимерге өтіп, оларды қопсытады. Қопсыту барысында еріткіш молекулалары макромолекуланың қозғалғыш буындарының арасына еніп, оларды бір-бірінен алшақтатады. Макромолекулалар бір-бірінен әжептәуір қашықтыққа алшақтағанда ғана үзіліп, ерітіндіге өте бастайды. Егер молекулааралық байланыстардың беріктігі жоғары болса, ісіну процесі тоқтайды. Полимер молекуласындағы берік химиялық байланыстың болуымен сипатталатын мұндай ісіну шектелген ісіну деп аталады. Мысалы, резина, целлюлоза, крахмал шектеліп ісінеді.

Шектеулі ісінудің сандық сипатына ісіну дәрежесі жатады. Ісіну дәрежесі ісіну барысында үлкейген полимер массасының немесе көлемінің оның бастапқы массасына немесе көлеміне қатынасымен анықталады.

α_m =(m-m₀)/m немесе α_V=(V-V₀)/V₀

m- ісінген полимер массасы

V - ісінген полимер көлемі

М₀ - бастапқы масса

α- ісіну дәрежесі

V₀ - бастапқы көлем

Егер полимер молекуласының арасында берік байланыстар болмаса, ісіну процесі гомогенді жүйе түзілгенше, яғни еріткіштің молекулаларымен толық толтырылғанша жүреді. Мұндай ісіну шексіз ісіну деп аталады. Мысалы, белоктар суда, каучуктар көмірсуларда шексіз ісінеді. Желатин ерітіндісінің, крахмал клейстерінің және желімнің дайындалуы шексіз ісінуге негізделген.

Ісіну процесінің медициналы-биологиялық маңызы немесе түсіндірмесі адам ағзасының ісінуімен байланысты. Бұл жағдай ағзадағы сулы-тұзды алмасудың бұзылуына байланысты және жасушаның суды артық мөлшерде сіңіруіне байланысты болып келеді. Мұндай құбылысты бүйректің қызметі бұзылғанда ағзада натрий ионының жиналуымен түсіндіруге болады. Сол сияқты медициналық тәжірибеде бас миының ісінуі кездеседі. Бұл құбылыс нейроциттердің цитоплазмасының коллоидтары, глиальді жасушалар және ақ заттың жүйке талшықтары суды артық мөлшерде байланыстаруымен сипатталады.

44. Тұтқырлық ЖМҚ-дың ерітінділерінің айрықша_, өздеріне ғана тән қасиетіне жатады. ЖМҚ-ң сұйылтылған ерітінділерінің өзі жоғары тұтқырлық көрсетеді. Бұл жағдай олардың өте үлкен молекулалық массаларымен және тізбектің икемділігімен, сол сияқты макромолекуланың жоғары сольваттану қабілетімен түсіндіріледі.

— ЖМҚ-дың ерітінділерінің тұқырлығы температура жоғарылағанда төмендейді.

— ЖМҚ-дың тұтқырлығы ағу жылдамдығына және сыртқы қысымға байланысты өзгереді: а) сұйылтылған ерітінділерде макромолекуланың ағу барысында бағытын өзгертуіне байланысты болады; б) концентрленген ерітінділерде ішкі құрылымның бұзылуына сәйкес өзгереді (аномальдык немесе құрылымдық тұтқырлық).

— Полиэлектролиттердің ерітінділерінің тұтқырлығы ортаның рН-на тәуелді. (ИЭН-де макротізбек орама түрінде және ең аз тұтқырлықты көрсетеді).

— ЖМҚ-дың ерітінділерінің тұтқырлығы ассоциацияға және құрылымға ықпал ететін электролиттің қосылуына байланысты болады.

— Аса сұйылтылған ЖМҚ-дың ерітінділерінің тұтқырлығын сипаттау үшін Штаудингер мынадай теңдеуді ұсынды:

—

— η – η₀/η₀ =КСМ^α

—

— η_мен=КСМ^α

— Мұндағы:

— М - молекулалық масса

— С - массалық үлес

— К және α – константалар

— η₀ - еріткіш тұтқырлығы

— η - ерітінді тұткырлығы

— (η – η₀)/η₀ = η_салыст

— η_салыст/С=KCM^α

— η_салыст/С=KM^α

— η_салыст/С – келтірілген тұтқырлық деп аталады

— [η]=KM^α – сипаттаушы тұтқырлық

— ЖМҚ-дың мольдік массасын анықтау үшін М=[ η ]/К

2. Тақырып бойынша білгендерін топта бірлесе отырып постермен жұмыс жасау.

3.Іnsert стратегиясын пайдалана отырып оқушыларға мәтінге белгі қойып оқуға тапсырма берем.

4.Оқығаның түйіндеп, дәптерге жаздыру.

5.Топта талқылай отырып,постерге өз түсінгендерін,өз ойларын жазып талқылау.

6.Әр топқа тапсырма беру.

Ітоп Жасуша

ІІтоп Көмірсулар

ІІІтоп Липидтер.

ІVтоп Бақылаушылар

1.Кластер әдісі арқылы оқушылардың ойы мен бұрынғы білімі анықталады.. 3

.Мәтінге белгі қойып оқиды.

4.Кесте құрып,ойларын түйіндеп,дәптерге жазады.

5.Топта талқылай отырып,өз ойларын постерге түсіріп,қорғайды 6.Тақырыпты толықтыра отырып ізденеді.

7. Бақылаушы топтар арқылы білімдерін толықтырады.

7.Оқушылар топ болып бірлесе жұмыс атқарады. Оқушылар жеке өз бетімен ойланады,проблемалардың шешімін табу құзіреттілігі дамиды,мәтінге талдау жасауды үйренеді,белсенді тыңдайды.Постермен жұмыс жасау дағдысы қалыптасады. Бағалау критерийлері: 

Практикалық бөлім

.Өзара бағалау ( дескриптор бойынша)

Бағалау СГ 3. Тапсырманы орындау нәтижелерін көрсету

Оқытудың мақсаты бойынша.

Сабақ соңы

10 мин

Қайталау сұрақтары

Макроэлементтердің маңызы қандай?

-Қандай элементтер сүйектің қалыптасуына қатысып, беріктік қасиет береді?

-Өсімідіктердің хлорофилл пигменттерінің құрамында қандай элемент бар?

-Микроэлементтер дегеніміз не? Олар жасушада қандай заттардың құрамында болады?

-Жасуша құрамында қандай зат ең көп мөлшерде кездеседі?

Жасушадағы судың маңызы қандай?

-Тірі жасушалардың құрамында қандай минералды тұздар болады?

-Қандай заттар жасушаның буферлік қасиетін қамтамасыз етеді?

1.Рефлексия

Мақсаты:Оқушылардың өз тәртіптеріне рефлексия жасауды мобильдендіру (мотивация, әрекет тәсілдері, қарым-қатынас).

Рефлексия.Оқушылар стикерге мына сұрақтарға жауап жазады: Учащиеся, предварительно подписав стикеры, записывают: 1. Маған сабақта не ұнады. 2. Маған немен жұмыс істеу керек? 3. Смайл арқылы өзінің көңіл-күйін бейнелейді және стикерді күн бейнесіндегі тақтаға жапсырады.

2. Үй тапсырмасы.

Жаттығу

стикеры

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз?

Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар:

Температура түсінігін білу, термометр көмегімен температураны өлшей білу, температураны ⁰С-ден К-ге аудару.

Оқушылардың көбісі:

Термометрлер түрлері мен температуралық шкалаларды білу,

Температура және жылулық энергия арасындағы айырмашылықты сапалы түсіндіру

Кейбір оқушылар

Қыздыру температурасының уақытқа тәуелділік графигіне талдау жасау

• өзара тексеру.

• өзін-өзі тексеру.

• ауызша сұрақ

Іс-әрекеттердің ауысуы, барысында шаршауды төмендету үшін мұғалімге қозғалыстар және көру бұрышын өзгерту

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Төменде қалдырылған орынды жүргізілген сабақ бойынша түсіндірмелер үшін қолданыңыз. Сол жақтағы бағанда берілген сабақ бойынша неғұрлым маңызды сұрақтарға жауап беріңіз

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

Сабақты жақсартуға не ықпал етеалады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі:

ТАРАУ: 8.1B Молекулалық биология

Мектеп:

Күні: ___

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Көмірсулар және липидтер (жаңа тақырыпты меңгерту)

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары

8.4.1.2 көмірсулар, липидтердің қасиеттері мен биологиялық қызметтерін сипаттау

Сабақтың мақсаты

• көмірсулар мен липидтердің өкілдерін ажыртау;

• көмірсулар мен липидтердің қасиеттерін сипаттау;

• көмірсулар, липидтердің қызметінің маңызын түсіндіру.

Бағалау критерийлері

• көмірсулар, липидтердің қасиеттерін біледі;

• көмірсулар, липидтердің мысалдарын ажырата алады;

• көмірсулар, липидтердің тірі ағзалардың тіршілігі үшін маңызын сипаттайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Көмірсулар, липидтердің түрлерін атап, олардың маңызын ауызша жазбаша түсіндіре алады.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

көмірсу, глюкоза, сахароза, крахмал, гликоген, жасұнық, хитин, май, липид, балауыз, фосфолипид, энергия көзі, жылуөткізгіштігі нашар, гидрофобты.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Крахмал мен гликоген …, …жасушаларында қорға жиналады.

Жасұнықтың суда ерігіштігі ..., ал ... суда нашар ериды.

Липидтер суда мүлдем ерімейді, себебі ...

Құндылықтарды дарыту

Топтық және жұптық жұмыс кезінде оқушыларда ынтымақтастықта бола білу, өзгелердің пікірімен санасу, сыйластық, адамгершілік құндылықтарын дарыту жүзеге асырылады. Үлгілеу кезінде өз білімін жетілдіруге деген жауапкершілігі дамытылады. Сабақта алған білімдерін жаһандық мәселелерді шешуде қолдануға қатысты талқылаулар арқылы жаһандық азаматтық қалыптастырылады.

Ақпаратты оқу кезінде қоғамдық өмірге дайын болу, өзін бақылауда ұстай білу, бәсекеге қабілетті бола білу құндылықтары дамытылады.

Пәнаралық байланыс

Органикалық заттардың құрылысы және түрлерін қарастырғанда химиямен пәнаралық байланыс жүзеге асады. Көмірсулар мен липидтердің қасиеттері туралы түсінік арқылы физикамен байланысады.

Алдыңғы білім

6 сынып жаратылыстану курсынан оқушылар қарапайым және күрделі заттардың арасындағы айырмашылықты, тағамдардың құрамында қандай заттар кездесетінін және оларды анықтауды біледі. «7.1D Жасушалық биология» тарауынан су және органикалық заттар» тарауында қарастырылған органикалық заттар класын және органикалық заттардың тағам құрамында болатынын анықтай алады. «7.2 В Тірі ағзалардың қоректенуі» тарауында өсімдіктердің фотосинтез көмегімен көмірсуларды синтездейтінін түсінеді.

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Жоспарланған іс-әрекеттер

Оқыту көздері мен ресурстар

Сабақтың басы

0-5 мин

Миға шабуыл бейнебаян көрсетіледі, ортасында тоқтатылады. Неліктен гель тамызғанда бояулар жан-жаққа тарады? Оқушылардың жауабы тыңдалады, осыдан біз майдың қандай қасиетін көреміз? деген сұрақ арқылы сабақтың тақырыбы мен оқу мақсаты ашылады. Жауап берген оқушылар бас бармақ арқылы бағаланады.

Проблемалық сұрақ қоюда бейнебаянды қолдануға болады:

https://www.youtube.com/watch?v=JTsRVRS-YJU

Сонымен бүгінгі қарастыратын тақырыбымыз не туралы болуы мүмкін деп сұрай отырып, сабақтың мақсаттарын оқушылармен бірге анықтап, бағалау критерийлері таныстырылады.

1 -3 слайдтар

1-қосымша

Видео

Сабақтың ортасы

4-6 мин

Мұғалім липид түрлері: липидтер, балауыз, фосфолипидтер туралы оқушыларға таныстырады.

2-6 слайдтар

7-11 мин

Сынып оқушылары топтарға бөлінеді.

Бір топ көмірсулардың қасиеттерін, екінші топ көмірсулардың қызметтерін, үшінші топ липидтердің қасиеттерін, төртінші топ липидтердің қызметтерін, бесінші топ липид түрлері жайлы ақпаратпен танысып оқиды.

2 - қосымша

7-10

12-18 мин

Оқушыларға постер жасау тапсырмасы беріледі, Не білесің? тәсілі арқылы оқушылар оқыған материалдан алған білімдерін ортаға түсіреді.

11-слайд

19-29 мин

Сыныпта постер қорғалады.

Постер қорғау критерийлері:

1. Көмірсу немесе липидтің қасиетін атау кем дегенде 3 ден кем емес

2. Көмірсу мен майдың биологиялық қызметін атау кем дегенде 3 ден кем емес

3. Қасиеті мен қызметін байланыстыру

4. Уақытты тиімді пайдалану. Уақыт 2 минут

5. Топтағы барлық оқушылардың қамтылуы.

Топтық жұмыстарын өзара бағалайтын стикерлер

30-37 мин

Оқушыларға көмірсулар мен липидтерді Венн диаграммасы арқылы салыстыру тапсырмасы ұсынылады.

3-5қосымша

13слайд

Сабақтың соңы

38-40 мин

Кері байланыс

«Сэндвич әдісі» арқылы алған білімдері бойынша кері байланыс орнатады.

1 қабат – түсінгені туралы оң пікір;

2 қабат – сыни көзқарас, нені өзгерту керек және қалай өзгерту керек;

3 қабат – оң көзқарас бере отырып, болашаққа ұсыныс беру: маған ұнады , дегенмен келесі жолы …

Үйге тапсырма беру

Қысқы ұйқыға кететін жануарлар ағзасына май қорын жинайды. Ағзалардың май қорын

жинауының себебі туралы түсіндірме жазу.

14слайд

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Көмек қажет ететін оқушыларға ауызша көмек;

Жоғары деңгейдегі оқушыларды басқа оқушыларға көмектесуге жүгіндіру;

Қосымша

Қысқы ұйқыға кететін жануарлар ағзасына май қорын жинайды. Ағзалардың май қорын

жинауының себебін түсіндір.

Неліктен крахмал өсімдіктердің негізгі қор заты болып табылады сипаттау

тапсырылады.

Бағалау – оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?

Бас бармақ арқылы қалыптастырушы бағалау

Дескриптор арқылы бағалау

Топтық жұмыстың критерийі арқылы топтың жұмысын бағалау.

Постерді қорғау арқылы, оны қорғауға қойылған критерийлер арқылы

Денсаулықты сақтау және қауіпсіздік ережелері

Сабақ барысында биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Партада дұрыс отыруына назар аудару.

Азық-түліктің тірі үлгілерін иіскеуге, жеуге, жалаңаш қолмен ұстауға болмайды.

Оқушылар постер жасау, қорғау кезінде белсенді қозғалыста болады.

Ұзақмерзімді жоспар бөлімі:

8.1B Молекулалық биология

Мектеп:

Күні: ___

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Нәруыздар. (жаңа тақырыпты меңгеру)

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары

8.4.1.3 Нәруыздардың қасиеттері мен биологиялық қызметтерін сипаттау

Сабақтың мақсаты

• нәруыздардың негізгі қасиеттерін білу.

• нәруыздардың ерекшелік белгілерін түсіну.

• нәруыздардың тірі ағза тіршілігі үшін маңызын сипаттау.

Бағалау критерийлері

• нәруыздардың қасиеттерін біледі;

• нәруыздардың тірі ағзалардың тіршілігі үшін маңызын сипаттайды.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

нәруыздардың қасиеттерін атай алады, қысқаша маңызын түсіндіре алады.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

нәруыз, гемоглобин, инсулин, амилаза, кератин, коллаген, миоглобин, актин, миозин, антидене, тромбин, меланин, денатурация

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Биохимиялық реакцияларға қатысатын нәруыздар ... аталады.

Қанда оттегі мен көмірқышқыл газын ... тасымалдайды.

Нәруызды қыздырғанда ол... ұшырайды.

Құндылықтарды дарыту

Оқу кезінде қоғамдық өмірге дайын болу, өзін бақылауда ұстай білу, бәсекеге қабілетті бола білу құндылықтары дамытылады.

Жазбаша жұмыстар арқылы академиялық шыншылдық, нақтылық, өзін өзі реттей білу құндылықтары дамытылады.

Ауызша жұмыстар арқылы ойды реттей білу, сенімділік, дәлелдерді қолдана білу құндылықтары дамытылады.

Жеке жұмыс кезінде өзіне деген сенімділік, өзін-өзі көрсете білу құндылықтары дамытылады.

Топтық жұмыс кезінде ортақ іс атқаруда ынтымақтастықта бола білу, жаһандық азаматтық, өз оқуына жауапкершілікпен қарау, сынға алу, ортақ пайдалану құндылықтары дамытылады.

Пәнаралық байланыс

Нәруыздың қасиеттері туралы білім арқылы физика және химия пәндерімен байланысады.

Алдыңғы білім

Оқушылар 7-сыныптан органикалық заттардың құрамына кіретін элементтерді, 8-сыныптан полимерлер және мономерлер ұғымдарын түсіндіре алады.

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Жоспарланған іс-әрекеттер

Оқыту көздері мен ресурстар

Сабақтың басы

0-6 мин

Тақырыптың өзектілігін ашу және алдыңғы тақырыптармен байланысты орнату үшін оқушыларға көмірсу, липид, нәруыздардың тірі үлгілері беріледі. Оқушылар үлгілерді үш топқа жіктеп, әрқайсысының қасиеттеріне тоқталады. Көмірсу мен липидтердің ерігіштігін білетіндіктен, нәруыздың ерігіштігін зерттеуді ұсыну қажет. Нәруыздың үлгілерін майға суға салып көреді. Жұмытрқаны стақанға немесе сынауыққа салып су моншасында немесе плиткада/ спиртті шамда қыздырып көріп, оның температура әсерінен өз формасын өзгертетініне көз жеткізу маңызды. Бұл шағын тәжірибе арқылы нәруыз денатурациясы ұғымы түсіндіріледі.

Кейбір оқушыларға жұмыртқа нәруызын спиртке салып зерттеуді тапсыруға болады. Нәруыздың осы қасиетінің мысалы өмірде адамның шаш бұйралауы болып табылады.

1 -2 слайд

2- қосымша

Жүргізілген шағын тәжірибенің қорытындысына сүйене отырып, оқушылар сабақтың мақсаттарын анықтайды. Оқушыларға бағалау критерийлері таныстырылады.

3-слайд

Сабақтың ортасы

7-17 мин

Түрлі ресурстардың көмегімен нәруыздардың қасиеті мен бірнеше қызметін зерттеу ұсынылады. Ресурс көзі ретінде ақпараттық парақшалар, таныстырылым қолданылады. Оқушылар зерттеу барысында өзара жұпта, топта талдайды. Мұғалім сұрақтар қою арқылы бағыт береді. Кейбір оқушыларға «Нәруыздың қызметі» видеоматериалымен танысу ұсынылады. Кейбір оқушылар ноутбук қолдану арқылы қосымша ақпараттар жинақтай алады.

2 - қосымша

4-19 слайд

18-28мин

Оқушыларға тақырыпта кездескен маңызды ақпараттарды 1-2 сөйлем түрінде жаза отырып, бір үлкен тұжырымдамалық карта құру тапсырылады. Оқушылар тақтада стикерлердегі тұжырымдарды

«Нәруыздың анықтамасы»

«Нәруыздың қасиеттері»

«Нәруыздың түрлері»

«Нәруыздың қызметтері»

«Нәруыз қасиеттерінің өмірдегі көріністері»

«Нәруыздың тірі ағза үшін маңызы» деп жазылған парақшалардың астына сәйкес орынға іледі.

Тұжырымдамалық карта алдында талқылаулар мен қорытындылар жасалады. Оқушылар сұрақтар қояды.

стикерлер

29-38мин

Ұлпа, жасуша туралы, адамның асқорыту мүшелерінің жұмысы туралы алдыңғы тақырыптармен байланыстыру үшін «Адам ағзасындағы нәруыздың орны» айдары бойынша оқушылар адам ағзасындағы бір мүшені таңдап алып, ондағы нәруыз түрлері мен қызметтерін талдап түсіндіреді/жазады. Оқушылар жұмыстарын таныстырады.

Орындау нұсқаулығы

20-слайдта

Сабақтың соңы

39-40 мин

Кері байланыс

«Нысана»

Оқушылар нысанадағы сандарға стикер жапсыру арқылы жетістігін бағалайды. Бұл сандар бағалау критерийлерінің орындалу деңгейінің көрсеткіші болып табылады.

Үйге тапсырма. Адамның бір мүшесінде кездесетін нәруыздарды тізіп жазып келу.

21 слайд

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

«Байланысқан карта» жасау кезінде оқушылардың қалаған формада өз білімін көрсетуіне мүмкіндік беріледі.

Постер жасаған кезде оқушылар өздеріне ыңғайлы бағытты таңдап ала алады.

Ресурстардың әртүрлі көздерімен жұмыс жасайды.

Нәруыздың қасиеттері мен биологиялық қызметтеріннақты мысалдар мен ойша эксперимент түрінде көрсету тапсырмасы арқылы саралау жүзеге асырылады. Кейбір оқушылардан спирт пен температурадан басқа қандай фактор нәруыздың өзгеруіне әкелуі мүмкін деп сұрап талдау жасауға болады.

Бекіту тапсырмасын оқушылар өз қалаулары бойынша сурет салу, жазу, ауызша түсіндіру жолдармен орындайды.

Кейбір оқушыларға тапсырмалар орындауды ұсынуға болады.

(3-4 қосымша)

Бағалау – оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?

Тұжырымдарды дұрыс жазу, оларды дұрыс сұрыптап, орналастыру, өзара талқылаулар жүргізу, ауызша жауаптары арқылы

Денсаулықты сақтау және қауіпсіздік ережелері

Сабақ барысында биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Партада дұрыс отыруына назар аудару.

Тәжірибе жасау кезінде қауіпсіздікті сақтау.

Оқушылар тұжырымдамалық карта құрғанда, өзара бағалау жүргізгенде белсенді қозғалыста болады.

Ұзақ мерзімді жоспар:

8.4А Көбею

Мектеп:

Дата:

Мұғалімдердің аты-жөні:

Класс:

Класс:

Қатысқандар саны:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Ашықтұқымды және жабықтұқымды өсімдіктердің тіршілік циклі.

Оқу мақсаттары

Оқушылар:

- ашықтұқымды және жабықтұқымды өсімдіктердің тіршілік айналымдарының ерекшеліктерін түсіндіру

Сабақтың мақсаты

Оқушылар

- жыныстық (гаметофит) және жыныссыз (спорофит) ұрпағының ерекшеліктерін біледі.

- жабық тұқым өсімдіктерінің гаметофит пен спорофит ерекшеліктерін анықтайды.

Бағалау критерийлері

Оқушы біледі:

* жыныстық (гаметофит) және жыныссыз (спорофит) ұрпағының ерекшеліктерін біледі.

Оқушы түсінеді:

* Ашық тұқымды және жабық тұқымды өсімдіктердің жынысты (гаметофит) және жыныссыз (спорофит) ұрпақтарының қызметтерін түсінеді

Оқушы қолданады:

* Ашық тұқымды және жабық тұқымды өсімдіктердің жынысты (гаметофит) және жыныссыз (спорофит) ұрпақтарының ұқсастығы мен айырмашылығын түсіндіреді

* мәселелерді шеше алады

* талдау, ең негізгі ойды бөледі, мәселелерді шешу жолын ұсынады

Тілдік мақсаттары

Оқушылар

- алдымен ашық және жабық тұқымды өсімдіктерінің қандай белгілері бар екенін талқылайды(сөйлеу және тыңдалым дағдылары)

- кейін табиғатта кездесетін ашық тұқымды және жабық тұқымды өсімдіктерді сипаттайды (сөйлеу, тыңдау және жазу дағдылары)

- Сабақ кезінде дәптерге жазбаларды енгізу (сөйлесу, жазбаша сөйлеу және тыңдау дағдылары))

Тақырыпқа қатысты сөздік және терминология: көбею, жыныстық, жыныссыз, ұрықтану, жыныстық жасушалар, гаметофит, спорофит, антеридий, архегоний, ашық тұқымды, жабық тұқымды, қылқан жапырақты өсімдіктер, гүлді өсімдіктер

Диалогтар мен жазбаларға арналған пайдалы сөздер:

- Ашық тұқымды өсімдіктер –…

- Жабық тұқымды өсімдіктерге жатады…

- Гаметофит ашықтұқымды / жабық тұқымды........... болып табылады

- Спорофит деп …

Дағдылар

Коммуникативтік(жұптық және топтық жұмыс)

Пәнаралық байланыс

География-материктерде өсімдіктердің таралуы

Құндылықтар дарыту:

өмір бойы білім алу, сыйластық, қарым-қатынаста болу

Бастапқы білім

Оқушылар міндетті

- тұқымдардың генеративтік мүшелердің құрылысын білу;

-6-сыныптағы тірі ағзалардың функцияларының бірі ретінде көбею мәнін түсіну

-6-сыныптан өсуі мен дамуын ажырата білу және жыныссыз және жыныстық көбеюін сипаттай білу

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

0-1 мин

1-4 мин

1. Сыныпты ұйымдастыру.

Мұғалім мен оқушылар бір-бірімен амандасады, сыныпта жақсы жұмыс атмосферасын құру, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

2. «Шақыру» кезеңі.

Өзектендіру, мақсатты болжамдау, мадақтау.

Суреттер/гербарийлер бар өсімдіктердің атаулары (ашық тұқымды және жабық тұқымды өсімдіктер). Сәйкестендіру тесті.

Споралы өсімдіктердіңтіршілік циклін зерттедік.

Тұқымды өсімдіктердің тіршілік циклін зерттейміз.

Оқушыларға түрлі топтағы өсімдіктер суреттері көрсетіледі. Олар өсімдіктерді топтарға бөлу керек.

Мұғалім оқушыларға кеппешөптерді таратып, өсімдіктерді споралы және тұқымды өсімдіктерге бөлінуін ұсынып, ашықтұқымды және жабық тұқымды өсімдіктерге назарын аудартады.

Сабақтың тақырыбы, мақсатын анықтайды. Бағалау критерийлерін талқылау.

Кеппешөп

РРТ

Сабақтың ортасы

5-9мин

9-10 мин

10-21 мин

21-26мин

26-27мин

27-31мин

31-32мин

32-37мин

37-38 мин

(I) Оқушыларға алдыңғы сабақта оқыған терминдерді олардың анықтамаларымен (карточкалармен жұмыс істеу) сәйкестендіру ұсынылады.

Бағалау:өзін-өзі/өзара бағалау. Тақтада дұрыс жауаптары көрсетіледі

Мұғалім оқушылардың қателескенін тексереді. Оқушыларға кері-байланыс береді.

(G) Оқушылар жұптық жұмыста «Шпаргалка» әдісі бойынша оқушыларға мәтінді оқу ұсынылады. Оның мазмұнын суреттердің, шартты белгілердің немесе схемалардың көмегімен беру қажет. Бұл шпаргалка мәтінді ойнату керек. Бұл шпаргалкалар (оқушылардың аты-жөндері жазылу керек) сыныптың басқа жұптарға беріледі. Содан кейін оқушылар өз қалауы бойынша мұғалімге келіп, сыныптың алдында шпоргалканы(постерді)қорғайды. Мұғалім сыныппен бірге, үздік шпаргалка мен баяндамашыларды атап өтеді.

Тапсырмалар:

Оқушылар 2 топқа бөлініп, Топтың ішінде 3 жұпқа бөлініп, төменгі тақырыпты қарастырады:

Оқушылар морфологиялық ерекшеліктерін зерттейді

Дескриптор:

1) Жаңа тақырыпты оқу, мазмұнын жұпта, кейін топта талқылайды(3мин).

2)Тақырыптарды өзара бөлу(1мин)

3) Әр жұпта шпоргалканы дайындау(8мин)

4) Қарсылас топтармен шпоргалкамен алмасып, критерий бойынша мұғаліммен бірге ең үздік шпоргалканы таңдайды(1мин).

5) Шпоргалканы (Постерді) қорғау (3мин)

Саралау:

Жаңа тақырып бойынша қиналған оқушыларға(Қабілеті төмен деңгейдегі оқушы) жеке келіп, түсіндіреді. Ақпаратты көздерін пайдаланады: мәтін, бейнежазба, құрдастардың түсіндірілуі.

Бағалау:Оқушылардың жұмыстарын сыныппен бірге ең үздік шпоргалканы таңдайды.

(D, I) Мұғалімнің ашық тұқымды өсімдіктердің тіршілік циклінің сызбасын көрсетуі (бейнежазбаны қарау).

Сонымен қатар, оқушыларға үлестіру материалындағы ашықтұқымды өсімдіктерінің өмірлік циклының сызбасын толтыру ұсынылады.

(тайм-менеджментті сақтау арқылы өзін-өзі реттеу дағдыларын дамыту)

Бағалау: сызбаның дұрыс орындалуын тексеру

(D, I) мұғаліммен жабық тұқымды өсімдіктерінің өмірлік циклының сызбасын көрсету (бейнежазбаны қарау).

Сонымен қатар оқушыларға үлестіру материалындағы жабылған тұқым өсімдіктерінің өмірлік циклының схемасын толтыру ұсынылады.

(бақылау және ақпарат жинау жолымен зерттеу дағдыларын дамыту; тайм-менеджментті сақтау арқылы өзін-өзі реттеу дағдыларын дамыту)

Бағалау: сызбаның дұрыс орындалуын тексеру

Әр балаға карточкалар

РРТ

Таратпа материал

РРТ

Қарағайдың тіршілік циклі: (бейнежазба+сызба)

https://bilimland.kz/kk/courses/biologiya-kk/osimdikter-duniesi/osimdikterding-arturliligi/lesson/ashyqtuqymdylar

Гүлді өсімдіктердің тіршілік циклі:

https://bilimland.kz/kk/courses/biologiya-kk/osimdikter-duniesi/osimdikterding-arturliligi/lesson/gulder-dander-zhane-zhemister сызба

Сабақтың соңы

38-39 мин

39-40 мин

Үй тапсырмасы:

- "мен – бақ-бақ гүлімін" ертегісі (Критерий: өсімдіктің өмірлік циклін сипаттау; 200 сөз min)

- Ашық тұқымды және жабық тұқым өсімдіктерінің салыстырмалы кестесін толтыру (қосымша)

Рефлексия «Жетістік баспалдағы»

РРТ

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларға қандай міндетқоюдыжоспарлапотырсыз?

Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулықжәне қауіпсіздіктехникасыныңсақталуы

1. Оқушыларға әр түрлі мөлшерде қолдау көрсету: қабілеті жоғары оқушыларға аз қөңіл бөлу, төмен деңгейдегі оқушыларға көп көңіл бөлу керек.

2. Сызбалармен жұмыс атқару кезінде, қабілеті жоғары оқушыларға аз қөңіл бөлу, төмен деңгейдегі оқушыларға көп көңіл бөлу керек..

3.Жаңа тақырып бойынша қиналған оқушыларға(Қабілеті төмен деңгейдегі оқушы) жеке келіп, түсіндіреді. Ақпаратты көздерін пайдаланады: мәтін, бейнежазба, құрдастардың түсіндірілуі.

4. Тақтадағы интерактивті тапсырманы төмен деңгейдегі оқушымен жұмыс жасау.

1. Сыныппен бағалау(шпоргалка әдісі);

2. Өзара бағалау(жұппен жұмыс кезінде);

3. Мұғалімнің бағалауы (Сызбалармен жұмыс)

1. Оқушылардың сабақ барысында дұрыс отыруын қадағалау.

2.Жұптық жұмыс кезінде оқушылардың қимыл-қозғалыстарының қауіпсізігін қадағалау.

3. Көру қабілеті төмен оқушылар алдыңғы партада отырады

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

1:

2:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

8.1А-бөлім: Тірі ағзалардың классификациясы

Мектеп:

Күні: ___

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Саңырауқұлақтардың негізгі белгілері (жаңа тақырыпты меңгеру)

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары

8.1.1.2 Саңырауқұлақтардың негізгі белгілерін сипаттау

Сабақтың мақсаты

• Саңырауқұлақтар патшалығын өсімдіктермен, жануар, бактериямен салыстыру;

• Бір жасушалы және көп жасушалы саңырауқұлақтарды сипаттау;

• Бір жасушалы және қалпақшалы саңырауқұлақтарды салыстыру;

• Улы және жеуге жарамды саңырауқұлақтардың маңызын білу.

Бағалау критерийлері

• Саңырауқұлақтар патшалығын өсімдіктер, жануар, бактериялармен салыстырады.

• Бір жасушалы және көп жасушалы саңырауқұлақтарды сипаттайды.

• Улы және жеуге жарамды саңырауқұлақтардың маңызын біледі.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар: саңырауқұлақтардың негізгі белгілерін ажыратып,

ауызша сипаттап түсіндіре алады.

саңырауқұлақтардың негізгі белгілерін ажырату үшін жазбаша тапсырмалар орындай алады.

Негізгі ерекшеліктерін кестеге жазады.

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

спора, гиф, мицелий, микориза, микология, жемісті дене, көп жасушалы саңырауқұлақтар, зең саңырауқұлақтары, мукор, пеницилл, біржасушалы саңырауқұлақ , ашытқы, шампиньон, қалпақшалы саңырауқұлақ шыбынжұт /мухомор.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

У .............. патшалықтары бар.

Саңырауқұлақтар .................... ұқсас болып келеді.

Саңырауқұлақтар спора арқылы көбейеді, себебі ..............................

Саңырауқұлақтардың басқа патшалықтардан айырмашылығы ............

Зең саңырауқұлақтарына мукор, пенициллин ........ жатады

Ашытқы саңырауқұлақ арқылы ............, Шампиньон жеуге жарамды қалпақшалы саңырауқұлақ, ал шыбынжұт улы болып келеді.

Құндылықтарды дарыту

Сыйластық: оқушылар сабақ барысында өзіне және өзгелерге кедергі келтірмейді, өзгенің ойын соңына дейін тыңдайды.

Мұғалім әркімнің пікірін тыңдап, өз ойын білдіреді.

Академиялық шыншылдық: өзара бағалау мен өзіндік бағалауда шыншылдық таныту.

Өмір бойы оқу: оқушы деңгейіне сәйкес өз бетімен тапсырмаларды орындау үшін тапсырманы орындау стратегиясын жоспарлайды. Орындаған тапсырмаға өзіндік рефлексия жасайды.

Ынтымақтастық: әркімнің ойы құнды қағидасын ұстану; өзара оқыту ортасын құру.

Патриоттық және азаматтық позиция өз өңірінде таралған ағзалар түрлерін ажыратып, атауларын атай алады.

Пәнаралық байланыс

География пәнімен саңырауқұлақтардың тіршілік ортасы, таралуы, химия пәнімен улы саңырауқұлақтардың құрамын қарастыру,

Қазақ тілі пәнімен академиялық тілді дамыту, тарих пәнімен пенициллин дәрісінің ашылу тарихын арқылы байланысады.

Алдыңғы білім

Оқушылар 7-сынып бағдарламасынан «жіктеу» ұғымын, тірі ағзалардың бес дүниесін біледі.

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Жоспарланған іс-әрекеттер

Оқыту көздері мен ресурстар

Сабақтың басы

0-4 мин

Ой толғау:

5-ші сынып оқитын қыздар нан пісіріп, әзірледі. Олар ұнға су, тұз қосып қамыр жасады. Нанды әзірлеген кезде, нан қызарып жақсы иіс берді, бірақ ол көтерілмеген болып шықты. Не себепті нан көтерілмеді?

Осы сұрақты талқылау арқылы саңырауқұлақтарға тоқталғанда сабақтың тақырыбы анықталады. Сабақтың мақсаттарын оқушылармен бірге анықтау үшін саңырауқұлақтар туралы нені білу маңызды сұрағын қойып, толықтыру жасалады. Бағалау критерийлері таныстырылады.

1 -3 слайдтар

Сабақтың ортасы

4-19 мин

Оқушыларға саңырауқұлақтар туралы ақпарат көздері (ақпарат парақшалары, интернеттегі ақпараттар, оқулық) ұсынылады. Олардың көмегімен оқушылар өздігінен зерттеу жүргізіп саңырауқұлақтарға толық сипаттама береді. Оқушылар топтарға бөлініп постер жасайды. Постерде:

Саңырауқұлақтың

Жалпы ерекшеліктері;

құрылысы;

жіктелуі;

маңызы;

улы және жеуге жарамды саңырауқұлақтар туралы ақпарат болуы тиіс.

3-8 слайд

1- қосымша

20-23мин

Постерлерді ең жақсы шыққан 1 тұсы, жақсартуға арналған 2 ұсыныс жаза отырып оқушылар өзара бағалайды.

Стикерлер

24-26 мин

Ұсыныстар бойынша постерлерді жақсартады.

27-33мин

Әр жұпқа екі сурет беріледі. Бір суретте төменгі сатыдағы саңырауқұлақ (мысалы: зең саңырауқұлағы), екіншісінде – жоғары сатыдағы саңырауқұлақтардың өкілі (мысалы: шыбынжұт) бейнеленген.

Оқушылар саңырауқұлақтардың ерекшеліктері туралы постерлерін негізге ала отырып, суреттегі саңырауқұлақтар туралы бір- біріне сұрақтар қойып, жауап береді.

9- 14слайд

34 -38мин

Жұмыс парағында көрсетілген тапсырмаларды орындау ұсынылады. Оқушылар дескрипторлардың көмегімен өзіндік бағалау жүргізеді.

2-3 қосымшалар

Сабақтың соңы

39-40 мин

Кері байланыс

• Бүгін оқыдық...

• Жақсы іске асты ...

Қиын болды..

Кері байланыс тақырып мазмұнына сай жүргізіледі. Саңырауқұлақтар туралы түсінгендері қорытындыланады.

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Топтық жұмыс жасауда қабілеті жоғары оқушыны «идея генераторы» ретінде сыныптастарымен ой бөлісуге шақыру.

Сабақ бойы кіріспе, негізгі, бағыттаушы сұрақтар арқылы

Қабілетті жоғары оқушылар топқа бөлгенде өздерін көшбасшы ретінде топты басқарып, міндеттерге бөледі

Бекіту тапсырмаларын орындау кезінде алғыр оқушыларға және қабілеті төмен оқушыларға арналған әртүрлі тапсырмалар арқылы жүзеге асырылады

4-қосымшадағы тапсырманы орындатуға болады.

Бағалау – оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?

Оқушылардың ауызша жауаптары, постер жасау, сұрақтар құрастыру, ауызша жауаптары мен сұрақтар қою арқылы бағаланады. Тапсырманы орындауда бағалау критерийлеріне сәйкес дескрипторлардың көмегімен жүргізіледі

Жұмыс парағындағы тапсырмалар.

4-қосымшадағы тапсырманы орындау арқылы

Денсаулықты сақтау және қауіпсіздік ережелері

Сабақ барысында биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Бөлме тазалығы және бөлмені желдету.

Партада дұрыс отыруына назар аудару.

Мұғалімнің аты-жөні: Күні:

СЫНЫП: 8

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақтың тақырыбы

Зертханалық жұмыс.

Қос жарнақты және дара жарнақты өсімдіктер кластарын белгілерін зерттеу

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

8.1.1.3 даражарнақты және қосжарнақты өсімдіктерді негізгі белгілеріне қарай ажырату

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Қос жарнақты және дара жарнақты өсімдіктердің тұқымдарының құрылысын қарай отырып айырмашалықтарын анықтайды.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: қос жарнақты, дара жарнақты тұқымдардың құрылысы ерекшеліктері жөнінде жалпы мағлұмат бере отырып, зертханалық жұмыстар арқылы негізгі ұғымдарды қалыптастырады

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Бағалау

критерийі

Сұраққа жауап береді, жауаптарын дәлелдейді.

Табиғатта өсімдіктердің тұқым арқылы таралатынын, қос жарнақты және дара жарнақты тұқымдардың ерекшеліктері, тұқым жарнақтың маңызы жөніндегі теориялық білімін практикада пайдалануды іске асырады

Тілдік құзіреттілік

Экология, экологиялық факторлар, биотикалық, абиотикалық, антропогенд³к факторлар.

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пәнаралық байланыс

Музыка, қазақ тілі.

Алдыңғы оқу

7-сыныпта өткен білімді пысықтау

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі 2 минут

Топтарға бөлу.

Гүл суреттері бойынша бөліну.

Оқушыларға сурет қиындыларын беремін. Сурет қиындыларын құрастырғанда раушан, тұңғиық, түймедақ гүлдерінің суреттері шығуы керек.

Психологиялық ахуал қалыптастыру: 3 минут

«Жіптік құбыр» тренинг

Оқушыларға түзу қағаз беріледі. Оны екіге бүктейміз. Арасын сваркалап жалғағанда ұзын құбыр шығу керек. Шарикті жіберемін. Шарик құбыр бойымен жылжыйды..

Өткен сабақты сұрау. «Кім жылдам?». 5мин.

1Жасуша дегеніміз не?

2.Ұлпа дегеніміз не?

3.Ұлпаның неше түрі бар? Түрлері қандай?

4.Сабақ пен тамыр ұшында орналасады?

5. Негізгі ұлпа дегеніміз не?

6. Жабын ұлпасының қызметі мен түрлері?

7.Негізгі ұлпалар атқаратын қызметіне байланысты неше топқа бөлінеді?

8. Өткізгіш және бөліп шығарушы ұлпа дегеніміз не?

1-топ:

Раушан

2-топ:Тұңғиық

3-топ:Түймедақ

«Жіптік құбыр» тренинг, қағаздар, шарик.

Ортасы

10 минут

Қолдану

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

Жаңа сабақты зертханалық жұмысты жасата отырып түсіндіру. 10мин

 Жұмыстың барысы:

1. Құрғақ және суға жібітілген үрмебұршақ тұқымының пішінін, қабығының түсін, кіндігінің қай жерде орналасқандығын анықтап суретін салу.

2. Жібітілген тұқымның қабығын (қауызын) ептеп сылып, ішіндегі екі жарнағы мен ұрығының орналасуының суретін салу (оқулықтың суретімен салыстыру).

3. Ұрық бөлімшелерін ұлғайтқыш қол әйнекпен қарап, атын жазу.

4. Бидай тұқымының сыртқы құрылысын, пішінін, ұрық орналасқан бөлімі (үшкірлеу жағында) және жарнағының білеуленіп білінетінін қол әйнекпен қарау, суретін салу, атын жазу.

5. Ойыстау жағынан (сайынан) ұзынынан екіге (ұстарамен) бөліп ішкі бөлімдерін талдап, аттарын жазу. Қабығының (қауызының) ерекшелігіне көңіл аудару.

Нәтижесі: Әрбір тұқымның құрылысын жаз:

Қорытынды:

1. Дара жарнақты тұқымның құрылысындағы ерекшеліктер қандай?

2. Ұрық қажетті қорек заттарын қос жарнақты тұқым мен дара жарнақты тұқымның

қай бөлігінен алады?

Орындалатын тапсырмалар: 
1. Құрғақ және суға жібітілген үрмебұршақ тұқымының пішінін, қабығының түсін, кіндігінің қай жерде орналасқандығын анықтап суретін салу. 
2. Жібітілген тұқымның қабығын (қауызын) ептеп сылып, ішіндегі екі жарнағы мен ұрығының орналасуының суретін салу (оқулықтың суретімен салыстыру). 
3. Ұрық бөлімшелерін ұлғайтқыш қол әйнекпен қарап, атын жазу. 
4. Бидай тұқымының сыртқы құрылысын, пішінін, ұрық орналасқан бөлімі (үшкірлеу жағында) және жарнағының білеуленіп білінетінін қол әйнекпен қарау, суретін салу, атын жазу. 
5. Ойыстау жағынан (сайынан) ұзынынан екіге (ұстарамен) бөліп ішкі бөлімдерін талдап, аттарын жазу. Қабығының (қауызының) ерекшелігіне көңіл аудару. 

Венн диаграмма

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер

«Ыстық орындық» орындық әдісі, сұрақтар, орындық.

Сергіту сәті

2 минут

«Қаражорға» биі

Оқушылар би билеп сергіп қалады.

Аяқталуы

Сабақты бекіту

10 минут

Тест тапсырмалары: 2мин

1.Дара жарнақтыларда қор заттары жинақталған бөлік:

А.ұрық В.қабық С.эндосперм

2.Үрмебұршақ тұқымының жеміске бекінген жері:

А.тұқым кіндігі В.тұқым қауызы С.тұқым жарнағы

3.Тұқымында екі тұқым жарнағы бар:

А.дара жарнақтылар В.тұқым С.қос жарнақтылар

4.Дара жарнақты өсімдіктер:

А.арпа, бидай В.асқабақ, күнбағыс С.асбұршақ, соя

5. Тұқым бүршігінен дамитын көбею мүшесі:

А.гүл В.тұқым С.жеміс

6.Тұқымында бір тұқым жарнағы бар:

А.қос жарнақтылар В.дара жарнақтылар С.тұқым

7.Тұқымды кеуіп кетуден, зақымданудан сақтайды:

А.ұрығы В.қабығы С.жарнағы

Бағалау парағы 2мин

«Шеңбердегі доп» әдісі

Оқушылар шеңберлене отырып, бір-біріне кішкене допты лақтырады. Доп қолына тиген оқушы жаңа білім туралы бір сөйлем айтады.

«Ойлан – жұптас – бөліс» әдісі

Шеңберге отырғызу, доп.

Бағалау

5 минут

Кері байланыс

3 минут

Бағалау парақшасы Дұрыс жауапқа 5 балл.

«Сабақтағы проблемалар» кестесі

Бағалау парақшасы

Сабақтағы проблемаларкестесі

Қосымша ақпарат

Саралау – Сізқосымша

Көмеккөрсетудіқалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілетіжоғары

оқушыларғатапсырманы

күрделендірудіқалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

Үйренгенінтексеруді

Қалайжоспарлайсыз?

Пəнаралықбайланыс

Қауіпсіздікжəнееңбекті

Қорғауережелері

АКТ-менбайланыс

Құндылықтардағы

байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайыма?

Бүгіноқушылар

не білді?

Сыныптағыахуал

Қандайболды?

Мен жоспарлаған

Саралаушаралары

тиімдіболдыма?

Мен берілген

Уақытішінде

үлгердімбе? Мен

өзжоспарыма

қандайтүзетулер

енгіздімжəне

неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

Келетінсұрақтарғажауапберіңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

Жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

8.1С Тірі ағзалардың көп түрлілігі

Мектеп:

Күні: ___

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Буынаяқтылар және хордалылар типтері. (жаңа тақырыпты меңгеру)

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары

8.1.1.4 Буынаяқты және хордалы жануарлар кластарының ерекше белгілерін сипаттау

Сабақтың мақсаты

• Буынаяқтылар кластарының ерекше белгілерін анықтау;

• Хордалылар типі кластарының ерекше белгілерін анықтау;

• Буынаяқтылар мен хордалылардың ерекшелігіне қарай ажырату.

Бағалау критерийлері

• Буынаяқтылар және хордалылар типінің класс өкілдерін ажырата алады;

• Буынаяқтылар типіне тән ерекшеліктерді атайды;

• Хордалылар типінің негізгі ерекшеліктерін атайды;

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Жануарлар патшалығына тән таксондарды жазып, жіктейді

Омыртқалылардың омыртқасыздардан айырмашылықтарын атайды

Буынаяқтылар және хордалылар типіне тән ерекшеліктерді ажыратады
Негізгі ерекшеліктерді пайдалан отырып, дихотомиялық кілт құрастырады

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

Буынаяқтылар, шаянтәріздестер, өрмекшітәріздестер, бунақденелілер, хитин, хорда, түкті жамылғы, балықтар, қосмекенділер, жорғалаушылар, құстар, сүтқоректілер.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы:

Буынаяқтылар деп аталу себебі............

Буынаяқтылардың денесін ........ қабықпен қапталған.

Хордалыларда ........................ болады.

Буынаяқтылардың хордалылардан ерекшелігі, оларда ............ болмайды

Құндылықтарды дарыту

Сыйластық: оқушылар сабақ барысында өзіне және өзгелерге кедергі келтірмейді, өзгенің ойын соңына дейін тыңдайды.

Мұғалім әркімнің пікірін тыңдап, өз ойын білдіреді.

Академиялық шыншылдық: өзара бағалау мен өзіндік бағалауда шыншылдық таныту.

Өмір бойы оқу: оқушы деңгейіне сәйкес өз бетімен тапсырмаларды орындау үшін тапсырманы орындау стратегиясын жоспарлайды. Орындаған тапсырмаға өзіндік рефлексия жасайды.

Ынтымақтастық: әркімнің ойы құнды қағидасын ұстану; өзара оқыту ортасын құру.

Патриоттық және азаматтық позиция айналадағы жануарлар әлеміне қамқорлық танытуға, қорғауға алынған жануарларды танып білуге тәрбиелеу

Пәнаралық байланыс

Тіршілік ету ортасы туралы ақпарат арқылы география пәнімен байланысады.

Алдыңғы білім

7 сынып бағдарламасынан оқушылар жүйелеуге анықтама бере біледі. Оқушылар «тірі ағзалардың көптүрлілігі» тарауынан жергілікті жердің экожүйесін, біржасушалы және көпжасушалы ағзаларды сипаттап және тірі табиғатты бес патшалыққа жіктей алады

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Жоспарланған іс-әрекеттер

Оқыту көздері мен ресурстар

Сабақтың басы

0-4 мин

Суреттегі ағзаларды не біріктіреді? сұрағы арқылы буынаяқтылар типінің 3 класы өкілдерінің ортақ белгілерін анықтау тапсырмасы ұсынылады. Бұл тапсырма оқушылардың жануарларды ажырата білудің жолдарын қарастыруына ықпал етеді.

Буынаяқтылардан басқа қандай типтерді немесе кластарды білесіздер деп сұрай келе желілер типіне тоқталу арқылы сабақтың тақырыбы мен мақсатты анықталады.

Бағалау критерийлерін талданады.

1 слайд

Сабақтың ортасы

4-10 мин

Оқушыларға буынаяқтылар мен хордалы жануарлардың түрлі суреттері бойынша салыстырып, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдау тапсырмасы ұсынылады. Бұл тапсырма ауызша орындалады.

Бұл тапсырма арқылы оқушылар екі типтің клас өкілдерін қандай белгілері бойынша салыстыруға болатынын анықтайды.

2 - слайд

11-27мин

Оқушылар жауабы талқыланғаннан кейін тұлып, жәндіктер топтамасы, ылғал препараттар немесе суреттер мен плакаттар, РРТ ұсынылады.

Оқушыларға қауіпсіздік техникасының ережелері таныстырылады.

Оқушылар берілген ресурстардың көмегімен буынаяқтылар мен хордалылар типтерінің клас өкілдеріне тән ерекше белгілерін анықтайды.

Жұмыс парағындағы сұрақтарға жауап бере отырып зертханалық жұмысты орындайды.

4-7 слайдтар

2-қосымша

тұлып, жәндіктер топтамасы, ылғал препараттар, суреттер, плакаттар

28-38 мин

Буынаяқтылар мен хордалылар типінің клас өкілдерін атай білу үшін кесте толтыру ұсынылады.

3-қосымша

Сабақтың соңы

39-40 мин

Кері байланыс

Мен үшін қызықты

Мен үшін күрделі

Мен осы сабақта өзіме …………..қоямын, себебі ………

Кері байланыс тақырып мазмұнына қатысты жүргізіледі. Мысалы, тақырып бойынша жақсы түсінген, қызықты, күрделі материалдарды атайды. Сұрақтар туындаса жауап беріледі.

9 слайд

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Кейбір алғыр оқушылар жәндіктер немесе омыртқасыздар деп жіктеген тобын тағыда 3 топқа (өрмекшітәрізділер, бунақденелілер, шаянтәрізділер) жіктеу тапсырмасы ұсынылады.

Сұрақтарға жауап беру қосымша тапсырмасын орындау ұсынылады

Үлгерімі төмен оқушыларға буынақтылардың негізгі сипаттамалары қосымша беріліп, соларға сүйне отырып, тапсырмаларды орындау ұсынылады

Кейбір оқушыларға қосымша сұрақтар арқылы кластарды бір-бірімен салыстыру тапсырмасы ұсынылады (3-қосымша)

Кейбір оқушыларға жануарлардың ғылыми атауларын тауып жазу тапсырмасы ұсынылады.

Бағалау – оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?

Тақырып бойынша жұпта жұмыс істеуде

Кері байланыс – жануарлар түрін анықтау арқылы

Жұмыс парағындағы сұрақтарға жауап берулері бойынша

Зертханалық жұмысты қорытындылау бойынша

Денсаулықты сақтау және қауіпсіздік ережелері

Сабақ барысында биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелерін сақтау.

Партада дұрыс отыруына назар аудару.

Ылғал препараттар мен жинақтар, тұлыптармен жұмыс кезінде қауіпсіздікті сақтау ескертіледі.

Оқушылар зертханалық жұмыс кезінде белсенді қимылдар жасайды.

Күні:

Сынып: 8

Пән мұғалімі:

Қатысқандарсаны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы:

Жануарлардың басым типтері мен олардық кластары

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

8.1.1.4 буынаяқтылар мен хордалы жануарлар кластарын ерекше белгілері бойынша тану

Сабақ мақсаты:

Оқушыларға тірек- қимыл мүшелер жүйесінің маңызын , адам қаңқасының құрылысы мен қасиетін таныстыру.

Бағалау критерийі

Оқушылар тірек- қимыл мүшелер жүйесінің маңызын , адам қаңқасының құрылысы мен қасиетінбіледі, жаңа тақырыпты меңгере отырып, топта жұмыс жасай біледі, белсенділігі төмен оқушылардың ынтасы артады. Тапсырмалар орындау нәтижесінде білім, білік дағдылары қалыптасады

Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер: бассүйек,оссеин, жамбас,Ортан жілік, адам қаңқасы, иық белдеуі.

Сыныптағы диалог:

Адам қаңқасының сүйектері......................................

Сүйектің құрылысы...............................................

Сүйектің сырты..................................

Құндылықтарға баулу

Топтық жұмыс арқылы – ұйымшылдыққа, бірін-бірі толықтыруға, ізденуге, сыни тұрғыдан ойлауға үйренеді

Жеке жұмыс арқылы – өз бетімен жұмыс орындап, жауапкершілік дағдылары қалыптасады

Пәнаралық байланыс

Жаратылыстану , химия

Алдыңғы білім

Адам қаңқасының бөлімдері

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру

(3 мин)

3 минут

5-минут

5 минут

Сабақ амандасып, сынып оқушыларын түгелдеуден басталады. Көңіл күй смайликтерин орналастыру. Сергіту сәті ретінде сыныпқа қайталау ұсынылады

Оқушыларды 3-топқа бөлу.Топқа бөлінген оқушылар өз топ аттарын қорғап шығу.

1-топ:Жалпақ сүйек

2-топ: Ұзын сүйек

3-топ: Қысқа сүйек

«Миға шабуыл» арқылы үй тапсырмасын сұрау.

1. Тірек –қимыл аппаратының маңызы қандай?

2. Бас қаңқасы қандай бөлімдерден тұрады ?

3. Сүйек неден түзілген?

4. Тұлға қаңқасын құрайтын сүйектер?

5. Кеуде қуысын түзетін суйектер қандай?

6. Қандай сүйектер иық белдеуін құрайды?

7. Қолдың еркін қозғалатын қаңқасы неше бөлімнен тұрады?

8. Аяқтың еркін қозғалатын сүйектеріне нелер жатады?

9. Сүйек қандай заттардан түзілген?

Биологиялық диктант.

1. Адам қанқасы......- ден астам сүйектен тұрады.

2. Бас қанқасы 2- бөлімнен .............. сауыты және ............ бөлігінен тұрады.

3. Адамда............ сезім мүшелері бар.

4. Омыртқа жотасы .........-........... омыртқадан тұрады.

5. Есту мүшесі- құлақ ............ бөлімнен тұрады.

6. Сүйектің .......... органикалық және ................. минералдық заттардан, ал ................. судан тұрады.

7. Дәм сезу мүшесі ......., ........., .........., ........ сезеді.

8. Органикалық заттар сүйекке..........., .......... бейорганикалық заттар сүйекке ..........., .........., ............... қасиет береді.

9. Тұлға қаңқасы - .......................мен.................... және................. тұрады.

Жеміс түстеріне байланысты бағалау

Топ аттары жазылған қағаз қиындылары

АКТ, слайд

Мадақтау сөздермен

АКТ

Сабақтың ортасы

10 минут

Жаңа тақырып.

Алыдан ала ұйге тапсырма ретінде жаңа тақырыпты оқып келу беріледі.

1 топ: Жануарлар дүниесінің алуан түрлілігі.

2 топ: Адам өмір сүру үшін жануардың маңызы.

3 топ: Жануарлар дүниесін қорғау.

4 топ: Жануарлардың бір-бірімен қарым-қатынасы Жануарлар дүниесін қорғау және сақтау мақсатында Қазақстанда «Қызыл кітап» жарық көрді.

Ол кітапқа не енгізілген? Сергіту сәті Бейнефильм «Жануарлар мен аңдардың біз білмейтін ерекшеліктері» Сандық диктант (ауызша мәтіннен табу) : 1,5 млн; 2 мың; 5-6 млн; 2 млн;

Географиялық диктант. Дәптермен жұмыс Қай топ бірініш орындайды? 1. Жануарлардың тек адамға емес; ... .... ... көп. 2. ............................кене және ішекқұрттары да әсер етеді. 3. .................................- жануарларыдң бірін бірі жеуі. 4.Әр түрлі жануарлардың бір-бірімен қосарланып...........................................симбиоз деп атайды. 5. Адамның ішегінде де тамақты ....................флорасы болады. Топтарды және жеке бағалау. Оқушылар өз ойларын айтады. Жануарлар, олардың маңызы, қарым-қатынасы туралы Жануарларды атайды Суреттерді таңдап, қималарды құрастырады Постерге қорғау.

«Кластер» әдісі бойынша жаңа тақырыпты түсіндіру.Оқушыларға тапсырма бөліп беріледі.Берілген тапсырмалар арқылы ,барлық топтар кластер жасап , оны қорғап шығады.

1. Суйек типтері.

2. Суйектердің байланысуы.

3. Омыртқа жотасының қисаюы мен жалпақтабандылықтың алдын алу.

Жеміс түстеріне байланысты бағалау

Сабақтың соңы

4 минут

5 минут

Сәйкестендіру

«Айналмалы бекет» әдісі бойынша жаңа тақырыпты бекіту.

1. Сүйектер қандай болып жіктеледі?

2. Қысқа , ұзын, жалпақ сүйектерге қандай сүйектер жатады?

3. Сүйек қанша жасқа дейін өседі?

4. Омыртқа жотасының қисаюының алдын алу үшін не істеу керек?

5. Қанқаның қандай бөлігі қозғалмайтын болып байланысқан?

6. Сүйектің химиялық құрамы қандай?

7. Қандай сүйектер кеуде қуысын құрайды?

8. Жалпақтабандылықтың пайда болу себебі неде?

9. Органикалық заттар сүйекке қандай қасиет береді?

Жеміс түстеріне байланысты бағалау

АКТ, слайд, стикерлер

Кері байланыс.

«БҮҮ» кестесін орындау.

Үй тапсырмасы:

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар: қарапайым қауіпсіздік техникасын атайды

Көпшілік оқушылар: тәжірибелер жасау барысында сақталуы тиіс қауіпсіздік техникасын сипаттайды

Кей оқушылар: қауіпсіздік техникасын әр түрлі тәжірибелер негізінде түсіндіреді

• Ауызша сұрақ-жауап

• Рөлдік ойын

• Тәжірибелер жүргізу уақытында бет пен көзді қолмен ұстауға болмайды;

• Заттардың дәмін татып көруге тыйым салынады;

• Заттардың иісімен танысқанда сақ болу;

• Тек таза ыдысты қолдану және оның тұтастығын тексеру;

• Қолданылатын заттардың саны жөніндегі ұсынымдарды сақтау;

• Заттарды қыздыру және зертханалық ыдыс сынықтарын жинау кезінде жұмыс ережелерін сақтау.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға